Program profilaktyczny Gimnazjum nr 17 w Lublinie Program poprawiony i opracowany pod kierunkiem Pani Dyrektor Lucyny Tokarzewskiej przez Małgorzatę Stępień i Annę Wiater
Spis treści Podstawa prawna. str... 3 Wstęp...str... 4 I. Diagnoza środowiska szkolnego...str... 5 II. Cele programu......str... 6 III. Kierunki działań profilaktycznych...str...7 IV. Działania profilaktyczne...str...9 V. Ewaluacja programu profilaktycznego str 13
Podstawa prawna programu 1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997roku (Dz.U.nr78 poz.483)art.72; 2. Ustawa z dnia 7września 1991roku O Systemie Oświaty(Dz.U.nr67 poz.329 z późn.zm) 3. Rozporządzenie MEN z dnia 31 stycznia 2003 roku w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród młodzieży zagrożonej uzależnieniem (Dz.U.nr24 poz.128) 4. Konwencja Praw Dziecka art.3,19,33 5. Rozporządzenie MEN z dnia 31 stycznia 2002 roku zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz.U.nr 10 poz.96 z późn.zm.) 6. Rozporządzenie MEN z dnia 23 grudnia 2008 roku w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz.U. nr4 poz.17) 7. Ustawa z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U.nr 35, poz.230 z późn.zm.) 8. Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 24 kwietnia 1997 roku (Dz.U.nr 75poz.468) 9. Ustawa z dnia 9 listopada 1995 roku o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz.U.nr 10 poz.55) 10. Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego z dnia 19 sierpnia 1994 roku(dz.u.nr111 poz.535) 11. Rozporządzenie MEN z dnia 30 kwietnia 2013 roku w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologicznopedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U z 7maja 2013r poz.532) 12. Statut Gimnazjum nr 17 w Lublinie 13. Program Wychowawczy Gimnazjum nr 17
Wstęp Przez termin profilaktyka rozumieć należy odpowiednie działanie, które ma na celu zapobieganie pojawieniu się lub rozwojowi danego zjawiska w konkretnej społeczności. Profilaktyka jest jednym ze sposobów reagowania na rozmaite zjawiska społeczne, które oceniane są jako szkodliwe i niepożądane. Działania profilaktyczne są procesem wspomagania człowieka w radzeniu sobie z trudnościami, które zagrażają jego prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu stylowi życia. Celem tych działań jest ograniczanie i likwidowanie czynników niekorzystnych dla życia i zdrowia człowieka. Oddziaływanie profilaktyczne ma szczególne znaczenie w odniesieniu do dorastającego pokolenia. Okres adolescencji to pomost pomiędzy dzieciństwem a dorosłością, to czas intensywnych zmian biologicznych, psychicznych i emocjonalnych młodych ludzi. Jest to również okres podejmowania wielu ryzykownych zachowań. Odpowiedzialność za wychowanie swoich dzieci ponoszą rodzice. To ono pełnią podstawowe funkcje zapobiegawcze. Jednak szkoła jako instytucja musi wspierać działania rodziców i podejmować działania mające na celu promowanie zdrowego stylu życia, zapobieganie zagrożeniom, a także rozwijanie umiejętności radzenia sobie przez młodzież z wymogami współczesnego świata.
I. Diagnoza środowiska szkolnego Program Profilaktyczny obejmuje działania podejmowane podczas realizacji programów nauczania i Programu Wychowawczego Gimnazjum nr 17 w Lublinie. Szkolny Program Profilaktyczny opracowany został na podstawie dokonanej analizy sytuacji dydaktyczno-wychowawczej w szkole przy użyciu narzędzi: - analiza wyników ankiety dotyczącej bezpieczeństwa w szkole - obserwacji uczniów na zajęciach lekcyjnych, pozalekcyjnych, uroczystościach szkolnych, podczas przerw, na boisku, w drodze do i ze szkoły oraz wyjść pozaszkolnych - analizy dokumentacji wychowawców klas, zapisów w dziennikach klasowych, zapisów pedagoga - rozmów z uczniami, ich rodzicami, wychowawcami i nauczycielami Na podstawie w/w narzędzi zdiagnozowano następujące problemy dotyczące uczniów naszej placówki: agresja (głównie słowna) w stosunku do rówieśników, nauczycieli i innych pracowników szkoły, używanie wulgaryzmów, niski poziom kultury osobistej uczniów, brak motywacji do nauki, wagary, próby eksperymentów ze środkami psychoaktywnymi, w tym palenie papierosów, spożywanie alkoholu i stosowanie dopalaczy (poza terenem szkoły).
