Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy im. Kawalerów Orderu Uśmiechu w Tanowie PROGRAM PROFILAKTYKI ROK SZKOLNY 2015/2016

Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy im. Kawalerów Orderu Uśmiechu w Tanowie PROGRAM PROFILAKTYKI ROK SZKOLNY 2015/2016

AKTY PRAWNE 1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej art. 72. 2. Konwencja o Prawach Dziecka (art. 3, 19 i 33) 3. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz.U. z 2012, poz. 977 z późn. zm.). 4. Rozporządzenie Ministra Edukacji z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. z 2001 Nr 6, poz. 624 z późn. zm.). 5. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 sierpnia 1999 r. w sprawie sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu treści dotyczących wiedzy o życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości rodziny, życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach świadomej prokreacji zawartej w podstawie programowej kształcenia ogólnego (Dz.U. z 1999 Nr 67, poz. 756 z późn. zm.) 6. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 sierpnia 2015 r. w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii (Dz. U. z 2015, poz.1249). Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy obejmuje swoją działalnością edukacyjno - rewalidacyjno - wychowawczą uczniów niepełnosprawnych intelektualnie w stopniu umiarkowanym i znacznym. Zajęcia lekcyjne odbywają się w zakresie szkoły podstawowej, gimnazjum i szkoły przysposabiającej do pracy. Placówka współdziała ze środowiskiem lokalnym oraz instytucjami wspierającymi ją w opiece i wychowaniu dzieci i młodzieży (Miejski Ośrodek Zdrowia, Powiatowa Komenda Policji w Policach, Liceum Integracyjne w Szczecinie, Ochotnicza Straż Pożarna w Tanowie, Przychodnia w Tanowie, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie i inne). Wspierają one realizację niektórych zadań programu profilaktyki. Niniejszy program profilaktyki adresowany jest do uczniów, nauczycieli i rodziców i jest zgodny z innymi dokumentami placówki: Statutem Szkoły, Programem Wychowawczym, Programem Współpracy z Rodzicami. W Ośrodku prowadzona będzie profilaktyka uniwersalna, selektywna, wskazująca. 1. Profilaktyka uniwersalna skierowana jest do wszystkich uczniów i rodziców. Jej celem jest wychowanie prozdrowotne uczniów i promocja zdrowego stylu życia oraz opóźnienie wieku inicjacji związanej z używkami różnego rodzaju. Działania prewencyjne polegać będą na ograniczeniu zachowań problemowych niezależnie od poziomu ryzyka używania przez uczniów środków substancji niebezpiecznych (uzależniających). Realizatorami tych działań będą wszyscy nauczyciele wspierani przez specjalistów. 2. Profilaktyka selektywna skierowana będzie do grup podwyższonego ryzyka (uczniów, którzy ze względu na swoją sytuację rodzinną, środowiskową lub uwarunkowania

