Ocena wpływu niektórych cech morfogenetycznych na wzrost i rozwój miskanta (Miscanthus ssp.)

Transkrypt

1 NR 226/227/2 BIULETYN INSTYTUTU HODOWLI I AKLIMATYZACJI ROŚLIN 23 RALF PUDE 1 STANISŁAW JEŻOWSKI 2 1 Instytut Uprwy Roślin, Uniwersytet w Bonn 2 Instytut Genetyki Roślin Polskiej Akdemii Nuk w Poznniu Ocen wpływu niektórych cech morfogenetycznych n wzrost i rozwój misknt (Miscnthus ssp.) Effect of selected morphogenetic trits on the growth nd development of Miscnthus ssp. W prcy mterił do dń stnowiły rośliny uzyskne z rizomów korzeniowych pięciu różnego pochodzeni genotypów (klonów) misknt. Były to cztery triploidlne klony mieszńc Miscnthus sinensis gignteus (M19, M4, M1 i M35) orz jeden klon diploidlny Miscnthus sinensis "Golith". W doświdczeniu polowym oprócz genotypów uwzględniono tkże czynnik morfologiczny, tj. różne wielkości rizomów, orz czynnik grotechniczny związny z różnym terminem sdzeni. Dl oszcowni mrozoodporności nlizownych form misknt, kżde poletko do połowy przykryto słomą. Poletk o powierzchni ośmiu metrów kwdrtowych osdzono rizommi z poszczególnych genotypów w gęstości 3 sztuki n 1 m 2. Doświdczenie przeprowdzono w 3 powtórzenich. N poletkch dokonno oceny wysokości roślin orz liczy pędów wyjściowych i produkcyjnych n jedną roślinę. Anliz wrincji wykzł, że istnieje istotne zróżnicownie między dnymi genotypmi pod względem wymienionych cech wzrostu i rozwoju roślin misknt. N jej podstwie dowiedziono również istotnej współzleżności między genotypmi ksztłtowniem się wielkości tych cech. Podonie stwierdzono, że n wielkość dnych cech mił również istotny wpływ interkcj między genotypmi wielkością sdzonych rizomów. Słow kluczowe: Miscnthus spp., mrozoodporność, wzrost i rozwój, rizomy korzeniowe The field experiment ws performed to evlute the effect of the size of rhizomes used s the plnting mteril on some selected morphogenetic trits of Miscnthus pp. The plnt mteril consisted of four hyrids of Miscnthus sinensis gignteus nd one clone of M. sinensis The effect of plnt genotype on the growth rte nd development of plnts ws evluted. The studies were supplemented with the oservtions of frost resistnce of different plnt genotypes.. The significnt influence of plnt genotype on the growth rte nd plnt development ws shown sed on the nlysis of vrince. A numer of oth initil nd productive sprouts per plnt nd the verge plnt height were the most importnt trits. There ws significnt correltion etween the genotypes nd the size of rhizomes. The interction genotype rhizome considerly ffected growth nd development of the plnts. The evlution of frost resistnce showed tht propgtion of Miscnthus spp. with the use of rhizomes could e n pproprite method of plnting in the climtic conditions of Polnd. 573

