Model IS-LM-BP. Model IS-LM-BP jest wersją modelu ISLM w gospodarce otwartej. Pokazuje on zatem jak

Transkrypt

1 Ćwczena z Makroekonom II Model IS-LM- Model IS-LM- jest wersją modelu ISLM w gospodarce otwartej. Pokazuje on zatem jak gospodarka taka zachowuje sę w krótkm okrese, w efekce dzałań podejmowanych w ramach poltyk fskalnej monetarnej. Jednym z najwaŝnejszych wnosków do jakch prowadz model tak, Ŝ stan gospodark w duŝej merze zaleŝy od tego jak system kursowy (stały lub płynny) obowązuje w danym kraju. Podstawowe równana obowązujące w modelu przyjmują postać: Równane IS: Równane LM: Y = C(Y d ) + I() + G + NX(Y,Y*,ε) M/P = L(,Y) Zarazem welkość eksportu netto zaleŝy takŝe od dochodu w kraju zagrancą część eksportu mportu jest zaleŝna od dochodu, podczas gdy część zaleŝy od realnego kursu walutowego: X = x 1 Y* + x 2 ε Im = m 1 Y m 2 ε Wdać wyraźne, Ŝe m wększy dochód zagrancą m wyŝszy realny kurs walutowy, tym wększy jest pozom eksportu. Z kole m wększy dochód w kraju m nŝszy realny kurs walutowy, tym wększy pozom mportu. W konsekwencj pełne równane IS przyjmuje postać: Y = a + cy d + I - b + G + x 1 Y* + x 2 ε - m 1 Y + m 2 ε Y = 1 1 c (1 t) + m 1 [a+ I - b + G + x 1 Y* + ε(x 2 + m 2 )] Y = α [a+ I - b + G+ x 1 Y* + εv] gdze v = x 2 + m 2 oznacza wraŝlwość eksportu netto na zmany realnego kursu walutowego Jednocześne jeśl chcemy oblczyć pozom stopy procentowej, to po przekształcenu powyŝszego otrzymamy: = [a+ I + G + x 1 Y* + εv - α Y ]/b 1

2 Ćwczena z Makroekonom II Blans płatnczy krzywa Jak pokazalśmy juŝ w modelu klasycznym gospodark otwartej blans płatnczy jest sumą blansu obrotów beŝących oraz salda kaptałowego (B k ): = (I S) + NX = B k + B ob Jednocześne aby blans płatnczy znajdował sę w równowadze spełnony mus być warunek: (I S) + NX = B k + B ob = 0 Krzywa przedstawa zatem zaleŝność pomędzy blansem obrotów beŝących obrotów kaptałowych jest połączenem wszystkch punktów, dla których zachodz równowaga blansu płatnczego. Wemy juŝ, Ŝe welkość eksportu netto zaleŝy od Y, Y* ε natomast na blans kaptałowy wpływ mają krajowa śwatowa stopa procentowa oraz stopeń mędzynarodowej moblnośc kaptału. MoŜemy to zapsać jako: B ob = x 1 Y* + x 2 ε - m 1 Y + m 2 ε = xy* - my + εv B k = w( *) gdze w oznacza pozom mędzynarodowej moblnośc kaptału Podstawając oba powyŝsze równana do równana równowag blansu płatnczego oraz rozwązując dla otrzymamy równane krzywej : = * - (xy* - my + εv)/w = 0 B ob (Y, Y*) E 1 B ob (Y 0 ) E 2 E 3 B ob (Y 1 ) > 0 B k ( 0 ) B k ( 1 ) o 45 B k () < 0 B k = B ob Rysunek powyŝej przedstawa krzywą jako zaleŝność pomędzy blansem obrotów beŝących blansem kaptałowym (saldo kaptałowe). Wdać wyraźne, Ŝe wszystke punkty połoŝone na prawo od krzywej wykazują nadwyŝkę blansu płatnczego (bo B k + B ob > 0). Z kole punkty połoŝone na lewo będą oznaczać defcyt (bo B k + B ob < 0). Jednocześne pokazane jest przejśce z jednego punktu równowag do drugego. ZałóŜmy, Ŝe początkowo znajdujemy sę w punkce E 1, dla którego pozom dochodu stopa procentowa 2

