Ilość potrzeby jest większa niż ilość dóbr i usług służących do ich zaspokojenia. Po co ludzie studiują ekonomię?

Transkrypt

1 Wprowadzenie do gospodarowania 1. Zjawisko rzadkości 2. Potrzeby i ich charakterystyka 3. Gospodarowanie 4. Dobra wolne i dobra gospodarcze 5. Procesy gospodarcze 6. Wybór ekonomiczny 7. Korzyść i koszt alternatywny 8. Warunki racjonalnego gospodarowania 9. Zasoby ekonomiczne i czynniki wytwórcze 10. Podmioty gospodarcze 11. Krzywa możliwości produkcyjnych 12. Rachunek ekonomiczny i jego cechy Po co ludzie studiują ekonomię? Proste odpowiedzi na proste pytanie: żeby zarobić więcej pieniędzy. żeby poznać otaczający ich świat. chcą wiedzieć jak np. inflacja lub recesja wpłynie na ich przyszłość. ZJAWISKO RZADKOŚCI oznacza: Nie możesz zawsze otrzymać tego, co chcesz! Dlaczego? Ponieważ zasoby są ograniczone. Tzn. istnieje zjawisko rzadkości brak nieograniczonej dostępności dóbr że zapotrzebowanie na dobra i usługi jest większe niż możliwości ich wytworzenia. Ilość potrzeby jest większa niż ilość dóbr i usług służących do ich zaspokojenia. Potrzeby i ich cechy POTRZEBA to stan niedoboru lub braku czegoś, z którym wiąże się dążenie do jego zaspokojenia, co jest równoznaczne z wytyczeniem celu działania. Cechy potrzeb: charakter obiektywny: potrzeby są wyrazem zależności człowieka od otoczenia, charakter społeczny: potrzeby znajdują się pod wpływem warunków współżycia ludzi w społeczeństwie, charakter zmienny historycznie: zmiana materialnych i społecznych warunków życia prowadzi do modyfikacji potrzeb,

2 Potrzeby i ich cechy KLASYFIKACJE POTRZEB Cechy potrzeb: potrzeby są nieograniczone co do swojej liczby, potrzeby są ograniczone co do swojej pojemności: w miarę zaspakajania danej potrzeby zmniejsza się jej intensywność lub nawet przestaje być ona odczuwalna, lecz po pewnym czasie pojawia się nowa potrzeba i to ze znacznie większą siłą, potrzeby mogą być w stosunku do siebie konkurencyjne, substytucyjne i komplementarne. I potrzeby pierwotne (biologiczne, instynktowne, wrodzone, podstawowe) potrzeby wtórne (społeczne, wyuczone, psychologiczne, wyższe, kulturowe) II KLASYFIKACJE POTRZEB potrzeby jednorazowe (rzadko występujące) potrzeby stale występujące (odnawiające się) III KLASYFIKACJE POTRZEB potrzeby fizyczne potrzeby duchowe IV potrzeby niższego rzędu potrzeby wyższego rzędu V KLASYFIKACJE POTRZEB potrzeby teraźniejsze potrzeby przyszłe KLASYFIKACJA POTRZEB wg Maslowa VI potrzeby niezbędne potrzeby luksusowe

3 Ilość potrzeby jest większa niż ilość dóbr i usług służących do ich zaspokojenia, dlatego musimy gospodarować. GOSPODAROWANIE to uzyskiwanie najwięcej z tego, co mamy. Konieczność gospodarowania wynika z faktu ograniczoności zasobów, tzn. ZJAWISKO RZADKOŚCI zmusza nas do gospodarowania. Dobra i ich klasyfikacje Dobra to materialne środki (rzeczy) zaspakajania potrzeb ludzkich. Klasyfikacja dóbr W szerokim znaczeniu dzielimy je na: o rzeczy (to materialne środki zaspakajania potrzeb ludzkich ) o usługi (to niematerialne środki zaspakajania potrzeb ludzkich np. przekazywanie wiedzy i informacji, dostarczanie rozrywek, porady lekarskie i prawne. o stany (np. czas wolny, nie skażone środowisko naturalne) Klasyfikacja dóbr z punktu widzenia zjawiska rzadkości Klasyfikacja dóbr DOBRA WOLNE- istnieją w przyrodzie w formie gotowej i w ilościach w zasadzie nieograniczonych np. powietrze, woda, ciepło słoneczne. Korzystanie z dóbr wolnych nie jest uwarunkowane uprzednią działalnością gospodarczą ludzi. DOBRA RZADKIE takie, których jest zbyt mało, aby mogły zaspokoić wszystkie potrzeby.

