Podstawy ekonomii WSTĘP I EKONOMICZNE MYŚLENIE. Opracowanie: dr Tomasz Taraszkiewicz

Transkrypt

1 Podstawy ekonomii WSTĘP I EKONOMICZNE MYŚLENIE Opracowanie: dr Tomasz Taraszkiewicz

2 Wstęp ekonomiczne myślenie Wstęp - ekonomiczne myślenie wybrane myśli przewodnie Minimalizacja nakładów Maksymalizacja efektów Nieograniczoność ludzkich potrzeb Głównym kreatorem nowych potrzeb, czy nowego sposobu zaspakajania tych potrzeb jest produkcja i związany z nią postęp technologiczny. Celem produkcji jest zaspakajanie zmieniających swój rozmiar i strukturę potrzeb ludzkich.

3 Ograniczoność zasobów Ograniczoność zasobów - dla jednostki czasu wolnego, zasobów finansowych, kwalifikacji i predyspozycji zawodowych - dla gospodarki ograniczoność zasobów czynników produkcji (pracy, ziemi, kapitału) Zasób czynnika produkcji ilość tego czynnika, jaką gospodarka dysponuje w danym momencie (ujęcie statyczne) Strumień czynnika produkcji dynamiczne ujęcie zasobu, oznaczające wykorzystanie czynnika produkcji w określonym czasie Podstawowe czynniki produkcji: - praca - przedsiębiorczość - kapitał produkcyjny i finansowy - ziemia. Praca otrzymuje wynagrodzenie w postaci płacy. Przedsiębiorczość moŝe być wynagradzana jak praca odpowiednio wysoką płacą zyskiem. Kapitał otrzymuje wynagrodzenie w postaci procentu. Ziemia przynosi dochód w postaci renty. lub

4 Ograniczoność zasobów - skutki Ograniczoność zasobów wynika z przyczyn naturalnych (ograniczoność bogactw naturalnych) lub moŝe wynikać z dotychczasowej działalności gospodarczej (ograniczoność kapitału). Mając do czynienia z jednej strony z ograniczonymi zasobami, z drugiej strony z nieograniczonymi potrzebami naleŝy liczyć się z występowaniem zjawiska rzadkości. Rzadkość oznacza, Ŝe nigdy nie będziemy mieli wszystkiego, co chcielibyśmy mieć. W ekonomii pojęcie rzadkości odnosi się do sytuacji, w której dostępne zasoby czynników produkcji są niewystarczające do zaspokojenia potrzeb społeczeństwa. Rzadkość jest konsekwencją ograniczoności zasobów. Zjawisko rzadkości zmusza podmioty gospodarujące do dokonywania wyborów związanych z alokacją będących w ich dyspozycji zasobów.

5 Koszt alternatywny Koszt alternatywny koszt towarzyszący wyborowi, występuje, gdy posiadane zasoby czynników produkcji są niewystarczające do zaspokojenia wszystkich potrzeb koszt alternatywny utrata moŝliwości realizacji odrzuconej, najlepszej alternatywy Dobra wolne: - dobra, które mają koszt alternatywny równy 0; - zwiększenie ilości dóbr wolnych nie pociąga za sobą konieczności zmniejszenia ilości innych dóbr. Z punktu widzenia konsumenta korzystanie z dóbr wolnych jest bezpłatne, konsument otrzymuje dobra wolne za darmo. Istnienie dóbr wolnych wynika z: - braku praw własności (np. do plaŝ, lasów, jezior), - polityki państwa, które decyduje się na bezpłatne dostarczanie niektórych dóbr (w niektórych krajach np. szkolnictwo czy ochrona zdrowia są bezpłatne).

6 Dobra wolne - konsument a społeczeństwo Dobra wolne z punktu widzenia konsumenta mają koszt alternatywny równy 0, nie musi to jednak oznaczać, Ŝe są to równieŝ dobra o zerowym koszcie alternatywnym dla społeczeństwa. Społeczeństwo ponosi koszt alternatywny, gdy np. bezpłatna ochrona zdrowia czy szkolnictwo wymagają zaangaŝowania określonych środków, zasobów, które mogłyby być uŝyte przez społeczeństwo w inny sposób, pojawia się więc koszt alternatywny, jaki ponosi całe społeczeństwo. Dobra wolne z punktu widzenia społeczeństwa są bardzo nieliczne (np. czyste powietrze, woda, promienie słoneczne docierające na Ziemię czy opady atmosferyczne. Wraz z rozwojem społeczno-gospodarczym zasób takich czynników jak czyste powietrze, woda maleje. Przeciwieństwem dobra wolnego jest dobro ekonomiczne.

7 Dobra ekonomiczne - przedmiot badań mikroekonomii Dobro ekonomiczne to dobro rzadkie, o koszcie alternatywnym większym od 0. Wzrost produkcji lub konsumpcji dobra ekonomicznego pociąga za sobą konieczność rezygnacji z produkcji lub konsumpcji pewnej ilości innych dóbr. Praktycznie, niemal wszystkie dobra są dobrami ekonomicznymi i stanowią przedmiot badań i zainteresowań mikroekonomii. KaŜda działalność ludzka opiera się na dokonywaniu wyborów, w związku z tym dla kaŝdej realizowanej działalności istnieje koszt alternatywny, czyli konieczność rezygnacji z innej działalności. Decyzje dotyczące alokacji (rozmieszczenia) czynników w róŝnych zastosowaniach produkcyjnych podejmują właściciele czynników produkcji: - gospodarstwa domowe, - podmioty gospodarcze. Mikroekonomia zajmuje się sposobem rozwiązywania problemu rzadkości przez poszczególne podmioty gospodarujące. Mikroekonomia bada cele działalności podmiotów gospodarujących i formułuje kryteria wyboru decyzji optymalnych. Zadaniem mikroekonomii jest wyjaśnienie jak i dlaczego dany podmiot funkcjonuje w określonych warunkach.

8 Zamknięty obieg pienięŝny i rzeczowy w gospodarce

9 Zamknięty obieg pienięŝny i rzeczowy w gospodarce Na rynku produktów i usług konsumpcyjnych weryfikowane są zamierzenia konsumentów i producentów. Na rynku czynników produkcji weryfikowane są zamierzenia właścicieli czynników produkcji i firm kupujących czynniki produkcji. Ze względu na występowanie rynku produktów i usług konsumpcyjnych oraz rynku czynników wytwórczych, działania poszczególnych podmiotów są ze sobą powiązane, tworząc zamknięty obieg pienięŝny i rzeczowy w gospodarce.

10 Begg D., Fischer S., Dornbusch R.: Ekonomia. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne. Warszawa Milewski R., Kwiatkowski E.: Podstawy ekonomii. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa Kamińska T., Kubska-Maciejewicz B., Laudańska-Trynka J.: Teoria podejmowania decyzji przez podmioty rynkowe. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego. Gdańsk Kamińska T., Krysinska A., Kubska-Maciejewicz B., Laudańska-Trynka J.: Wybrane problemy z mikroekonomii - zadania. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego. Gdańsk Czarny B., Rapacki R.: Podstawy ekonomii. PWE. Warszawa Szczepaniec M.: Makroekonomia. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego. Gdańsk 2003.