3 Ćwczena z Makroekonom II wynoszą odpowedno Y 0 oraz 0. W tej sytuacj zwększene dochodu do spowoduje spadek blansu obrotów beŝących (bo rośne mport) przesunęce sę do punktu E 2. W punkce tym mamy do czynena z defcytem blansu płatnczego, który mus być skompensowany poprzez zwększony napływ kaptału. Aby to nastąpło stopa procentowa wzrasta z 0 do 1, co powoduje zmnejszene defcytu blansu kaptałowego przejśce do punktu E 3. W układze zmennych modelu ISLM krzywa przedstawa sę następująco: 1 2 > 0 < 0 Y 2 Y 1 Y Na wykrese wdać róŝne kombnacje dochodu stopy procentowej spełnające warunek równowag. Wzrost dochodu, przy zachowanu stałej stopy procentowej, spowoduje spadek NX (bo wzrośne mport) tym samym nasz blans płatnczy wykazałby defcyt. Analogczne moŝna rozpatrzyć takŝe nne przypadk (spadek Y, wzrost spadek ). PołoŜene krzywej Y Jak wdać powyŝej krzywa moŝe sę przesuwać w zaleŝnośc od zman realnego kursu walutowego, śwatowej stopy procentowej dochodu zagrancą (co wynka z równana krzywej ). I tak spadek Y* ε oraz wzrost * spowodują przesunęce krzywej w lewo. Z kole wzrost Y* ε oraz spadek * doprowadzą do przesunęca krzywej w prawo. Na konec trzeba jeszcze zaznaczyć, Ŝe nachylene krzywej zaleŝy od stopna moblnośc kaptału (parametr w). I tak przy doskonałej moblnośc kaptału krzywa jest pozoma, bo mamy: w czyl = * Z kole przy braku moblnośc kaptału w = 0, a zatem krzywa jest ponowa (stopa procentowa ne ma wpływu na przepływ kaptału). Wreszce przy nedoskonałej moblnośc kaptału krzywa ma dodatne nachylene. 3

4 Ćwczena z Makroekonom II doskonała moblność brak moblnośc nedoskonała moblność kaptału kaptału kaptału > 0 > 0 > 0 < 0 < 0 < 0 Y Y Y System kursów walutowych Jak zaznaczylśmy na wstępe, model IS-LM- pokazuje, Ŝe skuteczność krajowej poltyk gospodarczej w duŝej merze zaleŝy od tego jaką poltykę kursową prowadz ten kraj. Wemy juŝ bowem, Ŝ w gospodarce otwartej wysokość realnego kursu wymany ma wpływ na pozom eksportu netto tym samym na pozom dochodu. System kursów stałych W systeme tym bank centralny poprzez sprzedaŝ lub kupno walut utrzymuje cenę waluty krajowej na stałym pozome. W konsekwencj krzywa blansu płatnczego jest stała ne ulega przesunęcu. Jedynym wyjątkem moŝe być tutaj sytuacja, w której bank centralny dokonuje skokowej dewaluacj lub rewaluacj waluty krajowej. Warto zaznaczyć, Ŝe utrzymywane stałego kursu jest moŝlwe tylko wyłączne gdy bank centralny posada odpowedne rezerwy walutowe. A zatem jeśl dany kraj przez dłuŝszy okres czasu odnotowuje defcyt blansu płatnczego, to prędzej czy późnej bank centralny będze musał zdewaluować walutę krajową. System kursów płynnych W systeme tym kurs walutowy moŝe płynne dostosowywać sę do zmenającej sę sytuacj gospodarczej w kraju na śwece. W efekce, zgodne z równanem krzywej moŝe sę ona przesuwać w górę lub w dół w zaleŝnośc od tego czy mamy do czynena z aprecjacją czy deprecjacją waluty krajowej. Równowaga zewnętrzna wewnętrzna Zanm przejdzemy do analzy efektów poltyk fskalnej monetarnej trzeba jeszcze dodać, Ŝe często mamy do czynena z konflktem pomędzy równowagą zewnętrzną wewnętrzną. Równowaga zewnętrzna zachodz gdy blans płatnczy jest w pozycj równowag, z kole równowaga wewnętrzna występuje gdy produkcja krajowa jest na pozome charakterystycznym dla pełnego zatrudnena. Ne trzeba dodawać, Ŝe celem kaŝdego rządu jest zapewnene równowag wewnętrznej. Jak jednak pokaŝemy nektóre dzałana podejmowane w tym kerunku mogą okazać sę neefektywne. 4

