Mechanika ośrodków ciagłych

Podobne dokumenty
Mechanika ośrodków ciagłych

Mechanika ośrodków ciagłych

Bryła sztywna. Fizyka I (B+C) Wykład XXII: Porównanie ruchu obrotowego z ruchem postępowym. Bak Precesja Żyroskop

Bryła sztywna. Wstęp do Fizyki I (B+C) Wykład XXI:

Prawa ruchu: dynamika

Opory ruchu. Fizyka I (B+C) Wykład XII: Tarcie. Ruch w ośrodku

Bąk wirujący wokół pionowej osi jest w równowadze. Momenty działających sił są równe zero (zarówno względem środka masy S jak i punktu podparcia O).

Bryła sztywna. Fizyka I (B+C) Wykład XXIII: Przypomnienie: statyka

RUCH OBROTOWY- MECHANIKA BRYŁY SZTYWNEJ

Dynamika. Fizyka I (Mechanika) Wykład IV: Rozwiazywanie równań ruchu ruch w jednorodnym polu elektrycznym i magnetycznym Dynamika ruchu po okręgu

RUCH OBROTOWY- MECHANIKA BRYŁY SZTYWNEJ

STATYKA I DYNAMIKA PŁYNÓW (CIECZE I GAZY)

MECHANIKA PŁYNÓW Płyn

Bryła sztywna. Fizyka I (B+C) Wykład XXIII: Tensor momentu bezwładności i osie główne Równania Eulera Bak swobodny. Podsumowanie wykładu Egzamin

Bryła sztywna. Fizyka I (B+C) Wykład XXI: Statyka Prawa ruchu Moment bezwładności Energia ruchu obrotowego

Bryła sztywna. Wstęp do Fizyki I (B+C) Wykład XIX: Prawa ruchu Moment bezwładności Energia ruchu obrotowego

Zasady dynamiki Isaak Newton (1686 r.)

Fizyka dla Informatyków Wykład 8 Mechanika cieczy i gazów

Podstawy Procesów i Konstrukcji Inżynierskich. Dynamika

Bryła sztywna. Fizyka I (Mechanika) Wykład IX: Bryła sztywna Statyka Prawa ruchu Moment bezwładności Energia ruchu obrotowego Bak i żyroskop

Gęstość i ciśnienie. Gęstość płynu jest równa. Gęstość jest wielkością skalarną; jej jednostką w układzie SI jest [kg/m 3 ]

Fizyka 1- Mechanika. Wykład 9 1.XII Zygmunt Szefliński Środowiskowe Laboratorium Ciężkich Jonów

Fizyka 1- Mechanika. Wykład 4 26.X Zygmunt Szefliński Środowiskowe Laboratorium Ciężkich Jonów

Oddziaływania. Wszystkie oddziaływania są wzajemne jeżeli jedno ciało działa na drugie, to drugie ciało oddziałuje na pierwsze.

Prawa ruchu: dynamika

Podstawy fizyki sezon 1 V. Ruch obrotowy 1 (!)

VII.1 Pojęcia podstawowe.

Statyka Cieczy i Gazów. Temat : Podstawy teorii kinetyczno-molekularnej budowy ciał

Fizyka 1 (mechanika) AF14. Wykład 9

Podstawy fizyki wykład 4

Wykład FIZYKA I. 3. Dynamika punktu materialnego. Dr hab. inż. Władysław Artur Woźniak

Fizyka 1- Mechanika. Wykład 4 27.X Zygmunt Szefliński Środowiskowe Laboratorium Ciężkich Jonów

Zasady zachowania. Fizyka I (Mechanika) Wykład VI:

Prawa ruchu: dynamika

Podstawy fizyki wykład 4

Prawa ruchu: dynamika

Dynamika Newtonowska trzy zasady dynamiki

Opis ruchu obrotowego

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z FIZYKI

v 6 i 7 j. Wyznacz wektora momentu pędu czaski względem początku układu współrzędnych.

