GIMNAZJUM NR 1 im. AKADEMII CHEŁMIŃSKIEJ W CHEŁMNIE Przyjęty uchwałą przez Radę Rodziców dnia 25.02.2016 r., zatwierdzony do realizacji uchwałą nr 17 Rady Pedagogicznej z dnia 29.02.2016 r. Rok szkolny 2015/2016
Profilaktyka jest spotkaniem z drugim człowiekiem w atmosferze empatii, życzliwości, zrozumienia. Jest czasem poświęconym innym w celu przeciwdziałania niepożądanym zachowaniom. Jest nadzieją na lepsze jutro. Szkolny Program Profilaktyki opracowały: Joanna Bajfus Kamila Jasik Gręźlikowska Alicja Roczniak Joanna Sobków 2
Spis treści 1. Podstawy prawne 2. Podmioty szkoły diagnoza zagrożeń 3. Struktura oddziaływań profilaktycznych 4. Cele szkolnego programu profilaktyki 5. Plan oddziaływań profilaktycznych. 6. Organizacje wspomagające program profilaktyki 7. Programy wspierające szkolny program profilaktyki 8. Monitoring i ewaluacja szkolnego programu profilaktyki 3
1.Podstawy prawne * Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 sierpnia 2015 r. w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii. * Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013r. w sprawie udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach, placówkach. * Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 lipca 2011 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach. * Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 lutego 2007r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznych przedszkoli oraz publicznych szkół * Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie * Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem * Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego * Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych z późniejszymi zmianami. * Ustawa z dnia 7 września 1991r o systemie oświaty z późniejszymi zmianami * Konwencję o prawach dziecka, przyjętą przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r * Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. 4
2. Podmioty szkoły diagnoza zagrożeń G I M N A Z J U M N R 1 W C H E Ł M N I E PROFILAKTYKA - to proces, który wspiera zdrowie przez umożliwienie ludziom uzyskania pomocy potrzebnej im do konfrontacji ze złożonymi, stresującymi warunkami życia oraz przez umożliwienie jednostkom osiąganie subiektywnie satysfakcjonującego, społecznie akceptowanego, bogatego życia (Z. Gaś, 1997). Szkolny Program Profilaktyki dostosowany jest do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb danego środowiska, obejmujący wszystkie treści i działania o charakterze profilaktycznym. Działalność profilaktyczna w szkole i placówce polega na realizowaniu działań z zakresu: profilaktyki uniwersalnej - wspieranie wszystkich uczniów i wychowanków w prawidłowym rozwoju i zdrowym stylu życia oraz podejmowanie działań, których celem jest ograniczanie zachowań ryzykownych niezależnie od poziomu ryzyka używania przez nich środków i substancji psychotropowych, środków zastępczych, nowych substancji psychoaktywnych; profilaktyki selektywnej - wspieranie uczniów i wychowanków, którzy ze względu na swoją sytuację rodzinną, środowiskową lub uwarunkowania biologiczne są w wyższym stopniu narażeni na rozwój zachowań ryzykownych; profilaktyki wskazującej - wspieranie uczniów i wychowanków, u których rozpoznano wczesne objawy używania środków i substancji psychotropowych, środków zastępczych, nowych substancji psychoaktywnych lub występowania innych zachowań ryzykownych, które nie zostały zdiagnozowane jako zaburzenia lub choroby wymagające leczenia. Rozpiętość wiekowa uczniów w naszym gimnazjum to 13-18 lat. W tym wieku proces dojrzewania nastolatków bywa intensywny i burzliwy. Zmiany zachodzące u uczniów zarówno w rozwoju fizycznym, jak i psychicznym mają swoje odzwierciedlenie w ich