Program profilaktyki w Gimnazjum Publicznym im. Ludwika Krasińskiego w Krasnem na lata 2016-2020
1. Wstęp Program profilaktyki przeznaczony jest dla uczniów klas I III Gimnazjum Publicznego im. Ludwika Krasińskiego w Krasnem. Program dostosowany jest do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb środowiska. Tworzy spójną całość z programem wychowawczym Szkoły. Program przewidziany jest do realizacji na trzy lata, począwszy od roku szkolnego 2016/2017 Opracowany program sporządzony został w oparciu o aktualne przepisy prawa oświatowego. 2. Podstawa prawna: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 r., przyjęta przez Naród w referendum konstytucyjnym w dniu 25 maja 1997 r., podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 16 lipca 1997 r. (t.j. Dz.U. z 1997 r. Nr 78 poz. 483 ze zm.), Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 2156 ze zm.), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz.U. z 2012 r. poz. 977 ze zm.), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 sierpnia 2015 r. w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii (Dz.U. z 2015 r. poz. 1249), Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 546), Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz.U. z 2015 r. poz. 298). 3. Diagnoza problemów występujących w społeczności szkolnej Diagnozę zachowań ryzykownych przeprowadzono na podstawie rozmów, obserwacji oraz ankiety dla rodziców. Badaniem ankietowym objęto 45-osobową grupę rodziców uczniów z klas I III. Przeprowadzona analiza wykazała, że największymi problemem w Szkole są: 2
brak motywacji do nauki, spędzanie wolnego czasu przed komputerem, przejawy agresji, głównie werbalnej, właściwe korzystanie z portali społecznościowych, radzenie sobie w trudnych sytuacjach, posiadanie odpowiedniej wiedzy na temat uzależnień, Niektórzy uczniowie stwierdzili, że nie czują się bezpiecznie w Szkole, wskazali miejsca, gdzie najczęściej zdarzają się sytuacje zagrażające ich bezpieczeństwu: szatnia, toalety, korytarze. W tych miejscach dochodzi do zaczepek, agresji słownej, wyśmiewania, wyszydzania. Są to sytuacje sporadyczne, ale nie mogą być one zbagatelizowane. 4. Założenia programu: 1) Profilaktyka, rozumiana jako zapobieganie występowaniu niepożądanych procesów i zjawisk, określanych jako przejawy patologii życia społecznego, jako system działań wzmacniających lub podtrzymujących różne, dodatnie społecznie postawy uczniów w toku wychowania, realizowana jest podczas działalności edukacyjnej Szkoły, tj. w ramach godzin wychowawczych i w postaci różnych odrębnych zajęć profilaktyczno- -edukacyjnych. 2) Tworzenie szkolnego programu profilaktyki zostało poprzedzone diagnozą potrzeb naszych uczniów, ich problemów, możliwości oraz uwarunkowań otoczenia. 3) Profilaktyka w naszej Szkole powinna koncentrować się na wzmacnianiu czynników chroniących: a) rozwijanie zainteresowań uczniów oraz przeciwdziałanie niepowodzeniom szkolnym (zainteresowanie nauką szkolną), b) wspomaganie rozwoju moralnego uczniów (poszanowanie norm, wartości i autorytetów), c) stwarzanie uczniom możliwości przynależenia do pozytywnych grup rówieśniczych: kół zainteresowań, zespołów sportowych, muzycznych itp. (przynależność do pozytywnej grupy rówieśniczej), 3