2 Rlf Pude... Key words: frost resistnce, growth nd development, Miscnthus spp., rhizome WSTĘP Misknt jest gtunkiem trwy olrzymiej nleżącym do rodzju Miscnthus. Nturlną ojczyzną występowni tej trwy znnej również pod nzwą trwy, słoniowej lu trwy chińskiej, są głównie tereny Azji (Xi i in., 1996; Jeżowski, 1994). W Europie trwy te, początkowo jko rośliny ozdone, zostły wprowdzone do uprwy przed około siedemdziesięciu lty. Dopiero w ltch osiemdziesiątych uiegłego stuleci rośliny misknt zostły również docenione ze względu n swoje wlory użytkowe (Deuter i Jeżowski, 1998). Oecnie uznje się, że jest to jedn z wżniejszych roślin lterntywnych wykorzystywnych jko odnwilny surowiec przemysłowy i energetyczny (Jeżowski, 1994; Pude, 1999). N zinteresownie tą rośliną wpływ między innymi to, że chrkteryzuje się on (jko roślin szlku metolicznego C4) rdzo dużą wydjnością produkcji iomsy (suchej msy). Jest to roślin wieloletni, którą możn n jednym stnowisku uprwić od 15 2 lt. M młe wymgni co do żyzności gley, udje się n glech lekkich i nie m dużych wymgń odnośnie nwożeni zotem. Możn powiedzieć, że zupełnie dorze soie rdzi w klimcie europejskim. Jednk mnkmentem misknt jest jego duż wrżliwość n przemrznie w pierwszym roku po posdzeniu. Brierę we wprowdzniu uprw misknt n szeroką sklę jest tkże to, że są to rośliny chrkteryzujące się stopniem sterylności i w zsdzie możn je rozmnżć z pomocą kultur tknkowych in vitro lu wegettywnie z pomocą rizomów korzeniowych (Pude, 2; Münzer 2). Wykorzystując te dwie metody rozmnżni przy odpowiednio prowdzonej selekcji możn w zncznym stopniu oniżyć wrżliwość misknt n wymrznie w pierwszym roku po posdzeniu (Pude i Frnken, 1999). W prezentownej prcy utorzy postwili soie z cel przeprowdzenie oceny wpływu niektórych cech morfogenetycznych (wielkość rizomów i różne genotypy) misknt w powiązniu z grotechniką jego uprwy (terminy sdzeni, zezpieczenie przed mrozem) n wzrost i rozwój misknt (Miscnthus spp.) w wrunkch polskiego klimtu. MATERIAŁ I METODY Wrunki gleowo-klimtyczne doświdczeni Doświdczenie polowe z roślinmi misknt zostło złożone we wsi Łęgi koło Połczyn Zdroju (Region Zchodniopomorski). Okolice Łęg są znne z dorego plonowni zóż i kukurydzy. Są tu gley humusowe 3 klsy o poziomie wody gruntowej rozpoczynjącym się n głęokości około 2 m. W okresie prowdzeni doświdczeni, tj. od pździernik 1999 roku do pździernik 2 roku, sum opdów wyniosł 722 mm, ntomist średni tempertur w tym okresie wyniosł 8,8 C (t. 1). Mterił roślinny i główne złożeni metodyczne doświdczeni Mterił roślinny doświdczeni stnowiły rizomy korzeniowe pięciu różnych genotypów (ekotypów różnego pochodzeni). Były to cztery triploidlne genotypy Miscnthus sinnensis gignteus oznczone symolem-m19, M4, M1 i M35 orz jeden genotyp diploidlny Miscnthus sinensis "Golith" (MGo). Rizomy wymienionych 574

3 Rlf Pude... form pochodziły z czteroletniej kolekcji Uniwersytetu w Bonn, gdzie zostły dokłdnie schrkteryzowne i opisne przez Pude i Frnken (1997). Rok Yer Przeieg pogody podczs doświdczeni Wether conditions during the experiment Tel 1 Tempertur ( C) Miesiąc Sum opdów (mm) Temperture ( C) Month Sum of rinfll (mm) min mx pździernik Octoer -3, 17,3 5 listopd Novemer -7,5 14, 4 grudzień Decemer -8,9 1,5 112 styczeń Jnury -17,2 8,5 65 luty Ferury -6,3 15,7 71 mrzec Mrch -6,2 16, 87 kwiecień April -5,9 28,8 2 mj My -1,1 3,7 34 czerwiec June,3 35,7 73 lipiec July 