KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Podstawy ewolucjonizmu Basics of evolution Kod Punktacja ECTS* 2 Koordynator Prof. dr hab. Władysław Zamachowski Zespół dydaktyczny Prof. dr hab. Władysław Zamachowski Dr Marek Guzik Opis kursu (cele kształcenia) Celem wykładów jest zapoznanie studiującego (w oparciu o klasyczne teorie ewolucji Lamarcka i Darwina, a także teorie powstałe po roku 1859 i poznane fakty z różnych dziedzin biologii) ze współczesnym stanem wiedzy na temat ewolucji świata organicznego, jej czynnikach, mechanizmach i prawidłowościach. Przedmiot kończy się egzaminem, na którym zdający powinien wykazać się umiejętnością właściwej interpretacji i powiązań różnorodnych zjawisk biologicznych w aspekcie czasu i przemian rozwojowych. Warunki wstępne Wiedza Znajomość podstawowych faktów z zakresu głównych przedmiotów realizowanych na I, II i III roku studiów, głównie dotyczących filogenezy roślin i zwierząt, ekologii, genetyki, biochemii. Umiejętności Umiejętność właściwej interpretacji i kojarzenia faktów biologicznych w aspekcie czasu i przemian rozwojowych. Kursy Botanika, zoologia, biochemia, ekologia, genetyka 1
Efekty kształcenia Wiedza W01, Przedstawia źródła zmienności organizmów oraz czasowe i przestrzenne uwarunkowania różnorodności biologicznej W02.Charakteryzuje dzieje życia na Ziemi W03. Objaśnia ogólne uwarunkowania środowiskowe życia organizmów W04. Przedstawia historyczne i współczesne przyczyny zróżnicowania flory i fauny W05 Wyjaśnia podstawowe reguły i opisuje mechanizmy funkcjonowania życia na poziomie populacji, W06. Opisuje mechanizmy ewolucji z uwzględnieniem ich podstaw molekularnych, W07. Opisuje podstawowe koncepcje teorii ewolucji. K_W11 K_W12 K_W12 K_W13 K_W14 K_W18 K_W22 Umiejętności U01,Posługuje się biologiczną literaturą naukową w języku ojczystym i obcym, U02. samodzielnie wyszukuje i korzysta z dostępnych źródeł informacji biologicznej, w tym ze źródeł elektronicznych U03. Dokonuje syntezy danych pochodzących z różnych źródeł i wyciąga na tej podstawie wnioski U04. Uczy się samodzielnie wyznaczonych zagadnień K_U03 K_U04, K_U05 K_U09 K_U13 2
Kompetencje społeczne K01, Rozumie konieczność uczenia się ustawicznego K02. W interpretacji zjawisk i procesów przyrodniczych korzysta z podstaw empirycznych, K03. Krytycznie podchodzi do informacji upowszechnianych w mediach, K04. Dąży do stałego aktualizowania wiedzy z zakresu nauk biologicznych K_K01, K_K02,. K_K04 K_K06 Organizacja Forma zajęć Wykład (W) Ćwiczenia w grupach A K L S P E Liczba godzin 10 10 Opis metod prowadzenia zajęć Wykład, Dyskusja, 3
E learning Gry dydaktyczne Ćwiczenia w szkole Zajęcia terenowe Praca laboratoryjna Projekt indywidualny Projekt grupowy Udział w dyskusji Referat Praca pisemna (esej) Egzamin ustny Egzamin pisemny Inne Formy sprawdzania efektów kształcenia W01 W02 W03 W04 W05 W06 W07 U01 U02 U03 U04 K01 K02 K03 K04 Kryteria oceny Sprawdzanie przygotowania do bieżących zajęć. Ocena końcowa obejmuje ocenę z ćwiczeń (20%) oraz ocenę z egzaminu (80%) Uwagi Treści merytoryczne (wykaz tematów) 1. Określenie terminu ewolucja. Rozwój myśli ewolucyjnej. 2. Klasyczne teorie ewolucji. Teoria ewolucji Lamarcka. Teoria ewolucji Darwina. Wallace i jego koncepcja. Neolamarkizm, neodarwinizm, mutacjonizm, ewolucjonizm syntetyczny. 3. Zmienność dziedziczna i niedziedziczna. Zmienność skokowa i ciągła. Mutacje i rekombinacje. Polimorfizm. Zmienność wewnątrz i między populacyjna. Reguła Hardy, ego i Weinberga. 4. Walka o byt. Zasada Gauze, go. Konkurencja wewnątrz i między gatunkowa i jej następstwa. 5. Dobór naturalny, jego działanie i znaczenie. Selekcja stabilizująca, skierowana, rozrywająca, apostatyczna i płciowa. 6. Dryf genetyczny, jego działanie i znaczenie w procesie ewolucji. 7. Gatunek i specjacja. Rodzaje specjacji. Znaczenie izolacji i mechanizmów izolacyjnych w procesie powstawania gatunków. Efekt Wallace. Mikro- makro- i megaewolucja. Radiacja adaptatywna i zajmowanie stref przystosowawczych. 8. Prawidłowości ewolucji. Tempo przemian ewolucyjnych. Teoria ortogenezy. Współczesne ujęcie kierunkowości ewolucji. Problem nieodwracalności ewolucji w ujęciu Abela, Dollo. Współczesne ujęcie nieodwracalności ewolucji. Wymieranie szczepów i jego interpretacja. 9. Pochodzenie i ewolucja człowieka. Stanowisko człowieka w systemie ssaków. Problem ras ludzkich. 4
