PLAN EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ - Gimnazjum w Augustowie Zespół ds. ewaluacji Przewodniczący Agnieszka Grygoruk Jolanta Jankowska Anna Tomczuk Barbara Wasilewska Wymaganie 5. Kształtowane są postawy i respektowane normy społeczne I. Wybrany obszar pracy szkoły W roku szkolnym 2016/2017 tematem ewaluacji wewnętrznej jest analiza i ocena bezpieczeństwa, która uwzględnia poziom respektowania norm społecznych przez wszystkich uczestników życia szkoły. II. Cel ewaluacji wewnętrznej. Nadrzędnym celem ewaluacji wewnętrznej jest diagnoza środowiska szkolnego w odniesieniu do subiektywnego poczucia bezpieczeństwa wszystkich uczestników życia szkoły, a także opracowanie procedur i planów działania mających realne odzwierciedlenie w problematyce szkoły podnoszących poziom bezpieczeństwa, oraz tworzenie przyjaznego klimatu nauki i pracy. Cele szczegółowe: 1) Szkoła lub placówka realizuje działania wychowawcze i profilaktyczne, które są dostosowane do potrzeb uczniów i środowiska 2) Działania szkoły lub placówki zapewniają uczniom bezpieczeństwo fizyczne i psychiczne, a relacje między wszystkimi członkami społeczności szkolnej są oparte na wzajemnym szacunku i zaufaniu. 3) Zasady postępowania i współżycia w szkole lub placówce są uzgodnione i przestrzegane przez uczniów, pracowników szkoły 4) placówki oraz rodziców. 5) W szkole lub placówce są realizowane działania antydyskryminacyjne obejmujące całą społeczność szkoły lub placówki. Sformułowane pytania kluczowe i szczegółowe: 1. Jaki jest stopień poczucia bezpieczeństwa wśród uczniów? a) czy uczniowie i pracownicy szkoły czują się w niej bezpiecznie? b) czy uczniowie i pracownicy szkoły lubią atmosferę w niej panującą? 2. Czy rzeczywistość szkolna potwierdza poczucie bezpieczeństwa? a) czy uczniowie doświadczyli przemocy ze strony rówieśników lub nauczycieli? b) czy uczniowie byli świadkami przemocy fizycznej lub psychicznej wobec swoich kolegów, nauczycieli lub pracowników obsługi? c) czy nauczyciele i wychowawcy dostrzegają wzrost zjawiska przemocy w szkole? d) czy rodzice dostrzegają występowanie zjawiska przemocy w szkole? e) czy pedagog i psycholog szkolny odnotował przypadki przemocy fizycznej i psychicznej wobec uczniów, nauczycieli i pracowników niepedagogicznych? 1
3. Jakie działania służą zapewnieniu bezpieczeństwa w szkole? a) czy uczniowie, rodzice i nauczyciele znają działania podejmowane w szkole służące poprawie bezpieczeństwa wszystkim jej podmiotom (czy potrafią je wskazać)? 4. Jaka jest efektywność tych działań i z czego wynika? a) uczniowie, rodzice i nauczyciele wskazują najsłabiej funkcjonujące obszary zapewniające bezpieczeństwo w szkole, b) wszyscy badani członkowie społeczności szkolnej wskazują poziom efektywności podejmowanych przez szkołę działań mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa w szkole. 5. Jakie są propozycje zmian i modyfikacji działań już funkcjonujących mających na celu poprawę bezpieczeństwa w szkole? a) społeczność szkolna wskazuje propozycje zmian mających na celu poprawę bezpieczeństwa i działania wpływające na poprawę atmosfery panującej w szkole. III. Narzędzia badawcze wykorzystane do diagnozy środowiska szkolnego. Do zdiagnozowania problematyki bezpieczeństwa w szkole wykorzystane zostaną następujące narzędzia badawcze: Ankieta skierowana do uczniów, rodziców i nauczycieli. Wywiad Obserwacja IV. Harmonogram ewaluacji Przebieg czynności/zadania Czas wykonania/terminy Nauczyciele odpowiedzialni Przygotowanie planu ewaluacji wewnętrznej Sformułowanie wymagań i pytań kluczowych wrzesień 2016 Przewodniczący zespołu