Geografia, 2.stopnia, studia stacjonarne, 2017/2018, semestr 1 KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Geologia regionalna Regional geology Koordynator Dr hab. Krzysztof Bąk Zespół dydaktyczny Punktacja ECTS* 3 Dr hab. Krzysztof Bąk, mgr Paweł Dulemba, mgr inż. Szymon Okoński Opis kursu (cele kształcenia) Po zakończeniu kursu student zna główne rysy budowy geologicznej Polski i świata; potrafi określić usytuowanie regionów na tle jednostek geologicznych kontynentów; potrafi przedstawić relacje pomiędzy budową geologiczną a rzeźbą kontynentów i den oceanicznych; zna bazy cyfrowe i tekstowe danych geologicznych i potrafi z nich korzystać w opracowaniach geograficznych. Kurs prowadzony jest w języku polskim lub angielskim. Warunki wstępne Wiedza Umiejętności Kursy Podstawowa wiedza z zakresu topografii, geologii, geomorfologii, gleboznawstwa, hydrologii, oceanografii i klimatologii Możliwość rozpoznania podstawowych typów skał, form krajobrazu i elementarnych zależności pomiędzy różnymi elementami środowiska przyrodniczego. Brak warunków. 1
Efekty kształcenia Wiedza Efekt kształcenia dla kursu W01, Definiuje i objaśnia powstanie zróżnicowanego obrazu budowy wgłębnej kontynentów i oceanów. W02, Wskazuje bazy danych geologicznych i hydrogeologicznych dla obszaru Polski i opisuje podstawy metod badawczych stosowanych w geologii. W03, Scharakteryzuje warunki występowania podstawowych surowców mineralnych (skalnych, metalicznych i energetycznych) na świecie i w Polsce oraz ich wykorzystanie w gospodarce. Odniesienie do efektów kierunkowych K_WG03, K_WG07 K_WG02, K_WG05 K_WK01 Umiejętności Efekt kształcenia dla kursu U01, Interpretuje budowę geologiczną kontynentów i oceanów i ich związek z głównymi rysami ukształtowania powierzchni lądów i den oceanicznych. U02, Interpretuje budowę geologiczną różnych obszarów w oparciu o mapy, profile i przekroje geologiczne. U03, Analizuje i wybiera niezbędne informacje geologiczne i hydrogeologiczne z literatury fachowej, danych cyfrowych i własnych badań. Odniesienie do efektów kierunkowych K_UW03, K_UW04 K_UW03, K_UW04 K_UW01, K_UW02 Kompetencje społeczne Efekt kształcenia dla kursu K01, Zdolny do korzystania z wiarygodnych źródeł informacji naukowej i aktualizacji własnej wiedzy. K02, Świadomy złożoności funkcjonowania systemu przyrodniczego na Ziemi, wykazuje postawę odpowiedzialności za poszanowanie środowiska przyrodniczego. Odniesienie do efektów kierunkowych K_KK01, K_KO03 K_KK02, K_KR01 2
Organizacja Forma zajęć Wykład (W) Ćwiczenia w grupach A K L S P E Liczba godzin 30 30 ZO ZO Opis metod prowadzenia zajęć Zajęcia prowadzone są w formie wykładów i ćwiczeń laboratoryjnych. Na zajęciach laboratoryjnych student pracuje na mapach geologicznych, hydrogeologicznych i geośrodowiskowych oraz objaśnieniach do nich w wersji papierowej i cyfrowej; wyszukuje zadane informacje w cyfrowych bazach danych geologicznych; opracowuje i referuje zadane tematy. Formy sprawdzania efektów kształcenia E learning Gry dydaktyczne Ćwiczenia w szkole Zajęcia terenowe Praca laboratoryjna Projekt indywidualny Projekt grupowy Udział w dyskusji Referat Praca pisemna (esej) Egzamin ustny Kolokwium pisemne Inne W01 X W02 x x x X W03 x x x X U01 X U02 x x X U03 x x x X K01 X x X K02 x x Kryteria oceny Zaliczenie ćwiczeń uzyskuje student, który poprawnie wykonał ćwiczenia o charakterze laboratoryjnym, poprawnie opracował i zreferował zadane tematy, poprawnie wykonał i złożył w wyznaczonym terminie pozytywnie ocenione projekty i zdał kolokwium zaliczeniowe. Zaliczenie wykładów otrzymuje student, który zdał kolokwium zaliczeniowe. 3