5 Ćwczena z Makroekonom II System kursów stałych Doskonała moblność kaptału a) ekspansywna poltyka fskalna * Ekspansywna poltyka fskalna spowoduje przesunęce IS w prawo wzrasta Y r. W rezultace nastąp napływ kaptału wystąp nadwyŝka. Aby zapobec aprecjacj kursowej (zwązanej z napływem kaptału) bank centralny skupuje dewzy, co powoduje wzrost podaŝy penądza LM przesuwa sę w prawo, spada oraz rośne Y. Efekt końcowy: wyŝsze Y, bez zman. Wnosek poltyka fskalna jest skuteczna. b) ekspansywna poltyka monetarna * Y 0 Y Ekspansywna poltyka monetarna spowoduje przesunęce LM w prawo wzrasta Y spada. W efekce nastąp odpływ kaptału wystąp defcyt. Bank centralny aby zapobec deprecjacj kursu będze musał sprzedawać dewzy, co spowoduje spadek podaŝy penądza LM przesune sę w lewo do punktu wyjśca, wzrośne oraz spadne Y (do pozomu wyjścowego). Wnosek poltyka monetarna jest neskuteczna. c) poltyka kursowa * 5

6 Ćwczena z Makroekonom II JeŜel bank centralny zdecyduje sę na dewaluację waluty krajowej to wzrośne NX IS przesune sę w prawo, wzrasta Y oraz. W rezultace nastąp napływ kaptału wystąp nadwyŝka. Aby zapobec aprecjacj kursowej (zwązanej z napływem kaptału) juŝ po dewaluacj bank centralny skupuje dewzy, co powoduje wzrost podaŝy penądza LM przesuwa sę w prawo, spada oraz rośne Y. Efekt końcowy: wyŝsze Y, bez zman. Wnosek poltyka kursowa jest skuteczna. Nedoskonała (ogranczona) moblność kaptału a) ekspansywna poltyka fskalna 1 0 Ekspansywna poltyka fskalna spowoduje przesunęce IS w prawo wzrasta Y oraz. W rezultace nastąp napływ kaptału wystąp nadwyŝka. Aby zapobec aprecjacj kursowej (zwązanej z napływem kaptału) bank centralny skupuje dewzy, co powoduje wzrost podaŝy penądza LM przesuwa sę w prawo, spada oraz rośne Y. Efekt końcowy: wyŝsze Y oraz. Wnosek poltyka fskalna jest skuteczna. b) ekspansywna poltyka monetarna 0 Y 0 Y Ekspansywna poltyka monetarna spowoduje przesunęce LM w prawo wzrasta Y spada. W efekce nastąp odpływ kaptału wystąp defcyt. Bank centralny aby zapobec deprecjacj kursu będze musał sprzedawać dewzy, co spowoduje spadek podaŝy penądza LM przesune sę w lewo do punktu wyjśca, wzrośne oraz spadne Y (do pozomu wyjścowego). Wnosek poltyka monetarna jest neskuteczna. 6

7 Ćwczena z Makroekonom II c) poltyka kursowa JeŜel bank centralny zdecyduje sę na dewaluację waluty krajowej to wzrośne NX IS przesune sę w prawo, wzrasta Y oraz. Jednocześne przesune sę równeŝ krzywa blansu płatnczego z 0 do 1 (bo zmana nomnalnego kursu wymany powoduje równeŝ zmanę kursu realnego w tym przypadku jego wzrost) 1. W rezultace nastąp napływ kaptału wystąp nadwyŝka. Aby zapobec aprecjacj kursowej (zwązanej z napływem kaptału), juŝ dla nowego kursu wymany po dewaluacj, bank centralny skupuje dewzy. Powoduje to wzrost podaŝy penądza LM przesuwa sę w prawo, spada oraz rośne Y. Efekt końcowy: wyŝsze Y, moŝe wzrosnąć, spaść lub pozostać bez zman (zaleŝy to od nachylena krzywej IS oraz krzywej ). Wnosek poltyka kursowa jest skuteczna. Brak moblnośc kaptału a) ekspansywna poltyka fskalna 1 0 Ekspansywna poltyka fskalna spowoduje przesunęce IS w prawo wzrasta Y oraz. W rezultace pojawa sę defcyt blansu obrotów beŝących (bo wzrasta Y). W tej sytuacj bank centralny nterwenuje sprzedaje dewzy, co powoduje spadek podaŝy penądza LM przesuwa sę w lewo, spada Y rośne. Efekt końcowy: wyŝsze, Y bez zman. Wnosek poltyka fskalna jest neskuteczna. 1 Porównaj ze wzorem na realny kurs walutowy w skrypce z modelu klasycznego gospodark otwartej. 7