4 Klasyfikacja dóbr Klasyfikacja dóbr Dobra konsumpcyjne zaspakajają ludzkie potrzeby bezpośrednio w akcie konsumpcji Dobra produkcyjne służą do wytwarzania dóbr konsumpcyjnych Jakimi dobrami, konsumpcyjnymi czy produkcyjnymi są: Cukier Węgiel Klasyfikacja dóbr W oparciu o dwa kryteria klasyfikacji: możliwość wyłączenia z konsumpcji konkurencyjność w konsumpcji Wyróżniamy: dobra prywatne dobra publiczne Dobro prywatne to takie, które może być konsumowane tylko przez jedną osobę, a używanie tego dobra zmniejsz jego ilość dostępną dla innych osób Dobra publiczne to takie, które mogą być konsumowane równocześnie przez więcej osób, a używanie tych dóbr nie zmniejsza ich ilości dostępnej dla pozostałych osób Możemy wskazać dwie kategorie dób mieszanych, które spełniają tylko jedna z powyższych charakterystyk. Są to: wspólne zasoby i dobra klubowe. Dobra klubowe to takie, w przypadku których istnieje możliwość wyłączenia jakiejś osoby z konsumpcji, jednak jego spożywanie nie zmniejsza ilości dostępnej dla innych osób. Wspólne zasoby to takie dobra, dla których niemożliwe lub trudne jest wyłączenie kogoś z konsumpcji, jednak kolejni użytkownicy obniżają ich ilość lub jakość. Kryteria Konkurencyjność w konsumpcji TAK NIE Możliwość wyłączenia z konsumpcji TAK Dobra prywatne owoce, mieszkanie, książki Dobra klubowe Kina, kluby, pływalnie NIE Wspólne zasoby łowiska ryb, lasy, dzika przyroda Dobra publiczne obrona narodowa, oświetlenie ulic

5 Konsumpcja to aktywne i systematyczne manipulowanie znakami, a w sklepach sprzedaje się przede wszystkim symbole, a nie produkty sensu stricto Gospodarowanie Gospodarowanie polega na dokonywaniu wyborów ekonomicznych. Gospodarując podejmujemy decyzje, na co przeznaczyć rzadkie (ograniczone) zasoby i jakie potrzeby zaspokoić. (J. Baudrilland, 1970) Procesy gospodarcze Procesy gospodarcze Gospodarowanie obejmuje 4 procesy gospodarcze: o produkcję, o podział, o wymianę o konsumpcję. PRODUKCJA- jest procesem, w którym zatrudnione są czynniki wytwórcze i dzięki któremu zostają wytworzone dobra oraz usługi w celu zaspokojenia potrzeb ludzkich. PODZIAŁ - określa stosunek (ilość), w jakim wytworzone produkty przypadają jednostce. Procesy gospodarcze WYMIANA jest to dobrowolne przekazania dobra lub świadczenie usług przez producenta (sprzedającego) na rzecz konsumenta (kupującego) po uzgodnionej cenie. KONSUMPCJA - to proces bezpośredniego zaspakajania potrzeb poprzez używanie dóbr i usług. Procesy gospodarcze W procesie gospodarowania odpowiadamy na pytania: o co produkować, o jak produkować, o gdzie produkować, o kiedy produkować, o dla kogo produkować, o ile produkować.

6 Gospodarowanie W procesie gospodarowania podejmujemy decyzje, czyli dokonujemy wyborów. Wybór ekonomiczny ma dwa aspekty: Korzyść koszt alternatywny Koszt alternatywny (koszt utraconych szans, koszt utraconych możliwości, koszt utraconych korzyści) - jest to druga, najcenniejsza możliwość, z której rezygnujemy dokonując wyboru. Aspekt = punkt widzenia, z którego rozpatruje się jakieś zjawisko Alternatywa = dwie wyłączające się możliwości. Tradycyjne czynnik wytwórczy Praca Kapitał Ziemia Dochód z czynnika płaca zysk, odsetki, dywidenda renta gruntowa (czynsz dzierżawny) Nowoczesne czynniki wytwórcze to: o przedsiębiorczość, o technika i technologia, o wiedza, o informacja Czynniki wytwórcze Praca (siła robocza) to ludzka energia (umysłowa i fizyczna) oraz wiedza i umiejętności wykorzystywane w procesie gospodarczym. Kapitał (dobra inwestycyjne i kapitał finansowy) obejmuje wszystkie wyniki procesu produkcyjnego, które przeznaczone są do wykorzystania w danym lub innym procesie produkcyjnym. Ziemia obszar powierzchni ziemi i wszystko to, co jest dane przez przyrodę (a nie jest wytworzone przez człowieka), np. minerały, rośliny, woda. Czynniki wytwórcze TECHNOLOGIA - wiedza o tym, jak zasoby mogą być łączone w procesie produkcyjnym. Technologia wyznacza proporcje łączenia zasobów. PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ umiejętność posiadana przez daną osobę zajmującą się działalnością gospodarczą, która polega na odkrywaniu potencjalnie zyskownych możliwości oraz na organizowaniu i kierowaniu przedsięwzięciami, mającymi produktywny charakter. Jest to również zdolność do podejmowania ryzyka. Krzywa możliwości produkcyjnych cechą rzeczywistych gospodarek jest ograniczoność zasobów z tego wynikają ograniczone możliwości produkcyjne gospodarki, co w połączeniu z nieograniczonością potrzeb wymusza ciągłe dokonywanie wyborów Może to być wybór pomiędzy produkcją dóbr konsumpcyjnych i dóbr produkcyjnych albo pomiędzy różnymi dobrami konsumpcyjnymi albo pomiędzy różnymi dobrami produkcyjnymi Wybory te możemy pokazać na krzywej możliwości produkcyjnych