Do głównych przyczyn problemów występujących w szkole można zaliczyć: brak umiejętności konstruktywnego rozwiązywania konfliktów, brak umiejętności radzenia sobie z emocjami, co w konsekwencji prowadzi do agresji, słaba stymulacja rodziny dotycząca aspiracji życiowych dzieci, brak zainteresowania rodziców czasem wolnym swoich dzieci, ich postępami w nauce, stres wywołany przez obowiązki szkolne; fobie szkolne, negatywne wzorce występujące w rodzinach uczniów; szczególnie niezaradność życiowa, niewydolność wychowawcza, uzależnienia, przemoc, nadmierne korzystanie z urządzeń elektronicznych- komputery, telefony komórkowe. II. Cele programu profilaktycznego Cele programu profilaktycznego są zbieżne z celami ogólno wychowawczymi. Istotą profilaktyki szkolnej jest ochrona uczniów przed zagrożeniami oraz reagowanie w sytuacjach pojawiania się zachowań ryzykownych poprzez podejmowanie szerokiej gamy działań nastawionych na przeciwdziałanie negatywnym skutkom tych zagrożeń. Zapobieganie i szybka reakcja na zachowania ryzykowne jest szczególnie ważna, ponieważ niepożądane zachowania są bardzo szybko przechwytywane przez coraz młodszą wiekowo grupę uczniów. Tak więc celem głównym działań profilaktycznych podejmowanych w naszej placówce będzie kształtowanie w uczniach ważnych umiejętności, które w znacznym stopniu obniżą ryzyko wystąpienia zachowań zaburzających zdrowie fizyczne i psychiczne uczniów.
Uszczegółowieniem celu głównego programu profilaktycznego będą następujące cele szczegółowe: 1. budowanie poczucia własnej wartości, 2. kształcenie umiejętności radzenia sobie z negatywnymi emocjami, 3. kształcenie umiejętności komunikowania się, 4. poznawanie sposobów rozwiązywania konfliktów, 5. uczenie zachowań asertywnych, 6. kształcenie poczucia odpowiedzialności za swoje postępowanie, 7. zrozumienie mechanizmu i przyczyn powstawania agresji, 8. dostarczenie wiedzy na temat uzależnień i substancji uzależniających, ich negatywnego wpływu na życie człowieka oraz prawnych i moralnych skutków używania tych środków, 9. kształcenie umiejętności dokonywania wyborów, 10. promocja zdrowego stylu życia, 11. wskazanie alternatywnych form spędzania czasu wolnego służących rozwijaniu zainteresowań, 12. rozpoznawanie indywidualnych potrzeb i możliwości psycho-fizycznych uczniów. Cele te realizowane będą poprzez: - włączanie treści profilaktycznych w codzienne działania dydaktyczno-wychowawcze wychowawców i nauczycieli oraz w inne wydarzenia mające miejsce na terenie szkoły - organizację zajęć warsztatowych dla uczniów i szkoleń dla nauczycieli - organizowanie spotkań ze specjalistami z dziedziny profilaktyki - pedagogizację rodziców - konsultacje dla rodziców - organizowanie zajęć pozalekcyjnych rozwijających zainteresowania uczniów i pozwalających odnosić im osobiste sukcesy - wdrażanie i egzekwowanie norm i zasad obowiązujących w naszej placówce.