ds. ewaluacji Opracowanie ankiet październik 2016 Zespół ds. ewaluacji Przeprowadzenie badań listopad 2016 Zespół ds. ewaluacji Analiza zebranych informacji, Styczeń-luty 2016 Zespół ds. ewaluacji sformułowanie wniosków, opracowanie raportu Przedstawienie Radzie Pedagogicznej wyników przeprowadzonej ewaluacji luty 2016. Przewodniczący zespołu ds. ewaluacji V. Sposób prezentacji wyników ewaluacji wewnętrznej : Wyniki ewaluacji wewnętrznej zaprezentowane zostaną: nauczycielom na Radzie Pedagogicznej uczniom podczas godziny do dyspozycji wychowawcy rodzicom podczas zebrania z rodzicami Ponadto raport z ewaluacji opublikowany zostanie na stronie internetowej szkoły. 2
Raport z ewaluacji wewnętrznej - Gimnazjum w Augustowie I. ANALIZA I INTERPRETACJA WYNIKÓW BADAŃ. 1. ANALIZA WYPOWIEDZI RODZICÓW. W ankiecie na temat poczucia bezpieczeństwa dzieci w szkole wzięło udział 55 rodziców uczniów Gimnazjum w Zespole Szkół w Augustowie. Ankieta zawierała pięć pytań, w tym cztery miały charakter otwarty. Analiza wyników została przedstawiona poniżej. Pytanie 1. Czy Pana(i) zdaniem dziecko czuje się w szkole bezpiecznie? Rodzaj odpowiedzi Liczba respondentów % odpowiedzi nie 3 5% tak 44 80% Nie wiem 7 13% Nie zawsze 1 2% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Wyniki procentowe nie tak nie wiem nie zawsze procent odpowiedzi Zdecydowana większość rodziców uważa, że ich dzieci czują się w szkole bezpiecznie. Niektórzy rodzice deklarują, że nie posiadają takiej wiedzy. Niewielka grupa badanych uważa, że ich dzieci nie czują się bezpiecznie w szkole. Pytanie 2. Czy w szkole stosowane jest przemoc fizyczna lub psychiczna wobec Pana(i) dziecka? a) przemoc fizyczna NIE TAK (jaka forma, przez kogo?) Rodzaj odpowiedzi Liczba respondentów % odpowiedzi nie 52 96% tak 3 4% 3
120% Wyniki procentowe 100% 80% 60% 40% Wyniki procentowe 20% 0% nie tak Wśród ankietowanych rodziców, jako formę przemocy fizycznej, jedna osoba wskazała na zaczepki fizyczne kolegów i jedna osoba na przemoc fizyczną ze strony koleżanek. b) przemoc psychiczna NIE TAK (jaka forma, przez kogo?) Rodzaj odpowiedzi Liczba respondentów % odpowiedzi nie 48 92% tak 4 8% Wyniki procentowe 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% nie tak Wyniki procentowe W przypadku przemocy psychicznej rodzice wskazali na następujące sytuacje: przezywanie przez kolegów, brak tolerancji wśród uczniów dla odmiennych zainteresowań i ubioru. Zdecydowana większość rodziców uważa, że wobec ich dzieci nie jest stosowana przemoc fizyczna bądź psychiczna. Pytanie 3. Proszę wskazać zadania, obszary mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa uczniom, które najgorzej funkcjonują w szkole, wymagają modyfikacji. Wśród ankietowanych osób tylko 9 rodziców (16% ankietowanych) wskazuje zadania, obszary, które ich zdaniem funkcjonują najgorzej i wymagają modyfikacji. Pojawiły się następujące odpowiedzi: toalety-4 odpowiedzi szatnie -3 odpowiedzi 4
stołówka szkolna(dzieci nie mają miejsca i zbyt krótko czasu na zjedzenie obiadu)-1odpowiedź dyżury nauczycieli na korytarzu-częstsze-1odpowiedź łącznik przy sali gimnastycznej-1-1 odpowiedź brak-1 odpowiedź wszystko dobrze-1 odpowiedź Pytanie 4. Proszę wskazać znane Panu(i) działania funkcjonujące w szkole mające na celu poprawę bezpieczeństwa uczniów w szkole. Wśród ankietowanych rodziców tylko 14 osób (25%)wskazuje działania funkcjonujące w szkole mające na celu poprawę poczucia bezpieczeństwa uczniów w szkole. Ankietowani wymieniali: monitoring-10 odpowiedzi dyżury nauczycieli-4 odpowiedzi zamknięta szkoła-2 odpowiedzi pewnych zagrożeń nie da się