RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ PRZEPROWADZONEJ W I LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCYM IM. B. PRUSA W ŻARACH w r. szk. 2012/2013 OBSZAR I: EFEKTY DZIAŁALNOŚCI DYDAKTYCZNEJ, WYCHOWAWCZEJ I OPIEKUŃCZEJ ORAZ INNEJ DZIAŁALNOŚCI STATUTOWEJ SZKOŁY WYMAGANIE 1.3: UCZNIOWIE SĄ AKTYWNI
WPROWADZENIE Niniejszy dokument to raport końcowy z ewaluacji oferty zajęć pozalekcyjnych. Celem powstania tego dokumentu jest ocena trafności doboru oferty zajęć pozalekcyjnych, zebranie informacji na temat ich różnorodności, atrakcyjności oraz zgodności z oczekiwaniami i wymaganiami uczniów i ich rodziców. W ramach ewaluacji przyjęto następujące kryteria: trafność dostępność efektywność skuteczność atrakcyjność systematyczność przydatność, dostosowanie do potrzeb Prace odbywały się według wcześniej opracowanego planu i projektu. W ramach zadań zespół ewaluacyjny opracował arkusze ankiet dla uczniów i rodziców, arkusze wywiadu dla nauczycieli i dyrektora, arkusze obserwacji, a następnie poddał analizie ich wyniki. Dokonał również analizy dokumentów szkolnych dzienników zajęć pozalekcyjnych. W skład zespołu ewaluacyjnego weszły: 1. Elżbieta Gesing - przewodnicząca 2. Beata Kogut - członek Do ewaluacji wykorzystano następujące techniki badawcze: ankieta, wywiad, obserwacja i analiza dokumentacji. Przedstawione w niniejszym dokumencie wyniki prac badawczych bazują przede wszystkim na opiniach zawartych w ankietach wypełnianych przez uczniów i rodziców, na wynikach wywiadu z nauczycielami i dyrektorem szkoły, analizie harmonogramu i dzienników zajęć pozalekcyjnych. Ankiety zawierały pytania zamknięte i otwarte, co pozwoliło uzyskać szeroki materiał informacyjny. Odpowiedzi udzieliło 248 uczniów, co stanowi 0% wszystkich uczniów kl. I i II. Zapytano również 83 rodziców (losowo wybranych z 9 klas) oraz 00 nauczycieli. Przyjęcie takiej strategii badawczej pozwoliło na zgromadzenie danych stanowiących podstawę do uzyskania obiektywnych wniosków przedstawionych w dalszej części opracowania. PREZENTACJA WYNIKÓW EWALUACJI 1. Zbiorcze opracowanie ankiet prowadzonych wśród uczniów. W ankiecie wzięło udział 248 uczniów z klas I i II. Pytanie 1: Czy w szkole, do której uczęszczasz prowadzone są zajęcia pozalekcyjne? Tak 212
Nie 13 Nie wiem 23 0 % ankietowanych uczniów wie, że w szkole prowadzone są zajęcia pozalekcyjne. Pytanie 2: Czy znasz ofertę zajęć pozalekcyjnych prowadzonych w szkole? Tak 168 Nie 80 0 % ankietowanych uczniów zna ofertę zajęć pozalekcyjnych prowadzonych w szkole. Niestety, aż 0% oferty nie zna. Pytanie 3. Skąd się o niej dowiedziałeś? Uczniowie na pierwszym miejscu postawili nauczyciela przedmiotu (87). Cieszy również fakt, że korzystają z informacji zamieszczonych w gablocie informacyjnej (44). Ponadto wskazali na takie źródła, jak: koledzy (25), wychowawca (8) i szkolna strona internetowa (4). Pytanie 3: Czy uczestniczysz w tego typu zajęciach? Tak 88 Nie 160 Tylko 0 % ankietowanych uczniów uczestniczy w zajęciach pozalekcyjnych. Niestety, aż 0% - nie uczestniczy. Pytanie 4: Jeśli uczestniczysz w zajęciach dodatkowych, to w jakich? Z analizy odpowiedzi wynika, że uczniowie najczęściej uczęszczają na następujące zajęcia dodatkowe: matematyka-28, języki obce-15, zajęcia sportowe-9, chemia-6 fizyka, WOS, teatr po 5 j. polski, gazetka szkolna po 4 historia-3 biologia, geografia, EdB, PP- po 1 Nie udzieliło odpowiedzi 17 uczniów. dlaczego? Uczniowie najczęściej wskazywali na możliwość wyrównywania wiedzy (29), zdobywania wiedzy (24), udziału w życiu szkoły i rozwijania zainteresowań (13). Ponadto odpowiadali, że po prostu lubią uczestniczyć w zajęciach pozalekcyjnych (6) oraz chcą aktywnie spędzać czas (2). Nie udzieliło odpowiedzi 14 uczniów.
