Rachunek Kosztów Działań. Activity Based Costing

Transkrypt

1 Rachunek Kosztów Działań Activity Based Costing dr Robert Piechota Plan prezentacji 1. Tradycyjne systemy rachunku kosztów 2. Czym jest rachunek ABC? 3. ABC a tradycyjne metody kalkulacji kosztów 4. Etapy wdrożenia systemu ABC w wybranym przedsiębiorstwie 5. Prezentacja rezultatów wdrożenia systemu ABC 6. Zasadnicze problemy podczas implementacji rachunku ABC w praktyce 1

2 Rachunek kosztów jako element rachunkowości zarządczej Rachunkowość zarządcza jest dość często kojarzona z rachunkiem kosztów. Niektórzy uważają nawet, iż różnice pomiędzy rachunkowością zarządczą a rachunkiem kosztów są tak minimalne, iż pojęcia te można traktować jako synonimy. Takie stanowisko nie jest obecnie do zaakceptowania. Pojęcie kosztów Wyrażone w pieniądzu celowe zużycie środków trwałych, materiałów, paliwa, energii, usług, czasu pracy pracowników oraz niektóre wydatki nie odzwierciedlające zużycia czynników produkcji, poniesione w związku z normalną działalnością przedsiębiorstwa w pewnym okresie, których rezultatem są użyteczne produkty i (lub) usługi. 2

3 Podstawowe klasyfikacje kosztów dla celów decyzyjnych 1. Kryterium możliwości odniesienia na jednostkę kalkulacyjną bezpośrednie i pośrednie 2. Reakcja na zmianę wielkości produkcji - stałe i koszty zmienne 3. Wpływ na decyzje - istotne i koszty nieistotne 4. Stan dokonania przesądzone i koszty nie przesądzone bezpośrednie, które są ściśle związane z wytworzeniem konkretnych wyrobów, czyli na podstawie dokumentacji źródłowej, bez żadnego dodatkowego przeliczania. Zwykle są to koszty materiałów bezpośrednich, płac bezpośrednich i innych kosztów bezpośrednich. 3

4 pośrednie pośrednie są tymi kosztami, których nie można na podstawie dokumentów źródłowych odnieść wprost do określonych jednostek kalkulacyjnych lub których ustalanie w danych warunkach jest nieopłacalne z powodu dużej pracochłonności czy nieistotne ze względu na małą ich kwotę. pośrednie rozlicza się więc na poszczególne jednostki kalkulacyjne za pomocą kluczy podziałowych Do kosztów pośrednich zalicza się koszty wydziałowe, koszty ogólnozakładowe (koszty zarządu), koszty zakupu i koszty sprzedaży. stałe i zmienne Podstawowym kryterium podziału kosztów w procesie decyzyjnym jest zachowanie się kosztów względem rozmiarów działalności przedsiębiorstwa. Za miernik rozmiarów działalności przyjmuje się najczęściej wielkość produkcji, ale może być nim również np. liczba godzin czasu pracy, liczba przejechanych kilometrów. Te rodzaje kosztów, które wykazują korelację z rozmiarami działalności przedsiębiorstwa, nazywamy kosztami zmiennymi, natomiast koszty niezależne od rozmiarów działalności przedsiębiorstwa są kosztami stałymi. 4

5 stałe W obrębie kosztów stałych wyróżnia się: - koszty bezwzględnie stałe, - koszty skokowo (względnie) stałe. bezwzględnie stałe są całkowicie niezależne od skali produkcji. W praktyce kosztów bezwzględnie stałych jest niewiele; przykładem jest koszt amortyzacji ustalony metodą liniową. skokowo stałe zachowują jednakowy poziom tylko w pewnym przedziale wielkości produkcji, po przekroczeniu którego następuje ich skok na wyższy poziom, na którym znowu występuje pewna ich stabilizacja do określonej wielkości produkcji. Takim kosztem jest koszt wynajmu pomieszczeń produkcyjnych. zmienne W obrębie kosztów zmiennych wyróżnia się najczęściej: koszty zmienne proporcjonalne, koszty zmienne progresywne, koszty zmienne degresywne. Z kosztami zmiennymi proporcjonalnymi mamy do czynienia wówczas, gdy wzrostowi wielkości produkcji towarzyszy proporcjonalny wzrost kosztów. zmienne progresywne rosną szybciej od wzrostu wielkości produkcji. zmienne degresywne występują wtedy, kiedy wraz ze wzrostem wielkości produkcji następuje przyrost kosztów, ale w stopniu wolniejszym od przyrostu produkcji. 5

