Podstawy ekonomii wykład 01. dr Adam Salomon

Transkrypt

1 Podstawy ekonomii wykład 01 dr Adam Salomon

2 Ekonomia: EKONOMIA. WPROWADZENIE TEORETYCZNE Podstawy ekonomii dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki UM w Gdyni 2

3 Co to jest Ekonomia? Nie jest łatwo powiedzieć, co to jest ekonomia. Jest wiele definicji ekonomii Podstawy ekonomii dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki UM w Gdyni 3

4 Ekonomia a gospodarowanie EKONOMIA jest nauką gromadzącą i porządkującą prawdziwą wiedzę o gospodarowaniu. GOSPODAROWANIE oznacza PRODUKOWANIE i DZIELENIE (między ludzi) DÓBR, czyli wszystkiego, co zaspokaja ludzkie potrzeby. PRODUKOWANIE dóbr robienie dóbr przez ludzi, którzy pracują, tworząc jedne dobra z innych (za pomocą innych) dóbr. DZIELENIE dóbr przekazywanie wyprodukowanych dóbr konkretnym osobom. Podstawy ekonomii dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki UM w Gdyni 4

5 Dobra ekonomiczne DOBRAMI są RZECZY (np. szkła kontaktowe, budynek, w którym jesteśmy, żurek z jajem i kiełbasą serwowany w restauracji Pod Kogutem na Rakowieckiej w Warszawie, itd. ) i USŁUGI (np. strzyżenie męskie w zakładzie fryzjerskim, usługi transportowe LOT-u, koncert Budki Suflera itd.). = Wszystko co ma wartość dla sprzedającego i kupującego. Podstawy ekonomii dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki UM w Gdyni 5

6 Ekonomia Ekonomia jest nauką badającą, jak ludzie radzą sobie z rzadkością. Ekonomia zajmuje się badaniem zachowań podmiotów gospodarczych (i ekonomicznych konsekwencji tych zachowań) w zakresie sposobu wykorzystania ograniczonych zasobów - w sferze produkcji, podziału, wymiany i konsumpcji. Podstawy ekonomii dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki UM w Gdyni 6

7 Ekonomia i rzadkość Rzadkość jest podstawowym faktem życia gospodarczego: dostępne zasoby (czynniki produkcji) są ograniczone, natomiast potrzeby ludzkie są nieograniczone. Rzadkość wymusza dokonywanie wyboru. Czynniki produkcji wykorzystywane przy produkcji jednego dobra nie mogą być jednocześnie wykorzystane przy produkcji innych dóbr. Oznacza to, ze produkując jakieś dobra, jednocześnie rezygnujemy z wytwarzania innych dóbr. Podstawy ekonomii dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki UM w Gdyni 7

8 Ekonomiczne myślenie W warunkach rzadkości dóbr i zasobów warto pamiętać o tym, że: 1. wszystko kosztuje ( nie istnieją darmowe obiady ); 2. prawie zawsze istnieją alternatywne możliwości wykorzystania ograniczonych zasobów; 3. należy szukać najlepszych rozwiązań. (np. maksymalizujących korzyści/użyteczność lub minimalizujących koszty/straty); 4. jakość naszych decyzji zależy od wiedzy oraz od informacji, jakie zgromadzimy. Podstawy ekonomii dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki UM w Gdyni 8

9 Koszt alternatywny i krzywa możliwości produkcyjnych Koszt alternatywny (opportunity cost) reprezentuje wartość najbardziej cennej nie wykorzystanej alternatywy. Graficzną ilustracją kosztu alternatywnego jest krzywa (granica) możliwości produkcyjnych (rys. 1.1). Podstawy ekonomii dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki UM w Gdyni 9

10 Krzywa możliwości produkcyjnych Pokazuje ona alternatywne kombinacje dóbr i usług finalnych, które mogą być wytworzone w danym okresie przy wykorzystaniu dostępnych zasobów i technologii. Podstawy ekonomii dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki UM w Gdyni 10

11 Ekonomia pozytywna Ekonomia pozytywna zajmuje się światem gospodarczym takim, jakim on jest. Pozwala na możliwie bezstronne uogólnianie procesów i mechanizmów gospodarczych. Tworzy fundament, na którym budowane są różne szkoły myślenia normatywnego. Podstawy ekonomii dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki UM w Gdyni 11

12 Ekonomia normatywna Ekonomia normatywna zajmuje się światem gospodarczym takim, jaki powinien być. Posługuje się sądami wartościującymi: Jakie powinny być kierunki polityki gospodarczej, podaż pieniądza, stopa bezrobocia, stopa inflacji itp. Podstawy ekonomii dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki UM w Gdyni 12

13 Ekonomia = Makroekonomia + Mikroekonomia Ekonomia jest nauką społeczną, która tłumaczy zachowania ludzi. To, ze ekonomista interesuje się różnymi podmiotami (np. człowiekiem, przedsiębiorstwem, gałęzią przemysłu, całą gospodarką), skutkuje podziałem ekonomii na MIKROEKONOMIĘ i MAKROEKONOMIĘ. W gospodarowaniu wykorzystywane są zasoby, czyli rzeczy wykorzystywane do produkcji dóbr i usług. Do podstawowych zasobów zaliczamy ziemię, pracę, kapitał i technologię. Podstawy ekonomii dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki UM w Gdyni 13

