WYKŁAD 2. Problemy makroekonomii i wielkości makroekonomiczne

Transkrypt

1 WYKŁAD 2 Problemy makroekonomii i wielkości makroekonomiczne

2 PLAN WYKŁADU Przedmiot makroekonomii Wzrost gospodarczy stagnacja wahania koniunktury Inflacja bezrobocie Krzywa Phillipsa (inflacja a bezrobocie) Zasoby i strumienie w gospodarce narodowej Makroekonomiczne miary wielkości produktu i dochodu w gospodarce

3 PRZEDMIOT MAKROEKONOMII Makroekonomia to dział ekonomii zajmujący się badaniem agregatowych zmiennych ekonomicznych, dotyczących całej gospodarki Agregaty ekonomiczne: - Zagregowana podaż - Zagregowany popyt - Popyt na pieniądz - Dochód narodowy - Konsumpcja - Inwestycje - Oszczędności - Zasób kapitału - Budżet państwa

4 KLUCZOWE PYTANIA MAKROEKONOMII Jakie czynniki określają dochód narodowy i poziom produkcji? Co określa ogólny poziom cen i jaki jest wskaźnik inflacji? Jakie determinanty określają zatrudnienie w gospodarce i poziom bezrobocia? Jakie decyzje powinien podjąć rząd, aby przeciwdziałać inflacji, bezrobociu i recesji? Jaka polityka monetarna i fiskalna państwa wpływa na ogólny poziom cen, dochodu, produkcji, zatrudnienia i poziomu bezrobocia?

5 MAKROEKONOMIA INFLACJA WZROST GOSPODARCZY GOSPODARKA WAHANIA KONIUNKTURY BEZROBOCIE

6 WZROST GOSPODARCZY Wzrost gospodarczy stale zwiększająca się zdolność danego kraju do wytwarzania oraz ciągłego ulepszania dóbr i usług służących do zaspokojenia określonych potrzeb ludzkich mająca swój wyraz we wzroście PKB Mierniki wzrostu gospodarczego: - Roczny przyrost PKB per capita - Stosunek przyrostu dochodu narodowego brutto do jego poziomu z roku poprzedniego

7 CZYNNIKI WZROSTU GOSPODARCZEGO CZYNNIKI HISTORYCZNE: - Praca - Ziemia - Kapitał CZYNNIKI MODELOWE: - Bezpośrednie (zatrudnienie i wydajność pracy) - Pośrednie (majątek produkcyjny, inwestycje i ich efektywność) CZYNNIKI SYSTEMOWE: - Tradycyjne (zasoby naturalne, kapitałowe, ludzkie) - Nowoczesne (postęp naukowo-techniczny i organizacyjny) - Społeczne (infrastruktura społeczna i ekonomiczna) - Rynkowe (konkurencja i równowaga) - Specjalne (dysproporcje rozwoju)

8 STAGNACJA I KONIUNKTURA GOSPODARCZA Stagnacja niski lub zerowy wzrost gospodarczy, często towarzyszy mu wysokie bezrobocie, niska skłonność do inwestowania, nikłe perspektywy osiągania zysków Koniunktura gospodarcza zmiany (wahania) aktywności gospodarczej przejawiające się w zmianach podstawowych wskaźników ekonomicznych (produkcja, zatrudnienie, inwestycje, konsumpcja, dochód narodowy)

9 WAHANIA GOSPODARCZE Wahania wynikające z tendencji rozwojowej (długookresowe zmiany występujące w poziomie danego zjawiska wynikające ze zmian np. podaży pracy, kapitału, postępu naukowo-technicznego) Wahania cykliczne (zmiany powtarzające się w określonym rytmie, mniej lub bardziej regularne) Wahania przypadkowe (zmiany wynikające z polityki gospodarczej państwa lub powodowane czynnikami losowymi) Wahania sezonowe (zmiany wynikające ze zmian pór roku, mody, zwyczajów)

