Informacja o wynikach kontroli Tworzenie i działalno fundacji, których fundatorami s Skarb Pastwa lub jednostki sektora finansów publicznych

Transkrypt

1 Departament Gospodarki, Skarbu Pastwa i Prywatyzacji P/05/047 KGP/41010/05 Nr ewid. 148/2006/P05047/KGP Informacja o wynikach kontroli Tworzenie i działalno fundacji, których fundatorami s Skarb Pastwa lub jednostki sektora finansów publicznych

2 !!"!# $!%!&!'( ( ) *&%! ( (+*(,(!*!$ Informacja o wynikach kontroli Tworzenie i działalno fundacji, których fundatorem s Skarb Pastwa lub jednostki sektora finansów publicznych ) $-$ $./- 01/ $2, /01 $ $6$

3 Spis treci: 1. WPROWADZENIE PODSUMOWANIE WYNIKÓW KONTROLI Ogólna ocena kontrolowanej działalnoci Synteza wyników kontroli Uwagi kocowe i wnioski WANIEJSZE WYNIKI KONTROLI Charakterystyka stanu prawnego oraz uwarunkowa ekonomicznych i organizacyjnych Istotne ustalenia kontroli Ogólna charakterystyka fundacji objtych kontrol Funkcjonowanie organów fundacji Działalno fundacji Wykorzystywanie przez fundacje rodków publicznych Analiza ekonomiczno-finansowa działalnoci fundacji Efektywno realizacji celów statutowych przez fundacje Wypełnianie przez Ministra Skarbu Pastwa oraz jednostki sektora finansów publicznych obowizków fundatora Nadzór organów administracji rzdowej nad działalnoci fundacji INFORMACJE DODATKOWE O PRZEPROWADZONEJ KONTROLI Przygotowanie kontroli Postpowanie kontrolne i działania podjte po zakoczeniu kontroli ZAŁCZNIKI Wykaz skontrolowanych podmiotów oraz jednostek organizacyjnych NIK, które przeprowadziły w nich kontrole Wnioski pokontrolne zawarte w wystpieniach do ministrów Wykaz organów, którym przekazano informacj o wynikach kontroli...66

4

5 1. WPROWADZENIE Temat Cel Zakres Organizacja Najwysza Izba Kontroli z własnej inicjatywy przeprowadziła kontrol tworzenia i działalnoci fundacji, których fundatorami s Skarb Pastwa lub jednostki sektora finansów publicznych. Została ona ujta w planie pracy NIK pod nr P/05/047. Funkcjonowanie fundacji, do których został wniesiony majtek pastwowy lub komunalny, było w przeszłoci wielokrotnie przedmiotem kontroli NIK. W kontroli, której wyniki zostały przedstawione w niniejszej Informacji, zagadnienia te zostały ujte w sposób kompleksowy, równie w odniesieniu do działa fundatorów reprezentujcych Skarb Pastwa, jak i organów administracji publicznej wła- ciwych 1 dla poszczególnych fundacji. Celem kontroli była ocena prawidłowoci gospodarowania mieniem pastwowym bd komunalnym przez fundacje ustanowione przez Skarb Pastwa oraz jednostki sektora finansów publicznych 2, a take ocena nadzoru nad mieniem pastwowym bd komunalnym, wykorzystywanym przez fundacje. Głównymi zagadnieniami, objtymi tematyk kontroli, były: funkcjonowanie organów fundacji, korzystanie przez fundacje ze rodków i mienia publicznego w rozumieniu ustawy o finansach publicznych, analiza wyników ekonomiczno-finansowych kontrolowanych fundacji, przestrzeganie przepisów o rachunkowoci przez fundacje, efektywno realizacji celów społecznie i gospodarczo uytecznych poprzez angaowanie rodków publicznych, wykorzystywanie dostpnych instrumentów nadzoru przez wojewodów i inne organy właciwe w sprawach nadzoru, w tym w szczególnoci Ministra Skarbu Pastwa oraz Ministra Gospodarki. Badaniami kontrolnymi objto lata Badania kontrolne zostały przeprowadzone w Ministerstwie Skarbu Pastwa, Ministerstwie Gospodarki i Pracy 3, w dwunastu urzdach wojewódzkich, w Urzdzie Miasta st. Warszawy, w Urzdzie Gminy w Borowej (odnonie Fundacji Gmina Borowa) oraz w 51 fundacjach. Pełny wykaz skontrolowanych jednostek zamieszczono w załczniku 5.1 do Informacji. Jednostk koordynujc badania kontrolne był Departament Gospodarki, Skarbu Pastwa i Prywatyzacji. Ponadto, w kontroli uczestniczyły Delegatury NIK w: Gdasku, Katowicach, Krakowie, Lublinie, Łodzi, Olsztynie, Opolu, Poznaniu, 1 Okrelenie organ właciwy uyte w Informacji oznacza ministra właciwego ze wzgldu na zakres jego działania oraz cele działania fundacji lub właciwego terytorialnie wojewod, ze wzgldu na zakres działania fundacji (od 1 stycznia 2006 r. starost) zgodnie z art. 9 ust. 2 ustawy o fundacjach. 2 W jednostkach objtych kontrol, w badanym okresie, poza jednym przypadkiem, nie dochodziło do wnoszenia majtku SP lub komunalnego do fundacji. Z tego powodu, w toku kontroli, nie przeprowadzano analiz zasadnoci prowadzenia takich operacji. 3 Od r. Ministerstwo Gospodarki (rozporzdzenie Rady Ministrów z dnia 31 padziernika 2005 r. w sprawie utworzenia Ministerstwa Gospodarki oraz zniesienia Ministerstwa Gospodarki i Pracy, Dz.U. Nr 220, poz. 1880). 3

