WPŁYW PROCESU ZAOPATRZENIA NA SZACOWANIE KOSZTÓW PRODUKCJI ELEMENTÓW MASZYN

Transkrypt

1 ZESZYTY NAUKOWE POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ 2016 Seria: ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE z. 99 Nr kol Dorota WIĘCEK Akademia Techniczno-Humanistczna w Bielsku-Białej Wdział Budow Maszn i Informatki Katedra Inżnierii Produkcji dwiecek@ath.bielsko.pl WPŁYW PROCESU ZAOPATRZENIA NA SZACOWANIE KOSZTÓW PRODUKCJI ELEMENTÓW MASZYN Streszczenie. W niniejszm artkule przedstawiono metodę umożliwiającą dalszą optmalizację konstrukcji i przebiegu procesu produkcjnego projektowanch elementów maszn, według krterium kosztowego uwzględniającego przjęt plan potrzeb materiałowch i kosztów procesu zaopatrzenia. W metodzie tej analizuje się m.in. wpłw zmian materiału na koszt, czas i strukturę procesów wtwarzania oraz na łączn czas realizacji zleceń produkcjnch, z uwzględnieniem alternatwnch materiałów. Zaproponowane rozwiązania dostosowano do sstemów produkcjnch funkcjonującch w warunkach produkcji jednostkowej i małoserjnej. Słowa kluczowe: projektowanie procesów produkcjnch, szacowanie kosztów, rachunek kosztów działań THE INFLUENCE OF THE SUPPLY PROCESS ON ESTIMATING PRODUCTION COSTS OF MACHINE ELEMENTS Abstract. The article presents a method which allows for further optimization of construction and the course of the production process of designer machine elements according to the cost criterion, taking into consideration the assumed materials demand plan and costs of the suppl process. The presented method analses, among others, the influence of the change on costs, time and structure of manufacturing processes and on the total time of production orders realization, taking into account alternative materials. The proposed solutions were adapted to production sstems operating in conditions of unit and small series production. Kewords: supporting production process, estimation of cost, activit based costing

2 572 Dorota Więcek 1. Wprowadzenie Przedsiębiorstwa, chcąc zdobć dominującą rolę na rnku cz też utrzmać swoją pozcję, zmuszone są do szbszego, tańszego i doskonalszego utożsamiania się z oczekiwaniami klientów oraz do dopasowania się do ich potrzeb 1. Potrzeba przspieszenia wejścia na rnek nowego produktu, jak też poszukiwanie metod działania zmniejszającch całkowite koszt produkcji, zmuszają przedsiębiorstwa o produkcji jednostkowej i małoserjnej do zintegrowanego, równoczesnego procesu projektowania wrobów i procesów niezbędnch do ich wtwarzania, któr obejmie aktualne proces produkcjne, zaopatrzenia i organizacji produkcji, z uwzględnieniem wmagań klienta oraz jakości 2,3. Na etapie projektowania wstępuje problem dotcząc szacowania kosztów w momencie, kied element nie są ostatecznie zaprojektowane. W takiej stuacji konieczne jest zastosowanie szbkich, mniej lub bardziej preczjnch metod szacowania kosztów, co jest uzależnione od ilości dostępnch informacji, które pozwolą projektantowi na wbór jednego rozwiązania spośród wielu, na podstawie krteriów ekonomicznch 4. Poznanie wartości kosztów działań umożliwia obniżenie kosztów produkcji poprzez deczje dotczące zastosowania mniejszej ilości materiałów, weliminowania bądź skrócenia czasu trwania oraz zmniejszenia zużcia zasobów działań, które nie prznoszą wartości użtkowej produktom. Konieczne jest zwrócenie uwagi i wbór mniej kosztownch działań, a w szczególności wbór tańszch składników konstrukcji w fazie projektowania produktów 5. Obecnie, dobierając półfabrkat, projektanci (konstruktorz i technolodz) starają się, ab miał on kształt jak najbardziej zbliżon do gotowej części, a nawet z niektórmi powierzchniami wkonanmi na gotowo. W tej stuacji bardzo często muszą dokonwać wborów i kompromisów dotczącch projektowanch produktów, które prowadzą do wsokich kosztów wnikającch z tworzenia różnorodności i dużej złożoności wrobów, a późniejsza ich zmiana w fazie produkcji jest trudna i wmaga wższch nakładów. Prz takim doborze półfabrkatu zmniejszają się koszt obróbki, ale równocześnie zwiększają się koszt pozskania tego materiału. W tej stuacji w analizie powinno się brać pod uwagę całkowite koszt produkcji. Przczną powższego jest m.in. brak znajomości narzędzi do pomiaru 1 Kramarz M.: Strategie adaptacjne przedsiębiorstw flagowch sieci dstrbucji odroczona produkcją. Dstrbucja wrobów hutniczch. Politechnika Śląska, Gliwice Bendkowski J., Radziejowska G.: Logistka zaopatrzenia w przedsiębiorstwie. Politechnika Śląska, Gliwice Kuric I., Grozav S. (eds.): Mechanization and Automation Equipment for Processing. Publish House Alma Mater, Cluj Napoca Plinta D., Więcek Dariusz: Szacowanie kosztów wtwarzania elementów maszn z wkorzstaniem narzędzi wspomagającch projektowanie procesów produkcjnch. Pomiar, Automatka, Robotka, nr 2, 2011, s Mičieta B., Wieczorek T., Matuszek J.: New aspects of manufacturing organizations development. Universit of Žilina, 2011.