Uwagi Ćwiczenia laboratoryjne są obowiązkowe kontrola frekwencji na każdych zajęciach. Wykłady są obowiązkowe kontrola frekwencji na każdym wykładzie. Zaliczenie z oceną. Warunkiem zaliczenia jest otrzymanie pozytywnej oceny z ćwiczeń i z wykładu. Ostateczna ocena kursu odpowiada ocenie z zaliczenia pisemnego wykładu. Może ona zostać podwyższona o maksymalnie 1 stopień w przypadku otrzymania oceny 4,5 lub 5.0 z ćwiczeń. Treści merytoryczne (wykaz tematów) WYKŁADY: 1/ Kratony: ich budowa i aktualne rozmieszczenie; asocjacje skał budujących cokoły kratonów; pasy zieleńcowe. 2/ Geologia den oceanicznych: grzbiety śródoceaniczne (ofiolity), uskoki transformujące, rowy oceaniczne (strefy subdukcji), wulkany podmorskie i łuki wysp wulkanicznych (typy wulkanizmu; plamy gorąca), równie abysalne i ich osady, pryzmy akrecyjne, stożki systemów turbidytowych, morza szelfowe, morza z ewaporatami (sebha), morza z osadami sapropelowymi. 3/ Geologia Antarktydy: główne jednostki strukturalne; wulkanizm czynny; depresje podlodowcowe; ostatnie zlodowacenie Antarktydy; jeziora podlodowcowe; współczesne badania. 4/ Geologia Australii: główne jednostki strukturalne; wstęgowe rudy żelaza; diamentonośne diatremy kimberlitowe (powstanie i eksploatacja diamentów); geologia Wielkiego Basenu Artezyjskiego; paleozoiczne platformy (Uluru). 5/ Geologia Afryki: główne jednostki strukturalne; aluwialne złoża złota formacji Witwatersrand, wielka dajka Zimbabwe, Atlas i Antyatlas, złoża fosforytów, wulkanizm wielkich rowów afrykańskich. 6/ Geologia Ameryki Południowej: główne jednostki strukturalne; budowa gór płytowych (tepui); synekliza Parany z trapami bazaltowymi (wodospady Iguazu); budowa geologiczna Andów: głębokość Moho, epicentra trzęsień ziemi, wulkanizm, zapadliska śródgórskie (Altiplano Puna), kopalnie miedzi i molibdenu (Atacama); lodowce Patagonii. 7/ Geologia Ameryki Północnej: główne jednostki strukturalne; niklonośne ciało Sudbury; budowa geologiczna Appallachów; solonośne podłoże Zatoki Meksykańskiej; krater meteorytowy Chicxulub; budowa geologiczna Kordylierów. 8/ Geologia Azji: główne jednostki strukturalne; budowa geologiczna Uralu; rów Bajkału; Wyżyna lessowa, budowa geologiczna rejonu tamy Trzech Przełomów, budowa geologiczna Himalajów i Tybetu; budowa płyty arabskiej; złoża węglowodorów w Zatoce Perskiej; geologia wokół uskoku Morza Martwego. 9/ Geologia Europy: główne jednostki strukturalne: platforma wschodnioeuropejska; pasy orogenów kaledońskich; strefy faldowań waryscyjskich; platforma zachodnioeuropejska z masywami i nieckami; orogeny alpejskie (kierunki nasunięć, mikropłyty); złożona budowa orogenu alpejskiego (na przykładzie Płw. Apenińskiego); wulkanizm grzbietu śródoceanicznego; młody wulkanizm obszaru medyterańskiego. 10/ Geologia Polski: Platforma Wschodnioeuropejska; strefa szwu transeuropejskiego; 4