uniknąć, były i będą-1 odpowiedzi opiekun dzieci dojeżdżających w autobusie-1 odpowiedzi zwracanie uwagi na dzieci wychodzące na zewnątrz-nauczyciele i panie woźne-1 odp. możliwość rozmowy z panią psycholog, wychowawcami, nauczycielami i dyrekcją-1odp brak-3odp. Pytanie 5. Proszę wskazać propozycję działań poprawiających bezpieczeństwo w szkole. Wśród ankietowanych tylko 8 osób (15% ankietowanych) podaje swoją propozycję działań poprawiających poczucie bezpieczeństwa uczniów w szkole. Należą do nich: więcej kamer, dyżury obok toalet, na łączniku sali gimnastycznej-1odp. na wolnych godzinach, aby wprowadzić zajęcia dodatkowe na które dzieci mają zainteresowania i zachęcić ich do chodzenia (takie jak w zeszłym roku z projektu)-1 odp. zastosować postanowienie dyrekcji, co do zamykania szkoły przez cały rok szkolny-1 odp. monitoring-2 odp. jest bezpiecznie -1 odp. większa świadomość rodziców-uświadamiane i informowanie rodziców o zachowaniu ich dzieci-1 odp. dyżury nauczycieli-1 odp. 2. ANALIZA WYPOWIEDZI UCZNIÓW. Badaniem ankietowym objętych zostało 37 uczniów z klas I, II, III gimnazjum. 1. Czy czujesz się w szkole bezpiecznie? Większość uczniów deklaruje, iż czuje się bezpiecznie w szkole- 24 odpowiedzi na tak, co stanowi 64% ankietowanych. 10 uczniów odpowiedziało,że nie wie, czy czyje się w szkole bezpiecznie, co stanowi 27% ankietowanych. 3 uczniów udzieliło odpowiedzi,że nie czuje się w szkole bezpiecznie, co stanowi ok. % ankietowanych. 2. Czy lubisz chodzić do szkoły? Najliczniejszą grupę respondentów stanowili uczniowie, którzy czasami lubią chodzić do szkoły było ich 22, co stanowi 60%. Do szkoły nie lubi chodzić7 uczniów, a lubi 8, czyli po 20%. 3. Czy w szkole stosowana jest wobec Ciebie przemoc? 32 uczniów odpowiedziało,że nie jest wobec nich stosowana przemoc fizyczna, co stanowi 86 % ankietowanych. 5 uczniów przyznało się do stosowania wobec nich przemocy, co stanowi 13% ankietowanych. 5
W znacznej większości wobec badanych uczniów nie jest stosowana przemoc (86%). Pozostali respondenci (13%) deklarują, iż doświadczają przemocy ze strony rówieśników ( zaczepianie na przerwie, zastraszanie, popychanie, wyzywanie, głupie żarty). 4. Czy byłeś(aś) świadkiem stosowania przemocy fizycznej lub psychicznej w szkole wobec Twoich rówieśników? TAK-12 odpowiedzi- 32%- ankietowanych. Nie-25 odpowiedzi, 67% ankietowanych. Formy: - wyzywanie, groźby, dogadywanie, bicie się, szarpanie, wymuszanie, zastraszanie, kopanie 5. Co można zrobić, aby zwiększyć poziom bezpieczeństwa w szkole? Uczniowie udzielali następujących odpowiedzi. - wszystko co możliwe, - więcej rozmów o tym wszystkim, - nie wiem, nic, - nic się już nie da zrobić, - więcej rozmów z wychowawcą, - lepszy monitoring, dyscyplina, zamykanie szatni obok sali gimnastycznej, -zwiększyć ilość dyżurujących nauczycieli, dyżury rano, - nic nie należy robić, gdyż jest dobry poziom bezpieczeństwa, - chciałbym, aby w szkole były otwarte drzwi, - bardziej uważnie patrzeć na uczniów, - zamontować więcej kamer, - nie trzeba, czuję się bezpiecznie, 6. Podaj znane Ci metody i działania prowadzone przez szkołę w celu zwiększenia poczucia bezpieczeństwa uczniów? - rozmowa z panią psycholog, - monitoring, nauczyciele na dyżurach, - zamykanie drzwi szkoły, - pogadanki, - zakaz używania telefonów komórkowych, - rozmowy z Policją. 7. Proszę wymienić szczególnie negatywne zachowania w sferze bezpieczeństwa oraz kultury osobistej obserwowane w szkole. Odpowiedzi: - palą, manipulują, biją, nękają, poniżają, uczniowie są aroganccy, - rozpuszczają plotki, obgadują, próbują upokorzyć, chcą nas zniszczyć, - niszczą ubrania, palenie papierosów, - słownictwo, groźby, wyłudzanie pieniędzy, - nie wiem, - przezywają, namawiają do złego, próbują upokorzyć, nasyłają swoich kolegów, robią zdjęcia, brudzą w łazienkach i innych pomieszczeniach, - chłopcy plują gdzie popadnie i to jest obrzydliwe, - przezwiska, chamskie zachowania, pisanie na ławkach, - obrażanie, brak kultury wobec innych, przeklinanie, przepychanie, - brak szacunku do nauczycieli, bójki, - pokazywanie zboczonych rzeczy, chłopcy w damskich toaletach, - wywracanie kosza na śmieci, 6