MECHANIKA II. Dynamika ruchu obrotowego bryły sztywnej

18. Siły bezwładności Siła bezwładności w ruchu postępowych Siła odśrodkowa bezwładności Siła Coriolisa

J. Szantyr - Wykład 3 Równowaga płynu

KRYTERIA OCEN Z FIZYKI DLA KLASY I GIMNAZJUM

Mechanika ogólna / Tadeusz Niezgodziński. - Wyd. 1, dodr. 5. Warszawa, Spis treści

WYZNACZANIE MOMENTU BEZWŁADNOŚCI CIAŁ METODĄ WAHADŁA FIZYCZNEGO GRAWITACYJNEGO I SPRAWDZANIE TWIERDZENIA STEINERA ĆWICZENIE

Dynamika ruchu postępowego, ruchu punktu materialnego po okręgu i ruchu obrotowego bryły sztywnej

[ ] ρ m. Wykłady z Hydrauliki - dr inż. Paweł Zawadzki, KIWIS WYKŁAD WPROWADZENIE 1.1. Definicje wstępne

Podstawy fizyki sezon 1 IX. Mechanika płynów

Ciśnienie definiujemy jako stosunek siły parcia działającej na jednostkę powierzchni do wielkości tej powierzchni.

12 RUCH OBROTOWY BRYŁY SZTYWNEJ I. a=εr. 2 t. Włodzimierz Wolczyński. Przyspieszenie kątowe. ε przyspieszenie kątowe [ ω prędkość kątowa

Pierwsze dwa podpunkty tego zadania dotyczyły równowagi sił, dla naszych rozważań na temat dynamiki ruchu obrotowego interesujące będzie zadanie 3.3.

Prawa ruchu: dynamika

Prędkości cieczy w rurce są odwrotnie proporcjonalne do powierzchni przekrojów rurki.

Prawa ruchu: dynamika

Wykład 7. Mechanika płynów

WYDZIAŁ LABORATORIUM FIZYCZNE

3. KINEMATYKA Kinematyka jest częścią mechaniki, która zajmuje się opisem ruchu ciał bez wnikania w jego przyczyny. Oznacza to, że nie interesuje nas

Zasady dynamiki Newtona

Tarcie poślizgowe

Ruch obrotowy bryły sztywnej. Bryła sztywna - ciało, w którym odległości między poszczególnymi punktami ciała są stałe

KOLOKWIUM w piątek 8 grudnia

DYNAMIKA SIŁA I JEJ CECHY

Materiały pomocnicze 5 do zajęć wyrównawczych z Fizyki dla Inżynierii i Gospodarki Wodnej

DYNAMIKA dr Mikolaj Szopa

Zasada zachowania energii

Zasady dynamiki Newtona. Ilość ruchu, stan ruchu danego ciała opisuje pęd

1. Za³o enia teorii kinetyczno-cz¹steczkowej budowy cia³

Zasady dynamiki Newtona. Autorzy: Zbigniew Kąkol Kamil Kutorasiński

Oddziaływania te mogą być różne i dlatego można podzieli je np. na:

M2. WYZNACZANIE MOMENTU BEZWŁADNOŚCI WAHADŁA OBERBECKA

Podstawy fizyki wykład 5

Ćwiczenie M-2 Pomiar przyśpieszenia ziemskiego za pomocą wahadła rewersyjnego Cel ćwiczenia: II. Przyrządy: III. Literatura: IV. Wstęp. l Rys.

Zasada zachowania energii

8. OPORY RUCHU (6 stron)

Podstawy Procesów i Konstrukcji Inżynierskich. Praca, moc, energia INZYNIERIAMATERIALOWAPL. Kierunek Wyróżniony przez PKA

będzie momentem Twierdzenie Steinera

Od redakcji. Symbolem oznaczono zadania wykraczające poza zakres materiału omówionego w podręczniku Fizyka z plusem cz. 2.

Fizyka 11. Janusz Andrzejewski

Kinematyka: opis ruchu

MECHANIKA II. Dynamika układu punktów materialnych

Elementy dynamiki klasycznej - wprowadzenie. dr inż. Romuald Kędzierski

Aerodynamika i mechanika lotu

FIZYKA klasa 1 Liceum Ogólnokształcącego (4 letniego)

III Zasada Dynamiki Newtona. Wykład 5: Układy cząstek i bryła sztywna. Przykład. Jak odpowiesz na pytania?