Pytanie 6. Jeśli nie, to dlaczego? Ankietowani najczęściej odpowiadali, że nie uczestniczą w zajęciach pozalekcyjnych z powodu braku czasu (41) i że nie mają takiej potrzeby/nie są zainteresowani (37). Oprócz tego wymieniali również takie przyczyny, jak: dojazd (23), nieznajomość oferty (21), uczestniczenie w zajęciach poza szkołą (13). Ponadto twierdzili, że nic się na zajęciach ciekawego nie dzieje (9), nie pasują im godziny (8) albo że są po prostu leniwi (6). Pojedyncze osoby same nie wiedziały, dlaczego nie chodzą na kółka. Inne z kolei odpowiadały, że nie lubią zajęć pozalekcyjnych albo że nie było chętnych na kółko, które akurat ich interesowało. Odpowiedzi nie udzieliło 12 osób. Pytanie 8: Czy twój udział w zajęciach pozalekcyjnych ma pozytywny wpływ na wyniki w nauce? Tak 73 Nie 4 Nie wiem 11 0 % uczniów uważa, że udział w zajęciach dodatkowych ma wpływ na wyniki w nauce i zajęcia te wpływają na poprawienie ocen. Pytanie 9: Czy systematycznie uczestniczysz w takich zajęciach? Tak 37 Nie 51 Aż 0% uczniów przyznało, że nie uczestniczyło w zajęciach systematycznie. Pytanie 10: Czy uważasz, że oprócz proponowanych przez szkołę zajęć powinny być organizowane inne zajęcia? Tak 100 Nie 57 Nie wiem 4 Nie udzielono odpowiedzi 7 Tylko 0 % uczniów stwierdziło, że ilość i różnorodność zajęć oferowanych przez szkołę jest wystarczająca. 0% uczniów wymieniła zajęcia, które mogłyby jeszcze wzbogacić tę ofertę. Pytanie 11: Jeśli tak, to jakie? Zdecydowanie najczęściej wymieniane to zajęcia artystyczne: muzyczne, wokalne, taneczne, plastyczne, fotograficzne. Zaraz za nimi znalazły się zajęcia sportowe: pływanie, koszykówka
dziewcząt, piłka ręczna, piłka nożna, siatkówka chłopców, szachy, strzelanie z łuku, sztuki walki, aerobik, fitness, joga. Pojedyncze osoby wymieniały zajęcia: z łaciny medycznej, j. włoskiego, j. hiszpańskiego, psychologiczne, z dziennikarstwa, debatę, filmowe, rysunek techniczny, modelarstwo, informatyczne, astronomiczne, fizyczne i chemiczne doświadczenia, pierwszą pomoc. 2. Zbiorcze opracowanie ankiet prowadzonych wśród rodziców. 3. Podsumowanie wywiadów grupowych z nauczycielami prowadzącymi zajęcia pozalekcyjne. Z analizy wywiadów z nauczycielami wynika, że: a) wszyscy nauczyciele prowadzili 1-2 godziny zajęć pozalekcyjnych w tygodniu w ramach 42. Były to zajęcia przygotowujące do matury lub wyrównawcze, b) większość nauczycieli w ramach 40-godzinnego tygodnia pracy prowadziła 1-2 godziny zajęć pozalekcyjnych w tygodniu. Była to na ogół praca z uczniem zdolnym i rozwijające zainteresowania, c) celem ww. zajęć było wyrównywanie szans edukacyjnych uczniów mających trudności w nauce, uzupełnienie, utrwalenie i usystematyzowanie wiadomości niezbędnych na maturze, rozwijanie zainteresowań, zdobywanie wiedzy umożliwiającej udział w konkursach i olimpiadach przedmiotowych, d) harmonogram, zdaniem nauczycieli, był elastyczny, e) na zajęcia zespołu j. obcych uczęszczało 132 f) zdaniem