PACE NAUKOWE POLITECHNIKI WASZAWSKIEJ z. 69 Transport 2009 Tomasz AMBOZIAK, Konrad LEWCZUK Wydzał Transportu Poltechnk Warszawskej Zakład Lostyk Systemów Transportowych ul. Koszykowa 75, 00-662 Warszawa tam@t.pw.edu.pl; kle@t.pw.edu.pl MIAA POZIOMU DOPASOWANIA KANAŁU DYSTYBUCJI DO STUMIENIA MATEIAŁÓW Streszczene Kanał dystrybucj jest struktur, któr mona wyrón, ze wzldu na specyfczne cechy strumena materałów, w kadej sec dystrybucj. Przepływ materałów w kanale dystrybucj podlea zakłócenom natena (pk), co przy projektowanu kanałów wymusza przewymarowane technoloczne jeo elementów, w szczeólnoc maazynów. Autorzy proponuj mar pozomu dopasowana kanału dystrybucj do strumena materałów pozwalajc na ocen rozwzana projektoweo dla daneo kanału jakoc znterowana łacucha dostaw poprzez ocen pozomu przewymarowana technoloczneo. Słowa kluczowe: łacuch dostaw, kanał dystrybucj, znterowane łacucha dostaw. WSTP Systemy lostyczne, rozumane jako zbór rodków pracy (nfrastruktury, maszyn ludz) potrzebnych do przekształcena obektów, projektowane s w celu wadczena usłu lostycznych [3]. Wyodrbnane w ramach tych systemów kanały dystrybucj s strukturam majcym na celu realzacj defncyjnych funkcj lostyk dostarczena materałów od mejsca pozyskana do mejsca ostatecznej konsumpcj w odpowednm czase, po najnszym koszce przy okrelonym pozome usłu. Stope spełnena tych wymaa jest zaleny od wzajemneo współdzałana uczestnków kanałów dystrybucj (defncja kanału dystrybucj w dalszej czc artykułu). W przypadku kanałów o wzldne duej skal, wzajemne dopasowane elementów jest trudne. W ramach rozwaa nad ocen funkcjonowana duych systemów lostycznych autorzy zastanawaj s, w jakm stopnu wymenona w defncj jako usłu lostycznych jest zalena od rozwza nfrastrukturalnych oranzacyjnych systemu. W tym celu stawana jest teza, e nepewno danych projektowych, tj. charakterystyk opsujcych strumene materałów, bdze wpływała na rozwzana fzyczne obektów lostycznych objawała s w przewymarowanu technolocznym tych obektów. Z kole ocena stopna przewymarowana nfrastruktury elementów kanału dystrybucj bdze mar znterowana kanału dystrybucj. Przyjto, e kanał dystrybucj, w którym nfrastruktura jest dopasowana do strumena materałów zapewna najlepsz jeo obsłu jest kanałem wysoce znterowanym.
18 Tomasz Ambrozak, Konrad Lewczuk 1. KANAŁ DYSTYBUCJI I ŁACUCH DOSTAW Struktury zwane kanałam dystrybucj oraz łacucham dostaw mo w pewnych warunkach by uznane za tosame. Łacuch dostaw jest jednak pojcem szerszym n kanał dystrybucj dy zawera w sobe dodatkowo m.n. aspekty marketnowe, transport, rozlczena fnansowe reulacje prawne. Na potrzeby opracowana przyjto nastpujce okrelena: Łacuch dostaw moe zosta zdefnowany poprzez cel swojeo stnena, tj. dostarczene produktów lub usłu od nadawcy bd oferenta do ostateczneo konsumenta. Wszystke onwa łacucha dostaw (odpowedzalne za transport składowane materałów) bd odpowadały mejscom, w których strumene materałów s przekształcane ze wzldu na czas, czyl składowane (efekt podany), a take spowalnane poprzez dodatkowe manpulacje (efekt nepodany). Mejsca take nazywane bd onwam łacucha dostaw bd to obekty maazynowe przeładunkowe. Ponadto w przypadku łacucha dostaw