Janina Godłów-Legiędź

Transkrypt

1 Janina Godłów-Legiędź

2 I. Mikroekonomia 1. Przedmiot ekonomii i pojęcia wstępne. Typy systemów ekonomicznych. 2. Rynki produktów. Popyt. Podaż. Cena. 3. Przedsiębiorstwo. 4. Teoria podziału. Rynki czynników produkcji.

3 II. Makroekonomia 1. Produkt krajowy brutto (PKB) i inne mierniki dobrobytu i rozwoju gospodarczego 2. Czynniki wzrostu i rozwoju gospodarczego. 3. Pieniądz i polityka monetarna 4. Budżet państwa i polityka fiskalna 5. Cykl koniunkturalny i kryzysy. 6. Handel międzynarodowy i globalizacja. 7. Integracja europejska. Unia monetarna. 8. Ekonomia i prawo

4 Literatura Obowiązkowa: M. Bednarski, J. Wilkin (red.) Ekonomia dla prawników i nie tylko, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa Uzupełniająca: R. Milewski, E. Kwiatkowski (red.), Podstawy ekonomii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa J. Bremond, J. Couet, M. Salort, Kompendium wiedzy o ekonomii, WN PWN, Warszawa 2006.

5 Wykład wprowadzający

6 Plan wykładu Przedmiot ekonomii, czyli czym zajmuje się ekonomia Podstawowe pojęcia: gospodarowanie, dobra produkcyjne i konsumpcyjne, usługi, czynniki produkcji, kapitał, podmioty gospodarcze Typy systemów gospodarczych: gospodarka centralnie planowana i rynkowa Ekonomia teoretyczna i normatywna Mikroekonomia i makroekonomia

7 Przedmiot ekonomii czyli czym zajmuje się ekonomia Adam Smith, Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów, Karol Marks akcentował, że ekonomia to nauka badająca zmieniające się stosunki społeczne

8 Pytania, na które ekonomia stara się odpowiedzieć? Jak mierzymy bogactwo? Co decyduje o dobrobycie? Co decyduje o zróżnicowaniu bogactwa poszczególnych ludzi? Czy Polska jest krajem biednym, czy bogatym? Dlaczego są kraje biedne i bogate? DP_(PPP)

9 Istota problemów ekonomicznych Wszystkiego (zasobów, dóbr, pieniędzy) jest za mało w stosunku do potrzeb.

10 Problem ekonomiczny Nieograni -czone potrzeby Ograniczone zasoby

11 Gospodarowanie czyli sztuka wyboru Z ograniczoności zasobów wynika konieczność wyboru Wybór czyli decyzja ekonomiczna ma dwa aspekty: pozytywny (cel to, co zyskamy)i negatywny (kosztto, co musimy poświęcić, aby zrealizować cel) Najogólniejsza koncepcja kosztu: koszt alternatywny dobro, wartość, cel, z którego rezygnujemy wybierając z dwu dostępnych, wykluczających się możliwości, czyli alternatyw

12 Przedmiot ekonomii Ekonomia bada, jak ludzie radzą sobie z rzadkością zasobów jak ograniczone zasoby o alternatywnych zastosowaniach wykorzystują do zaspokajania nieograniczonych potrzeb.

13 Przedmiot ekonomii 2 Ekonomia bada prawidłowości rządzące gospodarowaniem, czyli produkcją i podziałem dóbr i usług zaspakajających ludzkie potrzeby. Gospodarowanie Produkcja Podział czyli dystrybucja Dobra Usługi

14 Gospodarowanie Produkcja wytwarzanie dóbr i usług zaspokajających ludzkie potrzeby Podział (dystrybucja) procesy wymiany i przydziału wytworzonych dóbr i usług poszczególnym członkom społeczeństwa

15 Klasyfikacja dóbr Dobra konsumpcyjne (bezpośrednie) Dobra produkcyjne (pośrednie) Usługi niematerialne

16 Trzy pytania stojące przed społeczeństwem Co produkować z istniejących zasobów? ile żywności, ile odzieży, ile samochodów, telewizorów, broni? W jaki sposób, jakimi metodami? Dla kogo? ( jak podzielić wytworzone produkty między członków społeczeństwa)

17 Co jest celem produkcji i kto decyduje, co jest produkowane? Potrzeby? czy zysk? Przedsiębiorcy Państwo Konsumenci Rynek

18 Kto decyduje o podziale i jakie mogą być kryteria podziału? Potrzeby Praca Przedsiębiorczość Oszczędzanie Ryzyko Rynek Państwo

19 Typy systemów gospodarczych W zależności od sposobu rozwiązywania problemów gospodarczych ( co, jak i dla kogo produkować?) rozróżniamy: Gospodarkę tradycyjną Gospodarkę centralnie planowaną Gospodarkę rynkową Gospodarkę mieszaną