3 Wpłw procesu zaopatrzenia 573 i właściwego rozliczania kosztów nowo projektowanch wrobów. Do planowania potrzeb materiałowch wkorzstwane są tlko plan produkcji, sprzedaż wrobów gotowch i źródła zakupu materiałów, bez obliczeń optmalizacjnch 6. Zastosowanie rachunku kosztów działań, a w jego ramach cznników kosztotwórczch, umożliwia znaczną redukcję kosztów na etapie projektowania procesów produkcjnch 7. Przeprowadzając smulację wpłwu alternatwnch deczji na etapie projektowania procesów produkcjnch, można oszacować poziom kosztów własnch, zanim deczje te zostaną podjęte, a zasob potrzebne do ich realizacji nabte 8. Celem niniejszch badań jest opracowanie metod, która po wstępnm oszacowaniu kosztów projektowanego wrobu i przjęciu jego zamówienia, pozwoli na dalszą optmalizację konstrukcji i przebiegu procesu produkcjnego tego wrobu, według krterium kosztowego, z uwzględnieniem przjętego planu potrzeb materiałowch. Rozwiązanie tego problemu wmaga: określenia kosztów działań dla przkładowego sstemu produkcjnego; wstępnego oszacowania kosztów projektowanego elementu, z uwzględnieniem w analizie kilku elementów wzorcowch, jak najbliższch względem elementu projektowanego; skorzstania ze wstępnego planu potrzeb materiałowch, wnikającego z przjętch zleceń wtwarzania na dan okres, z uwzględnieniem stanów magaznowch; skorzstania z baz danch określającch możliwość zastąpienia przjętego półfabrkatu półfabrkatami alternatwnmi; analiz wpłwu zmian materiału na koszt wtwarzania, czas wtwarzania i struktur procesów wtwarzania; określania łącznego czasu realizacji zleceń produkcjnch, z uwzględnieniem alternatwnch materiałów. Po wstępnm zaprojektowaniu wrobu oszacowania oszczędności kosztowch można doszukać się w znacznm zmniejszeniu asortmentu zamawianch materiałów, uwzględniając gatunek, postać, stan i wielkość materiału, wkorzstując materiał alternatwne. W przpadku produkcji jednostkowej i małoserjnej nadmierna różnorodność i rozrost asortmentów materiału 9 zwiększają koszt związane z zamawianiem, transportem, przjęciem dostaw, 6 Dohn K., Gumiński A., Zoleński W.: Assumptions for the creation of a sstem for supporting knowledge management in an enterprise of mechanical engineering industr, [in:] Management information sstems in XIII. Business intelligence and knowledge. Wuls Press, Warsaw 2011, p Kaplan R., Cooper R.: Zarządzanie kosztami i efektwnością. Oficna Ekonomiczna, Kraków Haluška M., Gregor M., Więcek D.: Ccle times evaluation of generated manufacturing configurations. TRANSCOM Proceedings 2015: 11th European Conference of Young Researchers and Scientists. Universit of Žilina, 2015, p Murph P.R. Jr., Wood D.F.: Nowoczesna logistka. Onepress, 2011.