5,6 23,7 69 sierpień August 5,4 28,1 52 wrzesień Septemer,4 22,5 49 pździernik Octoer 3,6 21,6 21 listopd Novemer -1, 13,4 5 grudzień Decemer -7,6 13, 43 Ntomist otniczne sklsyfikownie tych form dokonne zostło wcześniej przez Deuter i Jeżowskiego (1998). W doświdczeniu oprócz genotypów uwzględniono tkże czynniki morfologiczne związne z wielkością rizomów korzeniowych używnych do sdzeni. Były to rizomy duże (wielkości pięści Fustgrosse Rhizome) i młe (wielkości plc Fingergrosse Rhizome). Sdzenie rizomów odywło się w dwóch terminch, jesiennym (pździernik 1999) i wczesnowiosennym (mrzec 2). Dl oszcowni mrozoodporności kżde poletko do połowy przykryto słomą. Poletk o powierzchni ośmiu metrów kwdrtowych kżde osdzono rizommi w gęstości 3 szt/m 2. Kżde poletko yło powtórzone trzy rzy. N poletkch dokonno oceny tkich cech wzrostu i rozwoju jk: wysokość roślin, licz pędów n jedną roślinę zrz po wyjściu z ziemi, zwnych dlej pędmi wyjściowymi (ostro zkończone pędy tuż nd powierzchnią ziemi, niem. Triespitzen), licz pędów n jedną roślinę z co njmniej jednym liściem symilcyjnym, zwnych dlej pędmi produktywnymi. Pomiry te wykonno n początku lipc 2 roku orz n końcu wegetcji, pod koniec wrześni tego roku. Uzyskne dne zostły oprcowne sttystycznie w Centrum Oliczeniowym Uniwersytetu w Bonn. Wykonno nlizę wrincji, zróżnicownie średnich wrtości oszcowno z pomocą testu-f i testu Tukey n poziomie istotności 5%. WYNIKI Wyijnie pędów z gley Jednym z njwżniejszych kryteriów oceny potencjłu plonotwórczego roślin uzysknych z rizomów korzeniowych jest zdolność tych rizomów do wyijni nowych pędów 575

4 Rlf Pude... z ziemi. W teli 2 podno wyniki dotyczące liczy (wyrżonej w procentch) rizomów wyijjących nowe pędy w zleżności od terminów ich sdzeni (wiosn, jesień), ich wielkości (młe, duże), genotypu misknt, tkże w zleżności od zezpieczeni roślin przed mrozmi (z przykryciem słomą lu nie). Procent rizomów z zinicjownymi nowymi pędmi Percentge of sprouting rhizomes Tel 2 Genotypy Wielkość rizomów Termin sdzeni Pokrycie słomą Genotypes Size of rhizomes Time of plnting Strw covering M19 M4 M1 M35 MGo Duży ig jesień Autumn Duży ig jesień Autumn Duży ig wiosn Spring Mły smll jesień Autumn Mły smll jesień Autumn Mły smll wiosn Spring Z teli wynik, że duże rizomy wszystkich nlizownych genotypów misknt możn sdzić jesienią i wczesną wiosną ez strty dl nowo wyijjących pędów. Ntomist jeśli mteriłem rozmnożeniowym yły młe rizomy, to lepiej sdzenie wykonć n wiosnę. Zstosowne w doświdczeniu przykrycie słomą nie miło wpływu n liczę wyijnych nowych pędów i to ez względu n genotyp, wielkość rizomu i termin sdzeni. Wrunki wzrostu i rozwoju roślin Użycie słomy do przykryci przy jesiennym sdzeniu roślin okzło się ez wpływu n wrunki wzrostu i rozwoju roślin, dltego ten czynnik przy dlszej interpretcji wyników pominięto. Wpływ wielkości rizomów n wzrost i rozwój misknt N podstwie rysunku 1 widć, że licz pędów wyjściowych n roślinę ył większ u roślin uzysknych z dużych rizomów. W zsdzie termin sdzeni nie mił tu większego wpływu, gdyż zróżnicownie między roślinmi