Edukacja wczesnoszkolna z innowacją pedagogiczną Tytuł innowacji: Edukacja przez Ruch (EPR) Podstawa prawna: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 9 kwietnia 2002r. w sprawie warunków prowadzenia działalności innowacyjnej i eksperymentalnej przez publiczne szkoły i placówki (Dz. U. Nr 56 z dnia 15 maja 2002r., poz. 506) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24 sierpnia 2011 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków prowadzenia działalności innowacyjnej i eksperymentalnej przez publiczne szkoły i placówki Miejsce realizacji: Szkoła Podstawowa Nr 221 z Oddziałami Integracyjnymi im. Barbary Bronisławy Czarnowskiej w Warszawie. Autor innowacji: imię nazwisko: Monika Gontarek, zajmowane stanowisko: nauczyciel wspierający stopień awansu zawodowego: nauczyciel kontraktowy Czas realizacji: 01.09.2014r. 26.06.2015r. Informacje dotyczące innowacji: Innowacja realizowana będzie w klasach III w roku szkolnym 2014/2015. Innowacja opiera się na systemie kształcenia i terapii Edukacja przez ruch (EPR). Jest to zbiór technik i metod pracy opartych na naturalnym, optymalnym, rytmicznym ruchu człowieka. Poruszanie się według określonej rytmicznej procedury aktywizując zmysły, wspiera wzrost poziomu integracji sensorycznej, aby w ten sposób przygotować ciało jak i umysł do procesu uczenia się. System Edukacja przez ruch - to system form i metod kształcenia oraz terapii, który wykorzystuje naturalny, spontaniczny ruch organizmu. Uczestnik zajęć rusza się rytmicznie, uaktywniając poprzez ruch zmysły, dzięki którym poznaje otaczający go świat. Proponowane 1
ćwiczenia mają aspekt kształcący i terapeutyczny. Ćwiczenia dotyczą ruchu rąk, dłoni, palców, nóg, stóp najczęściej o charakterze naprzemiennym, którego źródłem jest podany rytm i odpowiednia muzyka a także potrzeba ruchu tkwiąca w dziecku. Zasady tworzenia zabaw na podstawie systemu Edukacja przez ruch: Ćwiczenia wykonywane w grupie; Ćwiczenia wykonywane według określonej procedury ruchu, rytmicznie przy muzyce; Zaplanowany ruch ma być ruchem naturalnym wynikającym z potrzeby ruszania się w danej fazie rozwojowej; Ćwiczenie realizowane poprzez dotyk i manipulację; Wprowadzanie ćwiczenia odbywa się poprzez ruch przedstawiony przez prowadzącego zajęcia - staje się prezentacją zasad zabawy lub gry. Każda rytmiczna zabawa ma określoną procedurę ruchu i sposób wzajemnych zachowań, prowadzący do powstania zabawki dydaktycznej, karty pracy, materiału lub pomocy dydaktycznej do dalszej pracy. Prowadzący przygotowuje zabawy i gry: rytmiczną zabawę dydaktyczną wykorzystującą ruch wybranych części ciała (np. ręki, nogi); kinezjologiczną grę dydaktyczną wykorzystującą optymalny ruch całego ciała. System Edukacja przez ruch jako wspomaganie terapii dziecka niepełnosprawnego. System wspiera prawidłowy rozwój dziecka, zapewniając wszechstronną, zintegrowaną stymulację. Jest on bardzo przydatny we wspomaganiu dzieci o nieharmomonijnym rozwoju, z deficytami oraz dla dzieci niepełnosprawnych. Ćwiczenia w formie zabawy budują atmosferę, która daje poczucie bezpieczeństwa, akceptacji, zachęca do otwartości. Ciekawa forma, budzi zainteresowanie co będzie w dalszej części zajęć, jest impulsem do dalszego tworzenia a przez to usprawniania dzieci. Powtarzanie ćwiczeń nie zniechęca lecz pobudza do działania. Część zadań wykonywana jest grupowo, co dodatkowo motywuje aktywność. Zabawy należy dostosować do możliwości podopiecznych, aby dawały zadowolenie i kończyły się sukcesem. Poczucie sukcesu jest szczególnie