4 574 Dorota Więcek zamrożeniem środków pieniężnch i utrzmwaniem nadmiernej ilości różnch materiałów, m.in. z powodu sprzedaż materiałów w tpowch wmiarach 10. Z drugiej stron stosowanie materiałów alternatwnch należ poprzedzić analizą wpłwu takiej zmian na koszt i czas wtwarzania oraz strukturę procesów wtwarzania. W tej stuacji należ optmalnie zredukować asortment zamawianch materiałów w danm okresie, co pomoże maksmalnie obniżć koszt. Stosowanie materiałów alternatwnch nie narusza własności użtkowch produktu. Dobran materiał związan jest z odpowiednim procesem technologicznm, nadającm wmagan kształt i inne cech geometrczne, w tm tolerancje wmiarowe poszczególnch elementów i wmaganą strukturę materiału, zapewniającą oczekiwane własności mechaniczne, fizczne i chemiczne produktów Proponowana metoda redukcji kosztów na etapie projektowania procesów produkcjnch, z uwzględnieniem procesu zaopatrzenia materiałowego W przpadku produkcji jednostkowej i małoserjnej planowanie zakupów surowców i materiałów powinno dotczć przjętch zamówień od klienta, obejmującch m.in. zaprojektowane wrob, wstępnie oszacowane w odpowiedzi na zaptanie ofertowe, czli według znanego planu produkcji, któr tworzon jest na bieżąco, w zależności od napłwającch zamówień. Na podstawie rachunku kosztów można określić koszt działań związanch z procesem zaopatrzenia materiałowego i na ich podstawie podejmować właściwe deczje dotczące planowania potrzeb materiałowch i sterowania zapasami pod kątem ponoszenia jak najmniejszch kosztów. Korzstając z informacji dotczącch zleceń wtwarzania na dan okres, a w szczególności z zapotrzebowania materiałowego dla wtwarzanch elementów, możliwch zamienników materiałowch oraz stanów magaznowch i danch z sstemu rachunku kosztów działań dotczącch kosztów zastosowania materiałów alternatwnch, można wgenerować wszstkie wariant potrzeb materiałowch z uwzględnieniem materiałów alternatwnch, co pokazuje rsunek Bendkowski J.: Logistka Produkcji procesowo zorientowanch heterogenicznch sstemów produkcjnch. W kierunku nowego paradgmatu. Zeszt Naukowe, s. Organizacja i Zarządzanie, z. 70. Politechnika Śląska, Gliwice Dobrzański L.A.: Znaczenie materiałów we współczesnm projektowaniu inżnierskim maszn i ich elementów, [w:] Jędrzejewski J. (red.): Maszn XXI wieku i środowisko ich wtwarzania. Agenda Wdawnicza Wrocławskiej Rad FSNT NOT, Wrocław 2001.