nauczycieli oferta zajęć pozalekcyjnych jest wystarczająca, jednak nie wszyscy uczniowie z niej korzystają. Przyczyny to: lenistwo, dojazdy, brak czasu, zajęcia poza szkołą g) według nauczycieli uczniowie, którzy regularnie uczestniczą w zajęciach dodatkowych osiągają lepsze wyniki w nauce, często są to uczniowie, którzy startują w konkursach i olimpiadach przedmiotowych, h) efekty: wysokie lokaty w konkursach i olimpiadach przedmiotowych oraz dobre i bardzo dobre wyniki na egzaminie maturalnym, i) wszyscy nauczyciele zadeklarowali prowadzenie zajęć pozalekcyjnych w nowym r. szk., j) będą to zajęcia wyrównawcze, przygotowujące do matury, praca z uczniem zdolnym, rozwijające zainteresowania, k) nauczyciele będą zachęcać uczniów do udziału w zajęciach pozalekcyjnych, pokazując wymierne korzyści płynące z uczestnictwa: wyższe oceny z przedmiotu, satysfakcjonujące wyniki matury, konkursów i olimpiad; poprzez opinie kolegów, przeprowadzenie lekcji pokazowych, zamieszczanie informacji w gablocie informacyjnej, na szkolnej stronie internetowej oraz w mediach. 4. Prezentacja wywiadu z dyrektorem szkoły. 1. Czy szkoła zapewnia uczniom uczestnictwo w zajęciach pozalekcyjnych? Szkoła zapewnia uczniom szeroką ofertę zajęć pozalekcyjnych i uczestnictwo w nich. Zajęcia są organizowane przez nauczycieli ze wszystkich przedmiotów w ramach 42 oraz 40-
godzinnego tygodnia pracy. Informacje o ofercie są zamieszczane w gablocie informacyjnej oraz na szkolnej stronie internetowej. Oprócz tego informują o nich wychowawcy i nauczyciele przedmiotów. Zajęcia obowiązkowe w szkole odbywają się najpóźniej do 8-ej godziny lekcyjnej. 2. Czy oferta zajęć pozalekcyjnych jest zróżnicowana i wynika z potrzeb uczniów? Co roku w szkole prowadzony jest monitoring zajęć pozalekcyjnych. Na początku roku szkolnego wychowawcy klas zasięgają informacji u uczniów i rodziców nt. oferty zajęć pozalekcyjnych. Na tej podstawie przygotowuje się ofertę zajęć pozalekcyjnych. Oferta ta jest uwzględniana w planie pracy szkoły i zatwierdzana przez radę pedagogiczną na wrześniowym posiedzeniu. 3. Czy uczniowie chętnie uczestniczą w zajęciach organizowanych przez szkołę? Tak, pod warunkiem, że zostaną w sposób właściwy zachęceni do udziału w zajęciach i że są one prowadzone na wysokim poziomie, tzn. atrakcyjnie i skutecznie. 4. Czy zajęcia dodatkowe organizowane w szkole odbywają się systematycznie? Jak wynika z analizy dokumentów, wywiadów z nauczycielami oraz prowadzonej obserwacji, zajęcia pozalekcyjne odbywają się systematycznie. 5. Czy harmonogramy zajęć dodatkowych mają elastyczny charakter? Powinny, ale nie zawsze tak jest. Niekiedy bywa tak, że to uczeń musi dopasować się do nauczyciela, a nie odwrotnie. Dlatego też wielu uczniów nie korzysta z oferty zajęć pozalekcyjnych. Prowadzący zajęcia również nie pamiętają o tym, że kółko jest prowadzone nie tylko dla ich uczniów, ale że może w nim uczestniczyć każdy uczeń szkoły. Złoty środek to najpierw zebranie grupy, a dopiero ustalenie harmonogramu spotkań. 