Fizyka Podręcznik: Świat fizyki, cz.1 pod red. Barbary Sagnowskiej. 4. Jak opisujemy ruch? Lp Temat lekcji Wymagania konieczne i podstawowe Uczeń:

Statyka płynów - zadania

MiBM sem. III Zakres materiału wykładu z fizyki

Tadeusz Lesiak. Dynamika punktu materialnego: Praca i energia; zasada zachowania energii

2.3. Pierwsza zasada dynamiki Newtona

Zasada zachowania energii

VI. CELE OPERACYJNE, CZYLI PLAN WYNIKOWY (CZ. 1)

Równa Równ n a i n e i ru r ch u u ch u po tor t ze (równanie drogi) Prędkoś ędkoś w ru r ch u u ch pros pr t os ol t i ol n i io i wym

Zadanie na egzamin 2011

Siły oporu prędkość graniczna w spadku swobodnym

J. Szantyr Wykład nr 27 Przepływy w kanałach otwartych I

Podstawy fizyki. Wykład 2. Dr Piotr Sitarek. Instytut Fizyki, Politechnika Wrocławska

Ruch pod wpływem sił zachowawczych

Transkrypt:

Mechanika ośrodków ciagłych Fizyka I (Mechanika) Wykład X: Bryła sztywna tensor momentu bezwładności Statyka cieczy Prawo Bernouliego Opory ośrodka

Porównanie Punkt materialny ruch postępowy Bryła sztywna ruch obrotowy (względem osi symetrii!) przesunięcie x kat obrotu φ prędkość v = d x dt prędkość katowa ω = d φ dt przyspieszenie a = d v dt przyspieszenie katowe ε = d ω dt masa m moment bezwładności I pęd p = m v moment pędu L = I ω układ izolowany p = const układ izolowany L = const A.F.Żarnecki Wykład X 1

Porównanie Punkt materialny ruch postępowy Bryła sztywna ruch obrotowy (względem osi symetrii!) siła F moment siły M równania ruchu F = m a równania ruchu M = I ε praca W = d p dt = F F d x dl dt = M praca W = M d φ energia kinetyczna E k = 1 2 mv2 energia kinetyczna E k = 1 2 Iω2 Dla ruchu obrotowego względem ustalonej osi, pokrywajacej się z osia symetrii bryły!!! A.F.Żarnecki Wykład X 2

Prawa ruchu Przykład Dwa klocki na równi poruszajace się bez tarcia, połaczone nieważka nicia przerzucona przez ważki bloczek o momencie bezwładności I. M R 1 N 1 β Q I Q N 1 2 2 Q R α 2 m α Powierzchnia równi jest więzem, który ogranicza ruch klocków do kierunku równoległego do powierzchni równi. Możemy zredukować problem do ruchu jednowymiarowego. W przypadku ważkiego bloczka, jeśli układ nie jest w równowadze, siły naprężenia moga być różne! N 1 N 2 A.F.Żarnecki Wykład X 3

Prawa ruchu Przykład M Q 1 a β N 1 β ε r I N 2 α a m Q Wybieramy dodatni kierunek przyspieszenia jak na rysunku. Przyspieszenia ciał: a 1 = a 2 = a ε r = a nierozciagliwa nić nie ślizga się po bloczku 2 α Równania ruchu: Ma = Q 1 N 1 = Mg sin β N 1 ma = N 2 Q 2 = N 2 mg sin α Iε = I a r = N 1r N 2 r Układ trzech równań z trzema niewiadomymi (a, N 1 i N 2 ). Dodajemy stronami dwa pierwsze i podstawiamy N 1 N 2 z trzeciego. Otrzymujemy: a = g M sin β msin α M + m + I r 2 A.F.Żarnecki Wykład X 4

