III. KALKULACJA KOSZTÓW

III. KALKULACJA KOSZTÓW ZADANIE 1. (Kalkulacja ofertowa) Alfred, student UEP prowadzi (wątpliwą moralnie) działalność gospodarczą polegającą na przygotowywaniu i sprzedaŝy prac zaliczeniowych i dyplomowych z rachunkowości. Ze względu na fakt, Ŝe Alfred jest profesjonalistą, prace są kaŝdorazowo przygotowywane od zera na zamówienie klienta leniwego i nierozgarniętego studenta. Odpłatność za kaŝdą pracę jest ustalana z góry na podstawie szacowanych kosztów przygotowania opracowania oraz oczekiwanego wskaźnika rentowności sprzedaŝy (ROS) ustalonego przez Alfreda na poziomie 40%. Alfred otrzymał zlecenie od leniwego studenta na przygotowanie rozwiązania case study z rachunkowości zarządczej. Przewidywane koszty realizacji zlecenia obejmują: pracę (koncepcja i pisanie) 3h, zuŝyty papier (10 kartek), telefon do przyjaciela 20 minut, zuŝycie komputera (1 h), koszty druku (4 strony). Alfred wycenia swoją pracę na 15 zł/h. Ryza papieru (500 kartek) kosztuje 15 zł. Rozmowy telefoniczne kosztują 0,35 zł/minutę. Komputer wraz z oprogramowaniem (Windows XP, MS Office) kosztował 6000 zł, a przewidywany okres uŝytkowania wynosi 3 lata, przy czym rocznie Alfred korzysta z komputera przez 4000 h i przyjął metodę amortyzacji naturalnej. Toner do drukarki kosztuje 300 zł i średnio wystarcza na wydrukowanie 2000 stron. Koszty zakupu drukarki (250 zł) nie są istotne dla Alfreda. Jaką cenę zlecenia Alfred zaproponuje leniwemu studentowi? ZADANIE 2. (Kalkulacja podziałowa prosta) Przedsiębiorstwo o produkcji jednorodnej wykazywało na początek okresu sprawozdawczego stan produkcji w toku obejmujący 250 szt. wyrobów. Przeciętne zaawansowanie tej produkcji w procesie technologicznym oszacowano na 40%. W okresie sprawozdawczym zakończono produkcję 900 szt. wyrobów, a produkcja w toku na koniec okresu sprawozdawczego obejmowała 150 szt. wyrobów o przeciętnym zaawansowaniu w procesie technologicznym 80%.Koszt wytworzenia produkcji w toku na początek okresu wynosił 8 000 zł. W okresie poniesiono koszty 92 000 zł. Oblicz: 1) przeciętny koszt jednostkowy wyrobu, 2) przeciętny koszt jednostkowy produkcji w toku, 3) wartość produkcji zakończonej na koniec okresu, 4) wartość produkcji w toku na koniec okresu. ZADANIE 3. (Kalkulacja podziałowa prosta) W okresie sprawozdawczym przedsiębiorstwo wyprodukowało 2000 t wyrobów gotowych i 400 t półfabrykatów przetworzonych w 50%. Koszty produkcji bieŝącego miesiąca w układzie pozycji kalkulacyjnych były następujące: Materiały bezpośrednie 96 000 zł, Płace bezpośrednie 33 000 zł, 16 500 zł, Koszty ogólnozakładowe 27 500 zł, Przeprowadź kalkulację kosztu jednostkowego wg poszczególnych pozycji kosztów, jeśli: materiały są wydawane proporcjonalnie do zaawansowania procesu technologicznego, materiały są wydawane w całości z chwilą rozpoczęcia produkcji. ZADANIE 4. (Kalkulacja podziałowa prosta) Browar Charles Hill miał na początek miesiąca produkcję w toku 10 000 litrów piwa o przeciętnym stopniu zaawansowania w procesie technologicznym 40 % (z punktu widzenia kosztów przerobu) i wartości według kosztu wytworzenia 22 000 zł (w tym koszty materiałowe 17 500 zł). W ciągu miesiąca poniesiono następujące koszty: Materiały bezpośrednie Płace bezpośrednie 158 900 zł 27 400 zł 50 000 zł. W ciągu miesiąca wytworzono i przekazano do magazynu 90 000 litrów piwa. Na koniec miesiąca produkcja w toku wynosiła 8000 litrów a stopień zaawansowania z punktu widzenia poniesionych kosztów przerobu oszacowano na 25 %. Materiały były wydawane do produkcji z chwilą rozpoczęcia procesu produkcyjnego. A. Jaki jest przeciętny jednostkowy koszt wytworzenia 1 litra piwa? B. Ile są warte produkty gotowe przyjęte do magazynu? C. Jaki jest koszt produkcji w toku na koniec miesiąca? Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu 2011 1

ZADANIE 5. (Kalkulacja podziałowa fazowa) Przedsiębiorstwo produkujące masowo wyrób X wytworzyło w okresie sprawozdawczym w fazie I 100 szt. półfabrykatów A, w fazie II 80 szt. półfabrykatów B, w fazie III 75 szt. wyrobów gotowych. RóŜnice ilościowe odpowiadają końcowym remanentom półfabrykatów, przy czym nie było początkowych remanentów półfabrykatów. Koszty produkcji w okresie sprawozdawczym wynosiły: Wyszczególnienie Koszty bezpośrednie Koszty poszczególnych faz I II III 15 000 zł 5 000 zł 17 000 zł 15 000 zł 5 000 zł 10 000 zł Razem 37 000 zł 30 000 zł Koszt wytworzenia 20 000 zł 32 000 zł 15 000 zł 67 000 zł Oblicz rzeczywisty koszt wytworzenia wyrobu X stosując: metodę bezpółfabrykatową, metodę półfabrykatową. ZADANIE 6. (Kalkulacja podziałowa fazowa) Produkcja cegieł odbywa się w trzech fazach technologicznych: przygotowanie gliny, formowanie i suszenie cegły surowej, wypalanie cegły. W bieŝącym miesiącu przedsiębiorstwo poniosło następujące koszty: 1) Faza I - koszty bezpośrednie 184 500 zł, - w tym: płace bezpośrednie 90 000 zł, 2) Faza II - koszty bezpośrednie 483 000 zł, - w tym: płace bezpośrednie 240 000 zł, 3) Faza III - koszty bezpośrednie 270 000 zł, - w tym: płace bezpośrednie 270 000 zł, 4) koszty wydziałowe 120 000 zł. rozlicza się na poszczególne fazy proporcjonalnie do płac. Fazy Nazwa fazy Wytworzono Przekazano I przygotowanie gliny 4 500 kg 1 200 kg II formowanie i suszenie cegły surowej 150 000 sztuk 125 000 sztuk III wypalanie cegły 125 000 sztuk 125 000 sztuk Na podstawie danych o przebiegu procesu produkcyjnego oraz poniesionych kosztach przeprowadź kalkulacje kosztu jednostkowego produktu gotowego i produktów w toku. ZADANIE 7. (Kalkulacja podziałowa fazowa) W przedsiębiorstwie produkującym napój pomarańczowy są trzy wydziały produkcji podstawowej, które odpowiadają kolejnym fazom procesu technologicznego. W badanym okresie wyprodukowano: - 20 000 kg pomarańczy w fazie I (sortowanie, mycie); - 55 000 l napoju w fazie II (wyciskanie soku, dodanie wody, wzbogacenie dodatkami); w ciągu okresu pobrano 18 000 kg pomarańczy po fazie I; - 34 000 butelek napoju w fazie III (butelkowanie, nalepianie etykiet, pakowanie); w ciągu okresu pobrano 51 000 l napoju po fazie II. W badanym okresie firma poniosła następujące koszty: a) koszty bezpośrednie w wysokości 45 000 zł, w tym: - koszty fazy I 39 000 zł, - koszty fazy II 2 500 zł, - koszty fazy III 3 500 zł, b) koszty wydziałowe w wysokości 42 300 zł, w tym: - wydział pierwszy 21 000 zł, - wydział drugi 9 500 zł, - wydział trzeci 11 800 zł. Oblicz koszt wytworzenia 1 butelki napoju pomarańczowego. ZADANIE 8. (Kalkulacja podziałowa ze współczynnikami) Firma CHOCO DREAMS wytwarza z tych samych surowców w tym samym procesie technologicznym czekoladę w dwóch wariantach: tabliczki 100g i tabliczki 200g. Koszty produkcji są proporcjonalne do masy wyrobów. W okresie wytworzono 5600 tabliczek 100g oraz 2200 tabliczek 200g. Produkcja w toku nie wystąpiła. Materiały były wydawane w całości na początku procesu produkcyjnego. Poniesiono koszty: - materiały bezpośrednie 12 600 zł, - płace bezpośrednie 4 500 zł, - koszty pośrednie produkcji 2 400 zł. Ustal koszty jednostkowe wyrobów. Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu 2011 2

ZADANIE 9. (Kalkulacja podziałowa ze współczynnikami) Zakłady szklarskie produkują dwa rodzaje butelek: Classic o pojemności 500 ml i Power o pojemności 750 ml. W okresie wyprodukowano 5000 butelek typu Classic i 2000 butelek typu Power. Kosztu produkcji są proporcjonalne do pojemności. Koszty zarządu są proporcjonalne do płac bezpośrednich. W rozpatrywanym okresie poniesiono następujące koszty: - materiały bezpośrednie 7 480 zł, - płace bezpośrednie 9 250 zł, - koszty wydziałowe 12 390 zł - koszty zarządu 18 500 zł. Ustal koszty jednostkowe (wg technicznego kosztu wytworzenia) butelek. ZADANIE 10. (Kalkulacja podziałowa ze współczynnikami) W przedsiębiorstwie wytwarza się 3 rodzaje wyrobów: X, Y, Z. W okresie sprawozdawczym poniesiono następujące koszty: 1) produkcji w toku na początek okresu: - zuŝycie materiałów 2 200 zł - koszty przerobu 900 zł 2) koszty bieŝącego okresu: - zuŝycie materiałów 267 800 zł - koszty przerobu 26 600 zł. Materiały do produkcji zuŝywają się w całości w chwili jej rozpoczęcia. Do rozliczenia kosztów wytworzenia wyrobów X,Y,Z zastosowano współczynniki, które dla tych wyrobów wynoszą odpowiednio: - dla kosztów zuŝytych materiałów 1, 2, 3, - dla kosztów przerobu 1, 3, 2. W omawianym okresie wyprodukowano : 950 sztuk wyrobów gotowych X oraz 50 sztuk wykonanych w 50%, 100 sztuk wyrobów Y i 50 sztuk wyrobów Z. Na podstawie danych: sporządzić kalkulację wyrobów w przekroju pozycji kalkulacyjnych, ustalić koszty wytworzenia wyrobów gotowych i produkcji niezakończonej oraz ich koszty jednostkowe. ZADANIE 11. (Kalkulacja podziałowa fazowa ze współczynnikami) Firma DRAMAT produkuje z takich samych surowców i w podobnym procesie technologicznym dwa rodzaje wyrobów: PoraŜka i Tragedia. Produkcja odbywa się w dwóch fazach, pokrywających się z wydziałami produkcyjnymi. W fazie I wytwarzane są półfabrykaty Masakra. W fazie II półfabrykaty te są poddawane dalszemu przerobowi, w wyniku którego uzyskuje się wyroby PoraŜka lub Tragedia. Na koniec okresu stany wybranych kont kosztów kształtowały się następująco: - Koszty produkcji podstawowej w wysokości 5 500 zł, w tym materiały bezpośrednie 1 500 zł (zuŝywane tylko w fazie I) oraz płace bezpośrednie 4 000 zł (z czego 2 500 zł przypada na fazę I a reszta na fazę II); - w wysokości 2750 zł, z czego na wydział I przypada 2 000 zł. W fazie I wytworzono 500 kg półfabrykatów Masakra. Do fazy II przekazano 300 kg. W ciągu okresu oddano do magazynu 60 szt. wyrobów PoraŜka i 40 szt. wyrobów Tragedia. Remanent końcowy (produkcję w toku) w fazie II stanowiło 20 szt. wyrobów PoraŜka przetworzonych w fazie II w 50% oraz część nie zuŝytych półfabrykatów Masakra. ZuŜycie półfabrykatu Masakra w fazie II kształtowało się następująco: na wyrób PoraŜka 2 kg, na wyrób Tragedia 3 