biologiczne są bardziej narażeni na rozwój zachowań problemowych). Celem działań jest umożliwienie wycofania się z ryzykownych zachowań, udzielenie pomocy uczniom mającym trudności w identyfikowaniu i rozwiązywaniu problemów oraz wspieranie wychowanków w sytuacjach trudnych. Pomoc będzie organizowana przez pedagoga i psychologa szkolnego, nauczycieli i wychowawców. 3. Profilaktyka wskazująca obejmować będzie uczniów i wychowanków, u których rozpoznano pierwsze symptomy używania środków i substancji uzależniających. W ramach programu podjęte zostaną działania: informacyjne, edukacyjne, integracyjne, wdrażające określone umiejętności, interwencyjne. Realizatorami programu są nauczyciele, wychowawcy, pedagog i psycholog, a terenem działania nasza placówka. DIAGNOZA PROBLEMU Wśród dzieci i młodzieży niepełnosprawnej intelektualnie bardzo często występują zaburzenia sfery emocjonalnej. Narażone są one na permanentne napięcia emocjonalne, wynikające z bezradności, czy trudności z rozumieniem sytuacji społecznych. Osoby niepełnosprawne intelektualnie z racji swojej odmienności w zakresie rozumienia sytuacji społecznych oraz trudności w rozwiązywaniu problemów emocjonalno - społecznych są odrzucanie przez bliskich, co najczęściej prowadzi do frustracji, a następnie do zachowań agresywnych. Obserwuje się u nich tzw. lepkość emocjonalną, brak krytycyzmu, szybkie poddawanie się negatywnym wpływom grupy rówieśniczej, by tylko czuć się akceptowanym. Łatwo je więc wykorzystać i nakłonić do negatywnego działania. Aktualny program ma za zadanie wspomaganie wychowanków w radzeniu sobie w sytuacjach generujących agresję, przemoc i konflikt. Program zawiera działania rozwijające umiejętności unikania lub radzenia sobie w sytuacjach różnorodnych zagrożeń (pożar, wyłudzenie pieniędzy, namawianie do palenia i picia, molestowania seksualnego). Program obejmuje również działania wdrażające do bezpiecznego funkcjonowania w najbliższym środowisku (bezpieczeństwo na drodze, obsługa sprzętu elektronicznego). Nadal pojawiają się niepokojące sygnały z domów rodzinnych o korzystaniu przez wychowanków z różnorodnych używek (alkohol, papierosy i inne środki odurzające). Dlatego też niezmiernie istotne jest dalsze prowadzenie działań profilaktycznych i rozwiązywanie problemów w tym zakresie.

CELE SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI 1. Bezpieczeństwo na drodze, podczas korzystania z urządzeń elektrycznych i elektronicznych, bezpieczeństwo podczas samodzielnych wyjazdów do domów rodzinnych. 2. Zapobieganie i zmniejszanie szkód występujących w życiu młodych ludzi w związku z sięganiem przez nich po substancje uzależniające oraz dopalacze. 3. Ochrona młodego człowieka przed zagrożeniami: reagowanie na próby podejmowania zachowań ryzykownych poprzez odwołanie się do specjalistycznej pomocy, dostarczenie wiedzy o szkodliwości spożywania napojów alkoholowych, palenia papierosów i stosowania środków odurzających, dopalaczy. Zapoznanie z aktami prawnymi i konsekwencjami łamania prawa. 4. Ograniczenie i eliminowanie zachowań problemowych występujących wśród młodzieży, takich jak: redukowanie agresywnych zachowań w grupie rówieśniczej, umożliwienie uczniom udziału w zajęciach specjalistycznych, socjoterapeutycznych, psychoedukacyjnych, popularyzowanie alternatywnych form spędzania czasu wolnego. wagary, agresja i przemoc, wyłudzenie, wykroczenia przeciw prawu, przedwczesna inicjacja seksualna oraz kształtowanie świadomości seksualnej, słabe umiejętności społeczne i psychologiczne, podejmowanie działań destrukcyjnych. 5. Kształtowanie osobowości ucznia w taki sposób, aby prawidłowo funkcjonował w środowisku szkolnym i pozaszkolnym poprzez: budowanie poczucia własnej wartości, kształtowanie umiejętności prawidłowej komunikacji interpersonalnej i zachowań asertywnych, wychowanie do wartości i podejmowania odpowiedzialnych decyzji, zaspokojenie potrzeb psychospołecznych ucznia oraz rozwijanie możliwości podejmowania pozytywnych działań alternatywnych. 6. Wypracowanie właściwych form współpracy z rodzicami w zakresie rozwiązywania problemów młodzieży, a w szczególności dotyczących przeciwdziałania narkomanii i nadużywania alkoholu. pedagogizacja rodziców porady, konsultacje i zajęcia edukacyjne informowanie o możliwościach uzyskania pomocy specjalistycznej zaangażowanie rodziców w życie szkoły. 7. Promocja zdrowia i rozwijanie zdolności do prowadzenia zdrowego stylu życia młodzieży w działaniach wychowawczych, profilaktycznych i interwencyjnych poprzez zapewnienie wymiany informacji pomiędzy pracownikami szkoły, doskonalenie nauczycieli w zakresie profilaktyki uzależnień i innych problemów młodzieży. Program obejmuje swoim oddziaływaniem uczniów niepełnosprawnych intelektualnie w stopniu umiarkowanym uczących się we wszystkich szkołach naszej placówki. Warunkowo, według oceny możliwości ucznia dokonanej przez nauczyciela mogą przystąpić uczniowie upośledzeni w stopniu znacznym. Z uwagi na szeroko pojętą profilaktykę odbiorcami programu są też rodzice. Rodzice powinni mieć informację o programie, treściach, które zawiera oraz o zamierzonych celach. Realizacja kolejnych zajęć z uczniami jest też dobrą okazją do pedagogizacji rodziców, przekazania im podstawowych informacji z zakresu pedagogiki i psychologii. Program przewiduje spotkania z rodzicami, które są koniecznym elementem programu.