5 Wpłw procesu zaopatrzenia 575 Przjęcie dodatkowch zamówień od klienta przeprowadzenie analiz z pominięciem realizowanch zleceń zaopatrzeniowch i pozcji znajdującch się w trakcie realizacji Zamówienia od klienta tpowch wrobów plan produkcji, harmonogram produkcji wstępne zapotrzebowanie materiałowe Zamówienia od klienta nowch wrobów (wstępnie zaprojektowanch) tworzenie macierz materiałów alternatwnch generowanie wariantów potrzeb materiałowch Oszacowane koszt projektowanch wrobów stan magaznu Zmiana kosztów związana ze zmianą materiału wjściowego wznaczanie kosztów wtwarzania wariantów obliczanie czasu wkonania elementów Aktualizacje harmonogramu produkcji Analiza Pareto z uwzględnieniem ograniczeń wbór rozwiązania ze zbioru rozwiązań optmalnch Rs. 1. Model określania potrzeb materiałowch Źródło: Opracowanie własne. W pierwszej kolejności należ uporządkować zbiór potrzeb materiałowch od największego wmiaru do najmniejszego. W przpadku powtórzenia tego samego wmiaru dla różnch gatunków i postaci należ przjąć taki materiał, którego zapotrzebowanie ilościowe jest większe, a w przpadku zbliżonej ilości taki, któr ma większe możliwości zastąpienia innch materiałów. Po uporządkowaniu poszczególnch materiałów można przstąpić do generacji wariantów potrzeb materiałowch, która przebiega stopniowo, począwsz od największego wmiaru. Przkładem niech będzie dana macierz kwadratowa, binarna B, określająca możliwość zastąpienia półfabrkatu h półfabrkatami alternatwnmi ze zbioru H = {h } =1,,Y, będącego zbiorem półfabrkatów jednego tpu, różniącch się gatunkami, postaciami i wmiarami, ustalanm na podstawie zapotrzebowania na te półfabrkat, wnikającego z zamówień od klientów. gdzie: Każd rodzaj półfabrkatu określon jest na podstawie następującch cech: g gatunek tworzwa, o postać półfabrkatu, h = [g, o, q, ] =1,,Y q wmiar główn półfabrkatu (np. w przpadku prętów okrągłch jest to średnica).

6 576 Dorota Więcek B = b w w,=1,..,y gdzie: h 1, if q q w [Gm Gm w e l h w (f h h wεf el )] h [o b w = o w e l h w (f h h wεf el )] h [τ τ w e l h w (f h h wεf el )] { 0, w przeciwnm wpadku oraz Gm grupa materiałowa, f h w proces technologiczn wnikając z materiału alternatwnego hw, F el h h zbiór alternatwnch procesów technologicznch dla e l elementów wtwarzanch z materiału h, τ tp półfabrkatu, np. odkuwka, odlew. Przez h oznaczono półfabrkat wstępując we wstępnm planie zapotrzebowania, przez hw półfabrkat alternatwn również wstępując w planie, gdzie,w = 1,..., Y. Generowanie przpadków i ich analizę przeprowadza się stopniowo, według kolejności od materiału o największm wmiarze h1 do najmniejszego wmiaru hy (ostatniego półfabrkatu). Do każdego półfabrkatu, dobierając następnik wstępując w macierz, tworzone są dwa rozwiązania. Pierwsze rozwiązanie daje możliwość zastąpienia następnika h+1 poprzednikiem h, dzięki czemu nastąpi zredukowanie zapotrzebowania o półfabrkat h+1. Zamiast tego półfabrkatu zwiększ się zapotrzebowanie na półfabrkat poprzedni h. Natomiast w drugim rozwiązaniu zapotrzebowanie na półfabrkat h i h+1 pozostanie bez zmian. Cznność ta zostanie powtórzona prz każdm następniku, aż do przeanalizowania wszstkich półfabrkatów. W ten sposób wgenerowane będą wszstkie wariant związane z zastępowaniem półfabrkatów na różnch stopniach tworzenia rozwiązań, gdzie: [x i ] jest to macierz opisująca wgenerowane wariant dla i = 1,2 i = 1,..., Y, wiersz i = 1 określa półfabrkat wnikające ze wstępnego zapotrzebowania, wiersz i = 2 określa nowe potrzeb półfabrkatów dla danego wariantu, z uwzględnieniem materiałów alternatwnch. W dalszej kolejności, po wgenerowaniu wszstkich wariantów dla danego zapotrzebowania materiałowego, należ każd wariant porównać z macierzą binarną B. Pozwala to uwzględnić możliwość zastosowania materiałów alternatwnch, która do tej por nie bła brana pod uwagę. Następnie, po wgenerowaniu wszstkich możliwch wariantów, należ obliczć łączne koszt dotczące poszczególnch rozwiązań, składające się z kosztów: materiałów bezpo-

7 Wpłw procesu zaopatrzenia 577 średnich, robocizn bezpośredniej, działań wtwarzania oraz działań procesu zaopatrzenia materiałowego. W doborze pozcji materiałowch krteriami optmalizacji w zapotrzebowaniu materiałowm są: koszt wtworzenia zleceń produkcjnch, czli łączn koszt dotcząc wszstkich analizowanch zleceń, na podstawie którch opracowano plan potrzeb materiałowch, łączn czas realizacji zleceń produkcjnch. Celem optmalizacji jest uzskanie minimalnego łącznego kosztu wtworzenia elementów, dotczącego poszczególnch pozcji materiałowch, ujętch w danm wariancie potrzeb materiałowch. Ograniczeniami w optmalizacji są: czas realizacji wkonania elementów T w T gr, gdzie Tw to całkowit czas wkonania poszczególnch elementów, a Tgr to termin wkonania zleceń, łączn koszt wkonania zleceń o wartości nie większej od łącznego kosztu wstępnego zapotrzebowania materiałowego, dostępność materiałów oraz parametr jakościowe. 3. Przkład redukcji kosztów na etapie projektowania procesów produkcjnch Dla przkładowego przedsiębiorstwa o jednostkowej i małoserjnej produkcji opracowano analizę zapotrzebowania na pręt stalowe, które są jednm z podstawowch rodzajów półfabrkatów, wchodzącch w skład produkowanch wrobów. W tabeli 1, na podstawie harmonogramu produkcji, zestawiono wstępne zapotrzebowanie, składające się z sześciu prętów stalowch. W tabeli 2 pokazano utworzoną macierz binarną dla danego zapotrzebowania. Tabela 1 Wstępne zapotrzebowanie

8 578 Dorota Więcek Macierz binarna określająca możliwość zastąpienia półfabrkatu półfabrkatami alternatwnmi Tabela 2 Półfabrkat Pręt okrągł 18HGT D=30mm Pręt okrągł 1H18N9T D=140mm Pręt okrągł 3H13 D=110mm Pręt okrągł 55 D=35mm Pręt okrągł 55 D=50mm Pręt okrągł 55 D=55mm Zamienniki Pręt okrągł 18HGT D=30mm Pręt okrągł 1H18N9T D=140mm Pręt okrągł 3H13 D=110mm Pręt okrągł 55 D=35mm Pręt okrągł 55 D=50mm Pręt okrągł 55 D=55mm Ze względu na dużą liczbę wgenerowanch wariantów (32 wariant) w podanm przkładzie ograniczono się tlko do zestawienia skorgowanch wariantów o powższą macierz binarną, co widać w tabeli 3. Pozostałe wariant został odrzucone ze względu na ich powtarzalność. W pierwszej kolumnie tabeli 3 podano numer wariantu, w drugiej kolumnie półfabrkat wstępujące we wstępnm zapotrzebowaniu, a w ostatniej półfabrkat alternatwne wstępujące w podanm zapotrzebowaniu. Stosując materiał alternatwn, należ się zastanowić, w jakim stopniu przeprowadzona zamiana wpłnie na całkowite koszt wtwarzania. Skorgowane wariant zastosowania materiałów alternatwnch fragment Tabela 3 Wariant Półfabrkat Półfabrkat alter Wariant Półfabrkat Półfabrkat alter Zastosowanie materiałów alternatwnch spowoduje: Zwiększenie kosztu materiału bezpośredniego, na któr wpłw ma większa norma materiałowa i któr równocześnie może bć pomniejszon w związku z uzskaniem niższej cen jednostkowej materiału, wnikającej np. z uzskania rabatów ilościowch, z braku dodatkowch kosztów atestów i kosztów cięcia cz z zakupu standardowego materiału, a nie specjalnego, sporadcznie zamawianego przez odbiorców, co widać w tabeli 4. Dla wbranego wariantu zastosowania materiałów alternatwnch zestawiono pozcje: norm materiałowe półfabrkatu przed zamianą (NM) i po