Wykaz literatury podstawowej 1. Futuyma D. J. 2008. Ewolucja. Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego. 2. Krzanowska H., Łomnicki A., Rafiński J., Szarski H., Szymura J.M. 1995. Zarys mechanizmów ewolucji. PWN. Warszawa. 3. Szarski H. 1989. Mechanizmy ewolucji. PWN. Warszawa. Wykaz literatury uzupełniającej 1. Darwin K. 1955. O powstawaniu gatunków drogą doboru naturalnego czyli o utrzymaniu się doskonalszych ras w walce o byt. PWN. Warszawa. 2. Dawkins R. 1994. Ślepy zegarmistrz czyli, jak ewolucja dowodzi, że świat nie został zaplanowany. PIW. Warszawa. 3. Gould S. J. 1991. Niewczesny pogrzeb Darwina. PIW. Warszawa. 4. Johnson Ph. E. 1997. Sąd nad Darwinem. Oficyna Wydawnicza. Vocatio. 5. Reichholf J. B. 1992. Zagadka rodowodu człowieka. PWN. Warszawa. 6. Smith J. M. 1992. Problemy biologii. PWN. Warszawa Bilans godzinowy zgodny z CNPS (Całkowity Nakład Pracy Studenta) Ilość godzin w kontakcie z prowadzącymi Wykład 10 Konwersatorium (ćwiczenia, laboratorium itd.) 10 Pozostałe godziny kontaktu studenta z prowadzącym 10 Lektura w ramach przygotowania do zajęć 20 Ilość godzin pracy studenta bez kontaktu z prowadzącymi Przygotowanie krótkiej pracy pisemnej lub referatu po zapoznaniu się z niezbędną literaturą przedmiotu Przygotowanie projektu lub prezentacji na podany temat (praca w grupie) Przygotowanie do egzaminu 25 Ogółem bilans czasu pracy 75 Ilość punktów ECTS w zależności od przyjętego przelicznika 2 5
KARTA KURSU Nazwa Podstawy ewolucjonizmu Nazwa w j. ang. Kod Punktacja ECTS* Koordynator Prof. dr hab. Władysław Zamachowski Zespół dydaktyczny Prof. dr hab. Władysław Zamachowski Dr Marek Guzik Opis kursu (cele kształcenia) Celem wykładów jest w oparciu o klasyczne teorie ewolucji Lamarcka i Darwina, a także teorie powstałe po roku 1859 i poznane fakty z różnych dziedzin biologii, zapoznanie studiującego ze współczesnym stanem wiedzy na temat ewolucji świata organicznego, jej czynnikach, mechanizmach i prawidłowościach. Przedmiot kończy się egzaminem, na którym zdający powinien wykazać się umiejętnością właściwej interpretacji i powiązań różnorodnych zjawisk biologicznych w aspekcie czasu i przemian rozwojowych. Warunki wstępne Wiedza Znajomość podstawowych faktów z zakresu głównych przedmiotów realizowanych na I, II i III roku studiów, głównie dotyczących filogenezy roślin i zwierząt, ekologii, genetyki, biochemii. Umiejętności Umiejętność właściwej interpretacji i kojarzenia faktów biologicznych w aspekcie czasu i przemian rozwojowych. Kursy Botanika, zoologia, biochemia, ekologia, genetyka 6
Efekty kształcenia Wiedza W01, Przedstawia źródła zmienności organizmów oraz czasowe i przestrzenne uwarunkowania różnorodności biologicznej W02.Charakteryzuje dzieje życia na Ziemi W03. Objaśnia ogólne uwarunkowania środowiskowe życia organizmów W04. Przedstawia historyczne i współczesne przyczyny zróżnicowania flory i fauny W05 Wyjaśnia podstawowe reguły i opisuje mechanizmy funkcjonowania życia na poziomie populacji, W06. Opisuje mechanizmy ewolucji z uwzględnieniem ich podstaw molekularnych, W07. Opisuje podstawowe koncepcje teorii ewolucji. K_W11 K_W12 K_W12 K_W13 K_W14 K_W18 K_W22 Umiejętności U01,Posługuje się biologiczną literaturą naukową w języku ojczystym i obcym, U02. samodzielnie wyszukuje i korzysta z dostępnych źródeł informacji biologicznej, w tym ze źródeł elektronicznych U03. Dokonuje syntezy danych pochodzących z różnych źródeł i wyciąga na tej podstawie wnioski U04. Uczy się samodzielnie wyznaczonych zagadnień K_U03 K_U04, K_U05 K_U09 K_U13 7