Żyroskop Precesja zwiększone obciażenie Niezrównoważony moment siły ciężkości względem punktu podparcia O: L M r M = r F M = mgr F Pojawia się moment siły M skierowany prostopadle pionu ( g) i do osi żyroskopu ( r) ω p Wektor momentu pędu L M wartość momentu pędu nie ulega zmianie kierunek momentu pędu zmienia się precesja dl dt = 0 d L dt = ω p L = M ω p = m r g L A.F.Żarnecki Wykład X 5

Moment pędu Do tej pory rozpatrywaliśmy wyłacznie ruch obrotowy względem ustalonej osi. Na ogół była to oś symetrii bryły, lub oś do niej równoległa. W ogólnym przypadku problem jest dużo bardziej skomplikowany Przykład - dwa wirujace ciężarki Ciężarki w jednej płaszczyźnie osi Ciężarki rozsunięte wzdłuż osi obrotu S L S ω ω L Oś obrotu jest osia symetrii L ω Oś obrotu nie jest osia symetrii L/ ω L i = m i r i v i r i A.F.Żarnecki Wykład X 6

Przykład II Moment pędu Dysk wirujacy wokół osi nachylonej do osi symetrii Prędkość katow a możemy rozłożyć na składowa równoległa i prostopadła do osi symetrii ω ω ω ω = ω + ω Moment bezwładności dysku: (wykład 9) Moment pędu dysku L = L + L = I ω + I ω = I ( ω + 1 2 ω L ω ) L L I = 1 2 mr2 I = 1 4 mr2 = 1 2 I L/ ω A.F.Żarnecki Wykład X 7

Moment pędu W ogólnym przypadku bryła sztywna może nie mieć żadnej osi symetrii. Jak wtedy wyznaczyć moment pędu, znajac prędkość katow a ω? Z definicji momentu pędu: Z definicji bryły sztywnej: L = i m i r i v i v i = ω r i Otrzymujemy: L = i m i r i ( ω r i ) = i m i [ ω r 2 i r i ( r i ω) ] korzystamy z tożsamości wektorowej: A ( ) B C = B ( ) A C C ( A B ) Kierunek L zależy od kierunku ω jak i położeń poszczególnych elementów bryły r i. A.F.Żarnecki Wykład X 8

Moment pędu Rozpisujac na składowe: r i = (x i, y i, z i ) ω = (ω x, ω y, ω z ) r i ω = x i ω x + y i ω y + z i ω z Otrzymujemy (na przykładzie L x ): L x = i m i [ ωx r 2 i x i (x i ω x + y i ω y + z i ω z ) ] = ω x m i (ri 2 x2 i ) ω y m i x i y i ω z m i x i z i i L x zależy w ogólności od wszystkich skladowych prędkości katowej! Podobnie: L y L z = ω x m i x i y i + ω y m i (ri 2 y2 i ) ω z m i y i z i i i = ω x m i x i z i ω y m i y i z i + ω z m i (ri 2 z2 i ) i i i i i i A.F.Żarnecki Wykład X 9

Tensor momentu bezwładności Wyrażenie na składowe L możemy zapisać w postaci macierzowej: L = L x L y L z = mi (r 2 i x2 i ) m i x i y i m i x i z i m i x i y i mi (r 2 i y2 i ) m i y i z i m i x i z i m i y i z i mi (r 2 i z2 i ) L = Î ω tensor momentu bezwładności Składowe tensora - współczynniki bezwładności Î = I xx I xy I xz I yx I yy I yz I zx I zy I zz ω x ω y ω z ogólna postać (u, v = x, y, z) I uv = m i (δ uv r 2 i u i v i ) ÐÙ I uv = delta Kroneckera: δ uv = 1 dla u = v i dv ρ( r)(δ uv r 2 u v) 0 dla u v A.F.Żarnecki Wykład X 10

Tensor momentu bezwładności Przykład Cztery masy rozmieszczone w rogach sześcianu: Y a M Tensor bezwładności Z X Î = 2 1 0 1 2 0 0 0 2 M a 2 A.F.Żarnecki Wykład X 11