9 Wpłw procesu zaopatrzenia 579 zamianie (NMw); cen półfabrkatów c i cw; wliczone koszt materiałów bezpośrednich KMB i KMBw; różnice w kosztach materiałów bezpośrednich oznaczone DeltaKMB. Tabela 4 Koszt materiałów bezpośrednich Zwiększenie kosztów robocizn bezpośredniej i kosztów działań związanch z obróbką pokazują tabele 5-7. W tabeli 5 dla jednego z analizowanch półfabrkatów, wchodzącego w skład elementu zestawionego w kolumnie ID_ELEMENT, podano: operacje technologiczne (cięcia SCPOO i toczenia STTWZ); norm czasu masznowego i norm czasu pracownika przed zamianą NTM i NTP; oraz po zamianie NTMw i NTPw; koszt masznogodzin Kmh; stawki płac Stp; wliczone koszt działań dla wszczególnionch operacji KACT, KACTw; koszt robocizn bezpośredniej KRB, KRBw; różnicę wżej wmienionch kosztów oznaczoną Delta KP. W kolejnej tabeli 6 zestawiono dodatkowe koszt toczenia wnikające z zamian materiału na materiał o większej średnic (D KP = D KRB + D K Activ WYT). W tabeli 7 zestawiono wliczone różnice dotczące kosztów robocizn bezpośredniej, kosztów działań związanch z operacjami (ozn. Delta KP jako suma z Delta KP z tab.5) oraz kosztów dodatkowch operacji, wnikającch z zamian poszczególnch materiałów (ozn. D KP TOCZ z tabeli 6). Tabela 5 Koszt robocizn bezpośredniej i koszt działań

10 580 Dorota Więcek Koszt dodatkowch operacji Tabela 6 Różnice w kosztach dotczące działań wtwarzania Tabela 7 Zmniejszenie ogólnch kosztów zamawiania, transportu i przjęcia materiału, na które wpłw ma zmniejszenie asortmentu zamawianch materiałów, mniejsza liczba dostawców, komasacja potrzeb materiałowch. Zmniejszenie ogólnch kosztów magaznowania i kosztów zamrożenia środków pieniężnch wnikającch z mniejszej liczb pozcji magaznowch i z utrzmwania mniejszego zapasu bezpieczeństwa, co pokazuje tabela 8, gdzie KActivGM to łączne koszt tch działań, a Delta GM to łączna różnica kosztów (różnica kosztów GM i sum kosztów KMB i KP). Tabela 8 Koszt działań gospodarki materiałowej oraz różnice w łącznch kosztach produkcji

11 Wpłw procesu zaopatrzenia 581 Rsunek 2 jest podsumowaniem powższch tabel. Rs. 2. Wbrane rozwiązanie z wliczoną różnicą w kosztach Źródło: Opracowanie własne. Opracowan algortm, redukując potrzeb materiałowe, zastosowano dla harmonogramu produkcji z dwóch tgodni. Na rsunku 2 przedstawiono wstępne zapotrzebowanie na pręt stalowe dla badanego okresu, wnikające z rozwinięć konstrukcjnch oraz ostateczne zredukowane potrzeb materiałowe dotczące tego okresu (asortment zmniejszł się o 4 pozcje), wraz z obliczoną różnicą w łącznch kosztach wtwarzania, wnoszącą 2 203,89 zł. W kolejnm kroku analizuje się wgenerowane wariant, w celu porównania ich ze sobą i wboru spośród możliwch rozwiązań tego wariantu, dla którego łączn koszt i czas jest najmniejsz i któr tworz ostateczn plan potrzeb materiałowch, co pokazuje rsunek 3.

