Franciszka Bolanowska Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Analiza finansowa przedsiębiorstw z punktu widzenia właściciela, na przykładzie przedsiębiorstw z branży działalność usługowa w zakresie informacji. Słowa kluczowe: analiza finansowa, wskaźniki, płynność, sprawność, wypłacalność, rentowność. Streszczenie: Raport ma na celu przedstawienie wskaźników przedsiębiorstwa X, obliczonych na podstawie danych pochodzących ze sprawozdań finansowych danego przedsiębiorstwa, pochodzących odpowiednio z lat 2010 i 2011, oraz porównania ich z danymi sektorowymi. Keywords: financial analysis, ratios, solvency, profitability, liquidity, efficiency Abstract: The report aims to present the indicators of company X, calculated on the basis of data from the financial statements of a company, coming accordingly from the years 2010 and 2011, and to compare them with the data sector.
1. Wstęp Analiza finansowa jest narzędziem służącym do oceny kondycji finansowej przedsiębiorstwa, stanowi bowiem najbardziej rozbudowaną część analizy ekonomicznej przedsiębiorstwa. Można ją podzielić na: a) analizę wstępną, która jest początkowym etapem analizy sprawozdań finansowych, podczas którego formułowane są wstępne hipotezy o kondycji przedsiębiorstw (sugestie dotyczące kierunku dalszej analizy), b) analizę wskaźnikową, polegającej na obliczaniu wskaźników z udostępnionych danych pochodzących ze sprawozdań finansowych, oraz ich ocenie porównawczej w czasie i przestrzeni, c) analizę mierników syntetycznych, która umożliwia ostateczną ocenę sytuacji finansowej przedsiębiorstwa nie tylko w przeszłości. W tej analizie, dzięki niektórym modelom, umożliwione jest również szacowanie, jak obecna sytuacja finansowa przedsiębiorstwa będzie się kształtować w przyszłości (kolejnych latach działalności). Analiza wskaźnikami finansowymi często jest wykorzystywana przy zarządzaniu firmą (np. przy analizie trendów, konkurencji, ocenie wyników osiągniętych w oznaczonym czasie w stosunku do wyników przewidywanych, oraz naturalnie do szacowania przyszłej sytuacji finansowej danego przedsiębiorstwa). Dlatego właśnie wykorzystywana jest najczęściej przez: menedżerów przy podejmowaniu odpowiednich decyzji dotyczących sprawnego funkcjonowania firmy, kredytodawców przy ocenie zdolności przedsiębiorstwa do samofinansowania oraz udziałowców firmy przy ocenie wielkości dywidendy i zyskowności akcji przedsiębiorstwa. 1 W niniejszym raporcie zostanie wykorzystana analiza wskaźnikowa, a uzyskane dla przedsiębiorstwa X wyniki zostaną porównane z odpowiednimi wynikami sektorowymi. 2. Wykorzystanie metody wskaźnikowej dla przedsiębiorstwa X Na metodę wskaźnikową składają się wybrane wskaźniki: 1. wskaźnik płynności, który informuje o stanie źródeł gotówki znajdujących się w przedsiębiorstwie (tych przeznaczonych na regulację zobowiązań bieżących), 2. wskaźnik rentowności, który ma za zadanie ocenę wysokości zysku, jaki generuje przedsiębiorstwo, w relacji do przychodów i zainwestowanego kapitału. 3. wskaźnik zadłużenia (wypłacalności) bada strukturę kapitału (pasywów), pod kątem zdolności spółki do regulacji zobowiązań. 4. wskaźnik sprawności, który informuje o sposobie wykorzystania aktywów w celu generowania przychodów ze sprzedaży. 1.1 Wskaźniki płynności. Tabela 1. Wskaźniki płynności dla przedsiębiorstwa X. Wskaźnik płynności / lata 2010 2011 Wskaźnik bieżącej płynności 0,83 0,64 Wskaźnik szybkiej płynności 0,72 0,50 Wskaźnik podwyższonej płynności 0,82 0,64 Źródło: opracowanie na podstawie materiałów dydaktycznych mgr Dariusza Porębskiego. 1 dr hab. inż. Zofia Wilimowska, http://www.pwsz.nysa.pl/~ifin/dopobrania/anal_fin.pdf, data dostępu: 05.05.2013