8 Ćwczena z Makroekonom II b) ekspansywna poltyka monetarna 0 Ekspansywna poltyka monetarna spowoduje przesunęce LM w prawo wzrasta Y spada. W efekce wystąp defcyt (bo wzrasta mport a eksport pozostaje bez zman). Bank centralny aby zapobec deprecjacj kursu będze musał sprzedawać dewzy, co spowoduje spadek podaŝy penądza LM przesune sę w lewo do punktu wyjśca, wzrośne oraz spadne Y (do pozomu wyjścowego). Wnosek poltyka monetarna jest neskuteczna. Poltyka sterylzacj jeśl bank centralny chce zapobec ogranczenu podaŝy penądza ze względu na sprzedaŝ rezerw dewzowych, to wówczas dokonuje skupu bonów skarbowych. W efekce w krótkm okrese czasu produkcja wzrasta do Y 1. PonewaŜ jednak poltyka taka unemoŝlwa przywrócene równowag blansu płatnczego, to ne moŝna jej utrzymać w długm okrese. c) poltyka kursowa JeŜel bank centralny zdecyduje sę na dewaluację waluty krajowej to wzrośne NX IS przesune sę w prawo, wzrasta Y oraz. Jednocześne przesune sę równeŝ krzywa blansu płatnczego z 0 do 1. Nadal jednak występuje nadwyŝka. Dlatego, aby zapobec aprecjacj kursowej, juŝ dla nowego kursu wymany po dewaluacj, bank centralny skupuje dewzy. Powoduje to wzrost podaŝy penądza LM przesuwa sę w prawo, spada oraz rośne Y. Efekt końcowy: wyŝsze Y, bez zman. Wnosek poltyka kursowa jest skuteczna. 8

9 Ćwczena z Makroekonom II System kursów płynnych (zmennych) Doskonała moblność kaptału a) ekspansywna poltyka fskalna 0 0 Ekspansywna poltyka fskalna spowoduje przesunęce IS w prawo do wzrasta Y, a takŝe. W rezultace krajowa stopa procentowa przewyŝsza śwatową, a węc nastąp napływ kaptału, wystąp nadwyŝka dojdze do aprecjacj waluty krajowej. PonewaŜ jednak aprecjacja krajowej waluty powoduje wzrost mportu spadek eksportu to przesuwa sę z powrotem w lewo do. Efekt końcowy: Y oraz pozostają bez zman. Wnosek poltyka fskalna jest neskuteczna. b) ekspansywna poltyka monetarna Ekspansywna poltyka monetarna spowoduje przesunęce LM w prawo wzrasta Y spada. W efekce nastąp odpływ kaptału (krajowa stopa procentowa jest nŝsza od śwatowej) wystąp defcyt oraz deprecjacja waluty krajowej. Deprecjacja powoduje wzrost eksportu przesunęce IS w prawo do. Efekt końcowy: wyŝszy Y, bez zman. Wnosek poltyka monetarna jest skuteczna. 9

10 Ćwczena z Makroekonom II Nedoskonała (ogranczona) moblność kaptału a) ekspansywna poltyka fskalna IS 2 Y 0 Y 1 Y Ekspansywna poltyka fskalna spowoduje przesunęce IS w prawo do wzrasta Y oraz. W rezultace nastąp napływ kaptału wystąp nadwyŝka oraz aprecjacja waluty krajowej. Aprecjacja powoduje przesunęce sę krzywej w górę do 1. Jednocześne jednak wpływa na wzrost mportu przesunęce sę krzywej IS w lewo do IS 2. Efekt końcowy: wyŝsze Y oraz. Wnosek poltyka fskalna jest mało skuteczna. b) ekspansywna poltyka monetarna Ekspansywna poltyka monetarna spowoduje przesunęce LM w prawo wzrasta Y spada. Nastąp odpływ kaptału wystąp defcyt oraz deprecjacja waluty krajowej. Deprecjacja spowoduje przesunęce krzywej w dół do 1 oraz wzrost eksportu. W efekce IS przesuwa sę w prawo do. Efekt końcowy: wyŝsze Y nŝsze. Wnosek poltyka monetarna jest skuteczna. 10