8. Które miejsca w szkole lub jej najbliższym otoczeniu są Twoim zdaniem najbardziej niebezpieczne? Uczniowie najczęściej wskazywali na: - szatnie, boisko, toalety, kąty, szatnie przy sali gimnastycznej, - wolne lekcje, piwnica, sala gimnastyczna, - nie wiem, - nie ma takich miejsc, - przejście między szkołą a przystankiem, - gabinet dyrektora. 9. Z kim najczęściej rozmawiasz, gdy masz kłopot, do kogo zwracasz się o pomoc? Uczniowie wskazywali na: - z przyjaciółką, koleżankami, - wychowawca, nauczyciel, psycholog, dyrektor, - rodzice i rodzeństwo, - nie wiem, - nie mam kłopotów, nie rozmawiam. 3. ANALIZA WYPOWIEDZI NAUCZYCIELI. Badaniu ankietowemu objętych zostało 9 nauczycieli. 1. Jakie działania służą zapewnieniu bezpieczeństwa w naszej szkole? - dyżury nauczycieli na korytarzach, - monitoring, - zamknięcie drzwi wejściowych szkoły w czasie lekcji, dzwonek przy drzwiach wejściowych, - utrzymywanie dyscypliny w szkole, - zapewnienie nieuchronności kary za wszystkie przewinienia, - szkolenia dla Rady Pedagogicznej, - współpraca z psychologiem szkolnym, - zespół wychowawczy, - rozmowy z uczniami, - kontrola absencji uczniów, - rozmowy z rodzicami, - stosowanie punktacji przy wystawianiu oceny z zachowania, - organizacja zajęć dodatkowych - pomoc psychologiczno-pedagogiczna, - działania profilaktyczne na godzinach wychowawczych, - apele porządkowe prowadzone przez dyrekcje szkoły, - spotkania z policjantami, - spotkania z pedagogami resocjalizacyjnymi. Nauczyciele wskazali większość funkcjonujących w szkole działań mających na celu ochronę uczniów i wzrost ich poczucia bezpieczeństwa. Do podanych odpowiedzi można by ponadto dopisać: kontrola techniczna sali i sprzętów. 2. Które z wymienionych przez Ciebie działań funkcjonują najsłabiej, wymagają modyfikacji. Podaj przykłady rozwiązań. - wszystkie działania wykonywane są sumiennie i rzetelnie,wszystkie niebezpieczne sytuacje są zgłaszane dyrekcji szkoły i często rozwiązywane z udziałem psychologa i gdy zachodzi potrzeba z udziałem policji, - konsekwentne reagowanie na każdy przejaw arogancji, - ucieczki uczniów na przerwach, - brak rejestru i weryfikacji osób postronnych na terenie szkoły, 7
- nie ma dostatecznej kontroli na korytarzu przy sali gimnastycznej, - monitoring, więcej kamer, - częstsze zapraszanie specjalistów z zewnątrz, autorytetów, - większe zaangażowanie rodziców do działań wychowawczych i profilaktycznych szkoły, - systematyczne przypominanie uczniom i rodzicom o zapisach w statucie szkoły i regulaminie szkoły, - natychmiastowe powiadamianie rodziców o złych zachowaniach uczniów. 3. Które z wymienionych form przemocy występują w szkole częściej. Wymień objawy. Przemoc fizyczna: bicie pomiędzy uczniami, szarpanie się, popychanie. Przemoc psychiczna: wulgaryzmy, przekleństwa, agresja słowna, wyśmiewanie, komentowanie, obgadywanie. Zdaniem nauczycieli w szkole częściej występują formy przemocy psychicznej stosowanej zarówno w relacji uczeń-uczeń, jak i uczeń- nauczyciel. 