12 582 Dorota Więcek 8,00 h 7,00 h 6,00 h 5,00 h 4,00 h 485 Zbiór możliwch rozwiązań Ograniczenie kosztowe 195 Ograniczenie czasowe 3,00 h 2,00 h 1,00 h 0,00 h ,00 zł -400,00 zł -300,00 zł -200,00 zł -100,00 zł 0,00 zł 100,00 zł 200,00 zł 300,00 zł 400,00 zł 500,00 zł Rs. 3. Wbór rozwiązania wg przjętch krteriów Źródło: Opracowanie własne. 4. Podsumowanie Rozwiązaniem powższch problemów w tego tpu przedsiębiorstwach jest wprowadzenie materiałów alternatwnch, wstępującch w zapotrzebowaniu w dużej ilości, w miejsce materiałów wstępującch rzadko i w niewielkiej ilości. Osob odpowiedzialne za zapotrzebowanie materiałowe w przedsiębiorstwach zamawiającch szeroki asortment materiałów, czasami niewiele różniąc się, w bardzo małch ilościach i w dość krótkich odstępach czasu, nie zastanawiają się nad możliwością zmniejszenia asortmentu zamawianch materiałów, kupując go w większch ilościach. Takie rozwiązanie pozwoliłob na zakup materiałów, u mniejszej liczb dostawców, uzskanie rabatów ilościowch w związku ze zwiększeniem zakupów u jednego dostawc, zmniejszenie kosztów zakupu związanch z wdawaniem atestów, cięciem materiału cz kupowaniem w tpowch wmiarach oraz umożliwiłob obniżenie kosztów transportu (mniejsza liczba dostawców, komasacja potrzeb materiałowch) i przjęcia dostaw. Z kolei minimalizacja liczb gatunków, postaci i wmiarów zamawianch materiałów przczniłab się do obniżenia kosztów magaznowania dzięki redukcji powierzchni magaznu, na którą składa się powierzchnia składowania zajmowana przez magaznowan materiał oraz powierzchnia przeznaczona na cele komunikacjne, z wewnętrznmi przejściami i przejazdami w magaznie.

13 Wpłw procesu zaopatrzenia 583 Redukcja asortmentu zamawianch materiałów do produkcji według gatunków, tpów i wmiarów we wczesnch fazach realizacji produkcji może prowadzić w trakcie realizacji procesu produkcjnego do istotnch oszczędności, bez utrat walorów eksploatacjnch produktów. Dzięki zaproponowanm rozwiązaniom istnieje możliwość informowania projektantów o ponoszeniu wsokich kosztów materiałowch i wtwarzania (czli kosztów zamawiania duża liczba dostawców), utrzmwania nadmiernej ilości rozmaitch materiałów i kosztów związanch z różnorodnością procesów wtwarzania. Bibliografia 1. Bendkowski J.: Logistka Produkcji procesowo zorientowanch heterogenicznch sstemów produkcjnch. W kierunku nowego paradgmatu. Zeszt Naukowe, s. Organizacja i Zarządzanie, z. 70. Politechnika Śląska, Gliwice Bendkowski J., Radziejowska G.: Logistka zaopatrzenia w przedsiębiorstwie. Politechnika Śląska, Gliwice Dobrzański L.A.: Znaczenie materiałów we współczesnm projektowaniu inżnierskim maszn i ich elementów, [w:] Jędrzejewski J. (red.): Maszn XXI wieku i środowisko ich wtwarzania. Agenda Wdawnicza Wrocławskiej Rad FSNT NOT, Wrocław Dohn K., Gumiński A., Zoleński W.: Assumptions for the creation of a sstem for supporting knowledge management in an enterprise of mechanical engineering industr, [in:] Management information sstems in XIII. Business intelligence and knowledge. Wuls Press, Warsaw Haluška M., Gregor M., Więcek D.: Ccle times evaluation of generated manufacturing configurations. TRANSCOM Proceedings 2015: 11 th European Conference of Young Researchers and Scientists. Universit of Žilina, Kaplan R., Cooper R.: Zarządzanie kosztami i efektwnością. Oficna Ekonomiczna, Kraków Kramarz M.: Strategie adaptacjne przedsiębiorstw flagowch sieci dstrbucji odroczona produkcją. Dstrbucja wrobów hutniczch. Politechnika Śląska, Gliwice Kuric I., Grozav S. (eds.): Mechanization and Automation Equipment for Processing. Publish House Alma Mater, Cluj Napoca Mičieta B., Wieczorek T., Matuszek J.: New aspects of manufacturing organizations development. Universit of Žilina, Murph P.R. Jr., Wood D.F.: Nowoczesna logistka. Helion, Gliwice Plinta D., Więcek Dariusz: Szacowanie kosztów wtwarzania elementów maszn z wkorzstaniem narzędzi wspomagającch projektowanie procesów produkcjnch. Pomiar, Automatka, Robotka, nr 2, 2011.