d) wspomaganie rodziców w prawidłowym pełnieniu przez nich funkcji wychowawczych (silna więź emocjonalna z rodzicami), e) stwarzanie sytuacji, które utrwalą zasady dobrego wychowania, f) prowadzenie cyklu zajęć poświęconych utrwalaniu pozytywnych nawyków zdrowotnych oraz profilaktyce uzależnień. 4) Działalność profilaktyczna Szkoły pozostaje w ścisłym związku z działalnością profilaktyczną w środowisku lokalnym odgrywa ono ważną rolę w kształtowaniu osobowości ucznia. Jest także pomocne w kształtowaniu odpowiednich postaw moralnych i przygotowaniu wychowanków do dokonywania właściwych i przemyślanych wyborów życiowych. Aby profilaktyka odniosła właściwy skutek, Szkoła współpracuje z następującymi instytucjami: a) placówki kulturalno-oświatowe (Gminny Ośrodek Kultury, Biblioteka Publiczna, Muzeum Rodu Krasińskich, Szkoły Podstawowe z terenu Gminy): uczestnictwo w spektaklach teatralnych o charakterze profilaktycznym, udział w spotkaniach poświęconych problemom zdrowotnym, udział w konkursach organizowanych przez placówki kulturalno-oświatowe, uczestnictwo w seansach filmowych o charakterze profilaktycznym, realizacja projektów edukacyjnych wspólnie z instytucjami wspomagającymi działalność profilaktyczną Szkoły; b) placówki oświatowo-opiekuńcze (Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna, Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Zespół Interdyscyplinarny, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, Ośrodek Zdrowia, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie): pomoc uczniom przejawiającym trudności w zachowaniu i nauce, pomoc dzieciom z rodzin uzależnionych i niewydolnych wychowawczo, udzielanie pomocy rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej, udział w prelekcjach organizowanych przez psychologów, pedagogów, lekarzy specjalistów; c) wymiar sprawiedliwości (Sąd Rejonowy w Przasnyszu, Kuratorzy Wydziału Rodzinnego, Komenda Powiatowa Policji w Przasnyszu, Posterunek Policji w Krasnem): 4
współpraca z kuratorem sądowym, udział w zajęciach prowadzonych przez policję na temat przeciwdziałania agresji i przestępczości; bezpieczeństwo w ruchu drogowym spotkania z Policjantami ds. Nieletnich 5. Cele programu: 1) stworzenie warunków bezpiecznego funkcjonowania Szkoły, 2) stworzenie warunków powstania Szkoły wolnej od zagrożeń, 3) realizacja projektów edukacyjnych o charakterze profilaktycznym dotyczących promocji zdrowego trybu życia, dobrych nawyków żywieniowych, znaczenia ruchu w życiu młodzieży, 4) zapobieganie poprzez odpowiednią działalność profilaktyczną takim uzależnieniom jak: alkoholizm, narkomania, nikotynizm, lekomania; informowanie o zagrożeniach, m.in. HIV i AIDS, 5) promocja zdrowego stylu życia, 6) kształtowanie właściwego zachowania uczniów, 7) utrwalenie postaw i zachowań społecznych warunkujących prawidłowy rozwój, zmiana obiegowych przekonań na temat stosowania środków psychoaktywnych. 8) Dbałość o higienę osobistą, 9) Edukacja włączająca uczniów niepełnosprawnych 10) Praca nad poprawą frekwencji uczniów 6. Cele programu/cele szczegółowe Adresaci działań profilaktycznych zdobędą należytą wiedzę i umiejętności w trakcie realizacji programu. Uczniowie: 5
a) cała społeczność szkolna (według szkolnego programu wychowawczego): uczniowie są zmotywowani do nauki, rozumieją potrzebę zdobywania wiedzy i umiejętności, uczniowie nabywają praktyczne umiejętności umożliwiające samostanowienie i obronę własnych praw, ze szczególnym uwzględnieniem asertywności, nauczyciele integrują społeczność szkolną oraz stwarzają system wsparcia dla młodzieży, który promowałby działania związane ze zdrowym stylem życia, uczniowie mają umiejętność podejmowania i realizacji własnych pomysłów oraz trenowania samodzielności, uczniowie zdobywają umiejętność efektywnej komunikacji, podejmowania decyzji oraz radzenia sobie ze stresem, uczniowie potrafią budować pozytywny obraz własnej osoby, uczniowie pogłębiają i wzmacniają naturalne systemy