emocjach, zachowaniu. Starają się podkreślać swoją samodzielność, niezależność i tożsamość. Młodzież naszego gimnazjum pochodzi w większości ze środowiska trudnego. Bezrobocie, trudna sytuacja socjalno bytowa, niski status materialny, to problemy wielu rodzin. Duży procent naszych uczniów wychowuje się w rodzinach dysfunkcyjnych i niewydolnych wychowawczo. Wśród tej grupy daje się zauważyć osoby, które wykazują skłonności do zachowań agresywnych, a tym samym są zagrożeniem dla uczniów prawidłowo funkcjonujących. Tworzenie Szkolnego Programu Profilaktyki zostało poprzedzone diagnozą potrzeb naszych uczniów, ich problemów, możliwości oraz uwarunkowań otoczenia. 5
Diagnozę zachowań problemowych przeprowadzono na podstawie rozmów, obserwacji oraz ankiet dla uczniów, rodziców i nauczycieli. Badaniem ankietowym objęto grupę uczniów z klas I III rodziców uczniów kl. I a, b; II a, b, c; III a, c oraz nauczycieli. Przeprowadzona analiza wykazała, że największymi problemami w szkole są: według nauczycieli: przypadki sięgania po środki odurzające (palenie papierosów, picie alkoholu) łatwa dostępność papierosów, alkoholu w pobliżu szkoły brak asertywności. według uczniów: łatwa dostępność alkoholu, papierosów. Ankietowani rodzice w większości (88% i więcej) nie widzą problemu zażywania środków psychoaktywnych przez swoje dzieci. Po dokonaniu ewaluacji programu profilaktyki zespół ds. profilaktyki i promocji zdrowia podjął decyzję o zwróceniu szczególnej uwagi i ukierunkowaniu swoich działań w zakresie: zapobiegania niepożądanym zachowaniom uczniów przeciwdziałanie zażywaniu środków psychoaktywnych (alkohol, nikotyna, dopalacze, narkotyki). Ich realizacja będzie dotyczyła również osób odpowiedzialnych za młodzież, tj. rodziców, opiekunów i nauczycieli, a także pracowników niepedagogicznych. 3. Struktura oddziaływań profilaktycznych NAUCZYCIELE realizują zadania szkolnego programu profilaktyki w zakresie swojego przedmiotu oraz współpracują z wychowawcami w realizacji tych zadań wykonują zalecenia zawarte w opiniach i orzeczeniach wydanych przez Poradnię Psychologiczno Pedagogiczną i inne placówki specjalistyczne współpracują z instytucjami wspierającymi profilaktykę i wychowanie, z pedagogiem i dyrekcją szkoły WYCHOWAWCY KLAS integrują zespół klasowy ze szczególnym zwróceniem uwagi na uczniów klas pierwszych realizują programy profilaktyczne lub elementy tych programów zaakceptowane przez Radę Pedagogiczną i Dyrekcję Szkoły 6
biorą udział w szkoleniach na temat profilaktyki dbają o poczucie bezpieczeństwa i akceptacji uczniów w klasie wyposażają uczniów w umiejętność radzenia sobie w trudnych sytuacjach realizują zadania szkolnego programu profilaktycznego we współpracy z rodzicami prowadzą wywiadówki profilaktyczne w ramach pedagogizacji rodziców DYREKTOR SZKOŁY monitoruje pracę wychowawców klas i pedagoga w zakresie profilaktyki diagnozuje wspólnie z pedagogiem oczekiwania uczniów i rodziców w zakresie profilaktyki współpracuje z instytucjami wspomagającymi działania szkoły oraz z podmiotami szkoły PEDAGOG SZKOLNY rozpoznaje indywidualne potrzeby uczniów oraz analizuje przyczyny niepowodzeń szkolnych prowadzi badania diagnostyczne uczniów w tym diagnozy indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych uczniów w celu określenia niepowodzeń edukacyjnych oraz wspierania mocnych stron uczniów diagnozuje sytuacje wychowawcze w celu rozwiązywania problemów wychowawczych oraz wspierania rozwoju uczniów prowadzi różne formy pomocy psychologiczno pedagogicznej odpowiednio do rozpoznanych potrzeb podejmuje działania z zakresu profilaktyki uzależnień i innych problemów dzieci i młodzieży minimalizuje skutki zaburzeń rozwojowych, zapobiega zaburzeniom zachowania oraz inicjuje różne formy pomocy w środowisku szkolnym i pozaszkolnym, wspiera nauczycieli i wychowawców udzielaniu pomocy psychologiczno-pedagogicznej. RADA RODZICÓW opiniuje program analizuje i diagnozuje opinie rodziców na temat profilaktyki współpracuje z Dyrekcją, Radą Pedagogiczną, Samorządem Uczniowskim 7
