Dziecko przy komputerze wspomaganie czy destrukcja Z percepcji dorosłego: Jolanta Jarmołowicz
Obszary kontaktu dziecka z komputerem Edukacja Poszukiwanie i wymiana informacji Rozrywka
Komputer w edukacji Ułatwia naukę, uczy bawiąc, umoŝliwiając dzieciom kształcenie konkretnych umiejętności np.czytanie, liczenie, bądź wspomagając rozwój myślenia; Usprawnia rozwój intelektualny; Rozwija zainteresowania np. sprawność informatyczną; Ułatwia dostęp do olbrzymich zasobów informacji; Pozwala na poszukiwanie, przyswajanie i opracowywanie wiedzy encyklopedycznej, przedmiotowej; Daje moŝliwość czytania literatury przedmiotu, poezji, artykułów, tekstów, recenzji itp.
Komputer w edukacji Daje moŝliwość korzystania z programów edukacyjnych, np. Encyklopedii; Rozwija samodzielność; Pozwala na kreatywność; Doskonali umiejętności językowe; Ułatwia samokształcenie; Pozwala efektywnie wykorzystać czas; UmoŜliwia dostosowanie treści nauczania do poziomu uczniów; Ułatwia indywidualizację nauczania;
Komputer w edukacji Wspomaga edukację i terapię: (Metoda Tomatisa, Biofiedbek) dzieci z dysfunkcjami np. z dysleksją rozwojową terapię logopedyczną; edukację i terapię dzieci z róŝną niepełnosprawnością w tym intelektualną; Kompensuje niedostatek informacji dzieci i młodzieŝy niepełnosprawnej, Wyzwala ich aktywność.
ZagroŜenia Niedostateczna kontrola; Brak kontaktu z ksiąŝką; Ograniczenie kontaktu z biblioteką; Marginalizacja selektywności treści; Kontrowersyjna wartość treści; Ograniczenie własnej kreatywności, odtwórczość, (korzystanie z gotowych opracowań i ściąg); W konsekwencji np. słaba umiejętność pisania wypracowań;
ZagroŜenia Ograniczenie odbioru, przeŝywania; Odejście od sprawdzonych form nauczania; Brak szacunku dla praw autorskich; Łamanie prawa; UzaleŜnienia.
Komputer w poszukiwaniu i wymianie informacji Przekaźnik informacji edukacyjnych; Internet jako wielka encyklopedia multimedialna z odsyłaczami (linkami) do pokrewnych tematów; Portale edukacyjne dla uczniów, nauczycieli i rodziców; Strony Internetowe: prywatne, szkolne lub klasowe;
Komputer w poszukiwaniu i wymianie informacji Komunikacja interpersonalna pośrednia: Czat; Forum dyskusyjne; Blogi (pamiętniki, dzienniki), rejestracja i dzielenie się własnymi przemyśleniami, przeŝyciami; Poczta elektroniczna (e-mail); Komunikatory internetowe (np. Gadu-Gadu, Tlen, IRC); SMS (wysyłane z bramek).
ZagroŜenia PróŜnia emocjonalna (kompensacja emotikonami); Slang w sieci; Niechlujność językowa; Oszustwo; Wulgaryzmy; Skrajne nurty polityczne (np. faszyzujące); Rasizm i ksenofobia; Sekty; Pedofilia; Pornografia; Kontakt z agresją i przemocą; Przemoc seksualna wśród dzieci i młodzieŝy; Niekontrolowane znajomości; Płytkie i nietrwałe kontakty społeczne; Izolacja; Samotność; UzaleŜnienia.
Komputer jako rozrywka Muzyka; Filmy; Gry komputerowe; Nawiązanie relacji z innymi.
ZagroŜenia Redefinicja wartości: dobra, prawdy, uczciwości, innych; Agresja i przemoc jako norma, sposób rozwiązywania konfliktów; Zacieranie się granicy pomiędzy dobrem a złem, gloryfikacja przemocy; Zacieranie się granicy pomiędzy rzeczywistością a fikcją; PoŜeracz czasu; Model spędzania czasu wolnego; Izolacja, samotność (zaistnieć na blogu); UzaleŜnienia od Internetu i gier komputerowych.
Konsekwencje dla dziecka w sferze fizycznej PrzeciąŜenie fizyczne: wady kręgosłupa; Ograniczenie ruchu i wysiłku fizycznego; Nadwaga; PrzeciąŜenie oczu, pogorszenie wzroku; PrzeciąŜenie nadgarstka - zespół cieśni nadgarstka; Usztywnienie mięśni, zwłaszcza karku; Schorzenia układu krąŝenia; Pasywne spędzanie czasu wolnego; Model Ŝycia.
Konsekwencje dla dziecka w sferze psychicznej Izolacja, czasami samotność, ograniczanie kontaktów w realu; Zaburzona komunikacja w realu; śycie z dala od realnego świata, dysfunkcja umiejętności społecznych; Brak kontroli nad upływem czasu, wagary; Spłycanie związków emocjonalnych; Rozładowywanie napięć psychicznych w kontaktach z komputerem, niepokój, nerwowość, draŝliwość, nadpobudliwość; Pogubienie w wartościach, (np. zatarcie granicy pomiędzy dobrem a złem, zaburzone zaufanie); Agresja, przemoc, uzaleŝnienia.
