Szkolny program profilaktyki XV Liceum Ogólnokształcącego im. prof. Wiktora Degi w Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 15 w Poznaniu
I. Podstawy prawne II. III. IV. Definicja profilaktyki oraz Szkolnego Programu Profilaktyki Zadania Szkolnego Programu Profilaktyki Osoby odpowiedzialne i zasady współpracy V. Zasoby szkoły w dziedzinie profilaktyki VI. VII. Instytucje wspierające i współpracujące ze szkołą Obszary oddziaływań profilaktycznych 2
I. Podstawy prawne 1. Statut XV Liceum Ogólnokształcącego im. prof. W. Degi w Zespole Szkół Ogólnokształcących Nr 15 w Poznaniu. 2. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późniejszymi zmianami). 3. Rozporządzenie MEN z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2012 r. Nr 0, poz. 977). 4. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. z 2013 r. Nr 0, poz. 532) 5. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem (Dz. U. z 2003 r. Nr 26, poz. 226). Ponadto podstawę prawną do planowania i prowadzenia działań profilaktycznych stanowią: ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii, ustawa antynikotynowa, ustawa o ochronie zdrowia psychicznego, ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich, Konwencja Praw Dziecka. Zgodnie z rozporządzeniem MEN z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2009 r. Nr 4, poz. 17), działalność edukacyjna szkoły jest określona przez: 3
szkolny zestaw programów nauczania, który uwzględniając wymiar wychowawczy, obejmuje całą działalność szkoły z punktu widzenia dydaktycznego program wychowawczy szkoły, obejmujący wszystkie treści i działania o charakterze wychowawczym program profilaktyki dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb danego środowiska, obejmujący wszystkie treści i działania o charakterze profilaktycznym. Szkoła oraz poszczególni nauczyciele podejmują działania mające na celu zindywidualizowane wspomaganie rozwoju każdego ucznia, stosownie do jego potrzeb i możliwości. II. Definicja profilaktyki oraz Szkolnego Programu Profilaktyki Profilaktyka to proces wspomagania człowieka w radzeniu sobie z trudnościami zagrażającymi prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu, a także ograniczenie i likwidowanie czynników niekorzystnych dla życia i zdrowia jednostki (Z. B. Gaś 2000) Profilaktyka jest chronieniem człowieka w rozwoju przed zagrożeniami, jest również reagowaniem na te zagrożenia. W tym zakresie można wyróżnić dwie grupy działań: ograniczanie lub eliminowanie czynników ryzyka poprzez tworzenie warunków umożliwiających zahamowanie rozwoju trudności i powrót do optymalnego poziomu funkcjonowania wzmacnianie czynników chroniących poprzez wspomaganie prawidłowego rozwoju fizycznego i psychospołecznego oraz zwiększenie odporności na pojawiające się zagrożenia. 4
Program szkolnej profilaktyki to ogół działań chroniących młodzież przed zakłóceniami w rozwoju i działań interwencyjnych w sytuacji pojawiających się zagrożeń. Obejmuje działania podejmowane w czasie realizacji programów nauczania, programu wychowawczego, gdy realizowane są zadania ogólne szkoły, a także działania specyficzne dla profilaktyki: podczas zajęć lekcyjnych, kiedy treści profilaktyczne włączone są do realizowanych programów na różnych przedmiotach podczas lekcji, wycieczek, imprez szkolnych w trakcie zajęć pozalekcyjnych i zajęć wyrównawczych (zgodnie z aktualnym harmonogramem zajęć na dany rok szkolny) na zajęciach warsztatowych prowadzonych przez pedagoga i psychologa podczas oddziaływań interwencyjnych i mediacyjnych podejmowanych na skutek niekorzystnych wydarzeń lub zjawisk zaistniałych w szkole lub środowisku. III. Zadania Szkolnego Programu Profilaktyki Zadania Szkolnego Programu Profilaktyki koncentrują się na: wzmacnianiu czynników chroniących zapobiegających lub osłabiających możliwość wystąpienia zachowań problemowych, do których można zaliczyć między innymi: silną więź z rodzicami, zainteresowanie nauką, pozytywne nastawienie do szkoły i nauczycieli, rozwijanie swoich możliwości i zainteresowań, funkcjonowanie w konstruktywnej grupie rówieśniczej, dostosowanie do ogólnie przyjętych wartości. osłabianiu lub eliminowaniu czynników ryzyka sprzyjających wystąpieniu zachowań problemowych, do których można zaliczyć między innymi: problemy występujące w rodzinie, destruktywną grupę rówieśniczą, problemy materialne, ograniczenia i problemy samego dziecka powstałe na skutek różnorodnych przyczyn. 5