14 Makroekonomia Makroekonomia zajmuje się współzależnościami pomiędzy wielkimi agregatami, takimi jak: dochód narodowy, konsumpcja, inwestycje, oszczędności, zasoby kapitałowe, wielkość zatrudnienia, poziom cen, podaż pieniądza, budżet państwa, bilans płatniczy itp. Podstawy ekonomii dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki UM w Gdyni 14

15 Mikroekonomia Mikroekonomia zajmuje się badaniem zachowań indywidualnych uczestników gospodarki rynkowej (konsumentów, producentów) oraz analizą rynków poszczególnych dóbr i usług. Mikroekonomia bada tylko wybrane części gospodarki jest badaniem pojedynczych rynków zboża, książek i tak dalej, które funkcjonują w ramach gospodarki narodowej. Podstawy ekonomii dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki UM w Gdyni 15

16 Teoria i model ekonomiczny TEORIA Teoria jest to zestaw abstrakcji dotyczących rzeczywistości. MODEL Model jest to teoretyczne uogólnienie określonego fragmentu badanej rzeczywistości, które w sposób uproszczony odwzorowuje zachodzące procesy ekonomiczne. Podstawy ekonomii dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki UM w Gdyni 16

17 Rola modeli w ekonomii (1) Ekonomia zajmuje się wyjaśnianiem zachowań gospodarczych jednostek i społeczeństw za pomocą metod naukowych, a te (w wielkim skrócie) polegają na formułowaniu modeli ekonomicznych, czyli konstrukcji teoretycznych, które zawierają upraszczające rzeczywistość założenia (dotyczące zachowania się podmiotów gospodarczych), które mogą być stosowane do wyciagnięcia wniosków dotyczących relacji pomiędzy zmiennymi stosowanymi w modelu. Podstawy ekonomii dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki UM w Gdyni 17

18 Rola modeli w ekonomii (2) Modele stosowane są zatem do wyjaśnienia i przewidywania zjawisk ekonomicznych. Zmienne ekonomiczne dzielimy na: zmienne endogeniczne (zmienne, których wartości są określane wewnątrz modelu) i zmienne egzogeniczne (wpływają na zmienne endogeniczne lecz ich wartości są wyznaczone poza modelem). Podstawy ekonomii dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki UM w Gdyni 18

19 Formułowanie i sprawdzanie modeli ekonomicznych Modele mogą być formułowane słownie, graficznie lub algebraicznie. Sprawdzanie modeli ekonomicznych odbywa się za pomocą konfrontowania ich z danymi empirycznymi. Zasadniczo można stwierdzić, że jeżeli wyniki badania empirycznego są sprzeczne z przewidywaniami teorii, to teorię należy odrzucić. Empiryczną weryfikacją modeli ekonomicznych zajmuje się ekonometria. Podstawy ekonomii dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki UM w Gdyni 19

20 Rola ekonometrii w badaniach ekonomicznych Ekonometria zajmuje się ilościowym mierzeniem związków między badanymi wielkościami przy wykorzystaniu danych ekonomicznych. Podstawy ekonomii dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki UM w Gdyni 20

21 Test wyboru pytanie 1.1. Zdanie: nie istnieją darmowe obiady" oznacza, że: a) każdy musi płacić za to, co otrzymuje; b) jeżeli jedna osoba zyskuje, któraś musi tracić; c) zasoby są ograniczone, dlatego każde dobro kosztuje; d) opieka socjalna jest nieefektywna. Podstawy ekonomii dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki UM w Gdyni 21

22 Test wyboru pytanie 1.2. Ekonomiczne działanie oznacza, że dany człowiek: a) kupuje zawsze najtańszy towar; b) dokonuje wyboru po linii najmniejszego oporu; c) dokonuje wyboru w sposób celowy, maksymalizując korzyści przy minimalizacji kosztów; d) zarabia dużo pieniędzy. Podstawy ekonomii dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki UM w Gdyni 22

23 Test wyboru pytanie 1.3. Makroekonomia zajmuje się: a) funkcjonowaniem prywatnej firmy; b) zachowaniem jednostki; c) rynkiem pracy; d) gospodarką jako całością. Podstawy ekonomii dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki UM w Gdyni 23

24 Test wyboru pytanie 1.4. Mikroekonomia zajmuje się: a) handlem międzynarodowym; b) wybranym segmentem gospodarki; c) gospodarką światową; d) tym, jak powinna funkcjonować gospodarka kraju. Podstawy ekonomii dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki UM w Gdyni 24

25 Test wyboru pytanie 1.5. Który z poniższych wskaźników ma charakter mikroekonomiczny? a) poziom dochodu narodowego; b) cena jabłek; c) poziom zatrudnienia w gospodarce narodowej; d) indeks cen konsumpcyjnych. Podstawy ekonomii dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki UM w Gdyni 25