RODZICE G I M N A Z J U M N R 1 W C H E Ł M N I E korzystają z pomocy i wsparcia ze strony pedagoga, wychowawców, dyrektora, nauczycieli i pielęgniarki szkolnej w zakresie profilaktyki w miarę możliwości włączają się w zadania podejmowane przez szkołę. PRACOWNICY NIEPEDAGOGICZNI wspierają nauczycieli i wychowawców w udzielaniu pomocy psychologicznopedagogicznej. 4. Cele szkolnego programu profilaktyki Celem szkolnego programu profilaktyki jest skorelowanie z głównym celem wychowania, jakim jest zapewnienie pełnego rozwoju człowieka poprzez zaspokajanie jego potrzeb psychicznych, pomoc w realizowaniu celów rozwojowych i uczenie umiejętności radzenia sobie z trudami życia. Cele szczegółowe programu: kształtowanie zachowań sprzyjających zdrowiu i bezpieczeństwu ucznia, zapobieganie niepożądanym zachowaniom uczniów, przekazywanie wiedzy na temat zagrożeń płynących z nieodpowiedniego korzystania z mediów i uczenie krytycznego stosunku do mediów, w tym cyberprzemoc, propagowanie wiedzy o zagrożeniach wynikających z używania substancji uzależniających (alkohol, nikotyna, narkotyki, dopalacze). 8
5. Plan oddziaływań profilaktycznych Zadania profilaktyczne 1. Przeciwdziałanie agresji i przemocy, w tym cyberprzemocy Sposoby realizacji Spodziewane efekty Termin Realizatorzy Opracowanie i realizacja godzin wychowawczych o problematyce agresji i cyberprzemocy; klasy I program profilaktyczny Sobą być dobrze żyć gazetka ścienna Dzień Bezpiecznego Internetu; pedagogizacja rodziców dot. zagrożeń płynących z nadmiernego i niewłaściwego stosowania Internetu; współpraca z rodzicami /opiekunami uczniów przejawiających zachowania agresywne; redagowanie informacji na stronie internetowej szkoły Akademia Świadomego Rodzica; przygotowanie ulotek- dzień bezpiecznego Internetu; spotkanie warsztatowe dla uczniów z terapeutą Zaplątani w sieci. uczeń wie jak rozwiązywać swoje problemy; rodzice, uczniowie i nauczyciele wiedzą jakie są prawne konsekwencje w przypadku stosowania przemocy; uczeń zna sposoby rozładowania napięć i negatywnych emocji; rodzice są świadomi problemów związanych nadmiernym spędzaniem czasu przy komputerze; uczniowie potrafią rozpoznać cyberprzemoc, wiedzą gdzie uzyskać pomoc, gdy są ofiarami cyberprzemocy; są świadomi że w Internecie nikt nie jest anonimowy; potrafią kontrolować czas spędzony w sieci I i II okres luty 2016 styczeń 2016 luty 2016 zespół ds. profilaktyki i promocji zdrowia wychowawcy klas I pedagog Rok szkolny 2015/2016
2. Przeciwdziałanie zażywania środków psychoaktywnych (alkohol, nikotyna, napoje energetyzujące, narkotyki, dopalacze) propagowanie wiedzy o zagrożeniach wynikających z używania substancji uzależniających; przeciwdziałanie ich zażywaniu; gazetki tematyczne; przygotowanie scenariuszy lekcji wychowawczych dot. zagrożeń (narkotyki, alkohol, papierosy, napoje energetyzujące, dopalacze); realizacja zadań wynikających z programu Znajdź właściwe rozwiązanie ; akcja nikotynowa Dziękuję, nie palę; zajęcia z kl. I nt. szkodliwości palenia papierosów - jabłko zamiast papierosa (wszyscy uczniowie) przekazywanie rodzicom uczniów informacji dotyczących problematyki uzależniania oraz osób i instytucji zajmujących się pomocą dla ludzi uzależnionych na terenie miasta i w kraju (ulotki na spotkaniach z rodzicami). ma świadomość uzależnienia od tytoniu; ma wiedzę na temat wpływu tytoniu na organizm człowieka; ma świadomość możliwości uzależnienia; zna konsekwencje picia alkoholu; zna konsekwencje zażywania środków odurzających ; dokonuje właściwych wyborów; znają skutki palenia tytoniu, choroby związane z paleniem cały rok szkolny listopad 2015 wychowawcy klas I-III zespół ds. profilaktyki i promocji zdrowia A. Wawroń zespół ds. profilaktyki i promocji zdrowia A. Wawroń J. Bajfus, K. Jasik- Gręźlikowska 10