zgrupownymi w zleżności od wielkości sdzonego rizomu pod względem liczy pędów wyjściowych yło istotne w oydwu terminch sdzeni. Ntomist oserwcje przeprowdzone pod koniec wegetcji wykzły, że przy sdzeniu jesiennym (poprzedniego roku) wystąpił również istotn współzleżność między genotypmi wielkością rizomów w odniesieniu do liczy nowych pędów (t. 3). Podone relcje wystąpiły przy dniu wpływu wielkości rizomów n liczę pędów produktywnych z rośliny, co zostło zprezentowne n rysunku 2. W tym wypdku również rizomy duże we wszystkich terminch dwły rośliny o zwiększonej liczie pędów produktywnych. Tkże przy sdzeniu jesiennym, le n podstwie oserwcji lipcowych ujwnił się istotn współzleżność między genotypmi wielkością rizomów w odniesieniu do liczy pędów produkcyjnych (t. 3). 576

5 Rlf Pude... Licz pedów produktywnych n roślinę Numer of initil sprouts per plnt Sdzenie jesienią Plnting in utumn duży rizom, ig rhizome Sdzenie n wiosnę Plnting in spring mły rizom, smll rhizome Rys. 1. Wpływ wielkości rizomu n liczę pędów wyjściowych n roślinę Fig. 1. Influence of the rhizome size on numer of the initil sprouts per plnt Tel 3 Wpływ genotypu i wielkości rizomu n wzrost i rozwój roślin misknt Influence of genotypes nd the size of rhizomes on the growth nd development of Miscnthus plnts Sdzenie jesienne Plnting in utumn Sdzenie wiosenne Plnting in spring Rizom Rhizom Genotyp Genotype licz pędów wyjściowych numer of initil sprouts licz pędów produktywnych numer of productive sprouts wysokość roślin height of plnts licz pędów wyjściowych numer of initil sprouts wysokość roślin height of plnts Duży ig M19 1,3 12,1 c 53,3 7,3 13,5 cde Duży ig M4 5, cd 7,1 cd 29,6 c 4,4 c 97,8 de Duży ig M1 6,9 c 8,6 cd 36,1 cd 3,8 c 19,3 cd Duży ig M35 9,4 12,5 43, 9,5 121,5 c Duży ig MGo 3, cd 19,4 43,4 2,3 c 11, cde Mły smll M19,9 d 2,1 d 29,9 c 1,8 c 19,3 cd Mły smll M4 1,8 d 2,9 d 25,4 cd 1, c 124,5 Mły smll M1 3,3 cd 2,3 d 3,6 c 3,3 c 113, cd Mły smll M35 3,4 cd 2,3 d 26,1 cd 2,5 c 13,3 Mły smll MGo 1,1 3,1 d 15,3 d 1,3 c 83,5 e Wpływ wielkości rizomów n wzrost roślin przedstwiono n rysunku 3. Widć n jego podstwie, że przy jesiennym sdzeniu rośliny z dużych rizomów tk w lipcu jk i we wrześniu yły zdecydownie wyższe niżeli rośliny uzyskne z młych rizomów. Nleży również zwrócić uwgę, że w lipcu wystąpił tkże istotn współzleżność między genotypmi wielkością rizomów w odniesieniu do wysokości roślin (t. 3). 577

6 Rlf Pude... Ntomist zróżnicownie wysokości roślin uzysknych z sdzeni wiosennego niezleżnie od wielkości rizomów użytych do sdzeni yło zupełnie niewidoczne. 3 Licz pędów produktywnych n roślinę Numer of produktive sprout per plnt Sdzenie jesienią Plnting in utumn duży rizom, ig rhizome Sdzenie n wiosnę Plnting in spring mły rizom, smll rhizome Rys. 2. Wpływ wielkości rizomu n liczę pędów produktywnych/roślinę Fig. 2. Influence of the rhizome size on numer of the productive sprouts per plnt Wpływ genotypu n wzrost i rozwój misknt N rysunku 4 przedstwiono wpływ genotypu n liczę pędów wyjściowych n roślinę. Okzło się, że zróżnicownie dnych