Wstęp do Optyki i Fizyki Materii Skondensowanej

Transkrypt

1 Wstęp do Optyki i Fizyki Materii Skondensowanej Część I: Optyka, wykład 8 wykład: Piotr Fita pokazy: Andrzej Wysmołek ćwiczenia: Aneta Drabińska, Barbara Piętka, Paweł Kowalczyk Wydział Fizyki Uniwersytet Warszawski 2016/17

2 Plan 1 2 Wiazanie chemiczne Metoda orbitali molekularnych

3 Nieliniowa polaryzacja oscylator harmoniczny oscylator anharmoniczny F(x) = kx F (x) = k(x + a 2 x 2 + a 3 x ) Polaryzacja ośrodka pod wpływem elektrycznego: ) P = ɛ 0 (χe + χ (2) E 2 + χ (3) E = P 1 + P NL χ (m) podatność nieliniowa m-tego rzędu P NL polaryzacja nieliniowa

4 Generacja drugiej harmonicznej Fala płaska o częstości ω 0 E(t) = E 0 cos ω 0 t = E 0 2 Polaryzacja nieliniowa drugiego rzędu ( e iω 0 t + e iω 0t ) P NL = ɛ 0 χ (2) E(t) 2 = ɛ 0 χ (2) E ( e 2iω 0 t + e 2iω 0t + 2 ) = = ɛ 0 χ (2) E (cos 2ω 0t + 1) Polaryzacja nieliniowa oscyluje z częstościa 2ω 0 emisja fali E-M o podwojonej częstości ω ośrodek nieliniowy ω 2ω

5 Generacja drugiej harmonicznej Pierwsza obserwacja drugiej harmonicznej: [P. Franken et al., Phys. Rev. Lett. 7, (1961)]

6 Generacja drugiej harmonicznej Wi azka za kryształem nieliniowym rozszczepiona w siatce dyfrakcyjnej

7 Wskaźnik laserowy Wewnatrzwnękowa generacja drugiej harmonicznej [wikipedia.org]

8 Dopasowanie fazowe na przykładzie generacji drugiej harmonicznej Jeśli n(ω) = n(2ω), to λ 2ω = 1 2 λ ω zgodne fazy Proces generacji zachodzi wydajnie, bo przyczynki wygenerowane w różnych miejscach kryształu dodaja się w fazie (idealne dopasowanie fazowe)

9 Dopasowanie fazowe brak dopasowania Zazwyczaj n(ω) < n(2ω), czyli λ 2ω < 1 2 λ ω niezgodne fazy Proces generacji zachodzi z mała wydajnościa, bo przyczynki wygenerowane w różnych miejscach kryształu znosza się (niedopasowanie fazowe)

10 Dopasowanie fazowe w ośrodkach dwójłomnych Konieczne jest zapewnienie dopasowania fazowego, n(ω) = n(2ω) W krysztale: promień zwyczajny polaryzacja do osi optycznej n = n o stałe promień nadzwyczajny polaryzacja do osi kryształu n zależy od kata θ pomiędzy kierunkiem wiazki a osia kryształu: n o n e n (θ) = no 2 sin 2 θ + ne 2 cos 2 θ n pomiędzy n o a n e Dla odpowiedniego θ n (ω) = n (2ω)

11 Dopasowanie fazowe jako zasada zachowania pędu Pęd fotonu p = k Dla fotonu fundamentalnego k ω = n ω ω c Dla fotonu drugiej harmonicznej k 2ω = n 2ω 2ω c W warunkach dopasowania fazowego n 2ω = n ω : (geometria współliniowa) k 2ω = k ω + k ω (zasada zachowania pędu) hω 2hω k ω k ω hω k 2ω

12 Procesy parametryczne Parametryczna downkowersja Z jednego fotonu powstaja dwa o mniejszej energii kryształ nieliniowy ω 1 +ω 2 ω 2 ω 1 h(ω 1 +ω 2 ) hω 1 k ω1 k ω2 hω 2 k ω1 +ω 2

13 Wzmacniacz parametryczny kryształ nieliniowy wiązka pompująca wiązka sygnałowa wiązka jałowa Szerokie pasmo wzmocnienia umożliwia wzmacnianie (generację) impulsów ultrakrótkich oraz budowę układów przestrajalnych

14 Procesy wyższego rzędu Generacja światła białego W 3 mm płytce szklanej, z wiazki impulsów 800 nm ze wzmacniacza szafirowego Sposób na otrzymanie impulsów o bardzo szerokim widmie