III. Kierunki działań profilaktycznych Program profilaktyczny skierowany jest do uczniów i ich rodziców oraz nauczycieli pracujących w naszym gimnazjum. Działania zostały zaplanowane na trzech poziomach: 1. Działania w wymiarze szkoły: - organizowanie szkoleń i warsztatów doskonalących umiejętności nauczycieli w obszarze działań profilaktycznych(zapobieganie agresji, sięganie po środki psychoaktywne, praca z uczniem o specyficznych potrzebach edukacyjnych i in.) - organizacja imprez o charakterze profilaktycznym dla całej społeczności szkolnej ( szkolny dzień profilaktyki) - udział uczniów w szkolnych i pozaszkolnych imprezach kulturalnych i konkursach o tematyce profilaktycznej - realizowanie programów profilaktycznych przez specjalistów z zewnątrz, pedagoga szkolnego, przeszkolonych nauczycieli - organizowanie różnych form pomocy psychologicznej dla uczniów, rodziców i nauczycieli- spotkania ze specjalistami na terenie szkoły - zaangażowanie rodziców w realizację działań profilaktycznych, stała współpraca - promocja zdrowego stylu życia - wdrażanie działań w kierunku zapewniania uczniom alternatywnych form spędzania czasu wolnego-zajęcia pozalekcyjne - wzbogacanie biblioteki szkolnej w literaturę fachową i filmy edukacyjne dotyczące profilaktyki - pomoc psychologiczno-pedagogiczna dla uczniów ze specyficznymi potrzebami edukacyjnymi - wdrażanie norm i zasad obowiązujących w naszej placówce zgodnie ze Statutem. 2. Działania w wymiarze klasy: - zapoznanie uczniów ze Statutem szkoły - szczególnie z procedurami postępowania interwencyjnego w sytuacjach kryzysowych wobec młodzieży zagrożonej uzależnieniem i demoralizacją (stosowania środków odurzających, stosowania agresji i przemocy, wagarowanie itp.) - współpraca wychowawców z rodzicami uczniów-spotkania klasowe i indywidualne - zajęcia profilaktyczne na godzinach wychowawczych - zajęcia integrujące zespół klasowy-szczególnie klasy I - informowanie o społecznych i zdrowotnych skutkach uzależnień
- możliwość korzystania przez rodziców z pomocy i wsparcia dyrektora, wychowawców, pedagoga i nauczycieli. 3. Działania wobec poszczególnych uczniów: - organizowanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla uczniów z różnymi deficytami rozwojowymi lub problemami wychowawczymi. Praca z tymi uczniami na terenie szkoły pod kątem osiągnięć w nauce i poprawy zachowania - organizowanie indywidualnych spotkań z uczniem, pedagogiem, wychowawcą i innymi nauczycielami uczącymi, służących rozwiązywaniu problemów dziecka - zawieranie indywidualnych kontraktów IV. Działania profilaktyczne 1. Kształtowanie kultury osobistej uczniów oraz właściwych postaw. Zadania Sposoby realizacji Osoby odpowiedzialne Termin - godziny wychowawcze, spotkania z pedagogiem Cały rok - Dyrekcja, wychowawcy klas, szkolny - rozmowy indywidualne pedagog, nauczyciele uczący - zajęcia prowadzone przez specjalistów z Poradni PP - Wpajanie uczniom wartości ułatwiających dobre współżycie z innymi ludźmi, takich jak: życzliwość, szacunek dla innych, uczciwość, uprzejmość - Rozwijanie empatii i wrażliwości na potrzeby innych - Uczenie dbania o godność własną i innych, szacunek dla siebie samego, szanowania swojej pracy i pracy innych - Kształcenie umiejętności poprawnej komunikacji - Uczenie różnych sposobów konstruktywnego rozwiązywania konfliktów międzyludzkich - Integracja zespołów klasowych - - Doskonalenie umiejętności współżycia w zespole i przestrzegania obowiązujących w nim zasad - Rozwijanie współodpowiedzialności uczniów za tworzenie atmosfery w szkole - Zapoznanie z obowiązkami i prawami ucznia oraz kryteriami oceny z zachowania Statut Gimnazjum Nr.17 -Wdrażanie do przestrzegania regulaminów i norm zawartych w dokumentach szkolnych - wzorce osobowe nauczycieli - zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze, terapeutyczne, pomoc koleżeńska. - zajęcia integracyjne w klasach