6 Tworzenie i działalno fundacji, których fundatorem s Skarb Pastwa lub jednostki sektora finansów publicznych Rzeszowie, Szczecinie, Warszawie oraz Wrocławiu. Czynnoci kontrolne przeprowadzono w okresie od kwietnia do listopada 2005 r. 4

7 2. PODSUMOWANIE WYNIKÓW KONTROLI 2.1. Ogólna ocena kontrolowanej działalnoci Wyniki kontroli wskazuj, e skontrolowane fundacje, ustanowione przez Skarb Pastwa oraz jednostki sektora finansów publicznych, realizowały cele społecznie lub gospodarczo uyteczne, okrelone w ich statutach. Stwierdzone przez NIK nieprawidłowoci w wypełnianiu zada statutowych przez fundacje, istotnie wpływały na obnienie efektywnoci podejmowanych działa. Fundacje objte badaniami kontrolnymi NIK, działały głównie w oparciu o majtek pochodzcy ze rodków publicznych. Nie wykorzystywano w pełni moliwoci pozyskiwania rodków z innych ródeł. Gospodarowanie powierzonym mieniem przez fundacje NIK oceniła pozytywnie, mimo wystpowania nieprawidłowoci. NIK oceniła negatywnie nieprawidłowoci stwierdzone w działalnoci fundacji, dotyczce wydatkowania rodków, prowadzenia rachunkowoci, dokumentowania prac oraz wypełniania obowizków sprawozdawczych. Kontrola wykazała przypadki, w których miał miejsce znaczny wzrost kosztów działalnoci, wypłacanie zawyonych wynagrodze oraz udzielanie intratnych zlece członkom organów fundacji. Działania te niejednokrotnie przybierały charakter korupcjogennej dowolnoci postpowania oraz konfliktu interesów. W ocenie NIK, system nadzoru nad fundacjami, sprawowany przez organy administracji publicznej był nieskuteczny. Ograniczone moliwoci reagowania na negatywne zjawiska w działalnoci fundacji oraz bierno organów nadzorujcych, uniemoliwiały podejmowanie odpowiednich działa prewencyjnych i sanacyjnych. Skala oraz charakter nieprawidłowoci stwierdzonych w rachunkowoci i sprawozdawczoci fundacji, utrudnia właciwe wykonywanie nadzoru nad ich działalnoci Synteza wyników kontroli Nieprawidłowoci w działalnoci fundacji 1. W działalnoci co drugiej z 52 skontrolowanych fundacji stwierdzono nieprawidłowoci, które na ogół nie miały zasadniczego wpływu realizacj celów statutowych. Nieprawidłowoci miały miejsce w takich obszarach jak: sposób udzielania pomocy beneficjentom, gospodarowanie majtkiem, przeprowadzanie zbiórek publicznych oraz rejestracja działalnoci i aktualizacja danych rejestrowych. Według szacunków NIK, łczna kwota nieprawidłowo wydatkowanych rodków wyniosła 612 tys. zł, przy czym w przypadku trzech jednostek skala nieprawidłowoci (łcznie co najmniej 446 tys. zł) stanowiła podstaw do sformułowania przez Izb oceny negatywnej, pod wzgldem kryterium gospodarnoci [str. 16 i 18 Informacji]. W toku kontroli stwierdzono nieprawidłowoci w zakresie wywizywania si z zobowiza podatkowych w 14 fundacjach, przy czym w przypadku czterech 5

8 Tworzenie i działalno fundacji, których fundatorem s Skarb Pastwa lub jednostki sektora finansów publicznych Wykorzystanie rodków publicznych Bierno fundacji w pozyskiwaniu rodków Nieprawidłowoci w wynagradzaniu członków organów fundacji fundacji, na podstawie ustale kontroli skarbowej stwierdzono wystpowanie nieuregulowanych zobowiza o łcznej wartoci tys. zł. Do zakoczenia czynnoci kontrolnych NIK z kwoty tej uregulowano 580 tys. zł [str. 35 Informacji]. Izba ocenia negatywnie ocenia przestrzeganie przepisów ustawy z dnia 29 wrzenia 1994 r. o rachunkowoci 4 przez skontrolowane fundacje. Istotne nieprawidłowoci, dotyczce m.in. prowadzenia ksig rachunkowych, opracowania zasad ksigowoci oraz ujmowania w ksigach składników majtku - wystpiły w 28 jednostkach [str. 37 Informacji]. 2. W ocenie NIK rodki publiczne, otrzymywane przez zbadane fundacje, były wykorzystywane zgodnie z przeznaczeniem. Stwierdzone nieprawidłowoci dotyczyły głównie sposobu dokumentowania oraz rozliczania dotacji, jak równie realizacji zada finansowanych ze rodków publicznych. Warto nieprawidłowo wydatkowanych rodków pozyskanych ze ródeł budetowych (1,6 mln zł) nie była istotna w stosunku do wielkoci przekazanych rodków (3 588 mln zł). Niepokojca jest natomiast liczba siedemnastu fundacji (ok.1/3 objtych kontrol), w których wystpiły nieprawidłowoci [str. 21]. 3. Fundacje, korzystajce z dotacji budetowych oraz ze rodków publicznych (np. pochodzcych ze ródeł zagranicznych), były pasywne w pozyskiwaniu finansowania z innych ródeł. Warto rodków publicznych stanowiła 93% wszystkich przychodów skontrolowanych fundacji. Skontrolowane jednostki w niewielkim stopniu wykorzystywały np. moliwo uzyskania statusu organizacji poytku publicznego. Tylko dwie fundacje (z omiu posiadajcych taki status) były beneficjentami wpłat, przekazywanych przez osoby fizyczne. Ograniczenie lub brak finansowania ze ródeł publicznych, w dziewiciu przypadkach spowodowało załamanie lub znaczne zmniejszenie zakresu działalnoci fundacji. W czterech kolejnych fundacjach stopie realizacji celów był niewspółmierny do posiadanych rodków. [str 14, 19, 21 i 40]. 4. NIK ocenia negatywnie, zarówno pod wzgldem legalnoci jak i gospodarnoci, sposób wynagradzania członków organów fundacji. W trzynastu skontrolowanych jednostkach wynagrodzenia były ustalane niezgodnie z ustaw z dnia 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujcych niektórymi podmiotami prawnymi 5. W czterech fundacjach łczna kwota wynagrodze przekraczajcych dopuszczaln przez przepisy wysoko w latach wyniosła tys. zł, a w kolejnej fundacji członkowie zarzdu otrzymali dodatkowe wynagrodzenia z naruszeniem ww. ustawy w kwocie 93 tys. zł [str. 31]. Niezgodnie ze statutami i innymi wewntrznymi normami, organy piciu fundacji podejmowały decyzje w zakresie wynagrodze dla członków zarzdów, nie majc do tego uprawnie. Na podstawie takich decyzji wypłacono łcznie ok. 600 tys. zł [str. 16]. Ponadto NIK zwraca uwag na fakt wysokiego przyrostu poziomu wynagrodze w organach fundacji, który w jednostkach objtych kontrol, w latach , wyniósł 87%. Wiele fundacji nie miało okrelonych w statutach lub 4 Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 ze zm. 5 Dz. U. Nr 26, poz. 306 ze zm. 6