6. Jak Pan Dyrektor ocenia efektywność zajęć dodatkowych organizowanych w szkole? Na poziomie dobrym. Niewielu nauczycieli spośród 32 prowadzących zajęcia z uczniem zdolnym może pochwalić się osiągnięciami wysokimi lokatami uczniów w konkursach i olimpiadach przedmiotowych oraz dobrymi i bardzo dobrymi wynikami z egzaminu maturalnego. Aby pozostali nauczyciele mogli dorównać kolegom, powinni pamiętać o skutecznym motywowaniu uczniów do zajęć, o przekazywaniu informacji o konkursach i olimpiadach na bieżąco oraz o atrakcyjnych formach i metodach prowadzenia zajęć. Ponadto, w każdym zespole przedmiotowym powinna mieć miejsce wymiana doświadczeń w ramach WDN. REZULTATY EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ I WNIOSKI DO DALSZEJ PRACY Sformułowanie odpowiedzi na pytania kluczowe 1. Czy szkoła zapewnia uczniom uczestnictwo w zajęciach pozalekcyjnych? 2. Czy oferta zajęć pozalekcyjnych jest zróżnicowana i wynika z potrzeb uczniów? 3. Czy uczniowie chętnie uczestniczą w zajęciach organizowanych przez szkołę? 4. Czy szkoła stwarza możliwość wyrównywania szans edukacyjnych wszystkim uczniom?
Pytanie 1: Czy szkoła zapewnia uczniom uczestnictwo w zajęciach pozalekcyjnych?
a) nauczyciele przy planowaniu zajeć z $ 42 i innych biorą pod uwagę powyższe czynniki. b)
Pytanie 2. Czy oferta zajęć pozalekcyjnych jest zróżnicowana i wynika z potrzeb uczniów? oferta zajęc pozalekcyjnych uwzglednia sugestie uczniów i rodziców,szkoła oferuje dużą ilość zajęć dydaktyczno wyrównawczych, uczniowie mają do dyspozycji wiele kół zainteresowań, dla uczniów z orzeczeniami o niepełnosprawności intelektualnej organizowane są zajęcia dydaktyczno wychowawcze, uczniowie i rodzicestwierdzili, że oferta zajęć pozalekcyjnych jest dostosowana do potrzeb edukacyjnych uczniów, uczniowie uczestniczyli w zajęciach w ramach projektu Klucz to edukacja dzięki czemu rozwijali swoją wiedzę w poszczególnych przedmiotach, ale także uczestniczyli w wycieczkach krajoznawczych, lekcjach muzealnych, wyjazdach do teatru, w szkole działają współtworzone przez uczniów: Samorząd Uczniowski, radiowęzeł, gazetki szkolne Agrafka, Przygoda z matmą, Regulus zajęcia pozalekcyjne obejmują również działania uczniów w Szkolnym Klubie Europejskim Eurolandia, w szkole prowadzone są działania w ramach wymiany międzynarodowej Comenius w szkole działa Klub Wolontariusza Pytania 3. Czy uczniowie chętnie uczestniczą w zajęciach organizowanych przez szkołę? uczniowie chętnie uczestniczą w zajęciach pozalekcyjnych, świadczy o tym liczba uczniów uczęszczających na te zajęcia, wielu uczniów uczestniczy w kilku wybranych przez siebie zajęciach dodatkowych, uczniowie klas trzecich motywują swój udział w zajęciach dodatkowych chęcią jak najlepszego napisania egzaminu gimnazjalnego, Pytanie 4. Czy szkoła stwarza możliwości wyrównywania szans edukacyjnych wszystkim potrzebującym