7 Krzywa możliwości produkcyjnych w krótkim okresie krzywa możliwości produkcyjnych = granica możliwości produkcyjnych Założenia: Czynniki można przeznaczyć do produkcji dwóch dóbr Możliwe jest przeznaczenie wszystkich zasobów do produkcji tylko jednego dobra Jest wiele możliwych kombinacji produkcji dóbr za pomocą danego zasobu czynników produkcji Krzywa możliwości produkcyjnych - wskazuje na alternatywne kombinacje dwóch produktów, które społeczeństwo jest zdolne wytworzyć w ciągu danego czasu, wykorzystując do tego w całości i w jak najlepszy sposób posiadane zasoby oraz technologie produkcji. kombinacja Krzywa możliwości produkcyjnych Ilość dóbr konsumpcyjnych Ilość dóbr produkcyjnych A 0 20 B 1 19 C 2 17 D 3 14,8 E 4 12 F 5 7 G 6 0 Koszt alternatywny kombinacja Krzywa możliwości produkcyjnych Ilość dóbr konsumpcyjnych Ilość dóbr produkcyjnych Koszt alternatywny A B C D 3 14,8 2,2 E ,8 F Dobra produkcyjne Krzywa możliwości produkcyjnych w krótkim okresie G Dobra konsumpcyjne

8 Krzywa możliwości produkcyjnych nad krzywą znajdują się KOMBINACJE NIEOSIĄGALNE W długim okresie krzywa przesuwa się równolegle w górę. Jest to wynikiem: - wprowadzenia wydajniejszej technologii - zwiększenie ilości zasobów A zatem możliwości produkcyjne gospodarki rosną. Pod krzywą znajdują się KOMBINACJE OSIĄGALNE Racjonalność postępowania Podmiot gospodarczy podejmuje decyzje w sposób racjonalny i dąży do maksymalizacji korzyści. Racjonalność postępowania polega na tym, że podmiot gospodarczy zbiera i analizuje wszystkie informacje niezbędne do podjęcia decyzji. Zakłada się, że podmiot posiada wszystkie niezbędne informacje i jest zdolny do ich przetworzenia w procesie podejmowania decyzji. Zasady racjonalnego postępowania 1. zasada największego efektu (największej wydajności) - za pomocą danych nakładów można osiągnąć maksymalny efekt, 2. zasada minimalizacji nakładu środków (najmniejszego kosztu) - przy minimalnym nakładzie środków osiągamy dany efekt Zasad nie da się stosować łącznie!!! Rachunek ekonomiczny - istota - to zespół rachunków służących do podejmowania optymalnych (z punktu widzenia jakiegoś celu) decyzji ekonomicznych. Oznacza to, że rachunek ekonomiczny polega na dokonaniu wyboru optymalnego rozwiązania zagadnienia spośród różnych wariantów możliwych do zastosowania Rachunek ekonomiczny - jego cechy 1. Względność optymalność rozwiązania oceniamy zawsze z punktu widzenia celu 2. Wariantowość muszą być dostępne różne sposoby optymalizowania celu 3. Dualność możliwość kierowania się jedną z dwóch zasad racjonalnego gospodarowania 4. Kompleksowość rachunek musi obejmować wszystkie aspekty związane z realizacją danego celu

9 Podmioty gospodarcze Podmiot gospodarczy: to każdy aktywny uczestnik procesu gospodarowania, który poprzez swoje decyzje wpływa na przebieg procesów gospodarczych. Podmioty gospodarcze Wyróżniamy następujące podmioty gospodarcze: o GOSPODARSTWO DOMOWE o GOSPODARSTWO ROLNE o PRZEDSIĘBIORSTWO o BANK KOMERCYJNY o GIEŁDA o BANK CENTRALNY o PAŃSTWO / INSTYTUCJE PAŃSTWOWE