FORMY REALIZACJI 1. Działania skierowane do uczniów: rozmowy indywidualne i grupowe w formie pogadanek, konkursy, spotkania ze specjalistami, apele, gazetki tematyczne. 2. Działania skierowane do rodziców: poruszanie tematyki ujętej w programie podczas zebrań z rodzicami i spotkań indywidualnych. 3. Działania skierowane do nauczycieli: przeprowadzenie szkoleń i warsztatów Rady Pedagogicznej np. z zakresu przeciwdziałania agresji i przemocy. udostępnianie ciekawych artykułów z prasy dotyczących profilaktyki, interesujących przykładów i form pracy wychowawczej i profilaktycznej. Realizatorami działań profilaktycznych są: 1. Dyrektor/wicedyrektor Ośrodka, jako realizator działań profilaktycznych: a) dba o doskonalenie nauczycieli w zakresie działań profilaktycznych i wychowawczych 2. Pedagog i psycholog szkolny: a) podejmują działania profilaktyczno wychowawcze wynikające ze Programu Wychowawczego, Programu Profilaktyki, Programu Współpracy z Rodzicami w stosunku do uczniów i rodziców z udziałem nauczycieli, b) interweniują w sytuacji trudnej wychowawczo, kryzysowej, patologicznej. 3. Nauczyciel/wychowawca: a) doskonali swoje kwalifikacje i zdobywa nowe umiejętności w zakresie działań profilaktycznych, b) realizuje zadania we współpracy z rodzicami, c) dba o poczucie bezpieczeństwa i akceptacje ucznia w klasie/grupie d) jest wzorem konstruktywnych zachowań, 4. Rodzice aktywnie współpracują ze szkołą: a) korzystają z pomocy i wsparcia ze strony pedagoga szkolnego i psychologa, b) biorą udział w tworzeniu i ewaluacji Programu Profilaktyki. 5. Szkoła współpracuje w zakresie realizacji działań profilaktycznych z: a) Poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną, b) Policją i Strażą Miejską, c) Ośrodkiem Pomocy Społecznej, d) Kuratorem Sądowym ds. Rodzinnych i Nieletnich, e) Poradnią Uzależnień, f) specjalistycznymi placówkami pomocy psychologicznej.

KRYTERIA 1. Kryterium zgodności: zgodność efektów programu z założonymi celami, zgodność celów programu z potrzebami (adresatów programu, środowiska lokalnego), zgodność wiedzy i umiejętności nabytych przez uczestników programu z zaplanowanymi w programie. 2. Kryterium efektywności: zmniejszanie ilości zachowań (patologicznych, ryzykownych) u młodzieży, poprawa klimatu szkoły (w zakresie przewidzianym w programie), wzrost kompetencji wychowawczych u nauczycieli i rodziców. EWALUACJA Ocena skuteczności realizacji Programu nastąpi poprzez: analizę zachowania uczniów po zakończeniu programu na zebraniach nauczycieli i wychowawców; obserwację i ocenę zaangażowania uczniów w realizację programu; rozmowy indywidualne lub na zebraniach zapisywane w dziennikach, zeszytach obserwacji; badanie postaw uczniów za pomocą ankiety (KWESTIONARIUSZ ANKIETY dla uczniów); badanie obserwowanych postaw uczniów za pomocą ankiety przeprowadzonej wśród nauczycieli (KWESTIONARIUSZ ANKIETY dla nauczycieli).

