Geografia, I stopień studia stacjonarne semestr 6 Aktualizacja 2016/2017 KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Regionalne ćwiczenia terenowe Wybrzeże Regional field classes - the Baltic coast Kod Punktacja ECTS* 2 Koordynator dr hab. Tomasz Bryndal prof. UP Zespół dydaktyczny dr hab. Krzysztof Bąk prof. UP dr hab. Tomasz Bryndal prof. UP Opis kursu (cele kształcenia) Po zakończeniu kursu student potrafi obserwować, opisywać, rysować i interpretować różne elementy fizyczno-geograficzne i społeczno-ekonomiczne związane z obszarem Wybrzeża Gdańskiego i Pobrzeża Kaszubskiego oraz przedstawić wzajemne relacje tych elementów. Warunki wstępne Wiedza Umiejętności Kursy Podstawowa wiedza z zakresu topografii, geologii, geomorfologii, gleboznawstwa, hydrologii, klimatologii, geografii społeczno-ekonomicznej, turystyki Możliwość rozpoznania podstawowych form krajobrazu i elementarnych zależności pomiędzy różnymi elementami środowiska przyrodniczego kartografia i topografia, geologia, geomorfologia, hydrologia, meteorologia z klimatologią, geografia ekonomiczna, kształtowanie i ochrona środowiska, geografia społeczna, geografia regionalna Polski (fizyczna i ekonomiczna) Efekty kształcenia Wiedza Efekt kształcenia dla kursu Odniesienie do efektów kierunkowych 1
W01 Zna i rozumie wpływ podstawowych procesów geologicznych, geomorfologicznych, klimatycznych i glebowych na powstanie zróżnicowanego środowiska geograficznego obszaru Pojezierzy i Wybrzeża Bałtyku W02 Zna kryteria klasyfikacji i rozmieszczenie regionów fizyczno-geograficznych Pojezierzy i Wybrzeża Bałtyku K_W02, K_W03, K_W06, K_W07, K_W08, K_W09, K_W10 K_W01, K_W25 W03 Posiada wiedzę na temat zróżnicowania kulturowego tych regionów oraz jego walorów krajoznawczych Umiejętności Efekty kształcenia dla kursu U03 Potrafi scharakteryzować cechy fizycznogeograficznych poszczególnych regionów Pobrzeża Gdańskiego i Pojezierza Kaszubskiego U04 Potrafi przedstawić historię osadnictwa i rozwoju tych regionów oraz aktualne problemy społeczne i gospodarcze regionów w nawiązaniu do historii Pomorza U05 Zna formy ochrony przyrody wybranych obszarów tych regionów, zagrożeń środowiska przyrodniczego i podejmowanych działań na rzecz jego ochrony Odniesienie do efektów kierunkowych K_U01, K_U17 Efekty kształcenia dla kursu Odniesienie do efektów kierunkowych Kompetencje społeczne K01 Jest świadom złożoności funkcjonowania systemu przyrodniczego na Ziemi, wykazuje postawę odpowiedzialności za poszanowanie środowiska przyrodniczego K02 Potrafi poszukiwać i poszerzać wiedzę oraz ma nawyk uczenia się przez całe życie K_K01, K_K04 K_K09 Organizacja Forma zajęć Wykład (W) Ćwiczenia w grupach A K L S P E Liczba godzin - 30 2
E learning Gry dydaktyczne Ćwiczenia w szkole Zajęcia terenowe Praca laboratoryjna Projekt indywidualny Projekt grupowy Udział w dyskusji Referat Praca pisemna (esej) Egzamin ustny Zaliczenie pisemne Inne Opis metod prowadzenia zajęć Zajęcia prowadzone są w formie zajęć terenowych (5-dniowe) w wybranych przez prowadzących obszarach Pobrzeża Gdańskiego i Pojezierza Kaszubskiego. Formy sprawdzania efektów kształcenia W01 x x x x x W02 x x x x X W03 x x x x X U01 x x x x X U02 x x x x X U03 x x x x X U04 x x x x x K01 x x K02 x x Kryteria oceny Przed ćwiczeniami terenowymi: 1) Przygotowanie i zaliczenie autoreferatu, dla przydzielonego tematu (20 punktów). Autoreferat należy przesłać prowadzącemu na adres email do 31 marca 2017. Ma zawierać opis zagadnienia wraz z rycinami i literaturą (max 3 strony tekstu TNR 12pkt, 1,5 odstęp) + grafika (przekroje, mapy itp.). Podczas konsultacji (tydzień od 10-14 IV 2017) prowadzący ocenią autoreferat i wskażą braki. Podczas tego spotkania należy przedstawić materiały (np. postery, plansze, mapy, przekroje), które planuje się wykorzystać podczas referatu na ćwiczeniach. Materiały te przedstawia się w formie ostatecznej, czyli tak jak planuje je wykorzystać w terenie. Należy również przedstawić plan wystąpienia (główne punkty) i umieć je rozwinąć. 