Kompetencje społeczne K01, Rozumie konieczność uczenia się ustawicznego K02. W interpretacji zjawisk i procesów przyrodniczych korzysta z podstaw empirycznych, K03. Krytycznie podchodzi do informacji upowszechnianych w mediach, K04. Dąży do stałego aktualizowania wiedzy z zakresu nauk biologicznych K_K01, K_K02,. K_K04 K_K06 Organizacja Forma zajęć Wykład (W) Ćwiczenia w grupach A K L S P E Liczba godzin 10 6 Opis metod prowadzenia zajęć Wykład, Dyskusja, 8
E learning Gry dydaktyczne Ćwiczenia w szkole Zajęcia terenowe Praca laboratoryjna Projekt indywidualny Projekt grupowy Udział w dyskusji Referat Praca pisemna (esej) Egzamin ustny Egzamin pisemny Inne Formy sprawdzania efektów kształcenia W01 W02 W03 W04 W05 W06 W07 U01 U02 U03 U04 K01 K02 K03 K04 Kryteria oceny Sprawdzanie przygotowania do bieżących zajęć. Ocena końcowa obejmuje ocenę z ćwiczeń (20%) oraz ocenę z egzaminu (80%) Uwagi Treści merytoryczne (wykaz tematów) 1. Określenie terminu ewolucja. Rozwój myśli ewolucyjnej. 2. Klasyczne teorie ewolucji. Teoria ewolucji Lamarcka. Teoria ewolucji Darwina. Wallace i jego koncepcja. Neolamarkizm, neodarwinizm, mutacjonizm, ewolucjonizm syntetyczny. 3. Zmienność dziedziczna i niedziedziczna. Zmienność skokowa i ciągła. Mutacje i rekombinacje. Polimorfizm. Zmienność wewnątrz i między populacyjna. Reguła Hardy, ego i Weinberga. 4. Walka o byt. Zasada Gauze, go. Konkurencja wewnątrz i między gatunkowa i jej następstwa. 5. Dobór naturalny, jego działanie i znaczenie. Selekcja stabilizująca, skierowana, rozrywająca, apostatyczna i płciowa. 6. Dryf genetyczny, jego działanie i znaczenie w procesie ewolucji. 7. Gatunek i specjacja. Rodzaje specjacji. Znaczenie izolacji i mechanizmów izolacyjnych w procesie powstawania gatunków. Efekt Wallace. Mikro- makro- i megaewolucja. Radiacja adaptatywna i zajmowanie stref przystosowawczych. 8. Prawidłowości ewolucji. Tempo przemian ewolucyjnych. Teoria ortogenezy. Współczesne ujęcie kierunkowości ewolucji. Problem nieodwracalności ewolucji w ujęciu Abela, Dollo. Współczesne ujęcie nieodwracalności ewolucji. Wymieranie szczepów i jego interpretacja. 9. Pochodzenie i ewolucja człowieka. Stanowisko człowieka w systemie ssaków. Problem ras ludzkich. 9
Wykaz literatury podstawowej 4. Futuyma D. J. 2008. Ewolucja. Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego. 5. Krzanowska H., Łomnicki A., Rafiński J., Szarski H., Szymura J.M. 1995. Zarys mechanizmów ewolucji. PWN. Warszawa. 6. Szarski H. 1989. Mechanizmy ewolucji. PWN. Warszawa. Wykaz literatury uzupełniającej 1. Darwin K. 1955. O powstawaniu gatunków drogą doboru naturalnego czyli o utrzymaniu się doskonalszych ras w walce o byt. PWN. Warszawa. 2. Dawkins R. 1994. Ślepy zegarmistrz czyli, jak ewolucja dowodzi, że świat nie został zaplanowany. PIW. Warszawa. 3. Gould S. J. 1991. Niewczesny pogrzeb Darwina. PIW. Warszawa. 4. Johnson Ph. E. 1997. Sąd nad Darwinem. Oficyna Wydawnicza. Vocatio. 5. Reichholf J. B. 1992. Zagadka rodowodu człowieka. PWN. Warszawa. 6. Smith J. M. 1992. Problemy biologii. PWN. Warszawa Bilans godzinowy zgodny z CNPS (Całkowity Nakład Pracy Studenta) Ilość godzin w kontakcie z prowadzącymi Wykład 10 Konwersatorium (ćwiczenia, laboratorium itd.) 6 Pozostałe godziny kontaktu studenta z prowadzącym 10 Lektura w ramach przygotowania do zajęć 30 Ilość godzin pracy studenta bez kontaktu z prowadzącymi Przygotowanie krótkiej pracy pisemnej lub referatu po zapoznaniu się z niezbędną literaturą przedmiotu Przygotowanie projektu lub prezentacji na podany temat (praca w grupie) Przygotowanie do egzaminu 25 Ogółem bilans czasu pracy 81 Ilość punktów ECTS w zależności od przyjętego przelicznika 2 10