REALIZACJA DZIAŁAŃ ZADANIA SPOSOBY REALIZACJI ODPOWIEDZIALNI TERMIN Bezpieczeństwo wychowanków w Ośrodku i poza nim w zakresie: cały rok szkolny wpływu mediów na zachowanie uczniów, bezpiecznego poruszania się po drodze, podstawowych zasad udzielania pierwszej pomocy, kształtowania prawidłowych zachowań w sytuacjach niebezpiecznych typu klęski żywiołowe: burze, wichury, trąby powietrzne, śnieżyce itp., ochrony przeciwpożarowej Poznanie systemu rodzinnego i środowiska, w którym przebywa uczeń Budowanie pozytywnych relacji koleżeńskich, zapobieganie agresji i mobbingowi pogadanki tematyczne, konkursy, spotkania warsztatowe ze specjalistami, spotkania warsztatowe w ramach Bezpiecznego Tygodnia (tematyka będzie dotyczyła cyberprzemocy, relacji koleżeńskich, bezpieczeństwa na drodze, pierwszej pomocy, ewakuacji z budynku zagrożonego niebezpieczeństwem, zażywania substancji psychoaktywnych w tym dopalaczy), spotkania warsztatowe z ratownikami medycznymi sporządzenie listy uczniów wymagających pomocy, rozmowy z uczniami, rozmowy z rodzicami, wywiady środowiskowe, współpraca z Ośrodkami Pomocy Społecznej zajęcia integrujące w klasie i grupie, gry i zabawy psychologiczne, pedagog, nauczyciele, wychowawcy, Policja, Straż Pożarna, Straż Miejska, sanitariusze, lekarz pedagog psycholog wychowawcy nauczyciele pedagog psycholog IX/X/XI, IV/V/VI IX- X oraz w miarę potrzeby zgodnie z planem wychowawczym i kalendarzem imprez

wycieczki, imprezy, zajęcia z komunikacji interpersonalnej, realizacja programów własnych nauczycieli (np. programu kształtującego umiejętności radzenia sobie ze stresem Ratuj się kto może ) przypomnienie regulaminu zachowania, zajęcia edukacyjne, spotkania z przedstawicielami Policji i Straży Miejskiej wychowawcy nauczyciele Zapoznanie uczniów z zasadami dobrego zachowania i kulturalnych relacji oraz eliminowanie wulgaryzmów i dewastacji mienia pedagog psycholog wychowawcy nauczyciele specjalista ds. nieletnich i patologii J. Goch pedagog wychowawcy nauczyciele dyrektor Ośrodka IX 2015, XII 2015 II 2016 Dbałość o wysoką frekwencję i dyscyplinę systematyczna kontrola obecności w szkole, przestrzeganie wypełniania obowiązku szkolnego przez 5 dni w tygodniu, konsekwentne rozliczanie opuszczonych godzin, wyciąganie konsekwencji regulaminowych z nieusprawiedliwionych nieobecności, prowadzenie ciekawych lekcji i zajęć metodami aktywizującymi realizacja programu antynikotynowego,,nie pal przy mnie proszę i,,znajdź właściwe rozwiązanie, organizacja działań w ramach Światowego Dnia Rzucania Palenia (30 listopada) i Światowego Dnia Bez Nikotyny (31 maja) - prelekcja antynikotynowa i akcja plakatowa, udostępnianie materiałów Służby Zdrowia i cały rok, zgodnie z terminami wywiadówek, w razie potrzeby Zapobieganie podejmowania przez wychowanków zachowań ryzykownych typu: palenie tytoniu wychowawcy, nauczyciele pedagog i psycholog pedagog i psycholog L. Zasada J. Goch w ciągu roku szkolnego w ciągu roku szkolnego XI, V