9 Podsumowanie wyników kontroli Koszty działalnoci fundacji Krytyczna ocena działa Ministra SP reprezentujcego fundatora innych wewntrznych dokumentach (np. regulaminy wynagrodze) zasad wynagradzania członków organów, co rodziło dowolno w ustalaniu wysokoci wypłacanych kwot. Jednoczenie naley zauway, e cz zarzdów fundacji oraz niemal wszystkie ich organy nadzorcze (z wyjtkiem trzech przypadków) pełniły swoje funkcje społecznie [str. 29 i 33]. W toku kontroli stwierdzono, majce charakter korupcjogennego konfliktu interesów, zawieranie przez zarzdy czterech fundacji umów-zlece z osobami wchodzcymi w skład tych zarzdów lub z osobami wchodzcymi w skład organów nadzorujcych. Łczna kwota takich umów-zlece wyniosła 768 tys. zł. [str. 34]. 5. Ogólne koszty działalnoci fundacji objtych badaniami kontrolnymi NIK rosły wolniej (z 345,8 mln zł w 1999 r. do 952,2 mln zł w 2004 r.) ni przychody fundacji (z 349,3 mln zł w 1999 r. do 1 095,9 mln zł w 2004 r.). Ustalenia kontroli wskazuj jednak na wzrost udziału kosztów administracyjnych w ogólnych kosztach działalnoci statutowej (w 1999 r. udział ten wynosił 14% kosztów ogólnych, natomiast w 2004 r. 25%). W przypadku omiu fundacji, w opinii NIK, wzrost kosztów administracyjnych, w tym kosztów wynagrodze i innych wiadcze na rzecz pracowników był nieuzasadniony. [str. 28]. 6. Najwysza Izba Kontroli ocenia działania podejmowane przez Ministra Skarbu Pastwa 6 w sprawach dotyczcych fundacji, ustanowionych przez Skarb Pastwa lub jednostki sektora finansów publicznych - jako niewystarczajce z punktu widzenia interesów Skarbu Pastwa jako fundatora. Podstaw oceny NIK jest niewykorzystywanie przez Ministra uprawnie fundatora w ramach kompetencji wynikajcych ze statutów fundacji oraz art. 5 i art. 5a (poprzednio art. 5 ust. 1) ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o zasadach wykonywania uprawnie przysługujcych Skarbowi Pastwa 7. Ponadto Izba ocenia negatywnie, sposób analizowania informacji dotyczcych funkcjonowania poszczególnych fundacji, dla których SP był i jest fundatorem. W kontrolowanym okresie nie zostały podjte dostateczne działania w celu wprowadzenia do statutów dziesiciu fundacji zmian dostosowujcych tre statutów do zmieniajcego si stanu prawnego oraz (w szeciu przypadkach) postanowie potwierdzajcych pełnienie przez MSP roli fundatora. W statucie jednej z fundacji Minister SP zaakceptował zmiany, na podstawie których uprawnienia nadzorcze i stanowice o działalnoci lub likwidacji jednostki zostały powierzone jej nieodwoływalnemu organowi. Ustalenia kontroli wskazuj, e Minister SP, pełnicy rol fundatora, nie posiadał wiedzy odnonie podstawowych kwestii funkcjonowania niektórych fundacji, np. o nieprawidłowociach w ustalaniu wynagrodze dla członków organów piciu fundacji. [str. 44, 51]. Nierzetelne były w ocenie Izby take działania podejmowane w Ministerstwie SP przy opracowywaniu projektu nowelizacji ustawy z dnia 8 sierpnia 6 Dalej take Minister lub Minister SP. 7 Dz.U. Nr 106, poz. 493 ze zm. 7