Platforma Zachodnioeuropejska; jednostki tektoniczne pod pokrywą kenozoiczną ze szczególnym uwzględnieniem: antyklinorium śródpolskiego z pasmem fałdowym Gór Świętokrzyskich; bloku dolnośląskiego z Sudetami; zapadliska górnośląskiego; monokliny śląsko-krakowskiej i Karpat. ĆWICZENIA 1/ Kartograficzne (cyfrowe i tekstowe) źródła danych geologicznych dla obszaru Polski: SMGP 1:50 000 wraz z objaśnieniami; 2/ Pozyskiwanie wiedzy geologicznej (czasopisma geologiczne, bazy Elsevier i Springer) 3/ Cyfrowe bazy danych geologicznych (System MIDAS) dla obszaru Polski 4/ Mapy geośrodowiskowe wraz z objaśnieniami w wersji cyfrowej 5/ Jednostki tektoniczne Polski; analiza przekrojów geologicznych 3-D przez obszar Polski (geoportal IKAR) 6/ Złoża surowców skalnych, metalicznych i energetycznych w Polsce (Centralna Baza Danych Geologicznych) 7/ Geochronologia a chronostratygrafia. Biostratygrafia. 8/ Centralna baza danych hydrogeologicznych; butelkowane wody mineralne w Polsce Wykaz literatury podstawowej Makowski, J., 2004. Geografia fizyczna świata. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa, 348 str. Mizerski, W., 2004 (2006). Geologia regionalna kontynentów, PWN, Warszawa, 305 str. Mizerski, W., 2005. Geologia Polski dla geografów, PWN. Warszawa, 255 str. Stupnicka, E., 1978. Zarys geologii regionalnej świata. Wyd. Geol., Warszawa, 323 str. Stupnicka, E., 1989. Geologia regionalna Polski. Wyd. Geol., Warszawa, 286 str. Szamałek, K., 2007. Podstawy geologii gospodarczej i gospodarki surowcami mineralnymi. Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa. Sokołowski, J., 1990. Geologia regionalna i złożowa Polski. Wydawnictwa Geologiczne Warszawa Publikacje koordynatora zajęć: Bąk, K., Kowalczyk, J., Wolska, A., Bąk, M., Natkaniec-Nowak, L. 2016. Iron and silica enrichments in the Middle Albian neptunian dykes from the High-Tatric Unit, Central Western Carpathians: as an indicator of hydrothermal activity for an extensional tectonic regime. Geological Magazine. Wolska, A., Bąk, K., Bąk, M. 2016. Siliciclastic input into Upper Cenomanian synorogenic sediments of the High-Tatric Unit, Central Western Carpathians (Tatra Mountains); petrography, geochemistry and provenanace. Geological Quarterly, 60 (4) 919-934. Wykaz literatury uzupełniającej 5
Ager, D. V., 1980. The geology of Europe. McGrew Hill, London, 535 str. Lemoine, M. (red.), 1980. Geological atlas of alpine Europe and adjoining areas. Elsevier, Amsterdam, 584 str. Moores, E. M., Fairbridge, R. W. 1997. Encyclopedia of European and Asian regional geology. Chapman & Hall, London, 804 str. Arkusze Szczegółowej Mapy Geologicznej i Hydrogeologicznej Polski wraz z objaśnieniami. Manecki,A., Muszyńsk, M., 2008. Przewodnik do petrografii. AGH Uczelniane Wydawnictwa Naukowo-Dydaktyczne Kraków. Lorenc M., Mazurek S. 2007. Wykorzystać kamień. Studio JASA. Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski 1:50 000 wraz z objaśnieniami Szczegółowa Mapa Hydrogeologiczna Polski 1:50 000 Mapy Geośrodowiskowe Bilans godzinowy zgodny z CNPS (Całkowity Nakład Pracy Studenta) liczba godzin w kontakcie z prowadzącymi Wykład 30 Konwersatorium (ćwiczenia, laboratorium itd.) 30 Pozostałe godziny kontaktu studenta z prowadzącym 2 Lektura w ramach przygotowania do zajęć 10 liczba godzin pracy studenta bez kontaktu z prowadzącymi Przygotowanie krótkiej pracy pisemnej lub referatu po zapoznaniu się z niezbędną literaturą przedmiotu Przygotowanie projektu lub prezentacji na podany temat (praca w grupie) 5 5 Przygotowanie do egzaminu/zaliczenia 10 Ogółem bilans czasu pracy 90 Liczba punktów ECTS w zależności od przyjętego przelicznika 3 6