wsparcia, tj. koleżeństwo, przyjaźń, zaufanie i uczciwość, uczniowie zdobywają wiedzę i nabywają umiejętności dotyczące zdrowia fizycznego, psychicznego, społecznego i duchowego, uczniowie budują właściwe relacje w grupie, uczestniczą wspólnie w działaniach Szkoły, uczą się konstruktywnej współpracy; b) grupa podwyższonego ryzyka: uczniowie przyjmują postawy asertywne wobec nakłaniania do spożywania alkoholu i palenia papierosów, rozumieją zagrożenia wynikające z zażywania środków odurzających, uczniowie rozwijają takie umiejętności interpersonalne jak: chronienie siebie w sytuacji nacisku grupowego, asertywność, otwartość, empatia, odreagowanie napięć i budowanie udanych relacji z ludźmi, współpraca w zespole, zasady dobrego wychowania, uczniowie potrafią rozwiązywać problemy określają różnice zdań, akceptują różnice, poszukują rozwiązań, uczniowie są przygotowani do radzenia sobie z trudnościami wieku młodzieńczego; 6
c) grupa najwyższego ryzyka: Szkoła zapewnia bezpieczeństwo uczniom poprzez wzmocnienie dyżurów nauczycielskich w miejscach newralgicznych, wskazanych w diagnozie badającej stopień poczucia bezpieczeństwa uczniów, Szkoła podnosi świadomość młodzieży na temat skutków używania środków psychoaktywnych i podejmowania racjonalnych decyzji dotyczących ich zażywania, nauczyciele ukazują możliwości stworzenia w środowisku alternatyw dla nadużywania alkoholu, narkotyków, a także innych destruktywnych zachowań, uczniowie uczą się umiejętności radzenia sobie z własnymi negatywnymi emocjami oraz z przemocą z zewnątrz, Szkoła oferuje zajęcia pozalekcyjne, rozwijające pasje uczniowskie i będące alternatywą dla spędzania przez młodzież zbyt dużej ilości czasu przed komputerem, Szkoła prowadzi szczegółową kontrolę frekwencji, na bieżąco informuje rodziców o nieobecnościach uczniów i ewentualnych wagarach. Rodzice pedagog szkolny i wychowawcy klas organizują spotkania ze specjalistami, na których rodzice uczniów: poznają motywy sięgania przez młodzież po środki uzależniające, poznają instytucje wspomagające wychowanie młodzieży i profilaktykę zachowań ryzykowanych, spotykają się ze specjalistami takimi jak pielęgniarka, ratownik medyczny, policjant, kurator, specjalista ds. prewencji itp., uczestniczą w prelekcjach organizowanych przez wychowawców, dotyczących bieżących problemów wychowawczych, są wspomagani przez wychowawców i pozostałych nauczycieli w procesie wychowania dzieci. Nauczyciele: stanowią przykład dla uczniów, potrafią rozpoznawać wczesne objawy uzależnienia, wzbogacają własną wiedzę i umiejętności w zakresie zachowań ryzykownych poprzez uczestnictwo w szkoleniach, kursach, warsztatach, 7
potrafią postępować w kontaktach z uczniami w taki sposób, aby nie wyzwalać w nich złości, przekory i poczucia bezradności. 7. Treści programu profilaktyki ze wskazaniem adresata Uczniowie (z uwzględnieniem potrzeb rozwojowych ucznia oraz rodzaju grup ryzyka): urzeczywistnianie wartości i przestrzeganie norm społecznych, uczenie najważniejszych umiejętności psychologicznych i społecznych, np. umiejętności radzenia sobie ze stresem, nawiązywania i podtrzymywania dobrych kontaktów z ludźmi, odpierania presji otoczenia i grupy rówieśniczej, rozwijanie umiejętności prowadzenia zdrowego trybu życia, motywowanie do podejmowania osobistych wyborów i postanowień, uczenie akceptowanych społecznie sposobów spędzania czasu wolnego, przekazanie rzetelnej i adekwatnej wiedzy o konsekwencjach zachowań ryzykownych. Rodzice: podnoszenie wiedzy i umiejętności wychowawczych rodziców (grupy wsparcia), współudział rodziców w określaniu kierunków działań profilaktycznych, współudział rodziców w rozwiązywaniu konfliktów pomiędzy uczniami, pomoc rodzicom w rozwiązywaniu problemów dziecka. Nauczyciele: prezentowanie prawidłowych wzorców zachowań przez nauczycieli (i innych pracowników Szkoły), podnoszenie wiedzy i doskonalenie kompetencji wychowawczych nauczycieli, rozwijanie umiejętności dobrej współpracy na linii nauczyciele rodzice, wyciąganie odpowiednich konsekwencji przez nauczycieli (i innych pracowników Szkoły) w przypadku nieprawidłowych zachowań 8