Uwzględniając zadania, stosuje się różne strategie oddziaływań profilaktycznych: informacyjne ich celem jest dostarczenie adekwatnych informacji na temat skutków zachowań ryzykownych, umożliwienie dokonywania racjonalnego wyboru i zmiany zachowań edukacyjne ich celem jest rozwijanie kompetencji społecznych, które pozwolą poradzić sobie w sytuacjach trudnych alternatywne polegają na tworzeniu różnych możliwości podejmowania przez młodzież działań służących zaspokojeniu ważnych dla danego etapu rozwojowego potrzeb przynoszących satysfakcję i zadowolenie interwencyjne koncentrują się na zapewnieniu młodzieży doświadczającej trudności takich form wsparcia i pomocy, które zapobiegają powstawaniu i rozwijaniu się zaburzeń. IV. Osoby odpowiedzialne i zasady współpracy Wychowawcy klas integrują zespół klasowy, dbają o poczucie bezpieczeństwa i akceptacji w klasie, realizują zadania zawarte w Szkolnym Programie Profilaktyki we współpracy z rodzicami, nauczycielami, pedagogiem i psychologiem, koordynują pracę nauczycieli organizujących pomoc psychologiczno-pedagogiczną dla uczniów. Pedagog, psycholog rozpoznają indywidualne potrzeby uczniów, analizują przyczyny niepowodzeń szkolnych i zaburzonych lub niepożądanych zachowań, określają formy i sposoby udzielania uczniom pomocy psychologicznopedagogicznej, wspierają nauczycieli w realizowaniu i organizowaniu pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla uczniów potrzebujących, prowadzą działania 6
profilaktyczne wynikające ze Szkolnego Programu Profilaktyki, współpracują z rodzicami, wychowawcami i nauczycielami. Nauczyciele współpracują z wychowawcami klas, pedagogiem i psychologiem przy realizowaniu zadań zawartych w Szkolnym Programie Profilaktyki, doskonalą swoje umiejętności w zakresie działań profilaktycznych, organizują pomoc psychologiczno-pedagogiczną dla uczniów potrzebujących. Rodzice współpracują z wychowawcami, nauczycielami, pedagogiem i psychologiem przy realizowaniu zadań profilaktycznych. V. Zasoby szkoły w dziedzinie profilaktyki Kadra pedagogiczna nauczyciele z wykształceniem wyższym i przygotowaniem pedagogicznym, wielu z nich podnosi swoje kwalifikacje podczas kursów i studiów podyplomowych. Nauczyciele tworzą zespoły samokształceniowe. Szkoła zatrudnia pedagoga i psychologa. Zajęcia pozalekcyjne, kółka zainteresowań, zajęcia wyrównawcze - według aktualnego harmonogramu zajęć na dany rok szkolny. Baza szkoły dobrze wyposażone sale lekcyjne i gimnastyczne, sala komputerowa, biblioteka z centrum multimedialnym, bufet szkolny, boisko szkolne i ogród, gabinet pedagoga i psychologa, gabinet pielęgniarki i stomatologiczny, gabinet dyrektora i wicedyrektora szkoły. VI. Instytucje wspierające i współpracujące ze szkołą W realizacji zadań i treści z zakresu profilaktyki szkołę wspierają następujące instytucje: 7
- Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna nr 4 - Policja Referat ds. nieletnich - Ośrodek Kuratorski - Terenowy Komitet Ochrony Praw Dziecka - Straż Miejska - Centrum Doradztwa Zawodowego dla Młodzieży VII. Obszary oddziaływań profilaktycznych Za najważniejsze obszary wymagające oddziaływań profilaktycznych uznano: 1) obszar funkcjonowania społecznego i osobistego 2) obszar niepowodzeń szkolnych 3) obszar zachowań prozdrowotnych OBSZAR FUNKCJONOWANIA SPOŁECZNEGO I OSOBISTEGO Cel: Wspomaganie wszechstronnego rozwoju osobistego i społecznego ucznia ZADANIA Wspieranie ucznia w poznawaniu siebie i budowaniu adekwatnej samooceny. Wdrażanie do poszanowania norm i zasad społecznych. Wspomaganie w budowaniu właściwych relacji z innymi. SPOSOBY REALIZACJI pogadanki, zajęcia warsztatowe na lekcjach spotkania z pedagogiem i psychologiem zapoznanie uczniów ze Statutem, Regulaminem Ucznia i innymi regulaminami pogadanki dotyczące zasad i przepisów BHP zajęcia tematyczne na lekcjach warsztaty i zajęcia integracyjne na obozie integracyjnym organizacja imprez szkolnych, klasowych, wycieczek zajęcia tematyczne na lekcjach oddziaływania interwencyjne OSOBY ODPOWIEDZIALNE 8
Ćwiczenie umiejętności radzenia sobie ze stresem i różnymi negatywnymi emocjami. Zapobieganie uzależnieniom od substancji psychoaktywnych i innych substancji szkodliwych. w sytuacjach konfliktowych zajęcia warsztatowe z pedagogiem spotkania indywidualne z pedagogiem, psychologiem zajęcia tematyczne na lekcjach biologii rozładowanie napięcia, emocji poprzez wysiłek na zajęciach wychowania fizycznego pogadanki na lekcjach biologii biologii wychowania fizycznego biologii Kształtowanie postaw chroniących przed uzależnieniem oraz niewłaściwym korzystaniem z multimediów. technologii informacyjnej i innych przedmiotach pogadanki na lekcjach posiadanie i uaktualnianie certyfikatu Szkoła bezpiecznego Internetu OBSZAR NIEPOWODZEŃ SZKOLNYCH Cel: Wspieranie uczniów z trudnościami w uczeniu się oraz uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi ZADANIA Rozpoznawanie przyczyn niepowodzeń szkolnych. Mobilizowanie do podjęcia aktywności i prób przezwyciężania SPOSOBY REALIZACJI bieżąca analiza wyników nauczania diagnozowanie środowiska rodzinnego i rówieśniczego zapoznawanie się z dodatkową dokumentacją uczniów (opinie, orzeczenia, zaświadczenia lekarskie) ustalanie zasad współpracy ucznia z wychowawcą i innymi nauczycielami, OSOBY ODPOWIEDZIALNE 9
trudności. Praca nad podwyższaniem frekwencji szkolnej Organizowanie różnych form pomocy psychologiczno pedagogicznej. Pomoc w organizowaniu czasu wolnego. spotkania indywidualne z pedagogiem lub psychologiem szkolnym obserwacja absencji uczniów, rozpoznawanie przyczyn uświadamianie konsekwencji godzin nieusprawiedliwionych konkurs na najwyższą frekwencję, nagroda od Rady Rodziców rozpoznawanie i dostosowanie indywidualnych potrzeb uczniów do wymagań edukacyjnych realizowanie zaleceń zawartych w opiniach i orzeczeniach Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej organizowanie zajęć wyrównawczych adekwatnych do aktualnych potrzeb uczniów zapoznawanie uczniów z ofertą pomocy udzielanej przez inne instytucje współpraca z rodzicami zapewnienie oferty zajęć pozalekcyjnych wspólne wycieczki do kina, teatru, opery udział w różnych zajęciach organizowanych przez wyższe uczelnie organizowanie akcji charytatywnych, udział uczniów w pracy Samorządu Uczniowskiego i Wolontariatu opiekun Samorządu Uczniowskiego opiekun Wolontariatu OBSZAR ZACHOWAŃ PROZDROWOTNYCH Cel: Wspieranie uczniów w dążeniu do zdrowego stylu życia ZADANIA Kształtowanie właściwych nawyków związanych z higieną. SPOSOBY REALIZACJI biologii, lekcjach oraz wychowania fizycznego OSOBY ODPOWIEDZIALNE biologii wychowania fizycznego 10
Rozwijanie świadomości dotyczącej zagrożeń i chorób, zwłaszcza cywilizacyjnych. Uświadomienie odpowiedzialności wynikającej z dojrzałego partnerstwa i rodzicielstwa. Kształcenie empatycznego podejścia i współodpowiedzialności za czyjeś zdrowie i życie. Promowanie zdrowego stylu życia. biologii, lekcjach wychowania fizycznego i lekcjach organizowanie wystaw związanych z tematyką chorób nowotworowych oraz AIDS biologii, religii spotkania z pedagogiem i psychologiem biologii, religii, przysposobienia obronnego zajęcia z ratownictwa medycznego udzielanie pierwszej pomocy realizowane na lekcjach przysposobienia obronnego udział w kampanii pt. Drugie życie dotyczącej transplantacji narządów udział w akcjach krwiodawstwa pt. Krewniacy z naszej szkoły biologii związanych ze zdrowym odżywianiem uświadamianie dotyczące skutków anoreksji i bulimii podejmowanie tematyki dotyczącej pozytywnego i negatywnego znaczenia GMO w życiu człowieka podkreślanie znaczenia ruchu oraz korygowanie wad postawy podczas lekcji wychowania fizycznego biologii wychowania fizycznego biologii katecheci biologii przysposobienia obronnego katecheci opiekun Wolontariatu biologii wychowania fizycznego 11