20 Gospodarka tradycyjna Decydujące znaczenie zwyczaju i tradycji w określaniu struktury, metod produkcji i podziału Stacjonarność i trwałość tej gospodarki Liczba ludności na świecie ok r. 300 mln mln mln mld ,2 mld

21 Stopa wzrostu PKB per capita Europa Zachodnia 0,13 0,15 0,95 1,32 0,76 4,08 1,78 Zachód II 0,00 0,34 1,42 1,81 1,55 2,44 1,94 Japonia 0,03 0,09 0,19 1,48 0,89 8,05 2,34 Azja 0,05 0,00-0,11 0,38-0,02 2,92 3,54 Europa Wsch i ZSRR 0,04 0,10 0,64 1,15 1,50 3,49-1,10 Afryka ,01 0,12 0,64 1,05 2,07 0,01 Świat 0,05 0,05 0,53 1,30 0,91 2,93 1,33

22 Gospodarka centralnie planowana Społeczna własność środków produkcji Centralny organ planujący rozstrzyga, co i jak produkować oraz dla kogo.

23 Podstawowe wady gospodarki centralnie planowanej Brak cen rynkowych Nieefektywny system motywacyjny. Niska innowacyjność gospodarki. Brak rynkowej dyscypliny finansowej w przedsiębiorstwach. Permanentne niedobory dóbr. Zanik przedsiębiorczości i wyraźnie określonej odpowiedzialności Brak swobód obywatelskich

24 Dlaczego niektórzy tęsknią za socjalistyczna gospodarka? Większa równość Stabilność zatrudnienia Poczucie bezpieczeństwa socjalnego

25 Gospodarka rynkowa Własność prywatna środków produkcji Wolność gospodarcza O strukturze produkcji i podziale decyduje mechanizm rynkowy. Ceny jako źródła informacji.

26 Zalety gospodarki rynkowej Tendencja do racjonalnego wykorzystania zasobów gospodarczych, efektywny system motywacyjny, duża innowacyjność gospodarki, dyscyplina finansowa przedsiębiorstw (konkurencja i twarde ograniczenie budżetowe), tendencja do samoczynnego ustalania się równowagi rynkowej, duża elastyczność gospodarki, Obfitość dóbr

27 Słabości gospodarki rynkowej Tendencja do monopolizacji Negatywne efekty zewnętrzne Cykliczne zmiany koniunktury Bezrobocie Tendencja od wzrostu nierówności dochodowych i majątkowych Problem dóbr publicznych

28 Gospodarka mieszana Mechanizm rynkowy Państwo Elementy tradycji

29 Pierwotne czynniki produkcji Ziemia powierzchnia ziemi oraz bogactwa naturalne użyteczne w produkcji Praca fizyczna i umysłowa działalność ludzka mająca na celu tworzenie dóbr i usług

30 Kapitał, czyli pochodny [wyprodukowany] czynnik produkcji Kapitał produkcyjny dobra przeznaczane do dalszej produkcji; maszyny, narzędzia, budynki produkcyjne Kapitał finansowy część dochodu, która nie jest konsumowana, lecz przeznaczana na cele produkcyjne

31 Podmioty gospodarcze Podmioty gospodarcze to aktorzy procesu gospodarowania, czyli ci, którzy podejmują decyzje ekonomiczne w oparciu o odrębność majątkową (posiadanie własnych zasobów) i samodzielność dochodową (osiągane dochody umożliwiają pokrywanie kosztów działania i rozwoju).

32 Typy podmiotów gospodarczych Gospodarstwo domowe Przedsiębiorstwo Państwo

33 Zasada racjonalnego działania Racjonalne działanie ekonomiczne polega na dążeniu do uzyskania najkorzystniejszej relacji między nakładami a wynikami działalności produkcyjnej.

34 Dwie formy zasady racjonalnego działania Jeżeli cel jest określony, staramy się osiągnąć go najmniejszym kosztem zasada minimalizacji środków Z danych zasobów staramy się osiągnąć jak największą produkcję zasada maksymalizacji celu

35 Rachunek ekonomiczny Narzędzie racjonalnego działania Porównywanie nakładów i wyników Znaczenia pieniądza jako czynnika pozwalającego sprowadzić wszystkie elementy procesu gospodarczego do porównywalności.

36 Ekonomia teoretyczna (pozytywna) i normatywna Teoria wyjaśnia, jak gospodarka funkcjonuje i rozwija się. Koncentruje się na tym, jak jest. Przykład Jeżeli ilość pieniądza rośnie szybciej niż produkcja dóbr i usług, to rosną ceny. Ocenia, wartościuje i mówi, jak być powinno. Przykład Należy ograniczać podaż pieniądza, aby nie dopuścić do wzrostu cen.