Wskaźnik bieżącej płynności pokazuje w jakim stopniu bieżące zobowiązania firmy są pokrywane przez bieżące aktywa. Wskaźnik sektorowy dla danej branży z roku 2010 wynosił średnio 2,07, natomiast dla roku 2011 wynosił 2,04. Jak widać w przedstawionym przedsiębiorstwie X, wartość tego wskaźnika spadła z 0,83 w 2010 roku do 0,64 w 2011. Oznaczać to może, że przedsiębiorstwo coraz gorzej radzi sobie ze swoimi aktywami bieżącymi, które w sposób nieprawidłowy pokrywają zobowiązania firmy. Wskaźnik szybkiej płynności informuje o stopniu pokrycia zobowiązań krótkoterminowych aktywami. Odpowiedni wskaźnik sektorowy dla branży informacyjnej z roku 2010 wynosił 1,28, a 1,27 w roku 2011. W roku 2010 wskaźnik szybkiej płynności dla przedsiębiorstwa X był wyższy o 0,22 niż w roku 2011, co potwierdza wniosek wysnuty po policzeniu wskaźnika płynności bieżącej firma w nieefektywny sposób zarządza swoimi aktywami. Wskaźnik podwyższonej płynności określa zdolność spółki do spłacenia bieżących zobowiązań, z uwzględnieniem najbardziej płynnych aktywów (ich zdolność do regulacji zobowiązań jest natychmiastowa lub prawie natychmiastowa). Wskaźnik sektorowy dla danej branży wynosił 0,33 natomiast dla roku 2011 wynosił 0,31. W obu przypadkach wskaźniki obliczone dla przedsiębiorstwa X są o wiele wyższe od średniej dla danej branży, co oznacza, że firma bardzo dobrze radzi sobie ze spłatą bieżących zobowiązań. 1.2 Wskaźniki rentowności. Tabela 2. Wskaźniki rentowności dla przedsiębiorstwa X Wskaźnik rentowności / lata 2010 2011 Wskaźnik rentowności 0,067 0,093 Wskaźnik rentowności aktywów 0,020 0,039 Stopa zwroty z kapitału własnego 0,034 0,062 Źródło: opracowanie na podstawie materiałów dydaktycznych mgr Dariusza Porębskiego. Wskaźnik rentowności sprzedaży przedstawia wartość zysku netto, przypadającego na każdą złotówkę sprzedanych produktów, wyrobów i usług. Wskaźnik sektorowy dla branży informacyjnej w roku 2010 wynosił 3,91, a w roku 2011 wynosił 4,05. W 2010 roku, w badanym przedsiębiorstwie X, na każdą złotówkę sprzedanych produktów przypadało około 0,07 zł zysku netto (po opodatkowaniu), natomiast dla roku 2011 zysk ten nieznacznie się polepszył i wyniósł 0,09 zł. Wynika z tego, że przedsiębiorstwo X znalazło się w lepszej sytuacji. Wskaźnik rentowności aktywów informuje o stosunku wielkości zysku netto (wypracowanego przez jednostkę) do wartości majątku zaangażowanego w przedsiębiorstwie. Wskaźnik sektorowy dla danej branży w roku 2010 wynosił 10,58 natomiast dla roku 2011 10,67. Wynik obliczeń tego wskaźnika dla przedsiębiorstwa X pokazuje, że firma w bardzo zły sposób (nieefektywnie) zarządza swoim majątkiem wskaźniki w obu latach (2010, 2011) są znacznie niższe od średnich wskaźników sektorowych. Stopa zwrotu z kapitału własnego przedstawia wielkość zysku netto przypadającego na jednostkę kapitału zainwestowanego. Wskaźnik sektorowy dla branży informacyjnej w roku 2010 wynosił 20,03 a w roku 2011 19,02. Jak widać wyznaczniki policzone dla przedsiębiorstwa X znacznie odbiegają od wyznaczonej średniej sektorowej. Oznacza to, że wielkość zysku przypadającego na jednostkę kapitału zainwestowanego jest zbyt niska. 1.3 Wskaźniki zadłużenia. Tabela 3. Wskaźniki zadłużenia dla przedsiębiorstwa X Wskaźnik zadłużenia / lata 2010 2011 Wskaźnik ogólnego zadłużenia 0,398 0,381 Wskaźnik zadłużenia długoterminowego 0,207 0,222 Wskaźnik pokrycia zobowiązań długoterminowych rzeczowymi składnikami majątku 3,145 3,402