15 Generacja światła białego w światłowodach Natężenie światła wprost z lasera jest zbyt małe, by wygenerować światło białe w cienkiej płytce, ale możliwa jest generacja w światłowodach fotonicznych

16 Komercyjne źródła światła białego Fianium Źródło światła białego w zakresie nm o własnościach wiazki laserowej (spójność, kolimacja) [ Power Spectral Density (mw/nm) WL-SC48 WL-SC Wavelength (nm) [

17 Generacja wysokich harmonicznych Atom w polu silnego impulsu femtosekundowego [swinburne.edu.au]

18 Widmo wysokich harmonicznych [

19 Absorpcja dwufotonowa Możliwe jest wzbudzenie atomu (czasteczki) przez jednoczesna absorpcję dwóch fotonów Prawdopodobieństwo absorpcji dwufotonowej jest proporcjonalne do kwadratu natężenia światła wzbudzenie zachodzi tylko w ognisku wiazki [ [

20 Mikroskop dwufotonowy Umożliwia obserwację obrazu z rozdzielczościa wyższa niż mikroskop jednofotonowy i bez tła pochodzacego z fluorescencji próbki poza płaszczyzna ostrości laser femtosekundowy lustro skanujące Zwierciadło dichroiczne detektor obiektyw Płaszczyzna ostrości [wikipedia.org]

21 Obrazy z mikroskopu dwufotonowego [

22 Literatura Literatura dotyczaca struktury i spektroskopii czasteczek chemicznych: Paweł Kowalczyk, Fizyka czasteczek, PWN, Warszawa 2000 Hermann Haken, Hans C. Wolf, Fizyka molekularna z elementami chemii kwantowej, PWN, Warszawa 1998

23 Pytania Dlaczego atomy łacz a się w czasteczki? (przecież sa elektrycznie obojętne!) Jaka jest struktura energetyczna czasteczek? Dlaczego jedne czasteczki sa bardziej trwałe od innych? W jaki sposób czasteczki oddziałuja ze światłem?

24 Dlaczego atomy tworza wiazania chemiczne? Quasi-fenomenologiczny opis chemiczny: atomy przekazuja sobie lub uwspólniaja elektrony, daż ac do zapełnienia powłok elektronowych [ [

25 Energia wiazań

26 Energia elektronów w czasteczce Hamiltonian elektronowy w polu nieruchomych jader: H = i T i + i V i + i<j V ij Energia kinetyczna i-tego elektronu: T i = 2 2m 2 i Energia oddziaływania i-tego elektronu z jadrami: V i = 1 4πɛ 0 N Z N e 2 r i R N Energia oddziaływania i-tego elektronu z j-tym: V ij = 1 4πɛ 0 e 2 r i r j

27 Metoda pola samouzgodnionego Aby uniknać problemów wynikajacych z tego, że ruch jednego elektronu wpływa na wszystkie inne, wprowadzamy przybliżenie, mówiace że elektron porusza się w uśrednionym polu elektrostatycznym wszystkich innych elektronów Zastępujemy i<j V ij i U i U i energia potencjalna i-tego elektronu w polu pozostałych Wtedy H = i T i + i V i + i U i = i H 0 i H 0 i hamiltonian jednoelektronowy

28 Rozwiazania jednoelektronowe Równanie Schrődingera z pełnym hamiltonianem: H Ψ = E Ψ H = i H0 i a Hi 0 działaja na różne zmienne, więc Ψ = i ψ i E = i E i gdzie ψ i i E i sa rozwiazaniami jednolektronowych równań: H 0 i ψ i = E i ψ i ψ i orbitale molekularne Czyli możemy się zajać tylko jednym elektronem uff...

29 Orbitale molekularne przybliżenie kombinacji liniowej orbitali atomowych Elektron "przebywa częściowo" przy każdym z atomów tworzacych wiazanie, więc możemy przybliżyć orbital molekularny kombinacja liniowa orbitali atomowych φ A : ψ i >= A c i A φ A φ A sa centrowane na odpowiednich atomach Jest to przybliżenie, które nie daje dokładnych wyników liczbowych, ale wnioski sa zgodne jakościowo i łatwe w interpretacji!

30 Metoda orbitali molekularnych w zastosowaniu do czasteczki dwuatomowej homojadrowej ψ = c A φ A + c B φ B Z symetrii c A = ±c B Orbitale molekularne (unormowane, ψ ψ = 1): ψ + = φ A + φ B ψ = φ A φ B 2(1 + S) 2(1 S) Całka nakrywania S = φ A φ B (Szczegóły na tablicy)