Zapobieganie podejmowania przez wychowanków zachowań ryzykownych typu: używanie alkoholu Zapobieganie podejmowania przez wychowanków zachowań ryzykownych typu: używanie środków psychoaktywnych i dopalaczy oraz nadużywanie leków Sanepidu, prezentacja filmów edukacyjnych, spotkanie ze specjalistą ds. uzależnień, umieszczanie materiałów i informacji z działań na stronie internetowej szkoły, redagowanie broszur i ulotek informacyjnych dla rodziców. realizacja tematyki antyalkoholowej na zajęciach edukacyjnych i wychowawczych, współpraca z Poradnią Uzależnień, zajęcia z asertywności, filmy profilaktyczno edukacyjne, spotkanie ze specjalistą przestrzeganie ustalonych procedur postępowania, redagowanie broszur i ulotek informacyjnych dla rodziców realizacja tematyki uzależnień na zajęciach edukacyjnych i wychowawczych, filmy edukacyjne, współpraca z Poradnią Uzależnień, przestrzeganie ustalonych procedur postępowania, redagowanie broszur i ulotek informacyjnych dla rodziców, zapoznanie rodziców z możliwościami leczenia dzieci wychowawcy i nauczyciele terapeuta ds. uzależnień pedagog i psycholog służba zdrowia policja J. Goch L. Zasada wychowawcy i nauczyciele pedagog i psycholog służba zdrowia specjaliści, J. Goch L. Zasada w ciągu roku szkolnego X, III XII, II

Zapobieganie podejmowania przez młodzież zachowań ryzykownych typu: wczesna inicjacja seksualna realizowanie tematyki na zajęciach edukacyjnych i wychowawczych, potkanie z lekarzem seksuologiem, rozwijanie umiejętności psychospołecznych i kształtowanie świadomości kultury życia psychoseksualnego (realizacja programu własnego: Wspieranie rozwoju psychoseksualnego osób z głębszym upośledzeniem umysłowym ), realizacja programu Ars - jak dbać o miłość. wychowawcy, nauczyciele J. Goch L. Zasada pedagog i psycholog w ciągu roku szkolnego

UWAGA W przypadku zajęć przekazujących wiedzę, niezbędne jest powtórzenie informacji na następnych zajęciach, ze względu na zburzenia pamięci i wolne tempo uczenia się dzieci niepełnosprawnych intelektualnie. pogadanki i wykłady, dyskusje, burza mózgów, warsztaty dla nauczycieli i rodziców, treningi i zajęcia terapeutyczne, gry i zabawy METODY PRACY TEMATYKA SPOTKAŃ Z RODZICAMI 1. Zapoznanie z programem, wskazanie celu i zalet programu, zachęcanie do współpracy. 2. Przeciwdziałanie zachowaniom agresywnym i krzywdzeniu dzieci. 3. Instytucje wspierające funkcjonowanie rodziny w sytuacjach kryzysowych jako profilaktyka przemocy w rodzinie (specjalista MOPR, PCPR) 4. Problem przyzwalania na korzystanie z używek i dopalaczy. Kształtowanie prawidłowych postaw rodzicielskich zapobiegających nadużywaniu środków psychoaktywnych. 5. Podsumowanie realizacji programu i przedstawienie efektów. ROLA I ZADANIA PRACOWNIKÓW ADMINISTRACJI I OBSŁUGI W REALIZACJI PROGRAMU PROFILAKTYKI Ta grupa pracowników poprzez swoje liczne kontakty z uczniami (wychowankami) ma duży wpływ na kształtowanie postaw i wyrabianie określonych umiejętności wychowanków. Pracownicy administracji i obsługi sprzyjają profilaktyce gdy: nawiązują pozytywne kontakty i relacje z uczniami i rodzicami reagują w sytuacjach trudnych, problemowych, przekazują informację. PODMIOTY BIORĄCE UDZIAŁ W OPRACOWANIU I REALIZACJI PROGRAMU Autorami koncepcji merytorycznej programu i jego koordynatorami są nauczyciele: Justyna Goch, Jolanta Snowacka, Lidia Zasada. W realizację programu zaangażowano również pedagoga i psychologa. Pozostali realizatorzy to nauczyciele i wychowawcy posiadający przygotowanie pedagogiczne i odpowiednie kwalifikacje oraz specjaliści z konkretnych dziedzin profilaktyki., L. Zasada, J. Goch, Opracowanie: