Dźwignia operacyjna wpływ zmiany struktury kosztów na wynik D o = P K z = C j x K jz x = M jb x = K s+ miara wagi kosztów stałych w ogólnej strukturze kosztów o ile zmieni się wynik ze sprzedaży (zysk operacyjny) przy danym poziomie sprzedaży, jeśli przychód ze sprzedaży zmieni się o 1% im większy stopień dźwigni operacyjnej tym wynik ze sprzedaży jest bardziej wrażliwy na wahania wielkości sprzedaży 1
D o = P K z = C j x K jz x = M jb x = K s+ Dźwignia operacyjna (przykład) wolumen produktu 1 500 1 400 1 300 1 200 1 100 1 000 7,14% 7,69% 8,33% 9,09% 10,00% cena jednostkowa 10 10 10 10 10 10 koszty jednostkowe zmien 5 5 5 5 5 5 przychód 15 000 14 000 13 000 12 000 11 000 10 000 7,14% 7,69% 8,33% 9,09% 10,00% koszty zmienne 7 500 7 000 6 500 6 000 5 500 5 000 marża brutto 7 500 7 000 6 500 6 000 5 500 5 000 koszty stałe 5 000 5 000 5 000 5 000 5 000 5 000 40,00% 41,67% 43,48% 45,45% 47,62% 50,00% zysk operacyjny 2 500 2 000 1 500 1 000 500 0 20% 25% 33% 50% margines bezpieczeństwa 500 400 300 200 100 0 Mbi% 33,33% 28,57% 23,08% 16,67% 9,09% 0,00% dżwignia operacyjna 3 3,5 4,333333 6 11 dla sprzedaż y =1 500 sztuk wzrost sprzedaży o 1% wzrost zysku o 3% przyrost wolumenu produktów o tę samą wielkość niższy przyrost zysku operacyjnego =: słabe działanie dźwigni dla sprzedaż y =1 100 sztuk wzrost sprzedaży o 1% wzrost zysku o 11% 2 im większy udział kosztów stałych w stosunku do kosztów zmiennych, tym działanie dźwigni operacyjnej jest silniejsze, zysk operacyjny jest bardziej wrażliwy na zmianę przychodów zmiana wolumenu produktu o jednostkę może powodować większe zmiany zysku
Dźwignia operacyjna (przykład_2) 3 rozmiary produkcji i sprzedaży 2000 szt. Cj - 100 zł/szt koszty stałe /zmienne rodzaj działalności materiały matariały produkcyjne 70 000,00 Z P materiały biurowe 2 000,00 S Z wynagrodzenia robocizna produkcyjna 20 000,00 Z P robocizna posrednio prod. 14 000,00 S P prowizje handlowców 10 000,00 Z S wynagrodzenia administracji 15 000,00 S Z amortyzacja urządzeń produkcyjnych 6 000,00 S P urządzeń biurowych 2 000,00 S Z usługi obce czynsz hala fabryczna 6 000,00 S P czynsz biuro 4 000,00 S Z okresowe remonty produkcyjne 4 000,00 S P pozostałe koszty promocja i reklama 5 000,00 S S podróże służbowe 2 000,00 S Z 160 000,00
Wynik ze sprzedaży w RKP i RKZ RKP RKZ 4 rozmiar sprzedazy 2000 2000 cena Cj 100 100 przychody 200000 200000 koszty wytworzenia koszt wytworzenia prod. zmienne materiały produkcyjne 70 000,00 materiały produkcyjne 70 000,00 robocizna produkcyjna 20 000,00 robocizna produkcyjna 20 000,00 robocizna posrednio prod. 14 000,00 90 000,00 urządzeń produkcyjnych 6 000,00 marża na pokrycie 1 110 000,00 czynsz hala fabryczna 6 000,00 koszty sprzedaży zmienne okresowe remonty produkcyjne 4 000,00 prowizje handlowców 10 000,00 120 000,00 10 000,00 marża brutto 80 000,00 marża na pokrycie 100 000,00 koszty sprzedaży prowizje handlowców koszty stałe 10 000,00 robocizna posrednio prod. 14 000,00 promocja i reklama 5 000,00 urządzeń produkcyjnych 6 000,00 15 000,00 czynsz hala fabryczna 6 000,00 koszty zarządu okresowe remonty produkcyjne 4 000,00 materiały biurowe 2 000,00 promocja i reklama 5 000,00 wynagrodzenia administracji 15 000,00 materiały biurowe 2 000,00 czynsz biuro 4 000,00 wynagrodzenia administracji 15 000,00 podróże służbowe 2 000,00 czynsz biuro 4 000,00 urządzeń biurowych 2 000,00 podróże służbowe 2 000,00 25 000,00 urządzeń biurowych 2 000,00 60 000,00 wynik ze sprzedaży 40 000,00 wynik ze sprzedaży 40 000,00 Kj 60 Kjz 50 Ks 60 000,00