genotypów pogrupownych niezleżnie od wielkości rizomu, z którego wyrosły rośliny w odniesieniu do liczy pędów wyjściowych w okresie lipc przy oydwóch terminch sdzeni yło niewidoczne. Ntomist wpływ genotypu n liczę pędów wyjściowych we wrześniu przy oydwu terminch sdzeni okzł się istotny. Wyniki dń zmieszczone n rysunku 5 wykzły istotny wpływ genotypu n liczę pędów produkcyjnych uzysknych w lipcu z nsdzeń jesiennych. Ntomist już we wrześniu zróżnicownie pod względem tej cechy dnych genotypów stło się nieistotne, podonie jk u roślin uzysknych z sdzeni wiosennego. Wpływ genotypu n wzrost roślin misknt zprezentowno n rysunku 6. N jego podstwie widć, że w lipcu, po wiosennym sdzeniu rizomów, dne genotypy nie różniły się wysokością. 578

7 Rlf Pude Wysokość roślin (cm) Height of plnt (cm) Sdzenie jesienią Plnting in utumn duży rizom, ig rhizome Sdzenie n wiosnę Plnting in spring mły rizom, smll rhizome Rys. 3. Wpływ wielkości rizomu n wysokość roślin Fig. 3. Influence of the rhizome size on plnt height Licz pędów wyjściowych n roślinę Numer of initil sprouts per plnt Sdzenie jesienią Plnting in utumn Sdzenie n wiosnę Plnting in spring genotyp; genotype M 19 M 4 M 1 M 35 MGo Rys. 4. Wpływ genotypu n liczę pędów wyjściowych n roślinę Fig. 4. Influence of genotype on numer of the initil sprouts per plnt 579

8 Rlf Pude Licz pędów produktywnych n roslinę Numer of productive sprouts per plnt Sdzenie jesienią Plnting in utumn Sdzenie n wiosnę Plnting in spring genotyp; genotype M 19 M 4 M 1 M 35 MGo Rys. 5. Wpływ genotypu n liczę pędów produktywnych n roślinę Fig. 5. Influence of genotype on numer of the productive sprouts per plnt 14 Wysokość roślin (cm) Height of plnt (cm) c c Sdzenie jesienią Plnting in utumn genotyp; genotype M 19 M 4 M 1 M 35 MGo Sdzenie n wiosnę Plnting in spring Rys. 6. Wpływ genotypu n wysokość roślin Fig. 6. Influence of genotype on plnt height 58

9 Rlf Pude... Ntomist we wrześniu z wiosennego sdzeni i w lipcu z sdzeni jesiennego zoserwowno istotny wpływ genotypu n ksztłtownie się wysokości roślin misknt. Również we wrześniu z jesiennego sdzeni uzyskno częściowe zróżnicownie genotypów pod względem wysokości roślin. Istotnie njwyższą wysokością roślin odznczły się tutj genotypy M19 i M35, ntomist njniższą wysokością chrkteryzowł się genotyp M4. Współdziłnie między wielkością rizomów genotypem W zsdzie, współdziłnie między wielkością rizomów genotypem zostło już po części zznczone n wyżej omwinych rysunkch (rys. 1 6). Nie mniej jednk dokłdne zrozumienie cłego mechnizmu wzjemnych relcji i powiązń w ukłdzie genotypy, wielkość rizomów i terminy ich sdzeni prmetry rozwoju i wzrostu nlizownych roślin tkie jk: licz pędów wyjściowych n 1 roślinę, licz pędów produkcyjnych n 1 roślinę orz wysokość roślin, może yć możliwe po dokłdnym prześledzeniu teli 3, w której wyniki tych dń zostły przedstwione. Okzło się, że zsdniczo przy jesiennym sdzeniu młych rizomów stwierdzić możn tylko nieznczne zróżnicownie dnych genotypów pod względem nlizownych prmetrów wzrostu i rozwoju roślin. Również rośliny uzyskne z dużych rizomów genotypu M4 i MGo z tego smego terminu sdzeni odznczły się niskimi wrtościmi liczy pędów wyjściowych. Jeśli idzie o nstępną cechę związną ze wzrostem i rozwojem misknt, tj. liczę pędów produkcyjnych, okzło się, że njwiększą wrtość tej cechy odnotowno dl roślin genotypu MGo otrzymnych z jesiennego sdzeni dużych rizomów. Ntomist z młych rizomów przy sdzeniu jesiennym wrtość tej cechy ył dużo niższ i wszystkich genotypy pod tym względem zchowywły się niemlże jednkowo. W odniesieniu do wysokości roślin stwierdzono, że njwiększą wrtość tej cechy przy sdzeniu jesiennym z dużych rizomów chrkteryzowł się genotyp M19 njmniejszą genotyp M4. Młe rizomy powodowły tutj generlnie zmniejszenie wysokości roślin wszystkich nlizownych genotypów, przy czym njniższym genotypem okzł się genotyp MGo. Anlizując wyniki tych dń dl wiosennego terminu sdzeni stwierdzić możn, że licz pędów wyjściowych ył cechą, któr w podony sposó jk przy sdzeniu jesiennym różnicowł dne genotypy. Jednk w odniesieniu do wysokości roślin njwyższe wrtości tej cechy odnotowć możn dl genotypu M4 i MGo, njniższe wrtości dl genotypu M1 i M35 przy sdzeniu z dużych rizomów. Ntomist sdzenie młych rizomów dło njwyższe rośliny u genotypów M4 i M35, njniższe u genotypu MGo. DYSKUSJA Przed wprowdzeniem misknt do nsdzeń w Polsce nleży pmiętć o jego dużej wrżliwości n przemrznie, głównie w pierwszym roku po posdzeniu. Njrdziej nrżone są n wymrznie w tym czsie plntcje z roślin uzysknych z pomocą kultur in vitro (El Bssm, 1997; Jeżowski, 1999; Pude, 1997). Możn jednk temu w rdzo dużym stopniu zrdzić wprowdzjąc nsdzeni roślin z rizomów korzeniowych specjlnie wyselekcjonownych pod tym kątem genotypów (klonów) misknt (Pude, 581

10 Rlf Pude ; Münzer, 2). W prezentownej prcy utorzy w pierwszym dużym doświdczeniu polowym w Polsce zprezentowli ideę wykorzystni rizomów korzeniowych do zkłdni plntcji misknt. W prcy skoncentrowno się n dnich oceny morfogenetycznej (różne wielkości rizomów i różne genotypy) n wzrost i rozwój misknt (licz pędów wyjściowych i produktywnych orz wysokość roślin). Uwzględniono tutj również pewne elementy grotechniki stosując dw terminy sdzeni roślin (rizomów), tj. jesienny i wczesnowiosenny. Wżnym elementem tych dń ył ocen wytrzymłości n przemrznie nlizownych form misknt. Okzło się, że zezpieczenie roślin przykrywą ze słomy, mimo że w styczniu 2 roku, tj. w okresie nstępującym po ich nsdzeniu, odnotowno minimlne tempertury sięgjące nwet do -17 C nie miło istotnego wpływu n przezimownie tych roślin. Również wielkość rizomów jkie wzięto do nsdzeń niezleżnie od dnego genotypu nie mił tu tkże znczeni. W prcy odnotowno ntomist duży wpływ wielkości rizomów n ksztłtownie się dnych cech wzrostu i rozwoju roślin misknt, tkich jk: licz pędów wyjściowych i produkcyjnych tkże n wysokość roślin. Okzło się tu, że duże rizomy (wielkości pięści) w stosunku do młych rizomów (wielkości plc) wyrźnie zwiększły wrtość tych cech. Termin sdzeni ntomist mił w tym względzie wpływ niewielki. Jednk dni wpływu genotypu n te cechy wykzły, że genotypy misknt tkie jk: M19, M4, M1 i M35 niewiele różniły się od sieie pod tym względem. Może rć się to stąd, ze genotypy te w sensie genetycznym są jednorodne, gdyż, wywodzą się od triploidlnego mieszńc Miscnthus gignteus (Deuter i Jeżowski, 1998). Formy te yły jednk lepsze odnośnie nlizownych cech od formy Miscnthus "Golit", któr w sensie genetycznym jest diploidem. Głównym tutem tej formy jest jednk przede wszystkim jej rdzo duż odporność n mróz i z tego względu jest rn pod uwgę (mimo, że gorzej plonuje t s. msy n 1h) przy doorze roślin n plntcje w Europie (Hotz i Kuhn, 1994). W dnich nszych zostło to tkże dowiedzione, przy czym nlizowne genotypy nleżące do mieszńców Miscnthus gignteus również rdzo dorze przezimowły. Stwrz to dodtkową ndzieję, że złożone plntcje z tymi formmi znnymi z rdzo wysokiego plonowni nwet w grnicch 3-5 ton suchej msy n 1h (El Bssm, 1997; Jeżowski, 1994, 21; Pude i Frnken, 1999; Pude, 1999 i 2) ędą dorze znosiły wrunki klimtu Polski. WNIOSKI 1. Stwierdz się wpływ interkcji między wielkością sdzonych rizomów genotypem (interkcj genotyp rizom) n ksztłtownie się nlizownych cech wzrostu i rozwoju misknt. 2. Stwierdz się istotny wpływ genotypu n ksztłtownie się dnych cech wzrostu i rozwoju misknt. 3. Duże rizomy sdzone n jesieni i n wiosnę prowdzą do lepszego wzrostu i rozwoju tym smym do wyższego plonowni. 4. Młe rizomy sdzone w terminie wiosennym mogą yć również zupełnie dorym mteriłem rozmnożeniowym misknt. 582

11 Rlf Pude... LITERATURA El Bssm N Möglichchkeiten und Grenzen der Bereitstellung von Energie us Biomsse. Lnduforschung Volkenrode 43: Deuter M., Jeżowski S Sznse i prolemy hodowli trw z rodzju Miscnthus jko roślin lterntywnych. Nr. 2: Hotz A., Kuhn W Erkenntnisse us sechsjhrger Forschungsttigkeit mit Miscnthus. Tgungsnd Zeit.2: Jeżowski S Miscnthus sinensis "Gignteus" trw o przeznczeniu przemysłowym i energetycznym. Genet. Pol. 35A: Jeżowski S Misknt chiński (Miscnthus sinensis (Thun.) Anderson) źródło odnwilnych i ekologicznych surowców dl Polski. Zesz. Prol. Post. Nuk Rol. 468: Jeżowski S. 21. Rośliny energetyczne ogóln chrkterystyk, uwrunkownie fizjologiczne i znczenie w produkcji ekoiopliw. Post. Nuk Rol. 2: Münzer W. 2. Rhizompflnzen eine Alterntive? Tgung m Ferur 2 in Bonn. Beitrge zu Agrrwissenschften Bd. 14: Pude R Die Winterfestigkeit von Miscnthus in der Etlirungsphse.-Diss. Bonn. Beitrge zu Agrrwissenschften Bd. 19.,Verl. M. Wehle, Witterschlick/Bonn. Pude R Aktuelles, Anu, Ertrg Verwertung, Mrkte und Ansprechprtner ezüglich Miscnthus. Internet www. Miscnthus.de. Pude R. 2. Miscnthus-vom Anu is zur Verwertung. Tgung m Ferur 2 in Bonn. Kurzfssungen der Vortrge: 111. Pude R. 2. Uprw i plony Miscnthus w Europie. Polsko-Niemieck konferencj n temt wykorzystni Miscnthus wrześni 2 roku w Połczynie Zdroju. Mteriły konferencyjne: Pude R., Frnken H Genotypenselektion von Miscnthus x gignteus hinsichtlich Auswinterung.- Schlussericht üer ds Forschungsvorhen 94NR15-F, Technische Informtionsiliothek (TIB), Hnnover. Pude R., Frnken H Miscnthus-Erfolgreiche Verreitung-Energie Pflnzen Areitsppier. 583