kg. Koszty przerobu wyrobu PoraŜka w stosunku do kosztów przerobu wyrobu Tragedia kształtowały się jak 1:2. Przeprowadź kalkulację i ustal: koszt wytworzenia półfabrykatu Masakra, koszt wytworzenia wyrobu PoraŜka, koszt wytworzenia wyrobu Tragedia, wartość produkcji w toku na koniec okresu. ZADANIE 12. (Kalkulacja doliczeniowa) Przeprowadź kalkulację kosztu zlecenia X i uzupełnij tabelę, przyjmując następujące klucze rozliczeniowe: - koszty wydziałowe są rozliczane na zlecenia proporcjonalnie do płac bezpośrednich, - koszty zarządu są rozliczane proporcjonalnie do technicznego kosztu wytworzenia. Wyszczególnienie Ogółem Zlecenie X Koszty materiałów bezpośrednich 240 zł 73 zł Koszty płac bezpośrednich 200 zł 55 zł TECHNICZNY Koszty zarządu KOSZT CAŁKOWITY 480 zł 690 zł Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu 2011 3

ZADANIE 13. (Kalkulacja doliczeniowa) Przedsiębiorstwo ma trzy wydziały produkcji podstawowej, w których wytwarza róŝnorodne wyroby według otrzymanych zleceń. W bieŝącym okresie poniesiono następujące koszty: Pozycje kalkulacyjne Koszty zlecenia I Koszty zlecenia II Koszty ogółem Materiały bezpośrednie 15 000 24 000 125 000 Płace bezpośrednie, w tym: 23 000 51 000 136 000 - wydział A 6 000 8 000 50 000 - wydział B - 18 000 38 000 - wydział C 17 000 25 000 48 000, w tym: 221 800 - wydział A 100 000 - wydział B 57 000 - wydział C 64 800 Koszty zarządu 608 260 KOSZT CAŁKOWITY Oblicz koszty poniesione w związku z rozpoczętą w okresie realizacją zleceń I i II, przyjmując, Ŝe: ponoszone w wydziałach A i B są rozliczane proporcjonalnie do wynagrodzeń bezpośrednich tych wydziałów a koszty wydziału C proporcjonalnie do liczby maszynogodzin; czas pracy maszyn na tym wydziale wynosił 5 400 h, z czego na zlecenie I przypada 450 h, a na II 150 h; Koszty zarządu są doliczane proporcjonalnie do kosztu przerobu. ZADANIE 14. (Kalkulacja doliczeniowa) Firma Cartoon Gadgets wytwarza pluszowe Atomówki. W tabeli znajdują się wybrane informacje. Uzupełnij tabelę, biorąc pod uwagę, Ŝe: koszty wydziałowe są rozliczane na produkty proporcjonalnie do płac bezpośrednich, koszty zarządu proporcjonalnie do kosztów przerobu, koszty sprzedaŝy są rozliczane na sprzedane produkty proporcjonalnie do przychodów ze sprzedaŝy. Wyszczególnienie Bajka Bójka Brawurka Koszty ogółem Wielkość sprzedaŝy 920 szt. 1900 szt. 750 szt. - Cena sprzedaŝy 25 zł/szt. 30 zł/szt. 32 zł/szt. - Wielkość produkcji 1000 szt. 2000 szt. 800 szt. - Materiały bezpośrednie 5,20 zł/szt. 5,80 zł/szt. 6,90 zł/szt. zł Płace bezpośrednie 1,60 zł/szt. 2,00 zł/szt. 2,20 zł/szt. zł zł/szt. zł/szt. zł/szt. 25 760 zł Koszty zarządu zł/szt. zł/szt. zł/szt. 22 080 zł Koszty sprzedaŝy zł/szt. zł/szt. zł/szt. 10 400 zł Koszty całkowite zł/szt. zł/szt. zł/szt. zł ZADANIE 15. (RóŜne metody kalkulacji) Firma wytwarza z tego samego materiału pudełka kartonowe w trzech rozmiarach: S, M i L. Pudełka są wycinane z arkuszy kartonu, przy czym z jednego arkusza wycina się: 6 kartonów S, 4 kartony M lub 1 karton L. W okresie poniesiono następujące koszty: Karton w arkuszach 69 000 zł Płace bezpośrednie 25 000 zł 41 000 zł Koszty zarządu 27 000 zł W ciągu okresu wytworzono 15 000 pudełek S, 6 000 pudełek M oraz 1 000 pudełek L. Produkcja w toku nie występowała ani na początek ani na koniec okresu. Materiał był wydawany w całości z chwilą rozpoczęcia produkcji. Nie było strat na materiale. Koszty przerobu są proporcjonalne do wielkości produkcji (niezaleŝnie od rozmiarów pudełek). Koszty zarządu są rozliczane na produkty wg technicznego kosztu wytworzenia. Ustal koszty jednostkowe pudełek na poziomie kosztu wytworzenia i kosztu całkowitego. Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu 2011 4