Zmiana struktury kosztów 5 zmiana systemu wynagrodzenia pracowników bezpośrednio produkcyjnych wynagrodzenia stałe zamiast akordowych (przyjęty poziom wynagrodzeń stałych odpowiada wynagrodzeniom akordowym na poziomie produkcji 2 000 sztuk) nowe koszty stałe rodzaj stałe /zmienne działalności /zmienne materiały matariały produkcyjne 70 000,00 Z P Z materiały biurowe 2 000,00 S Z S wynagrodzenia robocizna produkcyjna 20 000,00 Z P S robocizna posrednio prod. 14 000,00 S P S prowizje handlowców 10 000,00 Z S Z wynagrodzenia administracji 15 000,00 S Z S amortyzacja urządzeń produkcyjnych 6 000,00 S P S urządzeń biurowych 2 000,00 S Z S usługi obce czynsz hala fabryczna 6 000,00 S P S czynsz biuro 4 000,00 S Z S okresowe remonty produkcyjne 4 000,00 S P S pozostałe koszty promocja i reklama 5 000,00 S S S podróże służbowe 2 000,00 S Z S 160 000,00
Wynik dla starej i nowej struktury 6 RKZ RKZ nowa struktura rozmiar sprzedazy 2 000,00 rozmiar sprzedazy 2 000,00 cena Cj 100,00 cena Cj 100,00 przychody 200 000,00 przychody 200 000,00 koszt wytworzenia prod. zmienne koszt wytworzenia prod. Zmienne materiały produkcyjne 70 000,00 materiały produkcyjne 70 000,00 robocizna produkcyjna 20 000,00 robocizna produkcyjna 90 000,00 70 000,00 marża na pokrycie 1 110 000,00 marża na pokrycie 1 130 000,00 koszty sprzedaży zmienne prowizje handlowców koszty sprzedaży zmienne 10 000,00 prowizje handlowców 10 000,00 10 000,00 10 000,00 marża na pokrycie 100 000,00 marża na pokrycie 120 000,00 koszty stałe koszty stałe robocizna posrednio prod. 14 000,00 robocizna produkcyjna 20 000,00 urządzeń produkcyjnych 6 000,00 robocizna posrednio prod. 14 000,00 czynsz hala fabryczna 6 000,00 urządzeń produkcyjnych 6 000,00 okresowe remonty produkcyjne 4 000,00 czynsz hala fabryczna 6 000,00 promocja i reklama 5 000,00 okresowe remonty produkcyjne 4 000,00 materiały biurowe 2 000,00 promocja i reklama 5 000,00 wynagrodzenia administracji 15 000,00 materiały biurowe 2 000,00 czynsz biuro 4 000,00 wynagrodzenia administracji 15 000,00 podróże służbowe 2 000,00 czynsz biuro 4 000,00 urządzeń biurowych 2 000,00 podróże służbowe 2 000,00 60 000,00 urządzeń biurowych 2 000,00 80 000,00 wynik ze sprzedaży 40 000,00 wynik ze sprzedaży 40 000,00 Kjz 50 Kjz 40 Ks 60 000,00 Ks 80 000,00
Wzrost ryzyka prowadzenia działalności dla nowej struktury kosztów Struktura nowa % kosztów struktura % przychody 200 000,00 200 000,00 koszty zmiene 100 000,00 62,50% 80 000,00 50,00% marża na pokrycie 100 000,00 120 000,00 koszty stałe 60 000,00 37,50% 80 000,00 50,00% wynik ze sprzedaży 40 000,00 40 000,00 wzrost udziału kosztów stałych 7 struktura kosztów spadek sprzedaży 0 10% nowa struktura kosztów spadek sprzedaży 0 10% przychody 200 000,00 180 000,00 200 000,00 180 000,00 koszty zmiene 100 000,00 90 000,00 80 000,00 72 000,00 marża na pokrycie 100 000,00 90 000,00 120 000,00 108 000,00 koszty stałe 60 000,00 60 000,00 80 000,00 80 000,00 wynik ze sprzedaży 40 000,00 30 000,00 40 000,00 28 000,00 zmiana wyniku ze sprzedaży 25,00% 30,00% stopien dzwigni operacyjnej 2,5 3 zmiana rozmiarów sprzedaży o 10% większy spadek wyniku ze sprzedaży przy nowej strukturze kosztów większa wrażliwość na zmiany wielkości sprzedaży D o = P K z = M b = K s+
Dotychczasowa struktura kosztów R i = K s C j K jz = 60 000 50 =1 200 M bi = x R i =2000-1200=800 R i = K s C j K jz = 80 000 60 =1 334 M bi = x R i =2000-1334=673 Nowa struktura kosztów większy udział kosztów stałych większy próg rentowności mniejszy margines bezpieczeństwa przy spadku sprzedaży szybsze wejście w obszar straty przy wzroście sprzedaży szybszy wzrost wyniku 8
Dźwignia operacyjna a próg rentowności Cj 100 Kjz 50 Ks 60 000,00 rozmiary sprzedaży 800 1000 1200 1400 1600 1800 przychody 80 000,00 100 000,00 120 000,00 140 000,00 160 000,00 180 000,00 koszty zmiene 40 000,00 50 000,00 60 000,00 70 000,00 80 000,00 90 000,00 marża na pokrycie 40 000,00 50 000,00 60 000,00 70 000,00 80 000,00 90 000,00 koszty stałe 60 000,00 60 000,00 60 000,00 60 000,00 60 000,00 60 000,00 wynik ze sprzedaży -20 000,00-10 000,00 0,00 10 000,00 20 000,00 30 000,00 SDO -2-5 7 4 3 najsilniejsze działanie dźwigni w pobliżu progu rentowności (udział kosztów stałych w całkowitym koszcie największy) szybkie określenie wpływu na zyski poziomu sprzedaży 9