2) Zaliczenie testu sprawdzającego znajomość mapy fizycznogeograficznej obszaru ćwiczeń (5). Zostanie przeprowadzony ok tygodnia przed wyjazdem na ćwiczenia. Termin zostanie podany na tablicy ogłoszeń w maju. Podczas ćwiczeń terenowych: 1) Aktywny udział w całych ćwiczeniach (20), 2) Prezentacja tematu podczas zajęć (15), Po ćwiczeniach terenowych 1) zaliczenie zadania kontrolnego (forma pisemna) (40%) Uwagi 1/ Warunkiem dopuszczenia studenta do ćwiczeń terenowych jest posiadanie odpowiedniego obuwia terenowego, notatnika i stosownych map topograficznych obszaru ćwiczeń, zapoznanie się oraz podpisanie regulaminu ćwiczeń terenowych. 3
2/ Warunkiem przystąpienia do pisemnego zaliczenia kursu jest pełne (5- dniowe) uczestnictwo w zajęciach terenowych; jego zasady prezentują osoby prowadzące przed rozpoczęciem ćwiczeń. Treści merytoryczne w nawiązaniu do miejsca ćwiczeń 1/ Słowiński Park Narodowy i północna część Pojezierza Kaszubskiego: Tematy: georóżnorodność Pobrzeża Gdańskiego widoczna w zróżnicowaniu rzeźby młodoglacjalnej, walory i atrakcje krajoznawcze, znaczenie turystyki w gospodarce regionu, rozwój osadnictwa na tle historii regionu, obszary chronione, problemy społeczne i gospodarcze regionu (rolnictwo, przemysł, wsie popegeerowskie, bezrobocie, migracje ludności, starzenie się społeczeństwa). 2/ Erozyjne i akumulacyjne wybrzeże południowego Bałtyku (Jastrzębia Góra, Kużnica, Hel) Tematy: rozwój paleogeograficzny Bałtyku, działalność rzeźbotwórczej morza - niskie i wysokie brzegi morskie, sposoby stabilizacji klifu, powstanie kosy helskiej, historyczne i współczesnych funkcje półwyspu helskiego, formy ochrony przyrody na mierzei. 3/ Rozwój paleogeograficznego rejonu Zatoki Puckiej, Zatoki Gdańskiej i zachodniej części Pojezierza Kaszubskiego, Tematy: współczesne procesy rzeźbotwórcze, rozwój osadnictwa, walory i atrakcje krajoznawcze, energetyka alternatywna, Gdynia (rozwój, funkcje, znaczenie), przyrodnicze ograniczenia rozwoju Trójmiasta. 4/ Aglomeracja Trójmiasta Tematy: układ przestrzenny aglomeracji, historia i funkcje Gdańska i Sopotu, układ przestrzenny i zespół zabytkowy Głównego Miasta w Gdańsku, gospodarka morska, przemysł stoczniowy i jego zmiany, zanieczyszczenie wód Zatoki Gdańskiej. 5/ Rzeźba polodowcowa Pojezierza Kaszubskiego i Żuławy Wiślane. Tematy: jeziora rynnowe; rozwój delty Wisły, rolnicze wykorzystanie Żuław, gospodarka wodna na Żuławach, osadnictwo na Żuławach Wiślanych (w tym migracje po II wojnie światowej), Malbork zamek; walory i atrakcje krajoznawcze, Kanał Elbląski. Wykaz literatury Szczegółowa literatura dotycząca każdego z omawianych tematów, została przekazana wraz z tytułem referatu do opracowania. Poniżej zestawiono wybrane pozycje. Cieśliński R. 2012, Zróżnicowanie hydro- i morfogenetyczne jezior przybrzeżnych polskiego wybrzeża południowego Bałtyku. Geologia i geomorfologia, 9. 175-187. Dobracki R., Uścinowicz Sz. 2010 Geozagrożenia wybrzeża Bałtyku, PIG. Jedna Ziemia - portal Państwowego Instytutu Geologicznego Herbich, J. Stępnowski, P., Podlesińska E., 1998, Morze Bałtyckie o tym warto wiedzieć, Zeszyty Zielonej Akademii, 7, Polski Klub Ekologiczny, Okręg Wschodnio-Pomorski, Gdańsk. Herbich, J. Stępnowski, P., Podlesińska E., 1998, Morze Bałtyckie o tym warto wiedzieć, Zeszyty Zielonej Akademii, 7, Polski Klub Ekologiczny, Okręg Wschodnio-Pomorski, Gdańsk. Jurys L., Frydel J., Uścinowicz G., 2014, Geodynamiczne cechy klifu w Jastrzębiej Górze, [w] Sokołowski J. red. 2014, Ewolucja środowisk sedymentacyjnych regionu Pobrzeża Kaszubskiego, Wydział Oceanografii i Geografii Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk. Jurys L., Uścinowicz Sz., 2014, Naturalne i antropogeniczne czynniki kształtujące procesy 4