4. Wskaż proszę sposoby zapobiegania powyższym objawom. Przemoc fizyczna: - dyżury nauczycielskie na korytarzach, rozmowy z psychologiem, wychowawca ucznia, dyrekcją szkoły, rodzicami ucznia, pogadanki z policjantami. Przemoc psychiczna: - pogadanki na godzinach wychowawczych, - indywidualne rozmowy, - rozmowy z uczniem w obecności dyrektora, psychologa, rodziców, - zwracanie uwagi, - obniżanie oceny z zachowania, - uświadamianie skutków postępowania, -zajęcia profilaktyczne na godzinach wychowawczych w klasach, prowadzone przez psychologa lub wychowawcę klasy, - rozmowy z dyrekcją szkoły. 5. Czy wobec Ciebie stosowana jest przemoc. Podaj formę. 8 nauczycieli udzieliło odpowiedzi nie. 1 nauczyciel nie udzielił odpowiedzi. Nauczyciele odpowiadali, iż nie doświadczyli żadnej z form przemocy ze strony uczniów. Niektórzy zwracają jednak uwagę na agresję słowną wobec nauczyciela, nie wyrażoną bezpośrednio, ale zdarza się, brak reakcji na polecenia nauczyciela, ignorowanie nauczyciela, uczniowie prowokują, celowo wytrącają z równowagi, skracają dystans, mówią o nauczycielach on w rozmowach z np. wychowawcą. 6. Proszę wymienić szczególnie negatywne zachowania uczniów, które wymagają modyfikacji w celu zwiększenia poczucia bezpieczeństwa całej społeczności szkolnej. Nauczyciele wskazywali na: - wulgaryzmy, agresja słowna - lekceważenie i oszukiwanie nauczycieli, brak szacunku, ignorowanie poleceń, - wychodzenie ze szkoły na przerwach, ucieczki z lekcji, - skracanie dystansu nieużywana forma Pan/Pani - aroganckie i prowokacyjne zachowanie uczniów, - brak autorytetów. 8
DZIAŁANIA FUNKCJONUJĄCE W SZKOLE. Poczyniona obserwacja funkcjonujących w szkole działań mających na celu poprawę bezpieczeństwa wszystkich jej uczestników oraz tworzenia przyjaznego klimatu szkoły wskazuje na: - Monitoring korytarzy szkoły oraz obejścia wokół niej, - Zakaz opuszczania budynku szkoły w trakcie trwania zajęć oraz przerw śródlekcyjnych, - Dyżury nauczycielskie na przerwach, również na zewnątrz szkoły w czasie ciepłych dni, - Zamknięte drzwi zewnętrzne, dzwonek przy drzwiach, - Apele porządkowe prowadzone przez dyrekcję szkoły, - Wprowadzony od roku szkolnego dziennik elektroniczny, za pomocą którego rodzice i uczniowie na bieżąco mogą monitorować stopnie, frekwencje, uwagi, - Organizowanie próbnej ewakuacji, - Modernizacja pomieszczeń i korytarzy mających na celu zwiększenie bezpieczeństwa i komfortu nauki i pracy, - Coroczna diagnoza środowiska szkolnego w kwestii sytuacji wychowawczej, bytowej i edukacyjnej, - Poszerzanie oferty zajęć pozalekcyjnych, - Zapewnienie opieki pedagogiczno-psychologicznej uczniom i ich rodzinom, - Dostosowywanie wymagań edukacyjnych wobec uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi - Organizowanie wycieczek edukacyjno-integracyjnych, - Organizowanie konkursów, imprez kulturalnych i rozrywkowych, dyskotek szkolnych, - Działania Wolontariatu i samorządu szkolnego, -współpraca z Policją II. PODSUMOWANIE. Uczniowie naszej szkoły w zdecydowanej większości czują się w szkole bezpiecznie, potwierdzają to wypowiedzi rodziców. Uczniowie wskazywali na doświadczanie przemocy psychicznej ze strony rówieśników wulgaryzmy, obgadywanie, wyśmiewanie, izolowanie. Uczniowie poproszeni o podanie propozycji wprowadzenia w szkole nowych działań zwiększających poczucie bezpieczeństwa wskazywali na: stosowanie surowszych kar wobec uczniów nieprzestrzegających zasad i regulaminów. Młodzież trafnie wskazywała na działania już funkcjonujące. Działania te w większości uczniowie dostrzegają i rozumieją zasadność ich wprowadzenia. Wśród szczególnie negatywnych zachowań uczniów w sferze bezpieczeństwa oraz kultury osobistej młodzież