6 Rachunek kosztów pełnych Rachunek kosztów pełnych powstał w okresie produkcyjnej orientacji przedsiębiorstw, kiedy głównym zadaniem przedsiębiorstwa była nie sprzedaż wyrobów, lecz produkcja. Podstawową cechą tego rachunku było ustalenie rzeczywistego kosztu jednostkowego wyrobu, uwzględniającego wszystkie poniesione w przedsiębiorstwie koszty. Taki rachunek kosztów miał charakter informacyjno-kontrolny. Dostarczał danych o wysokości poniesionych kosztów w celu ich minimalizacji. Z charakteru i zadań tego rachunku wynika, iż był on bardziej związany z rachunkowością finansową niż zarządczą. MODEL RACHUNKU KOSZTÓW PEŁNYCH produkcyjne nieprodukcyjne bezpośrednie pośrednie okresu Materiały Płace wydziałowe zarządu sprzedaży Inne koszty sprzedane Produkcja w toku Produkty gotowe Rachunek wyników niesprzedane Bilans 6

7 Funkcja kosztów w rachunku kosztów pełnych K k j p Q Funkcja wyniku w rachunku kosztów pełnych WF p Q k j p Q Q ( p k j p ) Zastosowania rachunku kosztów pełnych 1) sprawozdawczość finansowa; pozwala on odpowiedzieć na pytanie: ILE KOSZTOWAŁO WYPRODUKOWANIE JEDNOSTKI WYROBU? lub JAKI OSIĄGNĘLIŚMY ZYSK Z DZIAŁALNOŚCI? 2) analiza rentowności różnych form i rodzajów działalności; 3) tworzenie cen (transakcyjnych, transferowych) przy wykorzystaniu formuły cenowej "koszt plus..." i "koszt plus zysk od kapitału" 7

8 Wady rachunku kosztów pełnych Rachunek kosztów oparty na kosztach pełnych okazał się w warunkach orientacji rynkowej mało przydatny, ponieważ : 1) nie dostarczał informacji o kształtowaniu się kosztów i wyników pod wpływem zmian rynkowych i zmian stopnia wykorzystania zdolności produkcyjnych, 2) nie uwzględniał warunków rynkowych w kształtowaniu cen, przez co traciły one na konkurencyjności względem innych wyrobów, z powodu ustalania ich na podstawie pełnych kosztów jednostkowych, 3) nie był w pełni przydatny do podejmowania decyzji inwestycyjnych. Zmiana orientacji z produkcyjnej na rynkową 1) przewartościowanie struktury celów przedsiębiorstwa, 2) koncentrowanie sił i środków nie na tym, co można wytworzyć, a na tym, co można sprzedać, 3) dążenie do sprostania coraz to nowym wymaganiom rynku, 4) uznanie rynku i jego wymogów, a nie tylko produkcji, za główne źródła sukcesu przedsiębiorstwa, 5) przestawienie się z koncepcji przedsiębiorstwa jako systemu zamkniętego na koncepcję przedsiębiorstwa otwartego na potrzeby otoczenia, 6) przesunięcie głównych zainteresowań przedsiębiorstwa z bieżącej produkcji i bieżącego zysku na rozwój produkcji mogącej sprostać przyszłym potrzebom i osiągnięciu przyszłego zysku. 8

9 Rachunek kosztów zmiennych Polega na podziale kosztów na koszty stałe i koszty zmienne oraz na wliczaniu do kosztu jednostkowego wyrobu tylko kosztów zmiennych, czyli bezpośrednio zależnych od wielkości produkcji. Natomiast koszty stałe są wyeliminowane z kosztu jednostkowego. Nie oznacza to, że zostały całkowicie pominięte. Odnosi się je w całości wprost do wyniku finansowego, ponieważ zawsze występowały trudności w idealnym ich podziale pomiędzy poszczególne wyroby. MODEL RACHUNKU KOSZTÓW ZMIENNYCH produkcyjne nieprodukcyjne bezpośrednie pośrednie okresu Materiały Płace Zmienne wydziałowe Stałe zarządu sprzedaży Inne koszty sprzedane Produkcja w toku Produkty gotowe Rachunek wyników niesprzedane Bilans 9