ważne, ponieważ z powodu swojej niesprawności są często narażone na krytykę. Powoduje to poczucie mniejszej wartości i izolacji społecznej. Rytm towarzyszący ćwiczeniom ułatwia wykonywanie czynności i zwiększając ogólną koordynację ruchową, co wpływa na integrację układu sensorycznego. Ruch naprzemienny usprawnia pracę obu półkul mózgowych, zapewniając możliwość lepszego odbierania i interpretowania bodźców budujących wiedzę, ma to znaczenie dla poszerzania możliwości rozwojowych. Praca systemem EPR jest dynamicznym doświadczaniem zarówno dla dzieci jak i dla nauczyciela, edukacją czynnościową w której dyscyplinę jako formę dobrze zorganizowanego działania wyprowadza się z ruchu. 2
Niezwykle ważnym aspektem systemu EPR jest uświadomienie funkcji ruchu podczas zajęć z dziećmi, która przyczynia się do innej organizacji procesu uczenia. Zaplanowany świadomy ruch podczas zajęć tworzy różnorodne sytuacje edukacyjne w których mały uczeń poznaje nieszablonowe wzory działania i uczenia się w praktyce odnoszące się do myśli, teorii, przekonań i twórczości wielu wybitnych postaci takich jak: Leonardo da Vinci, Paul Cézanne, Jackson Pollock. System EPR stanowi przestrzeń do eksperymentowania i poszukiwań nowych rozwiązań metodycznych w uczeniu dzieci. Nie ma formuły metody raz odkrytej, zamkniętej, dokończonej i niezmiennej. Każdy pedagog korzystając z wybranych technik systemu EPR może je stosować wraz z innymi metodami całościowego kształcenia. Założenia systemu, a szczególnie jego praktyczne rozwiązania nie kłócą się z takim podejściem do uczenia dziecka jak wynika z myśli czy idei pedagogicznych J. Korczaka, M. Montessori, A. Kamińskiego, czy holistycznego spojrzenia na rozwój człowieka, które zapoczątkował w Polsce A. Szyszko - Bohusz. Jak mawia Dorota Dziamska, prekursorka systemu EPR: trudno więc nie dorzucić do teorii systemu EPR platońskiej równowagi umysł - ciało oraz przepięknych słów wybitnego mistrza sztuki origami Akiro Yoshizawy: - " Gdy skutecznie używamy naszych rąk, to serca przepełnione są pokojem." Wprowadzenie innowacji nie narusza uprawnień uczniów do bezpłatnej nauki, wychowania i opieki w zakresie ustalonym w ustawie o systemie oświaty, a także w zakresie uzyskania wiedzy i umiejętności wynikających z podstawy programowej edukacji wczesnoszkolnej. Cel główny: Wspieranie prawidłowego rozwoju dziecka poprzez zapewnienie wszechstronnej, zintegrowanej stymulacji Cele szczegółowe: - wspomaganie rozwoju fizycznego, emocjonalnego, społecznego i poznawczego - usprawnianie pracy obu półkul mózgowych - możliwość lepszego odbierania i interpretowania bodźców budujących wiedzę - wspieranie rozwoju pamięci długotrwałej - usprawnianie i korygowanie zaburzonych funkcji - wspomaganie rozwoju jego zdolności i zainteresowań - zapewnienie osiągnięcia sukcesu, poczucia akceptacji i przynależności do wspólnoty 3
Funkcja ruchu wywołanie radości, która tworzy optymalne warunki uczenia się w grupie tzw. równowagę funkcjonalną; wspomaganie procesu integracji sensorycznej (Jean Ayres); pobudzanie struktur pamięci długotrwałej: proceduralnej, epizodycznej, semantycznej; nadawanie znaczenia ruchowi, działaniom, umiejętnościom i wiedzy (L. Wygotski); wywołanie procesu adaptacyjnego jako organizacji doświadczanego świata; doskonalenie sprawności cielesnego mechanizmu uczenia się np.: koordynacji, praksji, samoobsługi, wyczucia ciała w przestrzeni, integracji obustronnej itd.; dochodzenie do równowagi pomiędzy nauką, a sztuką, logiką, a wyobraźnią; myślenie całym