uczniów. 8. Strategie i metody realizacji programu profilaktyki: A. Strategie informacyjne (metody): pogadanka podczas lekcji, spotkanie ze specjalistą, prezentacja filmu pełnometrażowego, wycieczka tematyczna, praca w oparciu o tekst przewodni (książkę i blogi), prezentacja teatralna, parateatralna itp. B. Strategie edukacyjne (metody): realizacja znanych programów edukacyjnych, rysunki, drama, przedstawienia, burza mózgów, dyskusja, symulacja różnych sytuacji życiowych, np. rozwiązywanie wyimaginowanego konfliktu, technika uzupełniania zdań, gry i zabawy dydaktyczne, praca w małych grupach, metody pedagogiki zabawy, happeningi, 9
uroczystości (obrzędowość szkolna) itp. C. Strategie działań alternatywnych (metody): koła zainteresowań, spotkania hobbystów, wycieczki, festyny, zajęcia i zawody sportowe itp. D. Strategie interwencyjne (metody): interwencja w środowisku domowym ucznia prowadzona przez upoważnione osoby lub instytucje, interwencja w środowisku szkolnym ucznia, interwencja w sytuacji kryzysu rozwojowego (prowadzona przez specjalistę), pomoc psychologiczno-pedagogiczna (prowadzona przez specjalistę), terapia specjalistyczna indywidualna, grupowa (prowadzona przez specjalistę). 9. Osoby odpowiedzialne za realizację: Dyrektor Szkoły, wychowawcy klas, nauczyciele pozostałych przedmiotów, pedagog szkolny, rodzice, pielęgniarka 10
10. Ewaluacja programu: obserwacje, wywiad środowiskowy, rozmowy wychowawcze, opinie uczniów i rodziców, analiza dokumentów Szkoły. 11. Spodziewane efekty: 1. zmniejszenie liczby zachowań agresywnych w Szkole, głównie agresji werbalnej, 2. utrwalenie zachowań asertywnych, 3. wzrost wiedzy uczniów oraz rodziców na temat uzależnień i przeciwdziałania im, 4. dbanie o zdrowie fizyczne i psychiczne, 5. umiejętność organizowania czasu wolnego, 6. świadome i umiejętne korzystanie z komputera, internetu, TV, 7. prawidłowe reakcje w sytuacji zagrożenia, 8. zachowanie higieny osobistej, 9. sukcesy uczniów w Szkole. 10. poprawa frekwecji 12. Realizacja zagadnień na poszczególnych przedmiotach 11
L.p. Zadania Sposób realizacji Odpowiedzialni Termin realizacji Ewaluacja 1. Doskonalenie Rady Pedagogicznej - szkoleniowe Rady Dyrekcja szkoły Praca ciągła w zakresie profilaktyki uzależnień i innych problemów młodzieży Pedagogiczne - udział nauczycieli w seminariach, kursach, warsztatach, szkoleniach i konferencjach organizowanych przez MSCDN i inne instytucje Dokumentacja szkolna Na podstawie dokumentacji szkolnej 2. Pedagogizacja rodziców w działaniach profilaktycznych dotyczących nałogów i uzależnień oraz zapobiegających niedostosowaniu społecznemu - indywidualne i grupowe spotkania rodziców z wychowawcami, pedagogiem, psychologiem bądź innych specjalistów z placówek specjalistycznych na temat Cyberprzemoc, Dopalaczy, epapierosy, Napoje energetyzujące, Leki Wychowawcy klas Praca ciągła Dokumentacja szkolna Właściwe korzystanie z portali społecznościowych - spotkania ze specjalistami 12