10 Funkcja kosztów w rachunku kosztów zmiennych K k Q z K s Funkcja wyniku brutto w rachunku kosztów zmiennych (marża brutto) WF B p Q k z Q Q ( p k z Funkcja wyniku netto w rachunku kosztów zmiennych ) WF p Q k Q K Q( p k ) z s z K s Rachunek wyników produkcji niejednorodnej w modelu rachunku kosztów pełnych A B C Razem Sprzedaż (ilość) Cena Przychody ze sprzedaży bezpośrednie pośrednie produkcji nieprodukcyjne (stałe) Zysk operacyjny (250)

11 Rachunek wyników produkcji niejednorodnej w modelu rachunku kosztów zmiennych A B C Razem Sprzedaż (ilość) Cena Przychody ze sprzedaży bezpośrednie zmienne pośrednie produkcji zmienne Marża pokrycia pośrednie produkcji stałe nieprodukcyjne stałe Wynik finansowy (250) Centra odpowiedzialności (zysków) Wielostopniowy rachunek kosztów zmiennych Wydział I Wydział II Razem Grupy asortymentowe A B C Produkty A1 A2 B1 B2 C1 C2 Przychody ze sprzedaży zmienne produkcji Marża pokrycia 1 stopnia stałe indywidualne Marża pokrycia 2 stopnia (30) Marża pokrycia 2 stopnia stałe grup asortyment Marża pokrycia 3 stopnia Marża pokrycia 3 stopnia stałe wydziałów Marża pokrycia 4 stopnia Marża pokrycia 4 stopnia stałe ogólnego zarządu stałe sprzedaży Wynik operacyjny

12 Zastosowanie rachunku kosztów zmiennych 1. Wspomaganie podejmowania decyzji w krótkim horyzoncie czasu 2. Rachunki efektywności analiza progu rentowności rachunki kosztów: relewantnych (istotnych) i utraconych korzyści ustalanie cen według formuły cenowej opartej o marżę brutto planowanie elastyczne kosztów itp. Znaczenie kosztów zmiennych Ranga kosztów zmiennych w podejmowaniu decyzji i w zarządzaniu przedsiębiorstwem systematycznie wzrasta. Ten fakt sprawia, że następuje ciągły rozwój rachunku kosztów zmiennych. Rozwijają się rachunki problemowe dotyczące gospodarowania poszczególnymi czynnikami produkcji, np. rachunek kosztów pracy, czy też odnoszące się do rozwiązywania określonych problemów, np. rachunek kosztów jakości. 12

13 1. Tradycyjne systemy rachunku kosztów 2. Czym jest rachunek ABC? 3. ABC a tradycyjne metody kalkulacji kosztów 4. Etapy wdrożenia systemu ABC w wybranym przedsiębiorstwie 5. Prezentacja rezultatów wdrożenia systemu ABC 6. Zasadnicze problemy podczas implementacji rachunku ABC w praktyce Funkcjonowanie przedsiębiorstwa oparte jest na trzech elementach: Zasoby: Posiadane przez firmę, ekonomiczne elementy, używane w trakcie realizacji działań" Płace, Wyposażenie, Delegacje, Usługi obce, Pomieszczenia, etc. Działania: Praca, czynności wykonywane w firmie" Rozładunek, Realizacja zamówień, szkolenia pracowników, montaż, Planowanie,... Obiekty kosztowe: Dostawcy, klienci, produkty, kontrakty, projekty, na potrzeby których wykonywane są działania Klienci, Produkty, Kanały dystrybucji, Dostawcy etc... 13

14 Relacje między zasobami, działaniami i produktami 1) produkty powstają w rezultacie realizacji działań 2) zasoby są zużywane i zaangażowane w związku z działaniami 3) niektóre zasoby można przypisać wprost do indywidualnych produktów ( np. jako koszty materiałów bezpośrednich oraz robocizny bezpośredniej) 4) większość kosztów pośrednich jest pośrednio związana z poszczególnymi produktami (koszty wspólne produktów) 5) niektóre zasoby można przypisywać wprost do konkretnych działań (bezpośrednie koszty działań) 6) większość zasobów zużywa się w związku z realizacją wielu działań (pośrednie koszty działań) 14

15 Activity Based Costing Rachunek Kosztów Działań to... Odzwierciedlenie przepływu......kosztów zasobów za pośrednictwem.. na działania 15