uczniom? szkoła umożliwia wyrównywanie szans edukacyjnych dzięki bogatej ofercie zajęć pozalekcyjnych, nauczyciele prowadzą zajęcia dydaktyczno wyrównawcze dla uczniów słabych, dyslektycznych oraz o obniżonych wymaganiach edukacyjnych, dla uczniów zdolnych nauczyciele prowadzą zajęcia przygotowujące ich do konkursówi olimpiad przedmiotowych, przygotowują dla nich materiały wychodzące poza materiały omawiany na lekcjach, a rozwijający ich zainteresowania,
większość ankietowanych uczniów i rodziców stwierdziła, że uczestnictwo w zajęciach pozalekcyjnych ma pozytywny wpływ na wyniki nauczania 2. WNIOSKI Z BADAŃ SŁABE I MOCNE STRONY Mocne strony: bogata i różnorodna oferta zajęć dodatkowych, zajęcia poza lekcyjne pomagają wyrównywać szanse edukacyjne młodzieży, motywowanie uczniów do uczestnictwa w zajęciach dodatkowych przez zespoły powołane dla uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych, respektowane są zalecenia poradni psychologiczno pedagogicznej w stosunku do uczniów, którzy maja orzeczenia z tej poradni, nauczyciele w miarę możliwości indywidualizują pracę z uczniem ijego potrzeby edukacyjne, liczebność grup na zajęciach dodatkowych umożliwia lepszy kontakt z uczniem,
nauczyciele w trakcie zajęć dodatkowych nie tylko powtarzają, utrwalają wiedzę uczniów, ale również rozbudzają ciekawość i zainteresowania uczniów, szkoła bierze udział w różnych projektach unijnych, duża liczba zajęć sportowych i rekreacyjnych utrwala w uczniach postawę zdrowego trybu życia, nauczyciele rozwijają w uczniach postawy społeczne poprzez działalność w Klubie Wolontariusza, w Szkolnym KoleEuropejskim, pracy w Samorządzie Uczniowskim, radiowęźle, sklepiku szkolnym, dobrze przygotowana i wykształcona kadra pedagogiczna Słabe strony: część zajęćodbywa się w tym samym czasie, co powoduje, że uczniowie nie mogą uczestniczyć we wszystkich zajęciach, którymi są zainteresowani, nie można dostosować planu lekcji i harmonogramu dowozów i odwozów do wszystkich zajęć pozalekcyjnych niektórzy uczniowie czują nacisk ze strony nauczyciela, aby uczestniczyć w zajęciach dodatkowych, 2. WNIOSKI DO DALSZEJ PRACY należy dalej utrzymywać dużą ilość zajęć pozalekcyjnych, rozkład zajęć pozalekcyjnych dostosowywać do planu lekcji i harmonogramu dowozów, zadbać by grupy na zajęciach dodatkowych nie był bardzo liczne, zachęcać uczniów zdolnych i słabych do uczestnictwa w zajęciach dodatkowych, utrzymywać dobry poziom kadry nauczycielskiej poprzez udział w szkoleniach, poprawić współpracę z uczniami i rodzicami niezadowolonymi z zajęć dodatkowych w następnym roku szkolnym uwzględnić w planach pracy szkoły zajęcia wymienione przez uczniów te które aktualnie nie są jeszcze realizowane,należy na bieżącao monitorować prowadzone zajęcia, wnioski z monitoringu należy uwzględniać przy planowaniu przy w następnym roku szkolnym, analizować przyczyny niezadowolenia uczniów i rodziców z oferty i sposobu prowadzenia zajęć dodatkowych.