Osie główne W ogólnym przypadku wszystkie współczynniki bezwładności moga być różne od zera (tensor symetryczny 6 niezależnych wielkości) Okazuje się jednak, że w każdym przypadku można tak obrócić osie układu odniesienia, żeby elementy pozadiagonalne znikały: (diagonalizacja tensora) I xy = I xz = I yz = I yx = I zx = I zy = 0 układ taki definiuje nam osie główne bryły Jeśli bryła ma oś symetrii to będzie ona jedna z osi głównych! (kierunki własne tensora) pozostaja tylko 3 współczynniki diagonalne I xx, I yy, I zz (wartości własne) L = (L x, L y, L z ) = (I xx ω x, I yy ω y, I zz ω z ) Dla obrotu wokół osi głównej L ω np. ω = (ω,0,0) L = (I xx ω,0,0) = I xx ω A.F.Żarnecki Wykład X 12

Osie główne Przykład Cztery masy rozmieszczone w rogach sześcianu: Y a M X Tensor bezwładności Î = 1 0 0 0 3 0 0 0 2 M a 2 Z Osie X, Y i Z sa osiami głównymi Î: oś X - najmniejszy moment bezwładności oś Y - największy moment bezwładności oś Z - pośredni moment bezwładności A.F.Żarnecki Wykład X 13

Prostopadłościan Osie główne Walec Sześcian Rakieta tenisowa 00 11 01 00 11 01 000 111 000000 111111 0000000 1111111 0000000 1111111 0000000 1111111 000000 0000000 1111111 111111 11111 0100000 01 00 11 I xx I yy I zz Kula I xx = I yy I zz I xx = I yy = I zz I xx = I yy = I zz Tak jak dla kuli! A.F.Żarnecki Wykład X 14

Osie główne W przypadku bryły wirujacej swobodnie (stała wartość L) stabilny ruch obrotowy (stały kierunek wektora ω) możliwy jest tylko wokół osi głównych o największym i najmniejszym momencie bezwładności Oś o największym I Oś o pośrednim I Oś o najmniejszym I obrót stabilny obrót niestabilny obrót stabilny A.F.Żarnecki Wykład X 15

Osie główne Energia kinetyczna w układzie osi głównych E k = 1 2 ω L = 1 2 (I xx ω 2 x + I yy ω 2 y + I zz ω 2 z) Jeśli nałożymy więzy narzucajace obrót ciała ze stała prędkościa katow a ω to przyjmie ono ułożenie odpowiadajace maksymalnej energii kinetycznej obrót wokół osi o największym momencie bezwładności maksymalna wartość momentu pędu Wirujacy dysk Wirujacy pręt A.F.Żarnecki Wykład X 16

Wirujacy łańcuszek Osie główne Przybiera kształt obręczy odpowiadajacy maksymalnemu momentowi bezwładności maksymalnej wartości momentu pędu maksymalnej energii kinetycznej W układzie obracajacym się Siła odśrodkowa daży do rozmieszczenia masy jak najdalej od osi obrotu. Stabilny jest stan odpowiadajacy minimum energii potencjalnej (siły odśrodkowej) F i = m i ω 2 r i E p,i = 1 2 m i ω 2 r 2 E p = i E p,i = 1 2 ω2 i m i r 2 = 1 2 ω2 I = E k Minimum energii potencjalnej odpowiada maksimum energii kinetycznej. W układzie laboratoryjnym masa oddala się od osi zgodnie z zasada bezwładności A.F.Żarnecki Wykład X 17

Mechanika płynów Płyn Substancja, która może dowolnie zmieniać swój kształt w zależności od naczynia, w którym się znajduje, a także swobodnie się przemieszczać (przepływać) pod wpływem przyłożonych sił (ciśnień). W tej ogólnej definicji do płynów zaliczamy zarówno ciecze jak i gazy! Mikroskopowo płynem nazwiemy substancje, której molekuły moga swobodnie przemieszczać się względem siebie (w odróżnieniu od molekuł w kryształach). Przy czym w cieczach molekuły pozostaja zwiazane wzajemnymi oddziaływaniami, a w gazie nie sa ze soba zwiazane. Płyn doskonały (idealny) Płynem doskonalym nazwiemy ciecz nieściśliwa, w której nie występuja opory ruchu (poza bezwładnościa cieczy). A.F.Żarnecki Wykład X 18