rozwaa s take wszystke kweste około lostyczne zwzane z przepływem materałów, take jak przepływ nformacj, marketn, aspekty socjoloczne, ekonomczne prawne. W sec transportowej, bdcej rozbudowanym układem transportowo-maazynowym, wyróna s kanały dystrybucj. Kanał dystrybucj jest zborem elementów sec składajcym s z wybranych elementów podzborów: ródeł, elementów porednch uj strumen materałów (lub ch rup). Kanały dystrybucj s droam w sec okrelonym dla relacj, po których przemeszczane s materały (rys. 1). Na potrzeby opracowana przyjto, e kanał dystrybucj wyrónony w danej sec transportowej bdze składał s z onw (baz maazynowo-przeładunkowych), które jednoczene s Frament sec transportowej -ty kanał dystrybucj G j k ( )... = P ( ( ) ( ) ( ) ( ) ) WE () PWY WY ( k () = P P WE( j WY ) ( j) = PWE ( k ) ) ( ) P WY () przeładunek roczny na wyjcu z -teo elementu -teo kanału dystrybucj, ( ) P WE( j) przeładunek roczny na wejcu do j-teo elementu -teo kanału dystrybucj. G enerator (ródło) strumena materałów w -tym kanale dystrybucj (Załoene: przepływy materałowe blansuj s w skal roku) ys. 1. Kanał dystrybucj wyrónony w sec transportowej ródło: opracowane własne. P =... elacje wyznaczajce kanały dystrybucj obejmuj okrelone strumene materałów nformacj wyrónone ze wzldu na wybrane cechy. Wyrónane kanałów dystrybucj w sec moe nastpowa ze wzldu na charakterystyk strumen materałów, take jak: przynaleno materału do daneo właccela, który bdze starał s realzowa transporty za pomoc dostpnych mu rodków dc do konsoldacj wysyłek,
Mara pozomu dopasowana kanału dystrybucj do strumena materałów 19 przynaleno materału do rupy okrelonej przez cechy materału, take jak: o typ jednostk lostycznej (np. kontener, paleta, waon kolejowy, koperta), o typ rodka transportu, ał transportu, o cechy fzyczne, abaryty, o brana (np. FMCG, chema, elektronka, materały kopalne, palwa az płynny, przemysł stalowy td.), kerunek (eorafczny, fzyczny) przepływu (szlak handlowy), wspólne mejsce nadana/docelowe, wspólny przewonk/operator. Molwe jest wyrónene wkszej lczby cech w przypadkach ndywdualnych. Wyodrbnene kanału dystrybucj nastpuje poprzez wybór okrelonych cech strumena materałów. Cz jednostek strumena materałów moe nalee do wcej n jedneo kanału dystrybucj. W takm przypadku prawdopodobne jest, e jednostk bd nosły cechy wspólne rónym kanałom dystrybucj. 2. MAGAZYN JAKO WIEZCHOŁEK SIECI TANSPOTOWEJ ol obektów maazynowych jest stablzowane dzałana kanału dystrybucj, poprzez przecwdzałane skutkom neprzewdzanych zakłóce natena strumen materałów. Zakłócene take, przy nedostatecznej zdolnoc reulujcej tłumcej maazynów, bdze narastało przemeszczajc s sukcesywne wzdłu kanału dystrybucj. Narastane to bdze wynkało z opóne w przepływe nformacj podejmowana szybkch decyzj bez przeanalzowana sytuacj całeo kanału dystrybucj. Efekt ten jest dobrze opsany przez lteratur jako efekt bcza (an. bullwhp effect rysunek 2). a) G O1 O2 O3 b) G O1 O2 O3 M1 M2 strume MATEIAŁÓW ys. 2. Maazyn jako element wytłumajcy w łacuchu dostaw; a) wzmacnane mpulsu w strukturze o oranczonym zakrese maazynowana (tzw. efekt bcza), b) wytłumajca rola maazynów (M) w onwach (O) łacucha ródło: opracowane własne.