16 ...NOSNIKÓW KOSZTÓW ZASOBÓW Mierniki częstotliwości i intensywności z jaką zasoby firmy są konsumowane przez działania Działania Zasoby Praca ludzka (wynagrodzenia) Nośniki kosztów zasobów czas pracy Przyjmowanie zamówień od klienta Przygotowywanie ofert NOSNIKI KOSZTÓW ZASOBÓW DZIAŁANIA 10% Przyjmowanie dostaw ZASÓB Wynagrodzenia pracowników działu zaopatrzenia NOŚNIK KOSZTÓW ZASOBU Procent czasu 20% 10% 15% Rozładowanie ciężarówek Wewnętrzny transport materiałów Planowanie dostaw 20% Wydawanie materiałów 25% Wyjaśnianie błędów dostawców 16

17 NOSNIKI KOSZTÓW ZASOBÓW Zużycie materiałów Płace z narzutami Energia elektryczna Odzież ochronna Usługi obce Paliwo technologiczne Ubezpieczenia Czynsze Amortyzacja urządzeń Transport Nośniki kosztów zasobów Ilość zużytych materiałów Ilość etatów Moc odbiorników energii Liczba pracowników Ilość wykonanych usług Ilość zużytego paliwa Ubezpieczona powierzchnia Procent zajmowanej powierzchni Czas pracy urządzeń Ilość przejechanych kilometrów NOŚNIKI KOSZTÓW ZASOBÓW Rachunek kosztów działań jest pomostem pomiędzy pozycjami księgi głównej a użytkownikami końcowymi z perspektywy Księgi Głównej Wynagrodzenia Działanie Przetwarzanie zamówień Wynagrodzenia Koszt pomieszczeń Sprzęt Ogółem Zakup materiałów Planowanie zamówień Przemieszczanie materiałów Przygotowanie maszyn Rachunek Kwalifikacja kosztów produktów działań Utrzymywanie informacji Koszt pomieszczeń Sprzęt Zmiany konstrukcyjne Wysyłka zamówień Wprowadzanie nowych produktów z perspektywy Rachunku Kosztów Działań Badania jakościowe Ogółem Źródło: Na podstawie Cooper, Kaplan, 2000, s

18 Dane kosztowe w księdze głównej vs. ABC Dział Przygotowania Produkcji Wynagrodzenia Amortyzacja Podróże służbowe Zużycie materiałów Wynajem Przygotowanie zestawień materiałowych Realizacja zestawień materiałowych Realizacja zamówień niestandardowych Udoskonalanie procesów Kontrola wydajności Projektowanie narzędzi Szkolenie pracowników Zarządzanie i administrowanie działem 18

19 Zasobowy rachunek kosztów (Resource Consumption Accouncting, RCA) Jedną z podstawowych przyczyn niepowodzeń wdrożeniowych systemów ABC/M jest brak zasobowego rachunku kosztów, przekładający się na niedostępność informacji o kosztach poszczególnych zasobów organizacyjnych. Przez to już w pierwszej fazie rozliczania kosztów zespoły wdrożeniowe napotykają na duże problemy. Źródłem informacji o zasobach jest podmiotowy rachunek kosztów (miejsca powstawania kosztów lub tzw. piątki). Problemem jednak jest to, że zwykle miejsca powstawania kosztów reprezentują komórki organizacyjne lub osoby odpowiedzialne za koszty, a nie poszczególne zasoby przedsiębiorstwa. Warto podkreślić, że wymagany dla wdrażania systemów ABC/M układ podmiotowego rachunku kosztów to właśnie zasobowy rachunek kosztów. 19

20 20

21 21

22 Activity Based Costing Rachunek Kosztów Działań to... odzwierciedlenie przepływu kosztów..działań do obiektów kosztowych za pośrednictwem.. NOŚNIKÓW KOSZTÓW DZIAŁAŃ Mierniki częstotliwości i intensywności z jaką działania konsumowane są przez obiekty kosztowe Działania Obiekty kosztowe Przyjmowanie zamówień od Klienta Nośniki kosztów działań liczba zamówień Klienci Produkty 22