ZADANIE 16. (RóŜne metody kalkulacji) Przedsiębiorstwo wytwarza dwa modele produktu: W i Z. Poniesione koszty: Materiały bezpośrednie 15 288 zł Płace bezpośrednie 8 568 zł 10 384 zł Wyroby Produkcja zakończona Produkcja w toku Stopień zakończenia W 144 szt. 80 szt. 30 % Z 185 szt. 100 szt. 25 % Produkcja w toku na początku okresu nie wystąpiła. Skalkuluj koszt jednostkowy oraz ustal koszt całkowity wytworzenia wyrobu W i Z, wiedząc ze: materiały wydawane są do produkcji sukcesywnie, a koszty są proporcjonalne do wagi (W = 1 kg, Z=2 kg), płace są zaleŝne od pracochłonności (W - 3 rbh/szt, Z - 1 rbh/szt), koszty wydziałowe są proporcjonalne do kosztów bezpośrednich produkcji zakończonej, produkcję w toku wycenia się na poziomie kosztów bezpośrednich. ZADANIE 17. (Rachunek kosztów normalnych) W firmie CRAYON produkowane są ołówki. Dział Controllingu, w porozumieniu z Działem Produkcji oraz Działem Księgowości oszacował normalne zdolności produkcyjne na 600 000 ołówków rocznie. Sezonowość produkcji nie występuje. W październiku wytworzono 49 000 ołówków a związane z tym koszty okresu wyniosły: Materiały bezpośrednie Płace bezpośrednie Zmienne koszty wydziałowe Stałe koszty wydziałowe 10 200 zł 6 400 zł 3 000 zł 24 500 zł Stopień wykorzystania zdolności wytwórczych wynosi... %. Uzasadniona część kosztów pośrednich, wchodząca w skład kosztu wytworzenia wynosi... zł. Stabilizowany narzut stałych kosztów pośrednich wynosi... zł/szt. Koszt wytworzenia (zgodnie z definicją z ustawy o rachunkowości) wynosi... zł/szt. ZADANIE 18. (Rachunek kosztów normalnych) Firma LEŃ zajmuje się produkcją foteli bujanych, które są sprzedawane po 500 zł/szt. Sezonowość sprzedaŝy nie występuje. Na podstawie analizy danych historycznych oraz po konsultacjach z kierownikiem produkcji ustalono, Ŝe normalny potencjał produkcyjny wynosi 2000 sztuk foteli miesięcznie i nie zmienił się w trakcie badanego okresu. Wielkość produkcji w I kwartale 2009 roku oraz poniesione koszty bezpośrednie i pośrednie produkcji w zostały przedstawione w tabeli. Koszty stałe wydziałowe przy normalnym wykorzystaniu potencjału wytwórczego wynoszą 60 000 zł. Wyszczególnienie Styczeń Luty Marzec zł/szt. ogółem zł/szt. ogółem zł/szt. ogółem Wielkość produkcji - 1 900 szt. - 2 000 szt. - 2 400 szt. KOSZTY BEZPOŚREDNIE 250,00 475 000 zł 250,00 500 000 zł 250,00 600 000 zł - Materiały bezpośrednie 170,00 323 000 zł 170,00 340 000 zł 170,00 408 000 zł - Robocizna bezpośrednia 80,00 152 000 zł 80,00 160 000 zł 80,00 192 000 zł KOSZTY WYDZIAŁOWE - Koszty zmienne 40,00 76 000 zł 40,00 80 000 zł 40,00 96 000 zł - Koszty stałe ( uzasadniona część ) wg rachunku kosztów normalnych (ustawa o rachunkowości) Stałe koszty nieuzasadnione odnoszone w cięŝar PKO (ustawa o rachunkowości) wg rachunku kosztów rzeczywistych Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu 2011 5