11 Ćwczena z Makroekonom II Brak moblnośc kaptału a) ekspansywna poltyka fskalna IS 2 Ekspansywna poltyka fskalna spowoduje przesunęce IS w prawo do wzrasta Y oraz. W rezultace pojawa sę defcyt blansu obrotów beŝących (bo wzrasta mport) następuje deprecjacja waluty krajowej. Deprecjacja powoduje przesunęce sę w prawo do 1 oraz wzrost eksportu netto (IS przesuwa sę w prawo z do IS 2 ). Efekt końcowy: wyŝsze Y oraz. Wnosek poltyka fskalna jest skuteczna. b) ekspansywna poltyka monetarna Ekspansywna poltyka monetarna spowoduje przesunęce LM w prawo wzrasta Y spada. W efekce nastąp wzrost mportu wystąp defcyt oraz deprecjacja waluty krajowej. Deprecjacja prowadz do przesunęca sę krzywej w prawo oraz wzrostu eksportu przesunęca sę krzywej IS do. Efekt końcowy: wyŝsze Y stałe. Wnosek poltyka monetarna jest skuteczna. 11

12 Ćwczena z Makroekonom II Zadana Zadane 1. Mała gospodarka Canbal dzęk dzałanom prezydenta Lectera znajduje sę w stane pełnego zatrudnena. Po jednej z neprzespanych nocy prezydent postanowł nagle zmenć strukturę popytu w gospodarce państwa, zwększając nwestycje, ne pozwalając jednak na zwększene sę zagregowanego popytu powyŝej stanu typowego dla pełnego zatrudnena. Jake pownno być zastosowane połączene poltyk fskalnej monetarnej, aby zamerzena prezydenta mogły zostać urzeczywstnone jeśl gospodarka charakteryzuje sę brakem przepływów kaptału utrzymuje stały kurs walutowy? Co stane sę jeśl Canbala przyjme wspólną walutę będze mała do czynena z doskonałą moblnoścą kaptału? Zadane 2. Jak wpływ na gospodarkę Canbal będze mało podstępne podnesene stopy podatkowej jeśl mamy do czynena z brakem przepływów kaptału płynnym kursem walutowym? Co musałby w tej sytuacj zrobć rząd gdyby rezerwy banku centralnego ne pozwalały mu na prowadzene aktywnej poltyk monetarnej, a chcałby utrzymać stały kurs walutowy. Zadane 3. Sąsad Canbal Wegetaranolanda, przeŝywa powaŝny kryzys gospodarczy, który spowodował spadek zagregowanego popytu w tym duŝym kraju. Jake reperkusje będze mało to wydarzene dla gospodark Canbal, przy załoŝenu doskonałych przepływów kaptałowych oraz konecznośc utrzymywana stałego kursu walutowego. Co zmenłoby sę gdyby Canbala zdecydowała sę uwolnć swój kurs walutowy. Zadane 4. Neodpowedzalny prezydent Lecter długo zwększał wydatk rządowe, co było moŝlwe dzęk pozytywnej konunkturze gospodarczej. Okazało sę jednak, Ŝe nadszedł dzeń w którym gospodarka Canbal znalazła sę w recesj (spadek konsumpcj nwestycj), co spowodowało spadek wpływów podatkowych koneczność ogranczena wydatków rządowych. Jak wpłyne to na sytuację Canbal, przy załoŝenu nedoskonałej moblnośc kaptału oraz płynnym kurse walutowym. Co stałoby sę gdyby Canbala zmuszona była utrzymywać stały kurs walutowy ze względu na chęć przystąpena do un walutowej? Zadane 5. Prezydent Lecter zauwaŝył z pewnym nepokojem, Ŝe jego poltyka gospodarcza moŝe nekorzystne odbć sę na wynku zblŝających sę wyborów. Dlatego teŝ postanowł zasęgnąć opn ekspertów, którzy stwerdzl, Ŝe aby zwększyć produkcję pownen doprowadzć do spadku stóp procentowych. Co pownen zrobć prezydent, Ŝeby stopy procentowe spadły jake będą efekty jego poltyk przy załoŝenu nedoskonałych przepływów kaptału płynnych kursach walutowych? Zadane 6. Na skutek porozumeń handlowych Canbala została zmuszona do obnŝena ceł na towary dla wegetaran, których lczba zaczęła w tym kraju gwałtowne wzrastać. Jak fakt ten wpłyne na sytuację gospodarczą kraju przy załoŝenu braku moblnośc kaptału płynnego kursu walutowego? Zadane 7. Po wygranych wyborach parlamentarnych nowy rząd Wegetaranoland zastanawa sę w jak sposób ogranczyć wpływ banku centralnego na gospodarkę, jednocześne zwększając wpływ rządu. Mając do dyspozycj wększość parlamentarną rząd jest w stane doprowadzć do zman poltyk gospodarczej, ne moŝe jednak zmenć konstytucj ogranczyć nezaleŝnośc banku centralnego. Co pownen zrobć w takm raze rząd jeśl mamy do czynena z brakem moblnośc kaptału płynnym kursem walutowym? 12