Gęstość Pojęcia podstawowe Definiujemy jako stosunek masy do objętości (tak jak dla ciał stałych): ρ = lim V 0 W przypadku płynu doskonałego ρ = const. Prędkość przepływu m Definiujemy jako granicę średniej prędkości niewielkiej objętości płynu. v = lim V 0 p m W ogólnym przypadku, także dla płynu doskonałego, zależy od położenia i czasu: v = v(x, y, z, t). V W ogólym przypadku ρ = ρ(x, y, z, t). m p v Przepływ stacjonarny: niezależny od czasu, v = v(x, y, z) A.F.Żarnecki Wykład X 19

Pojęcia podstawowe Równanie ciagłości W przypadku przepływu stacjonarnego, zmiana prędkości przepływu wzdłuż lini pradu wiaże się ze zmiana przekroju poprzecznego: przepływ masy przez kolejne powierzchnie musi być taki sam S 1 v 1 v 2 S 2 Dla płynu idealnego: Ciśnienie S 1 v 1 ρ 1 = S 2 v 2 ρ 2 S v = const Siła działajaca na jednostkę powierzchni elementu płynu ze strony płynu lub ścianek naczynia p = F S F S A.F.Żarnecki Wykład X 20

Statyka Prawo Pascala Sformułowane w połowie XVIIw. przez Blaise a Pascala Jeżeli na ciecz lub gaz w zbiorniku zamkniętym wywierane jest ciśnienie zewnętrzne, to ciśnienie wewnatrz zbiornika jest wszędzie jednakowe i równe ciśnieniu zewnętrznemu. Prawo to obowiazuje w przypadku statycznym (płyn nie porusza się). Nie uwzględnia też wpływu oddziaływania grawitacyjnego (ciśnienienia hydrostatycznego). Prasa hudrauliczna Przykład Pascala wykorzystania prawa p = F 1 S 1 = F 2 S 2 A.F.Żarnecki Wykład X 21

Statyka Ciśnienienie hydrostatyczne Szczególnym przypadkiem oddziaływania na ciecz jest pole grawitacyjne Ziemi. Na element o powierzchni S znajdujacy się na głębokości h wywierane jest zewnętrzne ciśnienie p 0 oraz dodatkowy nacisk słupa cieczy N = Q = ρ g h S ρ p 0 h g Całkowite ciśnienie na głębokości h wyniesie więc: p = ρ g h + p 0 S A.F.Żarnecki Wykład X 22

Statyka Siła wyporu Prawo Arhimedesa wynika wprost ze wzoru na ciśnienie hydrostatyczne. Dla prostopadlościanu zanurzonego całkowicie w cieczy o gęstości ρ: ρ p 0 W = N 1 N 2 = ρ g (h + h) S ρ g h S = ρ g h S Ν 2 h g = ρ g V gdzie V jest objętościa ciała, wypartej cieczy. czyli objętościa S h Siła wyporu jest równa co do wartości ciężarowi cieczy wypartej przez ciało (ale przeciwnie skierowana) Ν 1 W = ρ V g A.F.Żarnecki Wykład X 23

Statyka Siła wyporu Rozważmy naczynie z ciecza, do którego wkładamy ciało o gęstości mniejszej od gęstości cieczy. Nowa wysokość cieczy w naczyniu (h + h)s = hs + x S h ρ g x S h h Zanurzenie x wynika z siły wyporu g ρ x S = Q S S Nacisk cieczy na dno naczynia po włożeniu ciała wyniesie N = g ρ (h + h)s = g ρ h S + g ρ x S = g ρ h S + Q Nacisk zwiększa się dokładnie o ciężar pływajacego ciała. A.F.Żarnecki Wykład X 24

