Wyniki finansowe banków w okresie I-III kwartał 2009 r. [1]

Transkrypt

1 Warszawa, Wyniki finansowe banków w okresie I-III kwartał 2009 r. [1] W końcu września 2009 r. działalność prowadziło 69 banków komercyjnych (o 1 mniej niż rok wcześniej), w tym 59 z przewagą kapitału zagranicznego lub całkowicie należących do zagranicznych akcjonariuszy (o 1 mniej niż przed rokiem); ponadto funkcjonowało 578 banków spółdzielczych (o 1 mniej niż przed rokiem). W okresie 2009 r. sektor bankowy osiągnął wyraźnie niższe wyniki finansowe w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego. Na skutek wzrostu kosztów (głównie rezerw na kredyty zagrożone), przy spadku dochodów z działalności bankowej, wynik finansowy brutto obniżył się o 44,3, a netto o 44,6. Liczba banków, które poniosły stratę netto wzrosła z 17 do 23. Depozyty ogółem osiągnęły wartość 586,9 mld zł (wzrost o 13,5), w tym depozyty sektora niefinansowego 524,8 mld zł (wzrost o 13,7); depozyty banków komercyjnych były ponad 11-krotnie wyższe niż banków spółdzielczych (538,1 mld zł wobec 48,8 mld zł). W obu grupach banków struktura depozytów w przekroju sektorów instytucjonalnych była podobna, chociaż depozyty gospodarstw domowych powierzone bankom spółdzielczym były prawie 10-krotnie wyższe od pozyskanych przez te banki środków przedsiębiorstw. W portfelach banków komercyjnych było 67,6 depozytów sektora niefinansowego, a banków spółdzielczych aż 87,3. Wartość kredytów ogółem wyniosła 646,0 mld zł, w tym udzielonych sektorowi niefinansowemu 627,5 mld zł. Banki komercyjne udzieliły kredytów na kwotę 608,1 mld zł (94,1 kredytów ogółem) prawie w całości (97,3) podmiotom sektora niefinansowego, nieznacznie powiększając w analizowanym okresie swój udział w tym segmencie rynku (o 0,4 pkt proc.). Znaczną część kredytów ogółem dla tego sektora stanowiły kredyty mieszkaniowe (37,0, tj. o 4,3 pkt proc. więcej niż przed rokiem), udostępniane głównie na podstawie umów między bankami komercyjnymi a gospodarstwami domowymi (90,8, tj. o 1,6 pkt proc. więcej niż przed rokiem). W tej grupie klientów kredyty mieszkaniowe stanowiły 52,2 ich [1] Narodowy Bank Polski przekazał do GUS dane źródłowe o przychodach, kosztach i wynikach finansowych sektora bankowego za okres 2009 r. według stanu na r. Analogiczne dane za okres 2008 r. podano na podstawie danych Narodowego Banku Polskiego udostępnionych r., opublikowanych przez GUS w serii Informacje Bieżące pt. Wyniki finansowe banków w okresie 2008 r.. W niniejszej informacji nie zostały uwzględnione wyniki banków w fazie organizacji, upadłości ani likwidacji. Tabl. 9. według danych UKNF.