Przedmiotem ewaluacji była identyfikacja potrzeb i oczekiwań uczniów i rodziców w zakresie oferty zajęć pozalekcyjnych Postawiono następujące pytania kluczowe: 5. Czy szkoła zapewnia uczniom uczestnictwo w zajęciach pozalekcyjnych? 6. Czy oferta zajęć pozalekcyjnych jest zróżnicowana i wynika z potrzeb uczniów? 7. Czy uczniowie chętnie uczestniczą w zajęciach organizowanych przez szkołę? 8. Czy szkoła stwarza możliwość wyrównywania szans edukacyjnych wszystkim uczniom? W szkole funkcjonuje bardzo szeroka i różnorodna oferta zajęć pozalekcyjnych. Potwierdzają to dane, zawarte w harmonogramie i dziennikach zajęć pozalekcyjnych oraz nauczyciele i dyrektor szkoły w wywiadzie. Zajęcia pozalekcyjne są prowadzone przez 0 nauczycieli w szkole, co stanowi 0% wszystkich nauczycieli. Wśród zajęć dodatkowych należy wymienić zajęcia wyrównawcze z języka polskiego, języka angielskiego, języka niemieckiego, matematyki, chemii, fizyki, historii, a także zajęcia rozwijające zainteresowania i zdolności, takie jak koła przedmiotowe, chór szkolny, szkolny klub europejczyka, szkolny klub esperanto, koło plastyczne, koło recytatorskie. Ponadto młodzież uczestniczyła licznie w projektach Zagrajmy o sukces i Poczytaj mi przyjacielu oraz mogła realizować się na zajęciach sportowych z gier zespołowych (piłka siatkowa, koszykowa i nożna), pływania, współczesnych form tanecznych, wioślarstwa. III. Podsumowanie Uzyskane w przeprowadzonej ewaluacji wyniki pozwalają na sformułowanie następujących wniosków w zakresie oferty zajęć pozalekcyjnych w szkole: Mocne strony I Zarówno uczniowie, jak i rodzice są dobrze zorientowani w ofercie zajęć pozalekcyjnych w szkole. I Liczna grupa uczniów (69% ankietowanych) uczestniczy w zajęciach pozalekcyjnych różnego rodzaju. I Ponad 60% ankietowanych uczniów i 70% rodziców dobrze lub bardzo dobrze ocenia ofertę zajęć pozalekcyjnych. I Niewielu ankietowanych uczniów określiło zajęcia pozalekcyjne jako stresujące, nudne lub nieprzydatne. I Zdaniem 80% uczniów zajęcia pozalekcyjne rozwijają zainteresowania lub pozwalają przezwyciężać trudności w nauce. I Zdecydowana większość nauczycieli (80%) i prawie wszyscy rodzice uważają, że zajęcia pozalekcyjne przynoszą zamierzony efekt. I Wysoka frekwencja na zajęciach sportowych (78%). Słabe strony I Jednym z głównych powodów nie uczęszczania na zajęcia pozalekcyjne są nieodpowiadające terminy odbywania się zajęć. Ponad połowa uczniów nie uczęszczających na żadne zajęcia dodatkowe wskazuje na tą przyczynę. I Niska frekwencja odnotowana na zajęciach wyrównawczych (44%).
IV. Rekomendacje 1. Ustalając terminy prowadzenia zajęć pozalekcyjnych należy je w miarę możliwości dopasować do tygodniowego rozkładu zajęć uczniów i ich preferencji. Nauczyciele powinni kontynuować współpracę w zakresie ustalania terminów zajęć, aby umożliwić jak największej liczbie uczniów uczestniczenie w nich. 2. Należy zachęcać uczniów do systematycznego uczestnictwa w zajęciach wyrównawczych oraz podejmować działania, które wpłyną na zwiększenie frekwencji na tych zajęciach (urozmaicenie tematyki, metod pracy, itp.). V. Załączniki 1. Ankieta dla ucznia. 2. Ankieta dla rodzica. 3. Ankieta dla nauczyciela. 4. Arkusz rozmowy indywidualnej z dyrektorem.