Płyn idealny Przepływ płynu Dla płynu idealnego nie występuja opory ruchu - przepływ odbywa się bez strat energii. Płyn idealny jest też nieściśliwy - nie zmienia się jego energia wewnętrzna (pomijamy zmiany temperatury). Możemy wykorzystać zasadę zachowania energii do opisu przepływu! Rozważmy objętość płynu ograniczona powierzchniami S 1 i S 2. W czasie t przesunie się ona odpowiednio o l 1 = v 1 t l 2 = v 2 t Praca sił ciśnienienia działajacego na rozważana objętość płynu wyniesie l 1 l p 1 p 2 v 1 v 2 S 1 S 2 2 W p = p 1 S 1 l 1 p 2 S 2 l 2 = p 1 V p 2 V gdzie z równania ciagłości: S 1 l 1 = S 2 l 2 = V A.F.Żarnecki Wykład X 25

Przepływ płynu Jeśli przepływ jest stacjonarny to zmianę energii kinetycznej wybranej objętości cieczy możemy policzyć zauważajac, że po czasie t objętość V poruszajac a się z prędkościa v 1 zastępuje objętość V poruszajaca się z prędkościa v 2 l l 2 1 p E k = V ρ v2 2 V ρ 2 v2 1 p S 2 v 2 1 2 2 v S 1 1 Zmiana energii kinetycznej wynika z pracy wykonanej przez siły ciśnienia W p = p 1 V p 2 V = V ρ v2 2 2 V ρ v2 1 2 = E k ÔÖÞ Þ V p Þ Ð 1 p 2 = ρ v2 2 2 ρ v2 1 2 Ale powierzchnie S 1 i S 2 mogliśmy wybrać dowolnie. Musi więc być spełnione p + ρ v2 2 = const A.F.Żarnecki Wykład X 26

Prawo Bernouliego Jeśli przepływ odbywa się w polu grawitacyjnym g to dodatkowo trzeba uwzględnić zmianę energii potencjalnej: g l 2 p 2 E p = V ρ g y 2 V ρ g y 1 S 2 v 2 Z zachowania energii mamy wtedy: W p = E k + E p p 1 l S 1 1 v 1 y Co prowadzi do ostatecznego wzoru: x p + ρgy + ρ v2 = const 2 zwanego prawem Bernouliego A.F.Żarnecki Wykład X 27

Przykład Prawo Bernouliego Z jaka prędkościa wypływa ciecz z naczynia, jeśli otwór znajduje się h poniżej poziomu cieczy? Stosujac prawo Bernouliego do punktów A i B: p o + ρgh = p o + ρ v2 2 v = 2gh ρ A h g v B p 0 Tak jak przy spadku swobodnym lub wahadle! Dysza Venturiego Przyrzad służacy do pomiaru prędkości cieczy lub gazu p = ρgh = ρ 2 (v2 2 v2 1 ) = ρv2 1 2 ( A1 A 2 ) 2 1 Zaniedbujemy opory! A.F.Żarnecki Wykład X 28

Ruch w ośrodku Siła nośna Prawo Bernouliego tłumaczy także powstawanie siły nośnej w przypadku ciał (na przykład skrzydła samolotu) poruszajacych się w ośrodku. Ciśnienie jest mniejsze w obszarze wiekszych prędkości opływania (p + ρv2 2 = const) ciało jest wciagane w obszar wiekszych prędkości Ale można na to spojrzeć też z punktu widzenia praw Newtona! Siła nośna jest siła reakcji! Ciało wymusza zmianę kierunku ruch czasteczek ośrodka, pcha go w dół... A.F.Żarnecki Wykład X 29

Ruch w ośrodku Zjawisko Magnusa Walec wirujacy w przepływajacej poprzecznie do osi obrotu cieczy lub gazie. zgodne kierunki prędkości: prędkość przepływu wzrasta przyspieszenie dośrodkowe rośnie ciśnienie maleje przeciwne kierunki prędkości: prędkość przepływu maleje przyspieszenie dośrodkowe maleje ciśnienie wzrasta wypadkowa siła nośna F N v A.F.Żarnecki Wykład X 30