Źródło: opracowanie na podstawie materiałów dydaktycznych mgr Dariusza Porębskiego. Wskaźnik ogólnego zadłużenia informuje o jakości struktury finansowania majątku przedsiębiorstwa, czyli jaki udział stanowią kapitały obce w całości źródeł finansowania. Według standardów wskaźnik ten powinien mieścić się w przedziale 0,57 0,67. W przedsiębiorstwie X wskaźnik dla kolejnych lat 2010, 2011, znajduje się pod progiem (0,57). Taki wynik informuje nas, że poziom zadłużenia badanego przedsiębiorstwa oraz ryzyko finansowe nie jest wysokie. Wskaźnik zadłużenia długoterminowego przedstawia stopień zabezpieczenia udzielanych kredytów przed kapitał własny przedsiębiorstwa. Średnie wartości tego wskaźnika dla branży informacyjnej powinny wynosić 0,5 (choć do interpretacji można również przyjąć przedział od 0,5 do 1,0). W danym przedsiębiorstwie X obliczony wskaźnik znajduje się poniżej ustalonego progu, co oznacza, że zobowiązania długoterminowe są niższe niż kapitał własny. Wskaźnik pokrycia zobowiązań długoterminowymi rzeczowymi składnikami majątku przedstawia stopień w jakim rzeczowe składniki majątku przedsiębiorstwa zabezpieczają zobowiązania długoterminowe. W przedsiębiorstwie X wskaźnik ten kształtował się na poziomie wyższym niż 1, co informuje nas o tym, że pokrycie zobowiązań długoterminowych rzeczowymi składnikami majątku jest bardzo dobre. 1.4 Wskaźniki sprawności działania. Tabela 3. Wskaźniki sprawności działania dla przedsiębiorstwa X Wskaźnik sprawności działania / lata 2010 2011 Wskaźnik rotacji należności 4,23 3,31 Wskaźnik rotacji należności w dniach 85,10 108,90 Wskaźnik rotacji zapasów 14,12 10,50 Wskaźnik rotacji zapasów w dniach 25,50 34,30 Źródło: opracowanie na podstawie materiałów dydaktycznych mgr Dariusza Porębskiego. Wskaźnik rotacji należności informuje ile razy w ciągu roku firma odtwarza stan swoich należności. Zadowalający poziom tego wskaźnika mieści się w przedziale 7 10. W roku 2010 badane przedsiębiorstwo X znajdowało się pod ustaloną średnią wskaźnik spadł z 4,23 w 2010 roku do 3,31 w 2011 roku. Niski poziom wskaźnika (czyli znajdujący się poniżej wartości 7) informuje, że poziom należności jest zbyt wysoki. Znaczy to, że przedsiębiorstwo zbyt mocno kredytuje swoich klientów, co oznacza długotrwałe zamrożenie środków pieniężnych w należnościach. Wskaźnik rotacji należności w dniach określa okres oczekiwania na uzyskanie należności za swoją sprzedaż kredytową. Sektorowy wskaźnik wynosił w roku 2010 48,14, a w 2011 49,23. Wyznacznik ten, w przedsiębiorstwie X, osiągnął w 2010 roku wartość znacznie wykraczającą ponad próg 85,10, a w roku 2011 skoczył jeszcze wyżej, osiągając poziom 108,90. Wiadomo, że im wyższy jest poziom tego wskaźnika tym firma odznacza się większymi problemami ze ściągalnością swoich zobowiązań, co prowadzi do obniżenia płynności. Wskaźnik rotacji zapasów określa ile razy w ciągu roku przedsiębiorstwo odnawia swoje zapasy. Wysoki wskaźnik zapasów oczywiście nie jest korzystny dla przedsiębiorstw, a to głównie z powodu zbyt wysokich kosztów magazynowania. Dla badanego przedsiębiorstwa X, w 2010 roku wskaźnik ten wynosił 14,12, a w następnym roku spadł, co wpłynęło korzystnie na działalność firmy (mniejsze koszta magazynowania zapasów). Wskaźnik rotacji zapasów w dniach pokazuje co ile dni dane przedsiębiorstwo odnawia swoje zapasy dla zrealizowania sprzedaży. W przypadku danego wskaźnika jego wysoka wartość nie jest dobra dla firmy, ponieważ świadczy o zbyt wolnym obrocie zapasami, co w oczywisty sposób łączy się z dodatkowymi