z miejskich instytucji wspierających działania szkoły /KPP, PPP, Prokuratura/Straż Pożarna - opracowywanie materiałów dla rodziców 3. Współpraca z instytucjami w zakresie wspierania i podnoszenia jakości działań szkoły w rozwiązywaniu problemów uczniów 4. Diagnoza i rozpoznawanie zagrożeń związanych z uzależnieniem i problemami uczniów - systematyczna współpraca z PP-P, KPP, SR, GOPS, GKRPA,GOK, BP, PP, OZ, itp. - lekcje wychowawcze - rozmowy indywidualne z uczniami - ankiety, kwestionariusze, sondaże, obserwacje itp. Dyrekcja szkoły Wychowawcy klas, nauczyciele przedmiotów, pedagog wychowawcy klas dyrekcja szkoły pedagog Praca ciągła Praca ciągła Dokumentacja szkolna Dokumentacja szkolna Analiza wyników ankiet 5. Prowadzenie działalności edukacyjnej i informacyjnej dla uczniów z dziedziny profilaktyki uzależnień - współpraca z GKRPA - aktywny udział uczniów w programach profilaktycznych - realizacja zadań wynikających z programu Pedagog, dyrekcja szkoły wychowawcy klas, nauczyciele przedmiotów, nauczyciele świetlicy praca ciągła Dokumentacja szkolna 13
Bezpieczny Powiat Przasnyski - spektakle teatralne - spotkania z pedagogiem i psychologiem - spotkania z podkomisarzem KPP i ze specjalistami w zakresie terapii uzależnień Dopalacze, Cyberprzemoc e-papierosy Właściwe korzystanie z portali społecznościowych - akcje KPP B&N - udział w konkursach i Ogólnopolskiej Kampanii ZTU, organizowanych przez placówki oświatowe i inne - godziny do dyspozycji wychowawcy klasowego - zajęcia dydaktyczne w ramach edukacji prozdrowotnej 14
- konkursy plastyczne - prowadzenie gazetki dot. profilaktyki alkoholowej, narkotykowej, nikotynowej, Aids; 6. Prowadzenie w społeczności uczniowskiej promocji zdrowia psychicznego i zdrowego stylu życia. - Prowadzenie lekcji w tym godzin do dyspozycji wychowawcy klasowego poszerzających wiedzę uczniów na temat: - pracy nad sobą - zdrowego stylu życia, odżywiania w tym treści związane z bulimią i anoreksją - własnych praw i obowiązków - promowania postaw asertywnych Wychowawcy klas, nauczyciele przedmiotów szczególnie WOS-u, wychowania do życia w rodzinie, biologii, wychowania fizycznego, nauczyciele świetlicy, koordynatorzy projektów Praca ciągła Dokumentacja szkolna - rozwiązywania konfliktów - doskonalenia umiejętności komunikacji /sztuka negocjacji i 15
prowadzenia rozmów - radzenia sobie ze stresem - integracja zespołów klasowych - rozwijanie zainteresowań - radzenie sobie z własną i cudzą agresją /praca z emocjami/ - pierwszej pomocy /pomocy przedmedycznej/ - popularyzowanie i wspieranie pomocy koleżeńskiej w tym w ramach wolontariatu GOPS w Krasnem - realizacja projektów edukacyjnych 7. Wdrażanie zasad obowiązujących w gimnazjum dotyczących używek. - Zapoznanie uczniów i rodziców ze Statutem Szkoły, Regulaminem Szkoły, WSO, ProgramemWychowawczy dyrekcja szkoły koordynator ds. bezpieczeństwa wychowawcy klas nauczyciele Praca ciągła Dokumentacja szkoły 16
m i Profilaktyki - Stosowanie procedur postępowania nauczycieli i metod współpracy szkoły z policją w sytuacjach zagrożenia dzieci oraz młodzieży przestępczością i demoralizacją w szczególności narkomanią, alkoholizmem i prostytucją przedmiotów pedagog nauczyciele biblioteki i świetlicy - Modyfikacja procedur szkolnych - czuwanie nad przestrzeganiem zasad obowiązujących w szkole Program Profilaktyki Gimnazjum Publicznego im. Ludwika Krasińskiego w Krasnem został zatwierdzony do realizacji uchwałą Rady Rodziców z dn... 17
Program profilaktyki został przedstawiony na posiedzeniu Rady Pedagogicznej w dniu i zatwierdzony do realizacji Uchwałą Rady Pedagogicznej nr oraz Radzie Rodziców w dniu i zatwierdzony Uchwałą Rady Rodziców nr Przewodniczący Rady Pedagogicznej: Przewodniczący Rady Rodziców: 18