2 wszystkich kredytów (48,3 rok wcześniej). W okresie 2009 r., występująca w poprzednich okresach sprawozdawczych, tendencja do szybszego wzrostu akcji kredytowej niż bazy depozytowej, uległa spowolnieniu. Przyrost wartości kredytów dla sektora niefinansowego (18,5) był tylko o 4,8 pkt proc. większy od wzrostu wartości depozytów, w rezultacie czego wartość kredytów dla tego sektora była większa od wartości depozytów o 102,7 mld zł (wobec 68 mld zł rok wcześniej, 118 mld zł po I kwartale i 102 mld zł po I półroczu 2009 r.). W bankach komercyjnych wystąpiła nadwyżka kredytów nad depozytami sektora niefinansowego w kwocie 108,4 mld zł, natomiast w bankach spółdzielczych było więcej depozytów o 5,7 mld zł. Wzrost zadłużenia gospodarstw domowych ogółem do 404,5 mld zł (o 26,5) był w głównej mierze generowany efektywnym popytem na kredyty mieszkaniowe (211,0 mld zł, tj. o 36,6 więcej niż przed rokiem). Uwzględnić jednak należy znaczny wzrost kursów walut obcych wobec złotego (m.in. franka szwajcarskiego o ok.+30 w badanym okresie). Na osoby prywatne przypadało 85,8 sumy kredytów dla gospodarstw domowych (o 1,9 pkt proc. więcej niż przed rokiem), udział kredytów dla przedsiębiorców indywidualnych zmniejszył się do 9,3 (o 0,9 pkt proc.), zaś kredytów dla rolników indywidualnych obniżył się do 4,9 (o 1,0 pkt proc.). Podobnie jak w poprzednich okresach sprawozdawczych, banki komercyjne kredytowały nieomal w całości gospodarstwa domowe osób prywatnych (97,4) oraz przedsiębiorców indywidualnych (85,3), podczas gdy banki spółdzielcze miały większy wkład w akcję kredytową na rzecz rolników indywidualnych (67,1). Kwota kredytów ogółem dla przedsiębiorstw wzrosła do 220,6 mld zł (o 6,2), lecz udział tej grupy klientów w kredytach dla sektora niefinansowego obniżył się do 35,2 (o 4,0 pkt proc.). Banki uzyskały łącznie przychody z działalności operacyjnej w kwocie 161 mld zł (o 23,5 więcej niż przed rokiem), z tego 157 mld zł wypracowały banki komercyjne, a 4,0 mld zł banki spółdzielcze. Wyższy wzrost przychodów banków komercyjnych od wzrostu przychodów banków spółdzielczych spowodował zmniejszenie udziału tych ostatnich w przychodach sektora do poziomu 2,5 (o 0,6 pkt proc.). Na wartość przychodów z działalności operacyjnej wpłynęły przede wszystkim przychody z działalności bankowej, które wyniosły ponad 144,5 mld zł (o 19,5 więcej niż przed rokiem). Na kwotę tę złożyły się głównie przychody z operacji finansowych i wymiany walut (88,2 mld zł, tj. o 34,4 więcej niż rok wcześniej), przychody odsetkowe (43,2 mld zł, tj. o 0,7 więcej) i prowizje (11,8 mld zł, wzrost o 6,3). Odsetki z tytułu udzielonych kredytów wyniosły 31,8 mld zł, co stanowiło 22,0 (23,7 rok wcześniej) przychodów z działalności bankowej. Koszty działalności operacyjnej banków ogółem wyniosły 152,4 mld zł (o 32,6 więcej niż przed rokiem). Dynamika kosztów była o 9,1 pkt proc. wyższa od dynamiki przychodów. Koszty banków komercyjnych osiągnęły 149,1 mld zł, a banków spółdzielczych 3,3 mld zł. Przy trzydziestosześciokrotnie wyższej bazie odniesienia, dynamika kosztów banków komercyjnych była o 25,8 pkt proc. wyższa 2

3 od dynamiki kosztów w bankach spółdzielczych. Wysokość kosztów działalności operacyjnej kształtowały w decydującej mierze koszty działalności bankowej, które wzrosły do 107,9 mld zł (o 32,6 więcej niż w I III kwartale 2008). Na tę kwotę złożyły się sięgające 82,9 mld zł koszty operacji finansowych i wymiany walut (o 36,5 wyższe niż przed rokiem) oraz koszty odsetkowe w kwocie 22,4 mld zł (wzrost o 7,3). Koszty działalności bankowej, ze względu na to, że prawie wszystkie obciążenia związane z operacjami finansowymi i wymianą walut dotyczyły tylko banków komercyjnych, nieomal w całości poniosły banki komercyjne. Saldo rezerw i aktualizacji wartości zwiększyło się aż o 215 za sprawą wzrostu tego salda w bankach komercyjnych o 220,7, a