10 Tworzenie i działalno fundacji, których fundatorem s Skarb Pastwa lub jednostki sektora finansów publicznych Nieskuteczny i nierzetelny nadzór Finansowe rezultaty kontroli 1996 r. o zasadach wykonywania uprawnie przysługujcych Skarbowi Pastwa. Nie dochowano naleytej starannoci w okreleniu skutków zmian co do zakresu kompetencji Ministra SP wobec fundacji SP, nie wypracowano równie jednolitego stanowiska odnonie stosowania art. 5 znowelizowanej ustawy 8. [str. 42]. 7. Nadzór wynikajcy z przepisów ustawy o fundacjach, ze wzgldu na nierzetelne wypełnianie zada przez niektórych ministrów i wojewodów 9, nie zapobiegł wykazanym w toku kontroli licznym nieprawidłowociom, ani nie przyczynił si do usprawnienia działalnoci fundacji. W toku kontroli ustalono, e niektórzy wojewodowie nie posiadali wiedzy, które fundacje powinni nadzorowa. [str. 57]. Do działa Ministra Skarbu Pastwa, jako ministra właciwego, Izba nie zgłasza uwag [str. 54]. Natomiast negatywnie NIK ocenia z punktu widzenia rzetelnoci oraz celowoci wywizywanie si z takich zada przez Ministra Gospodarki. Nieprawidłowoci i zaniechania w tym zakresie Izba stwierdziła w przypadku piciu na trzynacie fundacji, których dokumentacja została zbadana w toku kontroli w Ministerstwie Gospodarki. [str. 54]. Istotnym utrudnieniem w realizacji nadzoru sprawowanego przez organy administracji było niewłaciwe wypełnianie obowizków sprawozdawczych przez fundacje. W 23 przypadkach sprawozdania przekazywane przez fundacje właciwym organom nie zawierały kompletnych danych wymaganych przez przepisy ustawy o fundacjach i wydanych do niej aktów wykonawczych. Fundacje nie wywizywały si rzetelnie take z obowizku terminowego składania sprawozda ministrowi właciwemu (stwierdzono dziewi przypadków niedotrzymania wymaganych terminów). [str. 53]. 8. W wyniku kontroli NIK stwierdzono nieprawidłowoci w wymiarze finansowym, w łcznej wysokoci tys. zł, w tym: kwoty wydatkowane z naruszeniem prawa tys. zł, kwoty uzyskane z naruszeniem prawa 33 tys. zł, kwoty wydatkowane niegospodarnie 695 tys. zł, kwoty odpowiadajce nierzetelnym danym w ewidencji finansowo-ksigowej lub sprawozdawczoci 833 tys. zł, uszczuplenia rodków publicznych 320 tys. zł, inne nieprawidłowo- ci w wymiarze finansowym tys. zł. Efektem kontroli były te korzyci finansowe w postaci nalenych rodków publicznych lub innych składników aktywów w łcznej wysokoci 131 tys. zł Uwagi kocowe i wnioski Najwysza Izba Kontroli zauwaa, e w obecnym stanie prawnym, o ile nie wynika to z postanowie statutów fundacji, podmioty te nie maj obowizku zgłaszania właciwemu organowi nadzorujcemu, ani Ministrowi SP jako fundatorowi, istotnych informacji ze swojej działalnoci, w ramach wymaganej rocznej spra- 8 Przed nowelizacj, która obowizuje od 15 stycznia 2003 r., art. 5 ust 2 ustawy o zasadach wykonywania uprawnie przysługujcych Skarbowi Pastwa wskazywał, e pastwowymi osobami prawnymi w rozumieniu ust. 1 s równie fundacje, których jedynym fundatorem jest Skarb Pastwa. W obecnym brzmieniu tej ustawy fundacje takie nie zostały wyodrbnione jako oddzielna kategoria pastwowych osób prawnych. 9 Z dniem 1 stycznia 2006 r. kompetencje właciwego wojewody zostały przekazane starostom, właciwym ze wzgldu na siedzib fundacji. 8

11 Podsumowanie wyników kontroli wozdawczoci 10. Do informacji takich naley zaliczy informacje o zmianach statutowych oraz informacje dotyczce likwidacji i innych przekształce organizacyjnych fundacji. W ocenie NIK, nieprecyzyjna sprawozdawczo stanowi jedn z przyczyn niedostatecznego nadzoru nad działalnoci fundacji, ustanowionych przez SP lub jednostki finansów publicznych. Wyniki kontroli tworzenia i działalnoci fundacji, których fundatorami s Skarb Pastwa lub jednostki sektora finansów publicznych wskazuj na konieczno podjcia nastpujcych działa: 1. Koordynacj współpracy Ministra Skarbu Pastwa z ministrami właciwymi dla poszczególnych fundacji utworzonych przez SP, w celu poprawy nadzoru nad działalnoci tych jednostek. 2. Uporzdkowanie przez organy poszczególnych fundacji regulacji wewntrznych (statutów i regulaminów, w tym dotyczcych zasad wynagradzania) oraz sposobu realizacji obowizków sprawozdawczych - w celu usprawnienia działalnoci i zwikszenia jej transparentnoci. 3. Rozwaenie przez ministrów właciwych 11 koniecznoci likwidacji tych fundacji SP, które nie realizuj celów statutowych lub maj problemy z finansowaniem działalnoci merytorycznej. Najwysza Izba Kontroli dostrzega równie potrzeb realizacji wniosków de lege ferenda: 1. Zmian przepisów ustawy z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach 12 w celu wprowadzenia, w przypadku fundacji utworzonych przez Skarb Pastwa, obowizku uzyskania akceptacji ministra właciwego do spraw Skarbu Pastwa, dla zmiany statutu i celów działania fundacji. 2. Podjcie przez Ministra Skarbu Pastwa inicjatywy legislacyjnej dla doprecyzowania kompetencji Ministra SP wynikajcych z art. 5 ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o zasadach wykonywania uprawnie przysługujcych Skarbowi Pastwa, wobec fundacji utworzonych przez Skarb Pastwa. Szczegółowy wykaz wniosków pokontrolnych zawarty w wystpieniach do Ministra Skarbu Pastwa oraz Ministra Gospodarki zamieszczono w załczniku nr 5.2. do Informacji. 10 Wymagania dotyczce sprawozda składanych organowi nadzorujcemu przez fundacje zostały okrelone w rozporzdzeniach Ministra Sprawiedliwoci por. str. 14 Informacji. 11 W rozumieniu art. 9 ust. 2 ustawy o fundacjach. 12 t.j. Dz.U. z 1991 r. Nr 46, poz. 203 ze zm. 9