kosztami ponoszonymi przez przedsiębiorstwo, w szczególności w postaci kosztów magazynowych. Wskaźnik sektorowy w roku 2010 wynosił 43,63, a w 2011 roku wynosił 40,32. Jak widać jego wartość, dla przedsiębiorstwa X, znajduje się poniżej ustalonej średniej. Jednak wzrost jego wartości w 2011 roku, może oznaczać zaniedbanie ze strony przedsiębiorstwa, przez co poniosło ono dodatkowe koszta. 3. Podsumowanie Powyższe obliczenia i ich interpretacje dotyczące przedsiębiorstwa X przedstawiają jego sytuację finansową. W sektorze płynności, porównując otrzymane wyniki do średniej sektorowej widzimy, że pomimo iż firma świetnie radzi sobie ze spłatą bieżących zobowiązań, reszta wskaźników nie prezentuje się zbyt dobrze. Drugimi omawianym sektorem jest rentowność. W tym dziale badane przedsiębiorstwo X można określić mianem spółki znajdującej się w bardzo złej kondycji. Wyliczenia wykazały duży problem firmy z rentownością aktywów oraz zwrotem z kapitału. Trzeba jednak zwrócić uwagę, że na przełomie lat 2010 i 2011 przedsiębiorstwo poprawiło znacząco rentowność sprzedaży. Rozpatrując trzeci sektor, a więc zadłużenie ogólne, można wyraźnie zauważyć że przedsiębiorstwo Y prezentuje bardzo złą formę (zwróćmy choćby uwagę na zbyt duży poziom zadłużenia), chociaż firma nadrabia dobrym pokryciem zobowiązań. Ostatnimi z omawianych wskaźników są wskaźniki sprawności działania. Po wykonaniu analizy obliczonych wskaźników widać, że pomimo zaniedbania w kwestii zbyt wysokiego poziomu należności, przedsiębiorstwo X poprawiło swoją sytuację w kwestii gromadzenia zbyt dużej ilości zapasów. Podsumowując, można dojść do wniosku, że w badanym przedsiębiorstwie X, wyliczone wskaźniki informują o nieumiejętności kierownictwa w kwestii zarządzania firmą i jej zasobami. Jednak kierownictwo może przede wszystkim starać się dążyć do zwiększenia przychodów jest to strategia bardziej opłacalna w długim terminie. Bibliografia: 1. Wskaźniki poziomu płynności w małym przedsiębiorstwie, [G. Michalski, autorstwo = 100%], [w:] A. Bielawska [red.], Uwarunkowania rynkowe rozwoju mikro i małych przedsiębiorstw, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 458, Ekonomiczne problemy usług nr 10, Szczecin 2007, ISSN 1640-6818, s. 277-285. 2. Michalski Grzegorz, Ocena finansowa kontrahenta na podstawie sprawozdań finansowych (Financial Analysis in the Firm. A Value-Based Liquidity Framework), oddk, Gdańsk 2008. 3. Michalski Grzegorz, Strategie finansowe przedsiębiorstw (Entrepreneurial financial strattegies), oddk, Gdańska, 2009 4. Czynniki kształtujące koszt kapitału obcego w małym przedsiębiorstwie, [G. Michalski, autorstwo = 100%], w: Uwarunkowania rynkowe rozwoju mikro i małych przedsiębiorstw, A. Bielawska [red.], Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, nr 427, Ekonomiczne problemy usług, Szczecin 2006, nr 2, ISBN 978-83-7241-543-1, s. 465-471. 5. Korzyści firmy z utrzymywania płynności finansowej, [G. Michalski, autorstwo = 100%], Finanse i Bankowość nr 11, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu nr 972, Wydawnictwo AE, Wrocław 2003, s. 115-124. 6. Michalski, Grzegorz Marek, Wprowadzenie do zarządzania finansami przedsiębiorstw, (Introduction to Entrepreneurial Financial Management), Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=1934041 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.1934041 7. Materiały dydaktyczne mgr Dariusza Porębskiego, https://sites.google.com/site/dapodarek/dydaktyka 8. http://finansopedia.forsal.pl/wiki/wska%c5%banik_rotacji_nale%c5%bcno%c5%9bci_w_dniach 9. http://rifp.pl/analiza-finansowa-przedsiebiorstwa/analiza-wskaznikowa/ 10. http://rachunkowosc.com.pl/artykul/200304/4/analiza_wstepna_sprawozdan_finansowych_- _nie_taka_prosta
11. dr hab. inż. Zofia Wilimowska, http://www.pwsz.nysa.pl/~ifin/dopobrania/anal_fin.pdf