w bankach spółdzielczych o tylko 5,5. Wynik działalności bankowej sektora osiągnął wartość 36,6 mld zł (o 0,7 mniej), na co złożyło się głównie saldo dochodów z odsetek (20,9 mld zł, spadek o 5,5), prowizji (9,1 mld zł, wzrost o 6,8) oraz operacji finansowych (3,4 mld zł, ponad 12 razy więcej, w tym 2,9 mld zł na instrumentach pochodnych). Wpływ pozostałych składników na wynik działalności bankowej był znacznie słabszy: dochody z udziałów lub akcji wyniosły 1,3 mld zł, a z tytułu wymiany walut 1,9 mld zł. Banki komercyjne uzyskały wynik na działalności bankowej w kwocie około 34,1 mld zł, a banki spółdzielcze 2,5 mld zł. Saldo odsetkowe z działalności depozytowo-kredytowej banków komercyjnych (15,2 mld zł) było prawie 13 razy wyższe od salda banków spółdzielczych (1,2 mld zł). Wynik działalności operacyjnej wyniósł 8,6 mld zł, z tego na banki komercyjne przypadało 7,9 mld zł, a na banki spółdzielcze 0,7 mld zł. W ujęciu ogółem oraz w podziale na grupy banków wynik finansowy brutto był zbliżony do wyniku na działalności operacyjnej. Wynik finansowy netto ukształtował się na poziomie 7,0 mld zł, przy czym zysk netto ogółem spadł do 8,2 mld zł (o 35,9 w porównaniu z tym samym okresem poprzedniego roku). Stratę netto w łącznej wysokości 1,2 mld zł (prawie 8 razy więcej niż rok wcześniej) poniosło 21 banków komercyjnych i 2 spółdzielcze (przed rokiem odpowiednio 15 i 2). Wskaźniki rentowności obrotu brutto i netto sektora bankowego w okresie 2009 r. były wyraźnie niższe w porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego roku (odpowiednio 5,3 i 4,4 wobec 11,8 i 9,7). Wystąpił bowiem 23 procentowy przyrost przychodów przy 45-cio procentowym spadku wyniku finansowego. Zjawisko to wystąpiło mocniej w segmencie banków komercyjnych, w których rentowność obrotu brutto spadła do 5,0, a netto do 4,1 (przed rokiem 11,5 i 9,4). Natomiast rentowność obrotu banków spółdzielczych, gdzie wzrost przychodów i spadek wyników był mniejszy, w ujęciu brutto wskaźnik ten osiągnął poziom 17,6, a netto 13,9 (rok wcześniej odpowiednio 23,1 i 18,8). 3

4 Tabl. 1. Depozyty sektora niefinansowego oraz instytucji rządowych i samorządowych Stan na 30.IX 2009 Banki Ogółem Komercyjne Spółdzielcze Ogółem , , ,9 Sektor niefinansowy , , ,3 Przedsiębiorstwa , , ,6 Gospodarstwa domowe , , ,4 Instytucje niekomercyjne działające na rzecz gospodarstw domowych , , ,4 Instytucje rządowe i samorządowe , , ,6 Tabl. 2. Struktura* i dynamika depozytów sektora niefinansowego Banki Ogółem Komercyjne Spółdzielcze 4 Sektor niefinansowy 89,4 113,7 89,8 114,2 85,0 108,3 Przedsiębiorstwa 25,0 102,3 26,6 102,1 7,6 111,7 Gospodarstwa domowe 61,9 119,4 60,8 120,8 74,2 107,8 Instytucje niekomercyjne działające na rzecz gospodarstw domowych 2,6 106,4 2,5 105,6 3,3 114,2 * w kwocie depozytów ogółem każdej grupy banków wg stanu na 30.IX 2009 r. Tabl. 3. Kredyty dla sektora niefinansowego oraz instytucji rządowych i samorządowych Stan na 30.IX 2009 Banki Ogółem Komercyjne Spółdzielcze Ogółem , , ,4 Sektor niefinansowy , , ,0 Przedsiębiorstwa, w tym , , ,1 Państwowe* , ,3 24,5 Gospodarstwa domowe , , ,8 przedsiębiorcy indywidualni** , , ,1 rolnicy indywidualni*** , , ,2 osoby prywatne , , ,4 Instytucje niekomercyjne działające na rzecz gospodarstw domowych 2 423, ,3 245,2 Instytucje rządowe i samorządowe , , ,3 *Przedsiębiorstwa działające na podstawie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych (Dz.U. z 1991 r. nr 18, poz. 80 z późn. zm.) oraz spółki, w których Skarb Państwa posiada, bezpośrednio lub pośrednio, co najmniej 50 kapitału. **Osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą na własny rachunek, zatrudniające do 9 osób włącznie, którym bank udzielił kredytów związanych z ich działalnością. ***Osoby fizyczne zajmujące się produkcją rolniczą na własny rachunek, którym bank udzielił kredytów związanych z ich działalnością.

5 Tabl. 4. Struktura i dynamika kredytów sektora niefinansowego Banki Ogółem Komercyjne Spółdzielcze Ogółem 100,0 118,8 100,0 119,2 100,0 112,6 Sektor niefinansowy 97,1 118,5 97,3 118,9 94,5 111,5 Przedsiębiorstwa, w tym 34,1 106,2 35,0 105,8 20,9 116,9 Państwowe 2,3 110,1 2,5 110,2 0,1 90,7 Gospodarstwa domowe 62,6 126,5 62,0 127,9 73,0 109,9 przedsiębiorcy indywidualni 5,8 115,5 5,3 116,0 14,7 112,8 rolnicy indywidualni 3,0 104,8 1,1 105,0 34,8 104,7 osoby prywatne 53,7 129,4 55,6 129,7 23,5 116,6 Instytucje niekomercyjne działające na rzecz gospodarstw 0,4 116,8 0,4 116,1 0,6 123,4 Tabl. 5. Kredyty na nieruchomości mieszkaniowe* wg formy prawnej banków oraz grup kredytobiorców stan na 30.IX 2009 Sektor niefinansowy w tym Ogółem Przedsiębiorstwa Gospodarstwa domowe** Banki Ogółem ,9 134, ,3 112, ,0 136,6 Komercyjne ,0 134, ,6 111, ,2 137,0 Spółdzielcze 3 915,9 121,2 241,7 187, ,7 117,9 *Kredyty na nieruchomości mieszkaniowe to kredyty udzielone na: - nabycie, budowę, przebudowę, rozbudowę lub nadbudowę domu albo lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, - uzyskanie spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego lub prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej albo prawa odrębnej własności lokalu mieszkalnego w spółdzielni mieszkaniowej, - remont domu albo lokalu, o których mowa powyżej, - nabycie działki budowlanej lub jej części pod budowę domu jednorodzinnego lub budynku mieszkalnego, w którym jest lub ma być położony lokal mieszkalny, - inne cele związane z zaspokajaniem potrzeb mieszkaniowych, w szczególności na pokrycie kosztów partycypacji w kosztach budowy mieszkań przez towarzystwa budownictwa społecznego - budowę, rozbudowę, nadbudowę, przebudowę budynków mieszkalnych oraz adaptację pomieszczeń niemieszkalnych na cele mieszkalne; - nabycie działki budowlanej lub jej części pod budowę domów jednorodzinnych lub budynków mieszkalnych, - na remonty, modernizację i renowację lokali i budynków mieszkalnych. ** Osoby prywatne oraz przedsiębiorcy i rolnicy indywidualni w przypadku, gdy kredyty te przeznaczone są na zaspokojenie ich własnych potrzeb mieszkaniowych. 5

6 Tabl. 6. Przychody, koszty i wynik finansowy banków ogółem Przychody z działalności operacyjnej, w tym: , ,2 123,5 Przychody z działalności bankowej, w tym: , ,1 119,5 Odsetki, w tym: , ,1 100,7 z tytułu udzielonych kredytów , ,5 103,5 Prowizje , ,7 106,3 Z tytułu operacji finansowych i wymiany walut , ,4 134,4 Z udziałów lub akcji, papierów wartościowych i innych instrumentów finansowych o zmiennej kwocie dochodu 1 342, ,9 97,5 Koszty działalności operacyjnej, w tym: , ,0 132,6 Koszty działalności bankowej, z tego: , ,6 128,3 Z tytułu odsetek, w tym: , ,2 107,3 odsetki od depozytów , ,0 117,1 Z tytułu prowizji 2 533, ,0 104,3 Z tytułu operacji finansowych i wymiany walut , ,4 136,5 Wynik działalności bankowej, w tym z tytułu: , ,5 99,3 Odsetek, w tym: , ,9 94,5 odsetki z