Mikroekonomia. Zagadnienia podstawowe

Transkrypt

1 Zagadnienia podstawowe

2 Terminy (kategorie) związane z ekonomią, z którymi spotykamy się codziennie. produkcja, konsumpcja, cena, kurs akcji, obligacja, eksport, bilans handlowy, stopa procentowa, deficyt budżetowy, zysk, koszty, inwestycje, informacja, spółka akcyjna, podatki PIT, CIT,VAT,

3 Kilka poziomów ekonomii, gdzie spotykamy te kategorie Poziom globalny, Poziom makro- krajowy, Poziom mezo- regionalny, Poziom mikro podmiot ekonomiczny (konsument, producent).

4 Kategorie ekonomiczne są ze sobą powiązane nie występują niezależnie jedne od drugich. Pomiędzy nimi występują często zależności deterministyczne. A jest przyczyna B lub łańcuch zależności : A jest przyczyną B jest przyczyną C.

5 Przykład : oferta (podaż) zapotrzebowanie (popyt) cena. Kurs walutowy- eksport-import- bilans handlowy. Jakość (marka) produktu- cena popyt konsumenta. Inflacja stopy procentowe- kredyty-inwestycje-dochód narodowy- dobrobyt społeczeństwa. Podatki CIT zysk przedsiębiorstwa inwestycje - zatrudnienie w skali makro bezrobocie- dobrobyt społeczeństwa.

6 Procesy gospodarcze podlegają działaniu praw ekonomicznych. W procesie gospodarczym działania ludzi powtarzają się produkcja-konsumpcja produkcja. lub produkcja-zyskinwestycje-wzrost produkcja. Powtarzające się w określony sposób działania odznaczają się pewną prawidłowością. Te stale powtarzające się związki, relacje, między działaniami lub czynnościami, z których działania się składają, nazywamy prawami ekonomicznymi.

7 Formy praw ekonomicznych: Prawa przyczynowo- skutkowe, prawa współistnienia oraz prawa funkcjonalne Prawa przyczynowo- skutkowe : zjawisko (działanie) A (t) stale wywołuje zjawisko (zdarzenie) B(t+1) ; pierwsze jest przyczyną a drugie skutkiem ( w czasie czyli dynamicznie) Prawa współistnienia :dwa zdarzenia lub więcej wstępują łącznie Prawa funkcjonalne : związki, relacje wymierne ilościowo, które można przedstawić w postaci funkcji matematycznej, np. prawo popytu POPx,t = f (Px,t-1), funkcja może być liniowa i nieliniowa, np. wykładnicza (potęgowa)

8 Cechy praw ekonomicznych Prawa ekonomiczne są obiektywne, niezależne od woli i świadomości ludzi, mają charakter statystyczny (stochastyczny) Prawa ekonomiczne są obiektywne, tzn. są rzeczywistą (realną) cecha procesów gospodarczych Prawa ekonomiczne są niezależne od woli i świadomości ludzi, tzn. nie są tworem umysłu ludzkiego, działają w gospodarce niezależnie od tego czy uświadamiamy to sobie oraz niezależnie od tego, czy chcemy lub nie chcemy aby działały (efekty ich działań mogą być niezgodne z życzeniami ludzi uczestniczących w gospodarce bankructwa, bezrobocie, straty dochodów, kryzysy, itp.)

9 Prawa ekonomiczna mają charakter statystyczny (stochastyczny), tzn. przejawiają się w dużej masie zjawisk. Powiązania pojedynczych przypadków zjawisk gospodarczych mają często charakter przypadkowy. Dopiero w dużej ich masie możemy zaobserwować (odkryć) czy występuje prawidłowość tych powiazań. W dużej masie zjawisk działa prawo wielkich liczb odchylenia in plus i in minus pojedynczych zjawisk od dominującej tendencji znoszą się wzajemnie (im większa masa zjawisk, tym bardziej suma odchyleń dąży do zera). Przykład prawa popytu wykres.

10 Prawa techniczno-bilansowe Rodzaje praw ekonomicznych. Dotyczą one głównie procesów produkcji i są określane przez technologię produkcji. Np. zgodnie z obecną technologią produkcji chleba, aby wyprodukować kilogram chleba należy zużyć : 1 KG = 1,5 kg mąki + 3 litry wody + 2 kwh energii + 0,2 kg drożdży + 0,5 godzin pracy, itd. Jeżeli mam 150 kg mąki to mogę wyprodukować 100 kg chleba i nie więcej to właśnie jest prawo bilansowe