26 Test wyboru pytanie 1.6. Ekonomię możemy najlepiej zdefiniować jako studia nad problemem: a) jak najrozsądniej wydać pieniądze; b) dlaczego zasoby są ograniczone; c) jak firmy maksymalizują zyski; d) jak społeczeństwo wybiera spośród alternatywnych zastosowań ograniczonych zasobów. Podstawy ekonomii dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki UM w Gdyni 26

27 Test wyboru pytanie 1.7. Sądy ekonomii normatywnej: a) mogą być na bieżąco testowane; b) są uznawane przez wszystkich ekonomistów; c) pokrywają się z sądami ekonomii pozytywnej; d) bazują na różnych wartościach i preferencjach. Podstawy ekonomii dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki UM w Gdyni 27

28 Test wyboru pytanie 1.8. Efektywność ekonomiczną możemy najlepiej opisać jako: a) maksymalny wzrost ilości zasobów; b) maksymalną produkcję z dostępnych zasobów; c) minimalne wykorzystanie zasobów przy minimalnej produkcji; d) maksymalne wykorzystanie zasobów przy minimalnej produkcji. Podstawy ekonomii dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki UM w Gdyni 28

29 Test wyboru pytanie 1.9. Przesunięcie granicy możliwości produkcyjnych może być spowodowane przez: a) zmniejszenie się poziomu bezrobocia; b) wzrost poziomu inflacji; c) zmianę technologii; d) zmianę gustów konsumentów. Podstawy ekonomii dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki UM w Gdyni 29

30 Test wyboru pytanie Wzrost gospodarczy możemy przedstawić w formie graficznej jako: a) ruch wzdłuż granicy możliwości produkcyjnych; b) przesunięcie na zewnątrz granicy możliwości produkcyjnych; c) przesunięcie do wewnątrz granicy możliwości produkcyjnych; d) Ruch z punktu leżącego powyżej granicy możliwości produkcyjnych do punktu leżącego na granicy możliwości produkcyjnych. Podstawy ekonomii dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki UM w Gdyni 30

31 Test wyboru pytanie Gałąź badań ekonomicznych, która zajmuje się sądami wartościującymi, jakie powinny być ceny, poziom produkcji, dochody, kierunki polityki rządu, to: a) mikroekonomia; b) ekonomia; c) ekonomia pozytywna; d) ekonomia normatywna. Podstawy ekonomii dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki UM w Gdyni 31

32 Test wyboru pytanie Głównym kosztem edukacji w szkole wyższej jest: a) opłata za akademik; b) koszt zakupu podręczników; c) koszt alternatywny edukacji; d) koszt zakupu ubrań. Podstawy ekonomii dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki UM w Gdyni 32

33 Test wyboru pytanie W gospodarce rynkowej, największy wpływ na rodzaj produkowanych dóbr mają: a) producenci; b) rząd; c) konsumenci; d) związki zawodowe. Podstawy ekonomii dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki UM w Gdyni 33

34 Test wyboru odpowiedzi EKONOMIA. WPROWADZENIE TEORETYCZNE. Podstawy ekonomii dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki UM w Gdyni 34

35 Zdania prawdziwe i fałszywe zdanie 1.1. Teoria stanowi uproszczoną wersję rzeczywiści. Prawda czy Fałsz? Podstawy ekonomii dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki UM w Gdyni 35

36 Zdania prawdziwe i fałszywe zdanie 1.2. Ekonomia pozytywna określa, jak powinna funkcjonować gospodarka, natomiast ekonomia normatywna opisuje fakty ekonomiczne. Prawda czy Fałsz? Podstawy ekonomii dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki UM w Gdyni 36

37 Zdania prawdziwe i fałszywe zdanie 1.3. Jeżeli zasoby są w pełni wykorzystane, to jedyną drogą zwiększenia produkcji jednego dobra jest zmniejszenie produkcji innego dobra. Prawda czy Fałsz? Podstawy ekonomii dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki UM w Gdyni 37

38 Zdania prawdziwe i fałszywe zdanie 1.4. Zawsze kiedy mamy do czynienia z wyborem ekonomicznym, pojawia się koszt alternatywny. Prawda czy Fałsz? Podstawy ekonomii dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki UM w Gdyni 38

39 Zdania prawdziwe i fałszywe zdanie 1.5. Efektywność ekonomiczna oznacza maksymalizowanie produkcji poprzez staranną alokację zasobów, uwzględniającą preferencje nabywców oraz możliwości i ograniczenia producentów. Prawda czy Fałsz? Podstawy ekonomii dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki UM w Gdyni 39

40 Zdania prawdziwe i fałszywe odpowiedzi EKONOMIA. WPROWADZENIE TEORETYCZNE. Podstawy ekonomii dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki UM w Gdyni 40

41 Podstawy ekonomii (WN UM w Gdyni) dziękuję za uwagę Podstawy ekonomii dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki UM w Gdyni 41