12 3. WANIEJSZE WYNIKI KONTROLI 3.1. Charakterystyka stanu prawnego oraz uwarunkowa ekonomicznych i organizacyjnych Zgodnie z art. 23 ustawy z dnia 23 listopada 1998 r. o finansach publicznych 13, od 1 stycznia 1999 r. Skarb Pastwa nie moe tworzy fundacji, z wyjtkiem tych fundacji które s ustanawiane w drodze w drodze ustawowej. Z dniem 1 stycznia 1999 r., na podstawie ustawy z dnia 13 padziernika 1998 r. - Przepisy wprowadzajce ustawy reformujce administracj publiczn 14, marszałek województwa przejł zadania i kompetencje przewidziane dla fundatora w statutach fundacji, których fundatorem jest Skarb Pastwa, ustanowionych przez dotychczasowych wojewodów. Według art. 3 ustawy z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach fundator ustala statut fundacji, okrelajcy jej nazw, siedzib i majtek, cele, zasady, formy i zakres działalnoci fundacji, skład i organizacj zarzdu, sposób powoływania oraz obowizki i uprawnienia tego organu i jego członków. Jeeli w statucie okre- la si przeznaczenie rodków majtkowych fundacji po jej likwidacji, rodki te powinny by przeznaczone na cele, o których mowa w art. 1 ustawy (cele społecznie lub gospodarczo uyteczne). Do 15 stycznia 2003 r. kompetencje Ministra Skarbu Pastwa wobec fundacji, których jedynym fundatorem był Skarb Pastwa, okrelał art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o zasadach wykonywania uprawnie przysługujcych Skarbowi Pastwa w brzmieniu Minister Skarbu Pastwa z zastrzeeniem odrbnych przepisów oraz postanowie statutów wydanych na podstawie tych przepisów, tworzy, likwiduje, łczy, dzieli i przekształca pastwowe osoby prawne, powołuje i odwołuje organy pastwowych osób prawnych, a take zgłasza sprzeciwy wobec czynnoci prawnych pastwowych osób prawnych, w zakresie rozporzdzania rzeczowymi składnikami majtku trwałego. Art. 5 ust. 2 tej ustawy wskazywał, e pastwowymi osobami prawnym, w rozumieniu ust. 1 s równie fundacje, których jedynym fundatorem jest Skarb Pastwa. Na mocy ustawy z dnia 5 grudnia 2002 r. o zmianie ustawy o zasadach wykonywania uprawnie przysługujcych Skarbowi Pastwa, ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji przedsibiorstw pastwowych oraz niektórych innych ustaw 15, z dniem 15 stycznia 2003r. wykrelono art. 5 ust. 2 ustawy o zasadach wykonywania uprawnie przysługujcych Skarbowi Pastwa (por. ustalenia NIK dotyczce prac nad projektem ustawy z dnia 5 grudnia 2002 r. str. 47 Informacji). Fundacja podlega obowizkowemu wpisowi do Krajowego Rejestru Sdowego i z chwil jego dokonania uzyskuje osobowo prawn 16. Przed 1 stycznia 2001 r. 13 t.j. Dz. U. z 2003 r., Nr 15, poz. 148 ze zm. obowizujca do 31 grudnia 2005 r. 14 Dz. U. Nr 133, poz. 872 ze zm. 15 Dz. U. Nr 240, poz ze zm. 16 Ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sdowym (t.j. Dz. U. z 2001 r. Nr 17, poz. 209 ze zm.). 10

13 Waniejsze wyniki kontroli rejestr fundacji prowadził Sd Rejonowy dla Miasta Stołecznego Warszawy (art. 7). O wpisaniu fundacji do rejestru sd zawiadamia ministra właciwego ze wzgldu na zakres jego działania oraz cele fundacji, zwanego ministrem właciwym 17, a gdy terenem działalnoci fundacji ma by jedno województwo do koca 2005 r. take wojewod właciwego ze wzgldu na siedzib fundacji, zwanego właciwym wojewod 18 (art. 9). Z dniem 1 stycznia 2006 r. kompetencje właciwego wojewody zostały przekazane starostom, właciwym ze wzgldu na siedzib fundacji w stosunku do fundacji korzystajcej ze rodków publicznych i prowadzcej działalno na obszarze całego kraju, w zakresie działalnoci prowadzonej na obszarze właciwoci miejscowej samorzdu powiatowego 19. Jeeli fundacja podejmuje działalno gospodarcz, podlega obowizkowi wpisu take do rejestru przedsibiorców (art. 50 ustawy o Krajowym Rejestrze Sdowym). Podjcie przez fundacj działalnoci gospodarczej nie przewidzianej w statucie wymaga uprzedniej zmiany statutu (art. 11). Jeeli fundacja prowadzi działalno gospodarcz, w jej zarzdzie nie mog zasiada osoby objte przepisami ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalnoci gospodarczej przez osoby pełnice funkcje publiczne 20, w okresie zajmowania stanowisk lub pełnienia funkcji publicznych (art. 4 pkt 4 w zwizku z art. 1 i 2). Do fundacji, w których dotacja ze rodków publicznych przekracza 25% rocznych przychodów albo w których mienie pochodzce ze rodków publicznych przekracza 25% majtku fundacji na koniec roku kalendarzowego i jego warto przekracza 10% przychodów tej fundacji, ma zastosowanie ustawa z dnia 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujcych niektórymi podmiotami prawnymi. Działalno społecznie uyteczna w sferze zada publicznych okrelonych w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalnoci poytku publicznego i o wolontariacie 21, moe by prowadzona m.in. przez fundacje (art. 3 ust. 2). Z budetu pastwa mog by udzielane fundacjom dotacje podmiotowe w ustawowo okrelonym zakresie (art. 73 ust. 1 ustawy o finansach publicznych). Ustawa budetowa zawiera zestawienie wydatków w formie dotacji dla fundacji z udziałem Skarbu Pastwa (art. 61 ust. 4 pkt 3) 22 oraz dotacji dla wszystkich innych podmiotów, w tym fundacji prywatnych (art. 73 ust. 2-4). S to dotacje podmiotowe w rozumieniu art. 69 ust. 4 pkt 2 ustawy o finansach publicznych, podlegajce szczególnym zasadom rozliczenia. 17 Przez ministra właciwego rozumie si równie kierownika właciwego urzdu centralnego (art. 18 ustawy o fundacjach). 18 Wg art. 22 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o administracji rzdowej w województwie (Dz. U. z 2001 r. Nr 80, poz. 872, ze zm.) w stosunku do fundacji korzystajcej ze rodków publicznych i prowadzcej działalno na obszarze całego kraju, w zakresie działalnoci prowadzonej na obszarze właciwoci miejscowej wojewody, wojewoda wykonuje uprawnienia wynikajce z przepisów o fundacjach w odniesieniu do fundacji działajcej na obszarze jednego województwa. 19 Art. 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie niektórych ustaw w zwizku ze zmianami w podziale zada i kompetencji administracji terenowej (Dz.U. Nr 175, poz. 1462), zmieniajcy art. art. 9, 2 i 13 ustawy o fundacjach 20 Dz.U. Nr 106, poz. 679 ze zm. 21 Dz. U. Nr 96, poz. 873 ze zm. 22 Ustawy budetowe na lata nie wymieniały fundacji finansowanych podmiotowo. 11