20 Tomasz Ambrozak, Konrad Lewczuk Zdolno maazynu do obsłu strumen znajduje swoje odzwercedlene w kosztach enerowanych przez maazyn mus zosta uwzldnona w czase projektowana. Dua wydajno maazynu oznacza zastosowane droch, wydajnych nezawodnych technolo, a take dysponowane duym przestrzenam wyposaonym w urzdzena do składowana zabezpeczana materałów. Z kole maazyny mnej wydajne, przewdzane do obsłu strumena materałów o mnejszym natenu rónorodnoc, bd enerowały mnejsze koszty lokalne. Globalne za moe okaza s, e straty ponesone przez nnych uczestnków łacucha dostaw, a wynkajce z oranczena rol maazynu jako tłumka reulatora przepływu materałów bd znaczne w dłuszej perspektywe wpłyn neatywne na cały system. Celem projektanta maazynu jest zaproponowane rozwza, które bd warantowały odpowedn zdolno reakcj w sytuacjach sptrze materałów, a jednoczene charakteryzowały s mnmalnym kosztam utrzymana. Maazyn projektowany jest dla konkretnych rup materałowych, a wc dla konkretnych kanałów dystrybucj. Obekt maazynowy zawsze naley rozpatrywa w funkcj parametrów strumena materałów przemeszczanych we wszystkch kanałach przechodzcych przez ten maazyn. Jest on bowem elementem wkszeo systemu sec transportowej. Due systemy lostyczne, tj. obejmujce wele odrbnych przedsborstw produkcyjnych dystrybucyjnych, maj wyodrbnone w swojej strukturze kanały dystrybucj. Ich celem jest zwkszane jakoc obsłu wybranych strumen materałów poprzez ndywdualne dopasowane do nch rozwza w ramach kanałów. Sukces takeo przedswzca zaley od wzajemnej współpracy pomdzy elementam kanału. W tak przypadku, w zalenoc od charakteru obsłuwanej brany kolejne elementy kanału dystrybucj mo by ze sob cle, bd luno powzane, tj. wykazywa duy bd mały stope zalenoc wzldem dopasowana do obsłuwanych strumen materałów. Stope zalenoc mdzy kolejnym elementam kanału mona opsa poprzez tzw. wskank znterowana kanału dystrybucj. Maazyn jest obowzkowym elementem kadeo systemu lostyczneo. Strumene materałów przekształcane w systemach lostycznych opsane s rónorodnym charakterystykam determnujcym natene rónorodno strumena. Charakterystyk te, ze wzldu na lczno czynnków majcych na ne wpływ, mona jedyne szacowa przybla nastpne wykorzysta je jako dane projektowe. Ponewa co do rzeczywstych charakterystyk strumena materałów zawsze pozostaje znaczca neusuwalna nepewno, koneczne jest podjce odpowednch dzała zabezpeczajcych w sferze fzycznej. Dzałana te maj nwelowa tak nepewno. Infrastruktura systemu lostyczneo mus by dostosowana do potrzeb przekształce strumen materałów. W tym celu naley uwzldn odpowedne współczynnk zwkszajce (współczynnk sptrze) w faze projektowej powodujce przewymarowane obektów lostycznych pod wzldem wydajnoc technolocznej. Obekty maazynowe pownny by projektowane pod obcena maksymalne lub do nch zblone tak, aby ch wydajno (w sense pojemnoc stref buforowych oraz efektywnoc podukładów przeładunkowych) była w stane obsłuy zwkszone natena strumena. Dzk temu podstawowa rola maazynu, czyl zdolno wytłumana waha natena strumena materałów, tj. zapewnane rytmcznoc dostaw (rys. 2) jest spełnana. Im wahana te s wksze, tym wksze wydajnejsze potrzebne bd maazyny, a co za tym dze wksze nakłady oraz koszty operacyjne eksploatacyjne.
Mara pozomu dopasowana kanału dystrybucj do strumena materałów 21 Generalna zasada projektowana obektów lostycznych stanow, m wksza jest rónca pomdzy strumenem wejcowym do maazynu a strumenem wyjcowym (pod wzldem locowym, postac fzycznej, rytmcznoc rónorodnoc) tym wkszy droszy mus by obekt przekształcajcy (rys. 3). przepływ materałów strume równomerny transformacja maazynowane Maazyn zbdny przepływ materałów strume równomerny strume nerównomerny Maazyn mały strume równomerny strume nerównomerny strume równomerny Maazyn duy ys. 3. ola reulujca maazynów w systeme lostycznym (wybrane przykłady) ródło: opracowane własne. Próby wyelmnowana maazynów z łacuchów dostaw mo by podejmowane jedyne przy spełnenu restrykcyjnych załoe oraz przy pełnej przewdywalnoc rozkładu strumena materałów. Sytuacja taka jest nezwykle trudna do osnca w praktyce w znacznej wkszoc przypadków nemolwa. Przyczyny takeo stanu rzeczy s róne, a wynkaj przewane z braku odórneo nakazu dopasowana rytmów dostaw/wysyłek oraz welkoc part wysyłkowych pomdzy onwam uczestnkam kanału dystrybucj. Podmoty wchodzce w skład kanału jako prorytet bd uwaały osane zysku własneo, a dopero na mejscach dalszych stawaj molwo oólnej poprawy jakoc systemu poprzez nterowane swojej dzałalnoc z dzałalnoc swoch nadrzdnych podrzdnych ssadów w systeme. Do czasu, do kedy ne bd stworzone slne podstawy ekonomczne mentalne dla współpracy pomdzy uczestnkam daneo kanału, obekty maazynowe zawsze bd musały oferowa naddatek efektywnoc wzldem przectneo zapotrzebowana. 3. ANALIZA DANYCH PZED-POJEKTOWYCH WSPÓŁCZYNNIKI SPITZE MATEIAŁÓW Uzyskane uytecznych, tj. marodajnych dla procesu projektoweo danych, a zwłaszcza tzw. współczynnków sptrze materałów, wymaa przeprowadzena analzy danych hstorycznych, bd skorzystana z metod wnoskowana statystyczneo. Wyznaczane współczynnków sptrze jest krytycznym elementem formułowana zadana lostyczneo, dy bdze decydowało o stosunku wydajnoc zamplementowanej w układze do wydajnoc wykorzystanej, a tym samym ekonomcznej opłacalnoc dzałalnoc. Współczynnk sptrze opsuje stope przewymarowana technoloczneo układu, czyl zapasu efektywnoc układu wzldem wartoc rednch obce. System lostyczny naley wymarowa pod obcena maksymalne m przewdywane przez
22 Tomasz Ambrozak, Konrad Lewczuk projektanta, jednak obcena te ne musz oznacza sptrze maksymalnych max napotykanych ju w trakce pracy obektu lostyczneo (np. maazynu). Klasyczne pojmowany współczynnk sptrze jest stosunkem wartoc maksymalnej z próby do wartoc rednej z próby. W przypadku procesu maazynoweo okazuje s, e maksymalne sptrzena materałów w welu przypadkach pojawaj s na tyle rzadko, aby pomn je jako marodajne dla procesu. Przyjmuje s nn warto maksymaln, co zaprezentowano w ponszym przykładze. Na rysunku 4 przedstawono rozkład sptrze materałów na wejcu do maazynu w cu mesca. Przy maksymalnej wartoc sptrze dobowych wynoszcej max = 9 tys. oz (opakowa zborczych) na dob rednej r = 3,95 tys. oz/dob ustalono warto marodajn natena strumena materałów na m = 5,8 tys. oz/dob. Przeprowadzona analza wykazała, e ne jest uzasadnone projektowane systemu pod maksymalne wartoc przepływów, które zdarzaj s okazjonalne. Tak zaprojektowany system przez wkszo czasu ne wykorzystywałby swoch pełnych molwoc. W tym przykładze okazuje s, bardzej opłacalne n utrzymane przewymarowaneo układu bdze podjce dzała zaradczych w okresach sptrze. W raze konecznoc molwe bdze: przedłuene czasu pracy, wypoyczene dodatkoweo sprztu, rozłoene sptrze na kolejne dn bd ostateczne zapłacene kary za nedotrzymane termnu realzacj zlecena. Tak przyjte współczynnk s współczynnkam sptrze materałów w systeme. [tys. oz/dob] 10 9 8 7 6 5 4 marodajna welko przepływu max = 9,0 m = 5,80 sr = 3,95 max 3 2 1 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 dze Okresowo (?) Okresowo (?) ys. 4. Marodajna welko przepływu materałów dla systemu ródło: opracowane własne. 4. WSPÓŁCZYNNIKI SPITZE A POJEKT MAGAZYNU Dane pozyskwane w celu obróbk do zastosowa projektowych czsto maj posta zareowan rednch dla doby, rednch dla mescy lat. Dane take s łatwe do pozyskana z nformatycznych systemów transakcyjnych fnansowych jednak koneczne jest przelczane ch na wartoc marodajne. Okrelene poprawneo współczynnka sptrze dla rupy materałowej okazuje s by trudnym zadanem. Odnalezene takej wartoc dla całeo maazynu jest jeszcze trudnejsze dodatkowo warto ta bdze obarczona nepewnoc wszystkch swoch składowych. Ponsza formuła okrela warunek dla ustalena wartoc współczynnka
Mara pozomu dopasowana kanału dystrybucj do strumena materałów 23 sptrze strumen materałów w projektowanym maazyne. Zaproponowane krzywe K, W D, opsane odpowedno jako krzywa kosztów, wydajnoc zysku bd mały pewn posta analtyczn ustalon przez projektanta zalen od rozwza projektowych. przy czym: ( ) ( ) max ( ( )) ( ), ( ) ( ) K W + K W W δ D W (1) m = (2) sr dze: współczynnk sptrze strumena materałów w systeme, 1; W ( ) ( ( )) K W ( ( ) ( )) max, W K W wydajno systemu w funkcj zastosowaneo współczynnka sptrze ; koszty operacyjne wynkajce z utrzymywana wydajnoc W(); koszty operacyjne wynkajce z konecznoc zapewnena dodatkowej wydajnoc w okresach sptrze; wskank zysków ustalany przez nwestora, δ 1; DW przychody wynkajce z oferowana wydajnoc W(). ( ( )) Współczynnk sptrze pownen zosta okrelony ze wzldu na: wartoc waha ampltudy natena przepływu materałów, okresowo waha (jeel jest ona molwa do przewdzena). Strumene o wyrane wyrónonym okrese w wahanach natena, nawet posadajce znaczne wahana ampltudy mo by w pewnych warunkach opsywane nszym wskankam sptrzena w przepływach materałów. Sytuacja taka moe zosta zaobserwowana jako sezonowo, zmany tyodnowe lub dobowe. Wartoc współczynnków sptrze bd mały oromne znaczene dla projektu musz zosta ustalone ndywdualne do potrzeb charakterystyk pracy maazynu tak, aby maazyn był jednoczene wydajny technoloczne efektywny ekonomczne. Naley podkrel, e w praktyce projektowej ne wyznacza s eneralneo współczynnka sptrze dla całeo obektu maazynoweo. Jest to praktyczne ne molwe (chyba, e dla maazynów obsłuujcych jednolte, pod wzldem wymenonych w punkce 2 cech, materały) ne byłoby marodajne. Naley przeprowadz analz danych hstorycznych pod ktem wyrónena rup materałowych w obsłuwanym strumenu ładunków. Lczba cechy tych rup s zalene od charakterystyk strumena wyrónene ch nastpuje ndywdualne ze wzldu na cechy znaczce, np.: typ jednostk lostycznej, właccel, mejsce składowana, charakterystyk fzyczne, abaryty, charakterystyk kosztowe materałów, uwarunkowana prawne, parametry rozkładu natena strumena danej rupy, ustalena oranzacyjne td. Zastosowane pojca wskanka sptrze materałów ma na celu zobrazowane rol buforujcej maazynu w kanale dystrybucj. Wskank sptrze moe by wykorzystany jedyne dla dokonana obserwacj w duej skal do modelowana przepływu materałów wduych systemach lostycznych. W codzennym wykorzystanu parametry opsujce strume materałów musz by ustalone dla kadej rupy materałowej, których lczba ne jest oranczona.