3. Promocja zdrowia, prawidłowego odżywiania oraz higienicznego stylu życia 4. Przeciwdziałanie niesystematycznej realizacji obowiązku szkolnego oraz zachowaniom przestępczym propagowanie zdrowego stylu życia i działań ekologicznych; włączenie uczniów do akcji o charakterze ekonomicznym- Sprzątanie Świata ; realizacja programów Trzymaj formę oraz W zdrowym ciele zdrowy duch, Nie pijemy nie palimy, na sportowo się bawimy powiatowy konkurs Znam zasady pierwszej pomocy ; Ogólnopolski Program Profilaktyki Cukrzycy i Chorób Cywilizacyjnych PoZdro!; Dzień Walki z AIDS - gazetka w bibliotece zajęcia profilaktyczne. organizowanie spotkań edukacyjnych z przedstawicielami np. policji, sądu, straży miejskiej; pogadanki, dyskusje dotyczących zachowań przestępczych; kontrolowanie realizacji obowiązku szkolnego; prowadzenie rozmów z rodzicami na temat ich odpowiedzialności za obecność dziecka w szkole oraz na temat skutków wagarowania. dba o środowisko, w którym żyje ma świadomość możliwości wpływania na stan swojego zdrowia zna i wdraża w życie zasady zdrowego odżywiania rozpoznaje czynniki zagrażające i sprzyjające zdrowiu wie jak należy dbać o higienę zna zasady zdrowego stylu życie i pierwszej pomocy przedmedycznej uczniowie znają zasady moralne i prawne dotyczące zachowań przestępczych; uczniowie realizują obowiązek szkolny; rodzice uczniów znają swój obowiązek dotyczący dbania o prawidłową realizację obowiązku szkolnego przez dziecko. wrzesień cały rok szkolny kwiecień 2016 II okres I, II okres wg tematyki godz. wych. raz w tygodniu za-ca dyrektora nauczyciele wych. fiz. K. Jasik-Gręźlikowska Wychowawcy klas I dyrektor pedagog wychowawcy klas dyrektor pedagog 11
6. Organizacje wspomagające program profilaktyki Mając na uwadze dobro ucznia, program zakłada podnoszenie kompetencji Rady Pedagogicznej w oparciu o współpracę z organizacjami wspomagającymi: Poradnią Psychologiczno Pedagogiczną w Chełmnie Komendą Powiatową Policji w Chełmnie Miejską Komisją ds. rozwiązywania problemów alkoholowych Stacją Sanitarno Epidemiologiczną w Chełmnie Komendą Powiatową Państwowej Straży Pożarnej w Chełmnie Sądem Rejonowym w Chełmnie Prokuraturą Rejonową w Chełmnie Stowarzyszeniami działającymi w środowisku lokalnym 7. Programy wspierające szkolny program profilaktyki SOBĄ BYĆ, DOBRZE ŻYĆ gimnazjalny elementarz profilaktyczny (po modyfikacji 7 tematów w klasach I) ZNAJDŹ WŁAŚCIWE ROZWIĄZANIE program profilaktyki palenia tytoniu WYCHOWANIE DO ŻYCIA W RODZINIE WYCHOWANIE POPRZEZ SPORT SPÓJRZ INACZEJ - Wydawnictwo ATE s.c.; Starachowice 2000 r. TRZYMAJ FORMĘ program promujący zdrowy i higieniczny tryb życia. Ogólnopolski Program Profilaktyki Cukrzycy i Chorób Cywilizacyjnych PoZdro!; Rok szkolny 2015/2016
8. Monitoring i ewaluacja szkolnego programu profilaktyki. Monitoringowi i ewaluacji podlegać będą: uczniowie nauczyciele rodzice Szkolny program profilaktyki podlega: monitoringowi bieżącemu ewaluacji okresowej po roku nauki jako podsumowanie działań profilaktycznych. Niniejszy program jest otwarty, co daje możliwość modyfikowania i dokonywania bieżących zmian związanych z zaistniałymi nieprzewidzianymi wcześniej sytuacjami. Metody i narzędzia zbierania danych: Metoda badanie kwestionariuszowe wywiad obserwacja analiza dokumentacji narzędzia ankieta kwestionariusz wywiadu arkusz obserwacji dyspozycje do analizy dokumentacji 13