mózgiem, myślenie systemowe; kształtowanie wdzięku, oburęczności, kondycji, sprawności fizycznej i postawy ciała; wyrabianie gotowości do zaakceptowania wieloznaczności, paradoksu, niepewności, czy niepowodzenia; konsekwentne sprawdzanie wiedzy drogą doświadczeń, poszukiwania i błądzenia; wzmacnianie doznań zmysłowych; wzmacnianie rozumienia znaczenia dźwięku i ciszy, ruchu i bezruchu; eksperymentowanie, patrzenie z różnych punktów widzenia na jeden obiekt; dostrzeganie wartości w odmiennym zdaniu, w innym pomyśle, w nowej idei; nadawanie znaczeń wytworom wykonanym indywidualnie lub w grupie; Wykorzystywane techniki ćwiczenia systemu EPR : graficzne, rytmiczne ćwiczenia grafomotoryczne wpływające na stabilizację lateralną, wywołujące radość i chęć działania, wykonywane na małej i wielkiej płaszczyźnie jedną ręką; graficzne, rytmiczne ćwiczenia grafomotoryczne wpływające na synchronizację pracy mózgu wykonywane na małej i wielkiej płaszczyźnie oburącz; graficzne, rytmiczne ćwiczenia grafomotoryczne wpływające na równoważenie lateralne, wywołujące uczucie swobody, relaksu wykonywane na małej i wielkiej płaszczyźnie naprzemiennie raz jedną, raz drugą ręką; graficzne ćwiczenia grafomotoryczne z rytmem i muzyką w tle wykonywane jedną ręką, oburącz lub naprzemiennie według uznania dziecka; ćwiczenia manipulacyjne wspomagające sprawność dłoni, rąk, nóg i całego organizmu z wykorzystaniem zabawek dydaktycznych oraz zabawek dydaktycznych samodzielnie wykonanych, które pomagają w uzyskaniu koncentracji; ćwiczenia rytmicznej manipulacji obiektami wywołujące stan równowagi fizjologicznej potrzebnej do utworzenia optymalnych warunków uczenia się; 4
ćwiczenia spontanicznego ruchu całego ciała, jako formy pozawerbalnej komunikacji wspomagających koncentrację i polisensoryczne poznawanie; ćwiczenia rytmicznego ruchu całego ciała według wybranej procedury wspomagające integrację cielesnych i intelektualnych mechanizmów uczenia się; Zabawy i gry w systemie EPR: zabawa dydaktyczna z elementami ćwiczeń grafomotorycznych z muzyką w tle; zabawa dydaktyczna z elementami rytmicznych ćwiczeń grafomotorycznych; zabawa dydaktyczna z elementami ćwiczeń manipulacyjnych z muzyką w tle; zabawa dydaktyczna z elementami rytmicznych ćwiczeń manipulacyjnych; kinezjologiczna zabawa dydaktyczna; zabawa interakcyjna z elementami swobodnego ruchu i muzyką w tle; zabawa interakcyjna z elementami rytmicznego ruchu; zabawa interakcyjna z elementami ćwiczeń grafomotorycznych z muzyką w tle; zabawa interakcyjna z elementami rytmicznych ćwiczeń grafomotorycznych; Przedstawione metody stosowane są podczas: uczenia zbiorowego w klasie uczenia w grupach; uczenia drużynowego tzw. team teaching uczenia indywidualnego Ewaluacja: Oczekiwane efekty to: rozwój emocjonalny, intelektualny i moralny oraz uczestnictwo w życiu społecznym; umiejętność rozumienia, wykorzystywania i przetwarzania tekstów w zakresie umożliwiającym zdobywanie wiedzy; umiejętność prowadzenia elementarnych rozumowań matematycznych; umiejętność formułowania wniosków opartych na obserwacjach empirycznych dotyczących otaczającego świata; umiejętność komunikowania; umiejętność pracy zespołowej; umiejętność uczenia się, jako sposób zaspokajania naturalnej ciekawości świata, odkrywania swoich zainteresowań i przygotowania do dalszej edukacji; Przewidywanym osiągnięciem uczniów będą lepsze wyniki w nauce w klasie IV szkoły podstawowej. 5
PINGWINY BEZ W WAZONIE BOŻE NARODZENIE 6
JESIENNE DRZEWA KASZTANOWIEC KOTY 7
LAS JESIENIĄ PAJĄKI WIERZBY WIOSNĄ 8