wymienia: wulgaryzmy, obrażanie, wyzywanie, wyśmiewanie, przeklinanie, groźby, palenie papierosów, wulgaryzmy wobec nauczycieli, nieodpowiedni strój, niszczenie klas, bieganie po schodach. Do listy tzw. czarnych punktów szkoły miejsc szczególnie niebezpiecznych wymieniali: toaleta, szatnie w sali gimnastycznej, boisko,. W sytuacjach trudnych uczniowie najczęściej rozmawiają z: przyjaciółmi, rodzicami, psychologiem, wychowawcą część badanych o swoich problemach nie rozmawia z nikim. Analiza wypowiedzi rodziców wskazuje, iż nie zgłaszali oni faktu doświadczania przez ich dzieci przemocy w szkole. Ankietowani rodzice niechętnie wypowiadali się na większość pytań otwartych.. Rodzice trafnie, jednak w niepełnym zakresie, wymieniają działania podejmowane przez szkołę w celu zapewnienia bezpieczeństwa w szkole. Należy zatem przedstawić i omówić rodzicom pełen zakres podejmowanych przez szkołę działań. Wśród propozycji działań poprawiających bezpieczeństwo rodzice wymieniają: rozmowy z uczniami motywujące do odpowiednich zachowań z jednoczesną informacją o nieodpowiednim zachowaniu dla rodziców. Analiza wypowiedzi nauczycieli wskazuje, iż znają oni dobrze działania służące zapewnieniu bezpieczeństwa w szkole. Wśród propozycji działań wymagających modyfikacji nauczyciele podają: zaproszenia specjalistów do pracy w zakresie profilaktyki agresji słownej i fizycznej, zapraszanie autorytetów moralnych, większa współpraca ze strony policji i sądu. Ponadto nauczyciele wskazują na konsekwentne reagowanie na każdy przejaw arogancji, oraz zwracają uwagę na ucieczki uczniów. Badani nauczyciele zapytani o rodzaje występowania przemocy w szkole prawie jednoznacznie wskazują na przemoc psychiczną czyli: agresję słowną, wyśmiewanie, komentowanie zachowania nauczyciela, wulgaryzmy. Nauczyciele poproszeni o udzielenie odpowiedzi na pytanie dotyczącego 9
doświadczania różnych form przemocy ze strony uczniów wskazują iż jej nie doświadczają,. Odpowiedź ta wynika z niewiedzy czy negatywne zachowanie uczniów tj. prowokowanie, celowe wytrącanie z równowagi kwalifikuje się do przemocy. Do szczególnie negatywnych zachowań uczniów, które wymagają modyfikacji nauczyciele zaliczają: wulgaryzmy, agresję słowną, lekceważenie i oszukiwanie nauczycieli, opuszczanie terenu szkoły oraz skracanie dystansu z nauczycielem nieużywanie formy Pan/Pani. Reasumując i odpowiadając na pytania kluczowe szczegółowe. Uczniowie i pracownicy szkoły czują się w niej bezpiecznie, w większości lubią atmosferę w niej panującą. Uczniowie marginalnie doświadczali przemocy ze strony rówieśników i nauczycieli zazwyczaj w formie przemocy psychicznej -agresja słowna (izolowania, obgadywania, komentowania wyglądu czy zachowania). Nauczyciele, wychowawcy, nie odnotowali wzrostu zjawiska przemocy w szkole. Rodzice również nie zgłaszają problemów związanych ze złym traktowaniem dzieci na terenie szkoły. Uczniowie, rodzice i pracownicy szkoły znają działania podejmowane przez szkołę służące poprawie bezpieczeństwa (z wyjątkiem rodziców) potrafią je wskazać Wszyscy członkowie społeczności szkolnej wskazują poziom efektywności podejmowanych przez szkołę działań związanych z bezpieczeństwem. III. WNIOSKI szkoła podejmuje skuteczne działania w zakresie zapewnienia poczucia bezpieczeństwa uczniów informować rodziców o działaniach podejmowanych w szkole mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa uczniom w szkole kontynuować podejmowane działania w zakresie zapewnienia poczucia bezpieczeństwa uczniów w szkole dążyć do eliminacji zachowania uczniów, które zagrażają poczuciu bezpieczeństwa innych osób 10