23 NOŚNIKI KOSZTÓW DZIAŁAŃ OBIEKTY KOSZTOWE DZIAŁANIE Przyjmowanie zamówień od klienta NOŚNIK KOSZTÓW DZIAŁANIA Liczba zamówień Sieci hurtowni Hurtownie Firmy projektowe 4500 Klienci indywidualni (detaliści) NOŚNIKI KOSZTÓW DZIAŁAŃ Zasadnicze rodzaje nośników kosztów działań: 1. Ilościowe (np. liczba produktów, liczba serii, liczba ustawień maszyny, liczba operacji kontroli jakości) informują, jak często wykonywane jest dane działanie 2. Nośniki czasu trwania (np. czas przygotowania linii produkcyjnej, liczba godzin robocizny bezpośredniej) informują, ile czasu potrzeba na wykonanie danego działania. 23

24 NOŚNIKI KOSZTÓW DZIAŁAŃ Nośniki kosztów działań zorientowane na produkty zorientowane na klientów czas pracy maszyn # reklamacji # zamówień # klientów # uruchomień # dostaw # inspekcji (kontroli) # zamówień # konserwacji # pozycji na zamówieniu # zleceń produkcyjnych # zmian w zamówieniach # linii na zleceniu produkcyjnym # zamówień specjalnych NOŚNIKI KOSZTÓW DZIAŁAŃ Kategoria działań Reklama publiczna Wysyłka materiałów reklamowych Składanie ofert Sporządzanie zamówień Obsługa zamówień specjalnych Rozładunek Magazynowanie Załadunek Transport do klienta Fakturowanie sprzedaży Udzielanie kredytu Windykacja należności Nośniki kosztów działań Liczba potencjalnych klientów Liczba wysyłek/klientów Liczba złożonych ofert Liczba zamówień Liczba zamówień specjalnych Liczba dostaw/ palet Powierzchnia/ liczba roboczogodzin Ciężar załadunku/ objętość załadunku Odległość/ liczba środków transportu/ objętość Liczba faktur Liczba/kwota udzielonych kredytów Liczba niespłaconych należności 24

25 ABC a tradycyjne metody kalkulacji kosztów ABC odzwierciedla rzeczywisty przebieg procesów w przedsiębiorstwie Metoda tradycyjna Zasoby Alokowane Obiekty kosztowe Konsumowane przez Konsumowane przez ABC Zasoby Działania Produkty Atrybuty Obiekty kosztowe Zamówienia / Dostawcy Klienci 25

26 Przesłanki wdrażania ABC 1. Wysoki udział kosztów pośrednich w kosztach całkowitych przedsiębiorstwa 2. Szeroki i zróżnicowany asortyment produktów 26

27 Dlaczego tradycyjna kalkulacja nie wystarcza? Produkty wzrastająca liczba produktów i ich różnorodność wzrastające wymagania dotyczące jakości/iso9000 skracający się cykl życia produktu presja obniżenia cen Logistyka zwiększająca się liczba kanałów dystrybucji globalizacja Działalność podstawowa presja na obniżenie kosztów wykorzystanie nowoczesnych technologii ZMIANY W STRUKTURZE KOSZTÓW Elementy kosztów wytwarzania pośrednie Materiały Robocizna bezpośrednia Technologia CZAS: 27

28 1. Tradycyjne systemy rachunku kosztów 2. Czym jest ABC? 3. Kalkulacja tradycyjna i kalkulacja ABC 4. Etapy wdrożenia systemu ABC w firmie 5. Prezentacja rezultatów wdrożenia systemu ABC 6. Zasadnicze problemy podczas implementacji rachunku ABC w praktyce Przykład 1 Wynagrodzenie projektanta Wynagrodzenie monterów 2000 zł zł A B Wielkość produkcji Czas pracy 50% 50% projektanta Czas pracy monterów proporcjonalnie do wielkości produkcji 28

29 Tradycyjnie A B C Wynagrodzenie projektanta 2000 zł Wynagrodzenie monterów zł Wynagrodzenie projektanta 2000 zł zł Wynagrodzenie monterów Wyrób A zł 99% 1% Liczba sztuk Wyrób B Projektowanie 50% Czas pracy 50% 99% Wyrób A Montaż 1% Liczba sztuk Wyrób B zł 120 zł A: * 99% = Koszt jednostkowy: 11880/ 990 =12 B: * 1% = 120 Koszt jednostkowy: 120/ 10 = zł 1100 zł A: 2000 * 50% * 99%=10900 Koszt jednostkowy: 10900/ 990 =11,01 B: 2000 zł * 50% * 1%=1100 Koszt jednostkowy: 1100 / 10 =110 Przykład 2 Przedsiębiorstwo produkuje dwa wyroby W 1 i W 2 bezpośrednie: Kwoty kosztów bezpośrednich, poniesione na wytworzenie tychże wyrobów, przedstawione zostały w poniższej tabeli: W 1 W 2 Razem materiały bezpośrednie wynagrodzenia bezpośrednie świadczenia na rzecz pracowników Razem koszty bezpośrednie Wielkość produkcji 500 szt szt szt. 29

30 W związku z produkcją wyrobów W 1 i W 2 wykonywane są cztery działania: 1) zaopatrzenie w materiały 2) przygotowanie produkcji 3) obsługa produkcji 4) kontrola produkcji pośrednie: bezpośrednie wykonania tych działań, wynikające z zaangażowania odpowiednich zasobów, przedstawia tabela: Działanie Zaopatrzenie w materiały Przygotowanie produkcji Obsługa produkcji Kontrola produkcji Razem pośrednie (cd): Przedsiębiorstwo, wykonując poszczególne działania, poniosło również koszty pośrednie działań w wysokości zł. te zostaną rozliczone na poszczególne działania przy użyciu nośnika kosztów zasobów w naszym przypadku będzie to liczba pracowników zaangażowanych przy wykonywaniu działań: Działanie liczba pracowników Narzut kosztów pośrednich działań Zaopatrzenie w materiały Przygotowanie produkcji Obsługa produkcji Kontrola produkcji Razem

31 Działanie całkowite działań: działań bezpośrednie działań pośrednie działań całkowite Zaopatrzenie w materiały Przygotowanie produkcji Obsługa produkcji Kontrola produkcji Razem Nośniki kosztów działań: Działanie Nośnik kosztów W 1 W 2 Razem Zaopatrzenie w materiały # dostaw Przygotowanie produkcji czas trwania Obsługa produkcji # ustawień maszyn Kontrola produkcji # kontroli Działanie Jednostkowe koszty działań: Wielkość działań całkowite jednostkowe działań Zaopatrzenie w materiały Przygotowanie produkcji Obsługa produkcji Kontrola produkcji Rozliczenie kosztów działań na wyroby: Działanie Koszt jedn. działania Ilość działań W 1 W 2 Koszt działania Ilość działań Koszt działania Zaopatrzenie w materiały Przygotowanie produkcji Obsługa produkcji Kontrola produkcji RAZEM

32 Kalkulacja kosztów wytworzenia wyrobów: Pozycje kosztów całkowite W 1 W 2 jednostkowe całkowite jednostkowe bezpośrednie , ,00 w tym: - materiały bezpośrednie , ,00 - wynagrodzenia bezpośrednie , ,00 - świadczenia na rzecz pracowników , ,00 pośrednie , ,00 w tym: - zaopatrzenie w materiały , ,00 - przygotowanie produkcji , ,00 - obsługa produkcji , ,60 - kontrola produkcji , ,00 RAZEM KOSZTY WYTWORZENIA , ,60 Metoda tradycyjna: W 1 W 2 materiały bezpośrednie wynagrodzenia bezpośrednie świadczenia na rzecz pracowników Razem koszty bezpośrednie pośrednie Klucz rozliczeniowy (wielkość produkcji) 500 szt szt. Narzut Koszt całkowity Koszt jednostkowy 165,33 153,33 ABC 170,80 150,60 32

33 ABC a tradycyjne metody kalkulacji kosztów wyliczone za pomocą ABC wyliczone za pomocą tradycyjnej kalkulacji Koszt rzeczywisty Korzyści z wprowadzenia systemu ABC stają się logiczne i zrozumiałe Dostarcza atrybutów działań t.j. czynności składające się nań, mierniki przerobu, czas wykonywania itd.. Usprawnienie działań/procesów firmy Informacja o koszcie danego klienta Informacja o koszcie danego produktu Dostarczanie niezbędnych informacji dla analiz, negocjacji handlowych Uzyskanie przewagi nad konkurencją Eliminacja wad tradycyjnej kalkulacji kosztów Podejmowanie właściwych decyzji 33

34 ABC a tradycyjne metody kalkulacji kosztów Operacja Pozycja Kwota Przychody ze sprzedaży brutto... Minus Zmniejszenie kwoty należności (...) w tym: Wartość zwróconych produktów (...) Przychody ze sprzedaży netto... Minus sprzedanych produktów (...) na poziomie jednostki produktu (...) w tym: na poziomie partii produktu (...) na poziomie produktów (...) Marża produktu... Minus klienta (...) w tym: na poziomie zamówienia (...) na poziomie odbiorcy (...) Marża klienta... Minus na poziomie kanału dystrybucji (...) Marża kanału dystrybucji... Minus na poziomie segmentu rynku (...) Marża segmentowa... Minus na poziomie przedsiębiorstwa (...) Wynik na działalności operacyjnej Tradycyjne systemy rachunku kosztów 2. Czym jest ABC? 3. ABC a tradycyjne metody kalkulacji kosztów 4. Etapy wdrożenia systemu ABC w wybranym przedsiębiorstwie 5. Prezentacja rezultatów wdrożenia systemu ABC 6. Zasadnicze problemy podczas implementacji rachunku ABC w praktyce 34

35 Przebieg prac wdrożeniowych ETAPY PRAC CZAS REALIZACJI 1. Planowanie przedsięwzięcia, budowa arkusza Wywiady Październik Poznanie firmy (analiza dokumentów) Listopad Grudzień Szkolenie pracowników firmy (opracowanie prezentacji oraz listu dla pracowników) Styczeń Wywiady Luty Budowa słownika działań i mapy procesów Marzec Projekt systemu ABC Marzec Kwiecień Analiza rentowności klientów firmy, prezentacja otrzymanych wyników Maj Budowa aplikacji Marzec Wrzesień Bieżące prace modernizacyjne... Przykładowe informacje uzyskane w wyniku wywiadów z pracownikami Działanie: prowadzenie dokumentacji płacowej Opis działania: utrzymanie i aktualizacja dokumentacji płacowej każdego pracownika Czynności: przyjmowanie informacji o zmianach, wprowadzanie zmian, redagowanie zmian, utrzymywanie dokumentacji Produkt działania: aktualne teczki dokumentacji płacowej Miara wielkości przerobu:liczba teczek dokumentacji do utrzymania i aktualizacji Klient/użytkownik działania: pracownik, agencje rządowe Czas wykonywania działania: normalnie: 30 minut minimalnie: 20 minut maksymalnie: 90 minut Czynniki kosztotwórcze: fluktuacja kadr, zmiany przepisów 35

36 Poziomy szczegółowości w definiowaniu działań 72 Słownik 36

37 Czy wdrażać ABC? Czynniki, które należy rozważyć 1. Zaawansowanie systemu informacyjnego firmy koszt pozyskania informacji koszt przeprowadzania kalkulacji 2. Wypaczenia kalkulacyjne - skutki błędów w kalkulacji kosztów: 1) polityka produktowa oparta na wypaczonej rentowności 2) nastawienie na nierentownych klientów (rynki, segmenty, kanały dystrybucji) 3) projektowanie kosztownych produktów (np. wysokie koszty utrzymania gospodarki wieloma częściami do skomplikowanego produktu) 4) błędne decyzje kapitałowe (np. utrzymywanie nierentownych oddziałów) Czy wdrażać ABC? Czynniki, które należy rozważyć 3. Błędy kalkulacyjne są szczególnie istotne, gdy występuje: silna konkurencja (przegrywanie zleceń na "przeszacowane" lub niedoszacowane produkty) duży udział kosztów pośrednich zróżnicowanie produktów jedno centrum kosztowe zawiera produkty pracochłonne i maszynochłonne produkty wielko- i małoseryjne duże koszty związane z serią produkty proste i skomplikowane zróżnicowanie klientów (rynków, kanałów) 37

38 Jak uniknąć porażki przy wdrażaniu ABC? 1. Wymaga najwyższego zaangażowania kadry menedżerskiej i przydzielenia zasobów pracowniczych do wdrożenia i późniejszego utrzymania zaawansowanego systemu pomiaru kosztów i rentowności 2. Przedsiębiorstwa decydujące się na wdrożenie koncepcji rachunku kosztów działań muszą liczyć się z koniecznością przebudowy podmiotowego rachunku kosztów na zasobowy rachunek kosztów 3. Lepiej mniej więcej mieć rację niż dokładnie się mylić mniej więcej mieć rację oznacza, że modele kosztowe zakładają pewne przybliżenia, które menedżerowie powinni rozumieć i akceptować przy podejmowaniu decyzji 4. (Środowisko informatyczne wykorzystywane do projektowania, wdrażania i późniejszego utrzymania systemu ABC/M powinno posiadać dedykowane funkcjonalności wspierające wdrażanie procesowego rachunku kosztów. 38