11 Prawa postępowania ludzi i prawa splotu działań ludzkich W swoich działaniach gospodarczych ludzie reagują na bodźce ekonomiczne, np. wzrost płacy wzrost wydajności, spadek podatku wzrost konsumpcji, spadek stopy procentowejwzrost popytu na kredyty, itp. Działania indywidualne, np. pojedynczego konsumenta lub producenta splatają się ze sobą i dopiero w swej masie dają określony skutek (kooperacja, podział pracy) Przykład : Kowalski zwiększa swoją konsumpcję jabłek na rynku jabłek nic się nie zmienia lecz kiedy tysiące Kowalskich zwiększają popyt na jabłka to dopiero wtedy reaguje cena jabłek (wzrasta)

12 Ekonomia jako nauka bada, analizuje gospodarkę, odkrywa obecne w niej prawidłowości. Posiada swoją metodę badawczą. Posługuje się kategoriami abstrakcyjnymi. Wykorzystuje modele-uogólnienia rzeczywistości gospodarczej. Dwa podejścia do analizy ekonomicznej (mikroekonomicznej). Podejście normatywne i podejście behawioralne. Normatywne jak powinno być. Behawioralne jak jest.

13 Metoda ekonomii metoda naukowego badania zjawisk gospodarczych przy pomocy określonych zasad i narzędzi Metody opisowe dla zjawisk jakościowych np. metody ankietowe badania preferencji konsumenta, metody testu koniunkturalnego w badaniu opinii przedsiębiorców na temat rozwoju gospodarki ) Metody ilościowe dla zjawisk mierzalnych większość zjawisk gospodarczych można zmierzyć ( np. wielkość produkcji w jednostkach fizycznych- sztukach, metrach, litrach, lub w porównywalnych jednostkach pieniężnych, np. w PLN, USD, EUR ) metody ilościowe korzystają z narzędzi statystyki i ekonometrii

14 Teoria ekonomii (mikroekonomii) posługuje się : abstrakcyjnymi kategoriami ekonomicznymi, takimi jak np. cena, podaż, koszt, zysk, podatek, cło. itp. modelami ekonomicznymi uproszczeniem rzeczywistości gospodarczej, zachowując jej najważniejsze, najbardziej istotne cechy i właściwości, np. model rynku, model monopolu, model optimum zysku, itp. modele pozwalają na eksperymenty, które kosztują stosunkowo niewiele, np. chcemy dowiedzieć się jakie skutki gospodarcze przyniesie wprowadzenie wyższego podatku

15 Podejście normatywne i behawioralne w ekonomii (mikroekonomii) Podejście normatywne w mikroekonomii : według jakich zasad (norm) powinien postępować podmiot gospodarczy (konsument, producent) dla osiągnięcia celu np. zasady racjonalności, optymalizacji decyzji. Podejście behawioralne : jak faktycznie, w rzeczywistości gospodarczej, postępuje (zachowuje się) podmiot ekonomiczny (konsument, producent)

16 Gospodarowanie zasobami kluczowy problem ekonomii Potrzeby ludzi konieczność wytwarzania dóbr (produktów i usług) w celu zaspokojenia potrzeb Zasoby umożlwiające wytwarzanie produktów i usług Problem jak gospodarować zasobami, rozdzielać je pomiędzy rożne produkcje dóbr?

17 Różne definicje i rodzaje potrzeb ludzkich : Materialne i niematerialne Fizjologiczne, biologiczne duchowe wiary, praktyki religijnej, piękna zdrowia, np. opieki zdrowotnej, profilaktyki, informacji zdrowotnej, rekreacji rozwoju, np. kształcenia, zdobywania doświadczeń społeczne, np. bezpieczeństwa, współpracy, solidarności, pomocy Inny podział potrzeby podstawowe i wyższego rzędu dobra podstawowe i wyższego rzędu zaspakajające te potrzeby, potrzeby w sensie ilości i jakości.

18 Zasoby potrzebne do wytwarzania dóbr zaspokajających potrzeby. Zasoby naturalne ziemia, surowce, woda, powietrze, rośliny, drzewa mogą być odnawialne i nieodnawialne Zasoby ludzkie z ich umiejętnościami, doświadczeniem, zdolnością do rozwoju, oferowanymi w formie pracy Zasoby kapitałowe kapitał finansowy, kapitał rzeczowy (środki produkcji plus technologia)

19 Zasoby są ograniczone nie mamy ich do dyspozycji w dowolnych ilościach i o dowolnej jakości, niektóre zasoby zmniejszają się (surowce naturalne, ziemia do użytku rolnego, woda,jakość powietrza) W każdym momencie podejmowania decyzji gospodarczej przez konsumenta lub producenta ilość i jakość zasobów do dyspozycji jest ograniczona, jest dana. Równocześnie potrzeby są ogromne i dane zasoby nie wystarczają do zaspokojenia wszystkich potrzeb. Powstaje konieczność gospodarowania zasobami podejmowania decyzji gdzie dane zasoby przeznaczyć (do produkcji jakich dóbr) a gdzie ich nie stosować ( z produkcji jakich dóbr zrezygnować)