geologiczne w pasie polskiego brzegu klifowego, [w] Sokołowski J. red. 2014, Ewolucja środowisk sedymentacyjnych regionu Pobrzeża Kaszubskiego, Wydział Oceanografii i Geografii Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk. Leśniak T., 2002, Materiały pomocnicze do terenowych zajęć geologicznych w rejonie nadmorskim, skrypt uczelniany 1648, Uczelniane Wyd. Nauk.-Dydakt., AGH, Kraków: 40 ss. Łabuz T. 2013, Sposoby ochrony brzegów morskich i ich wpływ na środowisko przyrodnicze polskiego wybrzeża Bałtyku raport. Mojski J.E., 2005, Ziemie Polskie w czwartorzędzie Zarys morfogenezy, PIG, Warszawa biblioteka wydziałowa Mordawski J. (red. ) 1999, Historia, geografia, język i piśmiennictwo Kaszubów, Wydaw. M. Rożak, Instytut Kaszubski. Gdańsk. biblioteka główna Rucińska Zjadacz M., Wróblewski R., 2014 Strefa brzegowa bariery piaszczystej na przykładzie Półwyspu Helskiego, [W:] Sokołowski R.J., (red.), Ewolucja środowisk sedymentacyjnych regionu Pobrzeża Kaszubskiego, 73-83 Piotrowsk A, Bałtyckie trzęsienia ziemi PIG, Jedna Ziemia - portal Państwowego Instytutu Geologicznego Piotrowsk A. 2005, Po kaliningradzkim trzęsieniu ziemi Jedna Ziemia - portal Państwowego Instytutu Geologicznego Polska Niezwykła. Województwo Pomorskie. Przewodnik, Trójmiasto, Mierzeja i Wydmy, Kaszuby i Żuławy. Demart polecam, wiele o Kaszubach, miejscowościach, historii itd. biblioteka Wydziałowa 26 070P Polska, ilustrowany przewodnik. Muza SA, Warszawa 1999 synteza historii biblioteka Wydziałowa 23 930P Polskie wybrzeże Bałtyku i Bornholm, Pascal - biblioteka Wydziałowa 27 761P synteza historii Pobrzeża Gdańskiego, Kaszubskiego, Wiele informacji o miejscowościach przez które będziemy przejeżdżać. Polskie wybrzeże Bałtyku i Bornholm, Pascal - biblioteka Wydziałowa 27 761P synteza historii Pobrzeża Gdańskiego, Kaszubskiego, wiele informacji o miejscowościach przez które będziemy przejeżdżać. Rocznik Statystyczny Gospodarki Morskiej, 2015, GUS, Warszawa Rotnicki K. 2008, Przemiany budowy geologicznej i rzeźby obszaru, w: Florek W (red). Słowiński Park Narodowy, 40 lat ochrony unikatowej przyrody i kultury, SPN, Łeba Uścinowicz Sz. 2015, Kiedy powstał i jak zmieniał się Bałtyk? PIG. Jedna Ziemia - portal Państwowego Instytutu Geologicznego Uścinowicz Sz. 2015, Zmiany poziomu wód w Bałtyku - Jedna Ziemia - portal Państwowego Instytutu Geologicznego Zaucha J., Matczak M., Przedrzymirska J., 2009, Przyszłe wykorzystanie polskiej przestrzeni morskiej dla celów gospodarczych i ekologicznych. Instytut Morski w Gdańsku, Gdańsk. Bilans godzinowy zgodny z CNPS (Całkowity Nakład Pracy Studenta) Wykład - Ilość godzin w kontakcie z prowadzącymi Ćwiczenia terenowe (zajęcia praktyczne) 30 Pozostałe godziny kontaktu studenta z prowadzącym 2 Ilość godzin pracy studenta bez kontaktu z prowadzącymi Lektura w ramach przygotowania do zajęć 16 Przygotowanie krótkiej pracy pisemnej lub referatu po zapoznaniu się z niezbędną literaturą przedmiotu 4 5
Przygotowanie projektu lub prezentacji na podany temat (praca indywidualna w grupie) 4 Przygotowanie do zaliczenia 4 Ogółem bilans czasu pracy (w tym liczba godzin pracy studenta w ramach zajęć o charakterze praktycznym, w tym zajęć laboratoryjnych i projektowych) Ilość punktów ECTS w zależności od przyjętego przelicznika (w tym liczba punktów, którą student musi uzyskać w ramach zajęć o charakterze praktycznym, w tym zajęć laboratoryjnych i projektowych) 60/36 2/1,5 6