14 Tworzenie i działalno fundacji, których fundatorem s Skarb Pastwa lub jednostki sektora finansów publicznych Wykorzystanie dotacji niezgodnie z przeznaczeniem wyklucza prawo otrzymania dotacji przez kolejne 3 lata, liczc od dnia stwierdzenia nieprawidłowego wykorzystania dotacji (art. 93 ust. 1 i 7 ustawy o finansach publicznych).w przypadku niedokonania zwrotu dotacji w terminie, organ lub inny dysponent czci budetowej, który udzielił dotacji, wydaje decyzj okrelajc kwot przypadajc do zwrotu i termin, od którego nalicza si odsetki (art. 93a ustawy o finansach publicznych dodany od 30 kwietnia 2004 r.). Zaniechanie takiego działania jest czynem stanowicym naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Fundacje, majce status organizacji poytku publicznego, mog otrzymywa dotacje od organów administracji publicznej na podstawie umów o powierzenie zadania publicznego lub o wsparcie realizacji zadania. Szczegółowe zasady dotyczce zawarcia ww. umów, nadzoru nad ich realizacj oraz rozliczenia wykonania zadania publicznego okrela rozdział 2 ustawy o organizacjach poytku publicznego i wolontariacie. Zgodnie z ustaw z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomociami 23, nieruchomoci stanowice własno Skarbu Pastwa oraz własno jednostek samorzdu terytorialnego mog by przekazywane jako majtek tworzonych fundacji w drodze bezprzetargowej (art. 24 ust. 2 ustawy o działalnoci poytku publicznego i wolontariacie). Ponadto minister właciwy do spraw Skarbu Pastwa moe dokona darowizny nieruchomoci z zasobu Skarbu Pastwa na rzecz fundacji prowadzcych działalno, o której mowa w art. 68 ust. 1 pkt 2 ustawy o gospodarce nieruchomociami, na jej cele statutowe. W przypadku niewykorzystania nieruchomoci na cel, na który nieruchomo została darowana, darowizn odwołuje si lub minister właciwy do spraw Skarbu Pastwa moe wyrazi zgod na zbycie nieruchomo- ci. Przepisy art. 5b i 5c ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o zasadach wykonywania uprawnie przysługujcych Skarbowi Pastwa 24 (zwanej dalej ustaw o zasadach wykonywania uprawnie) stosuje si odpowiednio 25. Po 1 stycznia 1999 r. aden organ, reprezentujcy Skarb Pastwa, nie mógł wyposay fundacji w nieruchomoci lub inne mienie nalece do Skarbu Pastwa. Wykonywanie zobowiza podatkowych przez fundacje Zgodnie z obowizujcym ustawodawstwem fundacje podlegaj tym samym podatkom i opłatom publicznoprawnym, co inne podmioty prawa. Fundacja jest podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych. Podstawow regulacj prawn w tym zakresie zawiera ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych 26. Przedmiotem opodatkowania jest dochód bez wzgl- 23 Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz ze zm. 24 Dz. U. Nr 106, poz. 493 ze zm. 25 Uzyskanie zgody ministra właciwego do spraw Skarbu Pastwa na dokonanie czynnoci prawnej w zakresie rozporzdzenia składnikami aktywów trwałych w rozumieniu przepisów o rachunkowoci, zaliczonymi do wartoci niematerialnych i prawnych, rzeczowych aktywów trwałych lub inwestycji długoterminowych, w tym oddania tych składników do korzystania innym podmiotom na podstawie umów prawa cywilnego lub ich wniesienia jako wkładu do spółki lub spółdzielni, jeeli warto rynkowa przedmiotu rozporzdzenia przekracza równowarto w złotych kwoty euro. 26 Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm. 12