2. Przeciwdziałanie agresji i przemocy Zadania Sposoby realizacji Osoby odpowiedzialne Termin - godziny wychowawcze, pogadanki, dyskusje, - Dyrekcja, wychowawcy, Cały rok. debaty pedagog, wszyscy nauczyciela - Kształtowanie podstawowych wartości społecznych i pozytywnych postaw: koleżeństwo, przyjaźń, szacunek dla innych, odpowiedzialność za drugiego człowieka, tolerancja, godność, - Rozwijanie poczucia własnej wartości oraz empatii - Zapoznanie uczniów z przyczynami zjawiska agresji i przemocy oraz skutkami tych zjawisk - Ukazywanie konieczności stosowania autokontroli - Zapoznanie ze sposobami radzenia sobie z negatywnymi emocjami i stresem -Uwrażliwianie na konieczność przeciwstawiania się agresywnym zachowaniom kolegów - Kształtowanie umiejętności konstruktywnego rozwiązywania konfliktów międzyludzkich - -Przedstawienie prawnych skutków stosowania agresji i przemocy wobec innych ludzi - Rozpoznanie czynników stwarzających pretekst do wagarów. - warsztaty-ćwiczenia rozładowujące stres negatywne emocje - rozmowy indywidualne z uczniami (sprawcami, ofiarami i świadkami przemocy) - dyżury nauczycieli podczas przerw - zebrania z rodzicami - spotkania uczniów z pracownikami Poradni PP - pogadanki specjalistów: psychologa, policjanta, itp. - szkolenia dla nauczycieli
3. Profilaktyka uzależnień Treści Sposoby realizacji Osoby odpowiedzialne Termin - godziny wychowawcze, pogadanki, debaty - Dyrekcja Cały rok - wychowawcy klas, pedagog szkolny - lekcje biologii, chemii szkolny, nauczyciel biologii, chemii oraz inni nauczyciele -zajęcia koła PCK - inni pracownicy szkoły - Realizacja programów profilaktycznych lub ich elementów dotyczących uzależnień -Dostarczanie wiedzy na temat wpływu środków psychoaktywnych na organizm młodego człowieka oraz skutków ich zażywania - Zapoznanie z przebiegiem procesu uzależnienia - Kształcenie umiejętności dokonywania świadomych wyborów - Uczenie postaw asertywnych - Wzmacnianie poczucia własnej wartości - Uczenie pozytywnego myślenia o sobie - Propagowanie zdrowego stylu życia - Ukazywanie prawnych, moralnych i zdrowotnych skutków zażywania substancji psychoaktywnych - Wskazywanie alternatywnych form spędzania czasu wolnego, rozwijanie zainteresowań i pasji uczniów - szkolny dzień profilaktyki - projekcje filmów profilaktycznych - ulotki informacyjne i literatura dla uczniów i rodziców - prowadzenie kół zainteresowań
4. Zapobieganie niepowodzeniom szkolnym uczniów Zadania Sposoby realizacji Osoby odpowiedzialne Termin - praca z uczniem na zespołach wyrównywania - Dyrekcja, wychowawcy klas, Cały rok szkolny wiedzy, kołach zainteresowań i konsultacjach nauczyciele, pedagog - Organizowanie na terenie szkoły pomocy pedagogiczno-psychologicznej zgodnie z Rozporządzeniem MEN z 30.04.2013r - Realizacja zaleceń zawartych w opiniach i orzeczeniach poradni - Wspieranie i motywowanie uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi do pracy i samokontroli - Zachęcanie uczniów do nauki poprzez stosowanie aktywnych metod pracy - Uzupełnianie braków w wiedzy i umiejętnościach uczniów z poszczególnych przedmiotów - Rozwijanie potencjalnych możliwości, talentów i predyspozycji ucznia -Rozpoznanie czynników stwarzających pretekst do wagarów oraz ich eliminacja -Zapoznanie z zasadami higieny pracy umysłowej - Motywowanie do zdobywania wiedzy jako jedynej drogi do dalszego, osobistego rozwoju oraz przyszłej aktywności zawodowej. - wszystkie zajęcia szkolne - godziny wychowawcze - wyposażenie rodziców w wiedzę na temat niepowodzeń szkolnych dzieci, udzielania wskazówek w pracy z dzieckiem w domu - monitoring absencji uczniów, rozmowy indywidualne, - zajęcia dotyczące wyboru szkoły i zawodu, V. Ewaluacja programu profilaktycznego Program powyższy jest zapisem oczekiwań dotyczących efektów profilaktyki szkolnej. Nie jest dokumentem zamkniętym, może podlegać zmianom, które zweryfikuje szkolna rzeczywistość. Program będzie poddawany ewaluacji na zakończenie każdego roku szkolnego. Ocena efektów jego realizacji dokonywana będzie na podsumowującej rok szkolny Radzie Pedagogicznej. Wykorzystane do tego zostaną środki i sposoby stosowane w ramach działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej szkoły. Zatwierdzono na posiedzeniu Rady Pedagogicznej dnia 25 listopada 2013 roku.