działalności depozytowo-kredytowej , ,5 93,2 Prowizji 8 565, ,6 106,8 Z tytułu operacji finansowych i wymiany walut, z tego: 4 891, ,0 108,4 operacji finansowych 279, , ,1 wymiany walut 4 612, ,8 41,5 Koszty działania banków, w tym: , ,1 102,9 Wynagrodzenia 8 351, ,2 100,1 Ubezpieczenia i inne świadczenia społeczne 1 752, ,0 93,7 Amortyzacja środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych 1 717, ,3 108,9 Różnica wartości rezerw i aktualizacji 2 613, ,5 315,0 Wynik działalności operacyjnej , ,2 55,8 Wynik operacji nadzwyczajnych 0,1-15,5 x w zyskach (stratach) jednostek podporządkowanych wycenianych metodą praw własności* 0,6 0,6 100,0 Zysk (strata) z aktywów przeznaczonych do zbycia niezaliczonych do operacji niekontynuowanych 0,3 0,0 x Wynik finansowy brutto, z tego: , ,3 55,7 Zysk brutto , ,5 64,3 Strata brutto 164, ,2 875,3 Podatek dochodowy 2 772, ,9 57,1 Pozostałe obowiązkowe zmniejszenie zysku (zwiększenie straty) 0,9 0,0 x Wynik finansowy netto z operacji kontynuowanych , ,4 55,4 Wynik finansowy netto z operacji niekontynuowanych Wynik finansowy netto, z tego: , ,4 55,4 Zysk netto , ,4 64,1 Strata netto 151, ,0 799,3 * Pozycja wykazywana tylko przez banki, które nie stosowały MSR/MSSF 6

7 Tabl. 7. Przychody, koszty i wynik finansowy banków komercyjnych Przychody z działalności operacyjnej, w tym: , ,8 124,2 Przychody z działalności bankowej, w tym: , ,2 120,1 Odsetki, w tym: , ,1 100,9 z tytułu udzielonych kredytów , ,1 103,6 Prowizje , ,2 106,2 Z tytułu operacji finansowych i wymiany walut , ,2 134,4 Z udziałów lub akcji, papierów wartościowych i innych instrumentów finansowych o zmiennej kwocie dochodu 1 329, ,7 97,2 Koszty działalności operacyjnej, w tym: , ,7 133,3 Koszty działalności bankowej, z tego: , ,9 128,5 Z tytułu odsetek, w tym: , ,6 106,7 odsetki od depozytów , ,3 117,0 Z tytułu prowizji 2 473, ,5 104,5 Z tytułu operacji finansowych i wymiany walut , ,7 136,6 Wynik działalności bankowej, w tym z tytułu: , ,2 99,8 Odsetek, w tym: , ,5 95,1 odsetki z działalności depozytowo-kredytowej , ,8 93,5 Prowizji 7 915, ,7 106,7 Z tytułu operacji finansowych i wymiany walut, z tego: 4 883, ,5 108,0 operacji finansowych 285, , ,2 wymiany walut 4 598, ,8 41,2 Koszty działania banków, w tym: , ,6 102,8 Wynagrodzenia 7 388, ,4 99,8 Ubezpieczenia i inne świadczenia społeczne 1 556, ,1 92,7 Amortyzacja środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych 1 588, ,1 109,2 Różnica wartości rezerw i aktualizacji 2 544, ,5 320,7 Wynik działalności operacyjnej , ,1 54,5 Wynik operacji nadzwyczajnych 0,0-15,5 x w zyskach (stratach) jednostek podporządkowanych wycenianych metodą praw własności* 0,6 0,6 100,0 Zysk (strata) z aktywów przeznaczonych do zbycia niezaliczonych do operacji niekontynuowanych 0,3 0,0 x Wynik finansowy brutto, z tego: , ,2 54,4 Zysk brutto # # x Strata brutto # # x Podatek dochodowy 2 598, ,4 55,3 Pozostałe obowiązkowe zmniejszenie zysku (zwiększenie straty) 1,0 x Wynik finansowy netto z operacji kontynuowanych , ,8 54,2 Wynik finansowy netto z operacji niekontynuowanych Wynik finansowy netto, z tego: , ,8 54,2 Zysk netto # # x Strata netto # # x *Pozycja wykazywana tylko przez banki, które nie stosowały MSR/MSSF 7