10 CYKL KONIUNKTURALNY FAZY Cykl koniunkturalny to periodyczne wahania wielkości agregatowych wokół trendu - KRYZYS (trwa kilka miesięcy) Cechy: nadprodukcja zaostrzenie konkurencji między producentami spadek cen spadek produkcji obniżenie PKB wzrost bezrobocia - - DEPRESJA (dno kryzysu, trwa 6 miesięcy do 5 lat) Cechy: zahamowanie spadku produkcji i spadku PKB stabilizacja zatrudnienia gospodarka w równowadze lecz na bardzo niskim poziomie - OŻYWIENIE (trwa od kilku miesięcy do 3 lat) Cechy: wzrost inwestycji w gospodarce zwiększenie produkcji i PKB spadek bezrobocia i wzrost płac. Faza trwa aż do momentu pełnego zatrudnienia lub kolejnej recesji - ROZKWIT (trwa od kilku miesięcy do 2 lat) Cechy: zahamowanie wzrostu PKB, zatrudnienia i płac

11 INFLACJA I JEJ POMIAR Inflacja proces ogólnego wzrostu poziomu cen i kosztów w gospodarce (wzrost cen towarów lub usług, wzrost płac, cen gruntów, czynszów za wynajem dóbr kapitałowych) Deflacja proces ogólnego spadku poziomu cen i kosztów w gospodarce (proces odwrotny do inflacji) Stopa inflacji obrazuje zmiany przeciętnego poziomu cen w gospodarce w ciągu roku

12 RODZAJE INFLACJI Kryterium czasu: - Inflacja trwała (ciągłe występowanie zjawisk inflacyjnych) - Inflacja okresowa (po wystąpieniu fali inflacji następuje stabilizacja ogólnego poziomu cen w gospodarce) Miejsce pojawiania się: - Inflacja wewnętrzna (wynika ze stosunków produkcji w całej gospodarce) - Inflacja importowa (jest przenoszona z zagranicy za pośrednictwem wymiany handlowej) Oddziaływanie na przebieg procesów inflacyjnych: - Inflacja kontrolowana (jest możliwa do objęcia kontrolą państwa) - Inflacja żywiołowa (wymyka się spod kontroli państwa) Ruch cen: - Inflacja otwarta (swobodny wzrost cen brak działań hamujących inflację) - Inflacja tłumiona (administracyjnie hamowany wzrost cen)

13 RODZAJE INFLACJI cd. Przyczyny wewnętrzne: - Inflacja ciągniona przez popyt (inflacja nabywców) szybszy wzrost całkowitych wydatków planowanych w stosunku do całkowitej wielkości produkcji - Inflacja pchana przez koszty (inflacja dostawców) wzrost ceny jednego lub kilku czynników produkcji Wysokość stopy inflacji: - Inflacja pełzająca (tempo wzrostu cen nie przekracza 4-5% rocznie) - Inflacja krocząca (tempo wzrostu cen nie przekracza 5-9% rocznie) - Inflacja galopująca (tempo wzrostu cen 15% miesięcznie) - Megainflacja (tempo wzrostu cen 15-50% miesięcznie) - Hiperinflacja (tempo wzrostu cen powyżej 50% miesięcznie) Zmiany w dochodzie narodowym: - Stagflacja (wysoka stopa inflacji + stagnacja gospodarcza) - Slumpflacja (wysoka stopa inflacji + recesja (spadek produkcji i zatrudnienia))

14 BEZROBOCIE I ZASÓB PRACY Bezrobocie sytuacja, gdy ludzie szukający pracy nie mogą jej otrzymać Zasoby pracy wszyscy ludzie, którzy pracują oraz wszyscy bezrobotni, którzy: - posiadają możliwość i chęć do wykonywania pracy - nie mogą znaleźć zatrudnienia - są zarejestrowani w urzędach pracy

15 RODZAJE BEZROBOCIA Przejściowe (frykcyjne) występuje wówczas, gdy ludzie zmieniają miejsce zamieszkania, zmieniają zawód Ograniczenie: Rozwój sieci Urzędów Zatrudnienia i poprawa jakości informacji o wolnych miejscach pracy Strukturalne występuje wówczas, gdy popyt i podaż siły roboczej nie są do siebie dostosowane, co wynika ze zmiany struktury gospodarki Ograniczenie: Tworzenie możliwości przekwalifikowania się, zachęcanie przedsiębiorstw do inwestycji na terenach o wysokim bezrobociu Cykliczne wynika z charakteru cyklu koniunkturalnego, powstaje w okresach załamania koniunktury (faza kryzysu) Ograniczenie: Manipulacja podatkami i wydatkami państwowymi np. subsydia dla przedsiębiorstw tworzących miejsca pracy