Konsekwencje dla dziecka w sferze intelektualnej i społecznej Utrata naturalnej selekcji wiadomości; bierność, ograniczanie kreatywności, kopiowanie pomysłów, osłabienie wyobraźni; ZuboŜenie języka, słaba umiejętność wypowiadania się; Brak moŝliwości ćwiczenia sztuki konwersacji, moŝliwości publicznego wykazania swoich umiejętności; Ograniczenie zdolności wyraŝania swoich uczuć przez mowę przy jednoczesnym obnaŝaniu uczuciowym w sieci; Zanik samodyscypliny; UtoŜsamienie się z grupowym wizerunkiem, (zanika Ja lub odgrywa drugorzędną rolę); Łatwy dostęp do informacji pozbawionych wartości etycznych i takich, których posiadanie moŝe okazać się groźne dla dziecka; NaraŜenie dzieci na przemoc w sieci, pornografię, prostytucję; Zachowania nieetyczne wywołane anonimowością i brakiem hamulców przy komputerze i w sieci.
Kto moŝe pomóc dziecku? Dorośli: Rodzice, Nauczyciele, Inni dorośli; Dorośli współpracujący ze sobą, jednolicie oddziaływujący na dzieci. Nie jest zagroŝeniem komputer czy Internet tylko brak harmonii w świecie dorosłych. Dr Anna Biała- MłodzieŜ w kulturze instance
Zadania dla Rodziców Konstruktywne wspieranie dziecka w rozwoju; Silne i pozytywne więzi rodzinne, ROZMOWA; Własny przykład; Świadomość Rodziców wspomagającej roli mediów i ich wpływu destrukcyjnego; Podejmowanie reakcji przy zdiagnozowanych nieprawidłowościach; Współpraca z innymi dorosłymi w zakresie budowania bezpiecznego rozwoju dziecka; Rozumna rodzicielska kontrola zachowań dziecka; Świadomość kreowania modelu spędzania czasu wolnego; Jasne, jednoznaczne zasady zachowania; Przestrzeganie tych zasad przez dorosłych i dzieci.
Zadania dla Nauczycieli Umiejętna współpraca z rodzicami; Edukacja rodziców; Jednolitość oddziaływań i wymagań nauczycieli i rodziców; Uświadomienie rodzicom, Ŝe wielostronny rozwój dziecka zaleŝy od wspólnie realizowanych działań przez szkołę i dom; Wymiana opinii i spostrzeŝeń np. w sprawie rozwoju fizycznego, społecznego i psychicznego uczniów lub odczuwalnych przez nich potrzeb psychospołecznych; Sugerowanie rodzicom określonych form oddziaływań wychowawczych; Nauczyciel: Świadomość siebie i własnego modelu pracy z wykorzystaniem komputera;
Zadania dla Nauczycieli Kreowanie konstruktywnego modelu pracy z komputerem u innych; Kształtowanie postaw sprzyjających edukacji z wykorzystaniem komputera; Uświadamianie zagroŝeń; Rozmowy z uczniami; Zwracanie uwagi na przestrzeganie prawa; Monitoring treści; Diagnozowanie sytuacji kryzysowych i niesienie profesjonalnej pomocy; Współpraca z profesjonalistami pozaszkolnymi; Kreowanie modelu spędzania czasu wolnego, wypoczynku.
Zadania dla innych dorosłych Społeczeństwo Świadomość społeczna; Pozytywny przykład społeczny; Stosowanie się dorosłych do ogólnie przyjętych zasad i norm społecznych; Autorytet dorosłych; Współpraca dorosłych; Jednolitość oddziaływań w stosunku do dzieci i młodzieŝy; Ponoszenie konsekwencji (w tym i prawnych) za łamanie norm społecznych; Konstruktywna aktywność mediów. Zbigniew Gaś, Profilaktyka w szkole.
Dziecko przy komputerze wspomaganie czy destrukcja Wspomaganie w rozwoju: przy zachowaniu proporcji w korzystaniu z komputera przez dzieci; przy zachowaniu przez dorosłych świadomości siebie i własnego systemu wartości; przy pozytywnym przykładzie dorosłych; przy współpracy dorosłych w stosowaniu rozumnej kontroli.
Literatura: Bernstein B., Odtwarzanie kultury, PIW, Warszawa 1990 Cywińska-Milonas M., Między blogiem a prawdą, http://www.mensa.org.pl [23.05.08] Gaś Z., Profilaktyka w szkole. Poradnik dla nauczycieli Gontarek K., Dziennik Internautów, w: Raport: Internet wychowuje młodzieŝ, http://www.di.com.pl [23.05.08] Wallace P., Psychologia Internetu śmijska H., Uczeń przy komputerze..., Poradnik Wychowawcy
Dziękuję za uwagę