8 Tabl. 8. Przychody, koszty i wynik finansowy banków spółdzielczych Przychody z działalności operacyjnej, w tym: 3 995, ,4 100,2 Przychody z działalności bankowej, w tym: 3 689, ,0 99,6 Odsetki, w tym: 2 945, ,0 97,5 z tytułu udzielonych kredytów 2 233, ,4 101,7 Prowizje 709,7 758,4 106,9 Z tytułu operacji finansowych i wymiany walut 20,6 28,3 137,4 Z udziałów lub akcji, papierów wartościowych i innych instrumentów finansowych o zmiennej kwocie dochodu 13,6 17,3 127,2 Koszty działalności operacyjnej, w tym: 3 072, ,3 107,5 Koszty działalności bankowej, z tego: 997, ,7 116,1 Z tytułu odsetek, w tym: 924, ,5 118,6 odsetki od depozytów 887, ,7 119,5 Z tytułu prowizji 60,2 58,5 97,2 Z tytułu operacji finansowych i wymiany walut 12,7 3,7 29,1 Wynik działalności bankowej, w tym z tytułu: 2 692, ,3 93,5 Odsetek, w tym: 2 021, ,4 87,8 odsetki z działalności depozytowo-kredytowej 1 346, ,7 90,0 Prowizji 649,5 699,9 107,8 Z tytułu operacji finansowych i wymiany walut, z tego 7,9 24,6 311,4 operacji finansowych -6,3 4,7 x wymiany walut 14,1 20,0 141,8 Koszty działania banków, w tym: 1 590, ,5 103,9 Wynagrodzenia 963,4 990,7 102,8 Ubezpieczenia i inne świadczenia społeczne 196,3 200,9 102,3 Amortyzacja środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych 129,4 135,2 104,5 Różnica wartości rezerw i aktualizacji 69,1 72,9 105,5 Wynik działalności operacyjnej 923,2 703,0 76,1 Wynik operacji nadzwyczajnych 0,0 0,1 x w zyskach (stratach) jednostek podporządkowanych wycenianych metodą praw własności Zysk (strata) z aktywów przeznaczonych do zbycia niezaliczonych do operacji niekontynuowanych Wynik finansowy brutto, z tego: 923,2 703,1 76,2 Zysk brutto # # x Strata brutto # # x Podatek dochodowy 173,4 144,5 83,3 Pozostałe obowiązkowe zmniejszenie zysku (zwiększenie straty) 0,0 0,0 x Wynik finansowy netto z operacji kontynuowanych 749,9 558,6 74,5 Wynik finansowy netto z operacji niekontynuowanych Wynik finansowy netto, z tego: 749,9 558,6 74,5 Zysk netto # # x Strata netto # # x 8

9 Tabl. 9. Liczba banków według form własności Zmiana liczby banków stan na 30 września Ogółem Komercyjne z przeważającym udziałem kapitału polskiego z przeważającym udziałem kapitału zagranicznego, w tym: ze 100 udziałem kapitału zagranicznego, w tym: oddziały banków zagranicznych w formie spółek akcyjnych Spółdzielcze Tabl. 10. Liczba banków, które osiągnęły zyski netto lub straty netto Liczba banków, które wykazały zyski netto straty netto Ogółem Komercyjne Spółdzielcze Tabl. 11. Rentowność obrotu według grup banków Wskaźniki rentowności obrotu w brutto netto Banki ogółem 11,8 5,3 9,7 4,4 Komercyjne 11,5 5,0 9,4 4,1 Spółdzielcze 23,1 17,6 18,8 13,9 9