15 Waniejsze wyniki kontroli du na rodzaj ródeł przychodów, z jakich dochód ten został osignity, np. z kapitałów pieninych lub praw majtkowych. Fundacje mog korzysta z wyłcze przedmiotowych (art. 17 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych). Wolne od podatku s m.in. dochody podatników, z zastrzeeniem ust. 1c, których celem statutowym jest działalno naukowa, naukowo-techniczna, owiatowa, w tym równie polegajca na kształceniu studentów, kulturalna, w zakresie kultury fizycznej i sportu, ochrony rodowiska, wspierania inicjatyw społecznych na rzecz budowy dróg i sieci telekomunikacyjnej na wsi oraz zaopatrzenia wsi w wod, dobroczynnoci, ochrony zdrowia i pomocy społecznej, rehabilitacji zawodowej i społecznej inwalidów oraz kultu religijnego - w czci przeznaczonej na te cele (pkt 4), a od 1 stycznia 2004 r. tak- e dochody organizacji poytku publicznego, o których mowa w przepisach o działalnoci poytku publicznego i o wolontariacie - w czci przeznaczonej na działalno statutow, z wyłczeniem działalnoci gospodarczej (pkt 6c). Cele fundacji, bdce jednym z warunków do wyłczenia dochodu fundacji od podatku dochodowego od osób prawnych musz wynika wprost ze statutu fundacji. Rachunkowo Fundacje jako osoby prawne podlegaj przepisom ustawy z dnia 29 wrzenia 1994 r. o rachunkowoci, m.in. w zakresie prowadzenia ksig rachunkowych i sprawozdawczoci finansowej (art. 2 ust. 1 pkt 1). Obowizane s stosowa przyjte zasady rachunkowoci, rzetelnie i jasno przedstawiajc sytuacj majtkow i finansow oraz wynik finansowy. Według art. 4 ust. 5 ustawy o rachunkowoci, kierownik jednostki ponosi odpowiedzialno za wykonywanie obowizków w zakresie rachunkowoci okre- lonych ustaw, w tym z tytułu nadzoru. W przypadku gdy kierownikiem jednostki jest organ wieloosobowy, a nie została wskazana osoba odpowiedzialna, odpowiedzialno ponosz wszyscy członkowie tego organu. Fundacje nie prowadzce działalnoci gospodarczej podlegały do 31 grudnia 2001 r. przepisom rozporzdzenia Ministra Finansów z dnia 18 sierpnia 1998 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowoci dla niektórych jednostek nie prowadzcych działalnoci gospodarczej 27, a od 1 stycznia 2002 r. - rozporzdzenia Ministra Finansów z dnia 15 listopada 2001 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowoci dla niektórych jednostek niebdcych spółkami handlowymi, nieprowadzcych działalnoci gospodarczej 28, okrelajcych uproszczone formy prowadzenia rachunkowoci. Nadzór nad działalnoci fundacji Zgodno działania fundacji z przepisami prawa i statutem oraz z celem, w jakim fundacja została ustanowiona, jest orzekana przez sd w postpowaniu nieprocesowym na wniosek właciwego ministra lub wojewody (a od 1 stycznia 2006 r. starosty). Sd ma wobec fundacji prawo: uchylania uchwał zarzdu, zawieszenia zarzdu i wyznaczenia zarzdcy przymusowego. 27 Dz.U. Nr 115, poz Dz.U. Nr 137, poz ze zm. 13

16 Tworzenie i działalno fundacji, których fundatorem s Skarb Pastwa lub jednostki sektora finansów publicznych Ustawa o fundacjach okrela nastpujce uprawnienia ministra właciwego w zakresie nadzoru: moliwo wystpienia do sdu o uchylenie uchwały zarzdu fundacji, pozostajcej w racej sprzecznoci z jej celem działania albo z postanowieniami statutu fundacji lub z przepisami prawa; właciwy minister lub wojewoda mo- e jednoczenie zwróci si do sdu o wstrzymanie wykonania uchwały do czasu rozstrzygnicia sprawy, wyznaczenie odpowiedniego terminu do usunicia uchybie w działalnoci zarzdu albo danie dokonania w wyznaczonym terminie zmiany zarzdu fundacji, jeeli działanie zarzdu fundacji w istotny sposób narusza przepisy prawa lub postanowienia jej statutu albo jest niezgodne z jej celem, wystpienie do sdu o zawieszenie zarzdu fundacji i wyznaczenie zarzdcy przymusowego, po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu albo w razie dalszego uporczywego działania zarzdu fundacji w sposób niezgodny z prawem, statutem lub celem fundacji. Fundacja jest zobowizana do składania corocznie właciwemu ministrowi sprawozda z działalnoci. Sprawozdanie to powinno by przez fundacj udostpnione do publicznej wiadomoci. Ramowy zakres sprawozdania okrela rozporzdzenie Ministra Sprawiedliwoci z dnia 8 maja 2001 r. w sprawie ramowego zakresu sprawozdania z działalnoci fundacji 29. Przed wejciem w ycie ww. rozporzdzenia, tj. przed 6 czerwca 2001 r., obowizywało zarzdzenie Ministra Sprawiedliwoci z dnia 23 grudnia 1994 r. w sprawie ramowego zakresu sprawozda składanych przez fundacje Istotne ustalenia kontroli OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA FUNDACJI OBJTYCH KONTROL W latach działało 40 fundacji ustanowionych przez Skarb Pastwa. Łczna wielko ich funduszy załoycielskich przekazanych przez Skarb Pastwa, wynosiła co najmniej 1,7 mld zł. Poza fundacjami, dla których fundatorem był Skarb Pastwa, w kontrolowanym okresie działało 117 fundacji ustanowionych przez jednostki sektora finansów publicznych, w tym 92 ustanowione przez jednostki samorzdu terytorialnego. W 48 z 52 skontrolowanych fundacji istniały statutowe organy, nadzorujce działalno zarzdów. Ich składy były powoływane przez fundatorów, a niekiedy dodatkowo uprawnienie wyboru swego reprezentanta mieli wskazani donatorzy (np. w Fundacji EkoFundusz). Z reguły organy nadzorcze działały kadencyjnie, przy czym w niektórych fundacjach niemoliwe było odwołanie członka organu w trakcie kadencji. Fundacje, których działalno została zbadana w ramach kontroli NIK, mona podzieli pod wzgldem ródeł pozyskiwania rodków, na 3 grupy: 29 Dz.U. Nr 50, poz M.P. Nr 69, poz