Lepkość Ciało poruszajace się po powierzchni cieczy: tarcie wewnętrzne pomiędzy warstwami cieczy poruszajacymi się z różnymi prędkościami. d V S F Formuła empiryczna: F L = i V η v S d Warstwa cieczy przylegajaca ciała porusza się wraz z nim. do gdzie: v - prędkość ciała S - powierzchnia styku z ciecza d - głębokość naczynia η - współczynnik lepkości Warstwa cieczy przylegajaca dna spoczywa. do A.F.Żarnecki Wykład X 31

Lepkość Typowe wartości: eter 0.0002 Ns/m 2 woda 0.001 Ns/m 2 gliceryna 1.5 Ns/m 2 miód 500. Ns/m 2 wodór 0.000009 Ns/m 2 powietrze 0.000018 Ns/m 2 tlen 0.000021 Ns/m 2 Lepkość cieczy maleje z temperatura Lepkość gazów rośnie z temperatura ciecz gaz A.F.Żarnecki Wykład X 32

Ruch w ośrodku Opór czołowy Siły jakie działaja na ciało poruszajace się w ośrodku możemy podzielić na: siłę oporu czołowego F v siłę nośna F N v V c = V F N F Fo Z analizy wymiarowej: F = i v C 2 ρv2 S ÛÞ Ö Æ ÛØÓÒ gdzie: v - prędkość ciała S - powierzchnia poprzeczna ρ - gęstość cieczy C -bezwymiarowy współczynnik zależny od kształtu ciała, jego orientacji względem v oraz bezwymiarowej kombinacji parametrów: Re = v l ρ η Re - liczba Reynoldsa, l - wymiar poprzeczny O.Reynolds (1883): skalowanie przepływów cieczy A.F.Żarnecki Wykład X 33

Ruch w ośrodku Opór czołowy Dla ciała kulistego i Re 1 istnieje ścisłe rozwiazanie problemu: (G.Stokes 1851) C = 24 Re F = 6πηr v siła oporu proporcjonalna do v Wyniki pomiarów współczynnika C dla kuli: C Re 24 C 4 Re0.3 C 0.45 W obszarze dużych wartości Re C ÓÒ Ø F v 2 małe prędkości duże prędkości A.F.Żarnecki Wykład X 34

Ruch w ośrodku Prędkość graniczna Równanie ruchu kuli spadajacej w cieczy (Re 1) F o= 6 πη r v W= m g p m a = m g m p g 6πηr v Rozwiazanie (ruch w pionie): v(t) = v gr + (v 0 v gr )exp ( 6πηr m ) t v v 0 > v gr Q = m g v gr v 0 = 0 v gr - prędkość graniczna A.F.Żarnecki Wykład X 35 t

Ruch w ośrodku Prędkość graniczna Dla kuli spadajacej w cieczy (Re 1) Zależność od kształtu Kula: v gr = 2 9 r 2 g(ρ ρ p ) η F = 6π ηr v 18.8 ηr v Dysk ( v): F = 16 ηr v Dysk ( v): F = 32 3 ηr v A.F.Żarnecki Wykład X 36

Egzamin Przykładowe pytania testowe: 1. Wektor momentu pędu L jest równoległy do prędkości katowej ω A dla symetrycznego tensora Î B dla diagonalnego tensora Î C zawsze D dla ω osi głównej 2. Swobodnie wirujaca bryła sztywna ma stabilnych osi obrotu przynajmniej A dwie B sześć C trzy D jedna 3. Równanie ciagłości dla przepływu płynów wynika z zachowania A energii B masy C gęstości D pędu 4. Prędkość z jaka wypływa woda przez otwór w dolnej krawędzi beczki, wraz z obniżaniem się poziomu wody w beczce A jest stała B rośnie C maleje D zależy od kierunku otworu 5. Siła lepkości, działajaca na ciało poruszajace się po powierzchni cieczy, nie zależy od A powierzchni B gęstości cieczy C prędkości ciała D głębokości naczynia A.F.Żarnecki Wykład X 37

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego