Księgarnia PWN: Pod red. Z. Kwiecińskiego i B. Śliwerskiego - Pedagogika. T. 2. Spis treści TEORIE WYCHOWANIA

Transkrypt

1 Księgarnia PWN: Pod red. Z. Kwiecińskiego i B. Śliwerskiego - Pedagogika. T. 2 Spis treści Część I TEORIE WYCHOWANIA Wstęp (Bogusław Śliwerski) 12 Rozdział 1. Istota i przedmiot badań teorii wychowania (Bogusław Śliwerski) Typologia teorii i badań naukowych Naukowa i potoczna teoria wychowania Relacje między teorią wychowania a pedagogiką ogólną Teoria wychowania jako przedmiot kształcenia akademickiego Teoria wychowania w innych krajach 22 Rozdział 2. Czteryorientacje badawcze w teoriach wychowania (Bogusław Śliwerski) Orientacja socjologiczna Orientacje normatywne Orientacja normatywno-ideologiczna Orientacja normatywno-filozoficzna Orientacja psychologiczna Orientacja eklektyczna 46 Rozdział 3. Badania porównawcze teorii wychowania (Bogusław Śliwerski) Bezzałożeniowa rekonstrukcja teorii wychowania Krytyka hermeneutyczna teorii wychowania Badania porównawcze teorii wychowania 55 Rozdział 4. Nowe kategorie pojęciowe współczesnej teorii wychowania (Krzysztof Rubacha) Ambiwalencja kulturowy kontekst wychowania Decentracja społeczny kontekst wychowania Tożsamość rozwojowy kontekst wychowania 63

2 6 Spis treści Rozdział 5. Kultura popularna jako czynnik socjalizacji (Zbyszko Melosik) Kultura konsumpcji Kultura instant Prymat zmiany i szybkiego życia Koniec ideałów triumf codzienności Poczucie mocy i rekonstrukcja wolności Kultura upozorowania Kultura kultu ciała i seksualności Amerykanizacja Globalny nastolatek Generacja X Kult sukcesu Wychowanie w którą stronę? 89 Bibliografia 92 Część II SZKOŁA KSZTAŁCENIE NAUCZYCIEL Wstęp (Bogusława Dorota Gołębniak) 96 Rozdział 1. Szkoła wspomagająca rozwój (Bogusława Dorota Gołębniak) Między adaptacją a emancypacją. Szkoła XX wieku Przesunięcie progresywistyczne Modele szkoły współczesnej W kierunku szkoły jako organizacji uczącejsię 117 Rozdział 2. Program szkolny (Bogusława Dorota Gołębniak) Podejście do programu szkolnego Filozoficzne i psychologiczne podstawy podejścia behawiorystycznego Filozoficzne i psychologiczne podstawy podejścia humanistycznego Filozoficzne i psychologiczne podstawy podejścia konstruktywistycznego Definiowanie programu szkolnego Kreowanie programu szkolnego Dwie orientacje Wzorzec programu szkolnego Implementacja programu szkolnego jako proces zmiany Ewolucyjnie czy rewolucyjnie? Centralnie czy lokalnie? Nauczyciele a reformy programu Ewaluacja programu szkolnego Europejski kontekst zmiany programu szkolnego Trendy Edukacyjne tradycje: bariera zmiany czy źródło kulturowejrewitalizacji? Zróżnicowanie kultury polityczneji kontroli nad edukacją Zmiana programu szkolnego w Polsce po 1989 r. 153

3 Spis treści 7 Rozdział 3. Nauczanie i uczenie się wklasie(bogusława Dorota Gołębniak) Nauczanie jako współtworzenie programu Style nauczania Styl zamknięty (formalny, frontalny) Styl ramowy (zindywidualizowany) Styl negocjacyjny Cele kształcenia Rodzaje celów Spór o cele operacyjne. Taksonomie a intencje Wzory uczenia się. Strategie nauczania Wzory behawioralne. Sytuacje zadaniowe i informacje zwrotne Wzory procesualno-poznawcze. Strategie przyswajania, przetwarzania i produkowania informacji Synergia. Uczenie się we współpracy Całościowe uczenie się. Strategie wspierania rozwoju osobowego Planowanie pracy z uczniami Rodzaje i poziomy Konspekty i scenariusze zajęć Animacja przestrzeni Materiały edukacyjne Korzystanie z technologii informacyjnej Doskonalenie nauczania poprzez badania Refleksyjny nauczyciel Badania w klasie 203 Rozdział 4. Egzaminyi ocenianie szkolne (Bogusława Dorota Gołębniak) Ustalenia definicyjne Przesłanki i zmiana praktyk oceniania Centralizacja. Upolitycznienie dyskursu oceniania Ocenianie zewnętrzne Trafność i rzetelność jako kontrola i gwarancja jakości oraz inne problemy związane z ocenianiem zewnętrznym Znaczenie oceniania zewnętrznego dla doskonalenia nauczania Ocenianie wewnątrzszkolne Podejścia do oceniania wewnątrzszkolnego Konwencjonalne techniki oceniania Niekonwencjonalne techniki oceniania 233 Rozdział 5. Szkolne środowisko uczenia się (Mariola Chomczyńska-Rubacha) Kultura organizacyjna szkoły Język i wzorce porozumiewania się w klasie szkolnej Specyfika porozumiewania się w klasie szkolnej Porozumiewanie się emocjonalne w klasie szkolnej Rozwojowy i socjalizacyjny kontekst komunikacji w klasie szkolnej Ład i dyscyplina jako element kultury szkoły Motywacyjne funkcje szkolnego środowiska uczenia się Wzbudzanie dysonansu poznawczego Wzbudzanie procesu rekonstruowania wiedzy osobistejuczniów Wzbudzanie motywacji osiągnięć Społeczne mechanizmy wzbudzania motywacji 267

4 8 Spis treści Rozdział 6. Agresja i przemoc w szkole (Janusz Surzykiewicz) Terminologia Podstawy teoretyczne badań i ich implikacje Bliższa charakterystyka wybranejteorii Stosowane podejścia badawcze do agresji i przemocy w szkole Rozpowszechnienie i jakość zjawiska Dynamika i cechy zmian w opiniach nauczycieli Płeć i wiek a nasilenie przejawiania agresji/przemocy Typy doświadczeń uczniów z agresją/przemocą Zjawisko agresji i przemocy a typ szkoły Szkolny kontekst socjalizacji: kultura szkoły Kultura szkoły Pozaszkolne konteksty socjalizacyjne Szkoła arena czy generator zachowań przemocowych? Prewencja Sugestie i oceny 289 Rozdział 7. Wprowadzenie do myślenia o nauczycielu (Robert Kwaśnica) Czy możliwe jest pełne przygotowanie zawodowe nauczyciela? Teza Uzasadnienie Konkluzja Jakich kompetencji potrzebuje nauczyciel? Kompetencje praktyczno-moralne Kompetencje techniczne Przygotowanie zawodowe Na czym polega rozwójzawodowy nauczyciela? Jaki jest dziś polski nauczyciel? Co to znaczy: wspomagać nauczycieli w rozwoju? 314 Bibliografia 320 Część III AKTUALNE PROBLEMY OŚWIATY Wstęp (Bogusław Śliwerski) 326 Rozdział 1. Edukacja a stratyfikacja społeczna (Zbyszko Melosik) Merytokratyczna koncepcja edukacji i społeczeństwa Kredencjalizm: krytyka liberalnej interpretacji roli dyplomów Koncepcje rozwiązania problemu dostępu do edukacji wyższej Akademiccy tradycjonaliści Zorientowani na rynek Utylitarni instruktorzy Liberalni merytokraci Zwolennicy dostępu Akademickie przeedukowanie i inflacja dyplomów. Stratyfikacja społeczna a stratyfikacja uniwersytetów 356

5 Spis treści 9 Rozdział 2. Główne tendencje w zakresie struktur i funkcjonowania systemów edukacyjnych na świecie (Mirosława Cylkowska-Nowak) Systemy edukacji na świecie wybrane aspekty terminologiczne, historyczne i strukturalne Modele i formy realizacji szkolnictwa obowiązkowego Szkolnictwo średnie II stopnia podobieństwa i różnice Tendencje w zakresie struktur i modeli szkolnictwa wyższego 381 Rozdział 3. Reformowanie oświatyw Polsce (Bogusław Śliwerski) Rodzaje reform oświatowych w III RP ze względu na ich źródło Uspołecznienie oświaty Typologia reform oświatowych w III RP ze względu na ich zakres i jakość zmian Reformy naprawcze Reformy modernizacyjne Reformy strukturalne Reformy systemowe Nowy ustrójszkolny Wdrażanie reformy oświatowej395 Bibliografia 397 Indeks osób 400 Indeks rzeczowy 409 O Autorach 416