24 Tomasz Ambrozak, Konrad Lewczuk 5. MIAA POZIOMU DOPASOWANIA KANAŁU DYSTYBUCJI DO STUMIENIA MATEIAŁÓW Mara okrelajca pozom dopasowana kanału dystrybucj do strumena materałów wynka z zastosowanych technolo oranzacj pracy. Onwa kanału mona uzna za wzajemne dopasowane, jeel procesy maazynowe manpulacyjne w nch zachodzce pod wzldam technolocznym wydajnocowym s dopasowane do obsłuwaneo w nch strumena materałów, tj. s efektywne ekonomczne. Sposoby osnca teo dopasowana ne s tematem artykułu. Do, e wród nch najwanejszym bd; wzajemna współpraca oranzacj wchodzcych w skład kanału dystrybucj oraz spojrzene lobalne na łacuch dostaw dostrzeene korzyc własnej w poprawe sytuacj lobalnej łacucha. Proponowana ponej mara jest syntetycznym parametrem opsujcym pozom wzajemnych relacj pomdzy kolejnym elementam kanału dystrybucj. Ocenany jest zakres przewymarowana technoloczneo zastosowaneo w faze projektowej w celu umolwena obsłu obce ekstremalnych, a wynkajcych ze sptrze w strumenach materałów. Nech W = { 1,2,...,, j, k, l,..., I} bdze zborem werzchołków sec transportowej, tj. baz maazynowych, a L= {(, j) :, j W, j} zborem łuków sec. Okrelono zbór G = { 1,2,...,..., G} numerów dró w sec bdcy zborem wyrónonych kanałów dystrybucj. Ponadto L jest zborem łuków sec transportowej składajcych s na -ty kanał dystrybucj takm, e L L. Kady -ty werzchołek sec/baza maazynowa/element kanału Dm Dm dystrybucj opsany jest przez par uporzdkowan () = (), WE WY(), której elementy Dm oznaczaj odpowedno: WE() warto marodajna dobowa strumena materałów na Dm wejcu do -teo elementu kanału dystrybucj oraz warto analoczna WY() na wyjcu. Jednostk dla tych wartoc w rzeczywstym systeme bdze lczba cykl przeładunkowych, jake naley wykona aby wprowadz do obektu maazynoweo wszystke pojawajce s na wejcu jednostk lostyczne lub wyprowadz wszystke jednostk pojawajce s na wyjcu. W procese maazynowym mona wyrón framenty stacjonarne dynamczne 1 ze wzldu na przepływ materałów. Cz stacjonarna składowane, eneruje koszty zwzane z zamroenem kaptału w postac składowanych materałów oraz z konecznoc utrzymana kubatur maazynu. Na welko kubatur koszty składowana bdze mał wpływ przeładunek roczny P w obekce maazynowym oraz rotacja materału. Cz dynamczna procesu transport wewntrzny manpulacje (w tym komsjonowane), eneruj koszty wynkajce z uyca rodków transportowych, zatrudnena ludz wykorzystana przestrzen buforowych na wejcu wyjcu z maazynu. Ta cz procesu jest slne zalena od wartoc Dm Dm przeładunków dobowych, sptrze pojawajcych s w tych przeładunkach. WE WY W oólnoc przepływy materałowe ne blansuj s dla obektów lostycznych w krótkch okresach czasu. Załoono, e zblansowane nastpuje dla przepływów rocznych. Wadomo te, e jednostk strumena materałów mo nalee do welu kanałów dystrybucj jednoczene, a w bazach maazynowych nastpuje ch przekerowane. Tak wc przepływy roczne po kolejnych łukach daneo kanału dystrybucj ne musz by sobe równe. Wane 1 Dynamka w tym przypadku jest pojmowana jako fzyczne przemeszczane materałów, w przecwestwe do stacjonarnoc, w której rozwaamy tylko składowane jako zajmowane przestrzen w czase.
Mara pozomu dopasowana kanału dystrybucj do strumena materałów 25 jest, e pomdzy przepływam rocznym na wyjcu wejcu ssadujcych onw zachodz równo co do wartoc przeładunków rocznych, tj. PWY () = PWE( j) = P(, j), przy czym (, j) L (rys. 5). Projektowana obektów lostycznych dokonuje s przewane dla cykl dobowych w przepływe materałów nformacj std te naley okrel lczb dn roboczych w roku d, w których pracuje -ty element kanału dystrybucj. r () Na podstawe znajomoc przeładunków rocznych lczby dn roboczych okrela s warto redn dobow dla strumena materałów w -tym onwe kanału: P Dsr WE() na wejcu: WY () = (3) d r () P Dsr WY () na wyjcu: WY () = (4) d Przekształcajc wzór (2) otrzymuje s wartoc współczynnków sptrze w -tym obekce (oznaczena podano w tekce): na wejcu: na wyjcu: r () = (5) Dm WE() WE() Dsr WE() = (6) Dm WY () WY () Dsr WY () P P w szczeólnych przypadkach = = sr WE() WE( j) D Dsr WY () WE( j) Dsr Dsr d () d r r( j) WY () = WE ( j) (7) d = d (8) Dsr Dsr WY () r () WE ( j) r( j) w szczeólnych przypadkach = = WY () = WE( j) Dm Dm WY () WE( j) () WY Dsr Dsr WE( j) WY () WE( j) (9) P WE () WE d r () d r ( j ) PWY () = PWE( j) = P(, j) WY WE j WY P WY ( j ) w szczeólnych przypadkach WY () = WE( j) WY () WE( j) ys. 5. Parametry strumena materałów dla ssadujcych elementów kanału dystrybucj (oznaczena podano w tekce) ródło: opracowane własne.
26 Tomasz Ambrozak, Konrad Lewczuk Zodne z przedstawonym w punkce 2 wnoskem, przewymarowane technoloczne maazynu (czyl zapasu mocy przerobowych wykorzystywanych do obsłu sptrze materałów) wynkajce z nepewnoc danych projektowych wyraone poprzez współczynnk sptrze WE() WY () moe by mar pozomu znterowana kanału dystrybucj. Zaproponowano mar Z pozomu dopasowana -teo kanału dystrybucj do obsłuwaneo strumena materałów bdc jednoczene mar znterowana -teo łacucha dostawczeo: Z = ( () + ( )) P WY WE j (, j) (, j) L 2 P( kl, ) ( kl, ) L, G (10) dze: P (, j) przeładunek roczny na wejcu do j-teo onwa kanału dystrybucj pochodzcy z wyjca onwa -teo [jednostek/rok], WY () współczynnk sptrze na wyjcu z -teo onwa -teo kanału dystrybucj, WE( j) współczynnk sptrze na wejcu do j-teo onwa -teo kanału dystrybucj, P suma przepływów materałów po wszystkch łukach kanału dystrybucj ( kl, ) L ( kl, ) [jednostek/rok], L zbór łuków sec transportowej nalecych do -teo kanału dystrybucj. Tak ustanowona mara bdze przyjmowała wartoc lczbowe z zakresu 1, ), przy czym warto Z = 1 wystpuje w sytuacj, w której wartoc redne przepływów dobowych s jednoczene wartocam marodajnym dla wymarowana. Sytuacja taka moe by opsana jako dealny przypadek strate just-n-tme ne jest realne molwa do osnca ze wzldu na wystpujc w rzeczywstym wece losowo. Ne mona arbtralne okrel, która warto wskanka jest najlepsza. Zawsze naley dokona porównana z nnym warantam dla teo sameo zestawu danych. Dobrze te jest dokona wywaena wartoc wskanka np. przez realn wydajno maazynu. 5. ZADANIE OPTYMALIZACYJNE Przedstawona mara jest prób opsu nerównomernoc w natenach przepływu materałów w kanałach dystrybucj (a w szerszym sense take łacuchach lostycznych) z załoenem, e najbardzej znaczce dla utrzymana całoc kanału s te jeo onwa, które eneruj najwksze koszty. Warto mernka jest funkcj wac wartoc współczynnków sptrze welkoc strumena materałów mdzy onwam. Budowa wskanka pozwala na ocen wpływu obektów najbardzej obconych na koszty operacyjne systemu [wzór (1)]. Mara ta moe słuy do oceny jakoc rozwza w faze projektowana systemów lostycznych kanałów dystrybucj w tych systemach.
Mara pozomu dopasowana kanału dystrybucj do strumena materałów 27 Molwe jest take sformułowane zadana optymalzacyjneo dla danej sec transportowej, które bdze mnmalzowało wartoc współczynnka Z dla wyrónonych kanałów dystrybucj w sec przy wyznaczonych postacach krzywych funkcyjnych W, K, D, stosowanych we wzorze (1): dze: ( W, K, D ) + ( )( W ( ), K ( ), D( )) P( ) Z = mn (11) WY () WY () WY () () WE j WE j WE j j, j G (, j) L 2 P( kl, ) ( kl, ) L ( W, K, D ) maksymalna warto współczynnka sptrze molwa do WY () WY () WY () () ( W, K, D ) WE( j) WE( j) WE( j) ( ) obsłuena na wyjcu z -teo onwa -teo kanału dystrybucj zalena od W WY() wydajnoc teo podukładu, K WY() kosztów operacyjnych podukładu D () przychodu uzyskwaneo z uytkowana teo -teo onwa, przy czym W, K, D s funkcjam o parametrach opsujcych rozwzane projektowe daneo podukładu. j.w. tylko dla układu na wejcu do j-teo onwa. Sformułowane takeo zadana, ustanowene orancze zmennych decyzyjnych, a take adekwatnej postac funkcj kryterum jest problemem nezwykle obszernym ze wzldu mnoo zmennych majcych wpływ na kształt krzywych W wydajnoc, K kosztów oraz D dochodu z obektu maazynoweo. PODSUMOWANIE zeczywste systemy take jak systemy lostyczne, zalene s od nezwykle duej lczby zmennych oraz zakłóce majcych wpływ na stany tych systemów. Mnoo zmennych oraz zakresy, w jakch zmenaj s ch wartoc sprawaj, e dokładne planowane przepływów materałowych staje s nemolwe. Pommo to podejmuje s wysłk budowana kanałów dystrybucj dla wybranych rup materałowych w tych systemach, które bd lepej dopasowane do charakterystyk strumena n rozwzane, które nazwalbymy unwersalnym. Dzałane take oznacza połbane wzajemnej zalenoc nterowane kolejnych elementów kanału dystrybucj poprzez zacenane współpracy. W myl przedstawonych rozwaa kanał znterowany to tak, w którym udało s jasno wyspecyfkowa charakterystyk strumen materałów dobra do nch rozwzane najlepsze pod wzldem technolocznym. Oczywce proponowana mara ma charakter oólny. W rozumenu autorów moe by narzdzem do oceny duych systemów by przydatna w faze eksperymentów z modelam tych systemów. Kanały dystrybucj ne s tworam zolowanym. Strumene materałów podajce rónym kanałam wzajemne krzyuj s meszaj. Przenkane take ma mejsce zarówno pomdzy bazam maazynowym (wspólny transport), jak w bazach maazynowych. ozwaane układów o wkszej złoonoc bdze wymaało rozszerzena mary z jedneo kanału na cał se.
28 Tomasz Ambrozak, Konrad Lewczuk LITEATUA [1] Dolu A., Soldek J., Zakn O., Appled Optmzaton: Supply Chan Optmzaton, Produkt/Process Desn, Faclty Locaton and Flow Control, Sprnter Scence + Bussnes Meda, Inc., Boston 2005. [2] Fjałkowsk J., Technoloa maazynowana. Wybrane zaadnena, Ofcyna Wydawncza Poltechnk Warszawskej, Warszawa 1995. [3] Fjałkowsk J., Transport wewntrzny w systemach lostycznych. Wybrane zaadnena, Ofcyna Wydawncza Poltechnk Warszawskej, Warszawa 2003. [4] Geunes J., Pardalos P. M. (Eds.), Appled Optmzaton. Supply Chan Optmzaton, Sprner Scence+Busness Meda, Inc., USA 2005. [5] Jacyna M., Modelowane ocena systemów transportowych. Ofcyna Wydawncza Poltechnk Warszawskej, Warszawa 2009 r. [6] Jacyna M., Ambrozak T., Fjałkowsk J., The shape of techncal and economcal condtonn of dstrbuton center n optmzaton problem of supply chan. UNLV. Proceedns of XIXth Internatonal Conference on System Enneern, 19-21 Auust 2008, Las Veas. [7] Jacyna M., Aspekty modelowana rozłoena ruchu w multmodalnym korytarzu transportowym. Prace Naukowe PW, TANSPOT, z. 37, Ofcyna Wydawncza Poltechnk Warszawskej, Warszawa 1998 r. MEASUE OF FITTING DISTIBUTION CHANNEL TO STEAM OF MATEIALS Abstract Channel of dstrbuton s a structure that can be solated from any network of dstrbuton. Ths solatn can be performed accordn to specfc features of materal stream. Materal flow ntensty n a dstrbuton channel s a subject to varatons (peaks) what takes effect n techncal overmotorn durn desnn channel elements, especally warehouses. Authors propose measure of fttn dstrbuton channel to stream of materals allown to evaluate desnn alternatves for ven channel and qualty as well as supply chan nteraton by ratn used technolocal allowances. Key words: supply chan, channel of dstrbuton, supply chan nteraton. ecenzent: Maranna Jacyna