17 Waniejsze wyniki kontroli fundacje, gospodarujce rodkami przekazanymi na podstawie umów midzynarodowych zawartych przez rzd polski, lub wysokim funduszem załoycielskim np.: Fundacja EkoFundusz - ustanowiona w dniu 6 kwietnia 1992 r. przez Ministra Finansów, w wyniku porozumienia o redukcji i reorganizacji długu Rzeczpospolitej Polskiej, zawartego w dniu 21 kwietnia 1991 r. w Paryu przez przedstawicieli Rzdu RP z rzdami krajów wierzycielskich (skupionych w tzw. Klubie Paryskim). Porozumienie to przewidywało przeznaczenie czci polskiego zadłu- enia na inwestycje w dziedzinie ochrony rodowiska w Polsce (tzw. ekokonwersja). Na jego podstawie rzd polski zawarł z rzdami 6 pastw 31 umowy bilateralne dotyczce zamiany polskiego zadłuenia zagranicznego. Fundusz zało- ycielski Fundacji stanowiły rodki w wysokoci zł, natomiast jej przychody wynikajce z ekokonwersji w latach wyniosły ogółem tys. zł (pozostałe przychody w wysokoci ,1 tys. zł pochodziły głównie z lokat bankowych oraz z działalnoci gospodarczej). W latach Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji otrzymała rodki publiczne w łcznej kwocie tys. zł na realizacj statutowych celów, z czego rodki zagraniczne przekazywane przez Komisj Europejsk w ramach programów edukacyjnych wyniosły tys. zł. Fundacja Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej Counterpart Fund została ustanowiona 20 grudnia 1989 r. przez Skarb Pastwa (Ministra Członka Rady Ministrów ds. Warunków ycia na Wsi) w celu rozwoju polskiego rolnictwa i gospodarki ywnociowej. Fundusz załoycielski stanowiły rodki w łcznej wysokoci 86,3 mln zł pochodzce ze sprzeday artykułów rolnych przekazywanych nieodpłatnie w ramach pomocy ywnociowej przez EWG. Fundacja Fundusz Współpracy została ustanowiona przez Skarb Pastwa 26 czerwca 1990 r. Celem Fundacji było stymulowanie i wspieranie demokratycznych przekształce i rozwoju gospodarki polskiej, w szczególnoci poprzez przyjmowanie i wykorzystywanie rodków uzyskiwanych w ramach pomocy dla Polski ze strony instytucji zagranicznych. Majtek Fundacji stanowiła kwota 500 tys. zł pochodzca ze sprzeday rodków ochrony rolin, otrzymanych w ramach programu pomocy EWG, a ponadto rodki publiczne (w latach wynosiły one łcznie tys. zł, z tego tys. zł ze ródeł zagranicznych). fundacje, gospodarujce majtkiem pastwowym lub jednostek sektora finansów publicznych, np.: AK Fundacja Pomocy Studentom Uniwersytetu Warmisko- Mazurskiego w Olsztynie. Fundacja prowadziła działalno gospodarcz w formie administrowania i utrzymania obiektów i nieruchomoci, dzierawionych od fundatora, m.in.: 13 domów studenckich i 2 stołówek studenckich i innych obiektów. W latach Fundacja otrzymywała dofinansowanie do domów studenckich w łcznej kwocie tys. zł oraz do stołówek studenckich tys. zł. Fundacja Lubi z siedzib we Wrocławiu - ustanowiona w 1989 r., posiadała fundusz załoycielski w wysokoci 630 zł. Majtek Fundacji stanowił zespół poklasztorny Lubi. Od 9 stycznia 1990 r., na mocy umowy zawartej z Urzdem Miasta i Gminy Wołów, Fundacja była uytkownikiem wieczystym działki o powierzchni m 2 i włacicielem posadowionych na niej zabudowa. fundacje, działajce przy niewielkim funduszu załoycielskim, dla których głównym ródłem finansowania działalnoci s dotacje budetowe, np.: 31 Stanów Zjednoczonych, Francji, Szwajcarii, Włoch, Szwecji i Norwegii 15

18 Tworzenie i działalno fundacji, których fundatorem s Skarb Pastwa lub jednostki sektora finansów publicznych Fundacja Centrum Europejskie Natolin, ustanowiona przez Skarb Pastwa (w którego imieniu działał Minister Finansów) w 1993 r., posiadała fundusz załoycielski w wysokoci zł. Natomiast rzd RP przekazał tej fundacji w 1999 r. równowarto kwoty 15 mln euro ze rodków bezzwrotnej pomocy zagranicznej (za porednictwem Fundacji Fundusz Współpracy) fundacje o niewielkim funduszu załoycielskim, pozyskujce rodki na działalno ze ródeł prywatnych lub z działalnoci gospodarczej, np.: Fundusz załoycielski Fundacji Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie wynosił zł. W latach Fundacja osignła przychody ogółem na sum tys. zł. Ich głównym ródłem były przychody z prowadzonej działalnoci gospodarczej (w 2000 r. 100 %, w 2001 r. 95,0 %, w 2002 r. 95,3 %, w 2003 r. 88,9 % i w 2004 r. 74,2 %). W kontrolowanym okresie Skarb Pastwa nie był uprawniony do ustanawiania fundacji (z wyjtkiem sytuacji, w których fundacje s tworzone odrbnymi ustawami), natomiast taka moliwo wystpowała w przypadku jednostek sektora finansów publicznych. NIK zbadała dziewi przypadków utworzenia fundacji, które miały miejsce w latach , nie stwierdzajc nieprawidłowoci w tym zakresie FUNKCJONOWANIE ORGANÓW FUNDACJI Naruszenia postanowie statutów i in. regulacji wewntrznych W wikszoci jednostek objtych badaniami kontrolnymi NIK, w zdecydowanej wikszoci działały zarówno organy zarzdzajce (zarzdy), jak i organy nadzorujce działalno zarzdów (statuty w zrónicowany sposób okrelały ich nazw). Poza ogólnymi kompetencjami zarzdów, okrelonymi w ustawie o fundacjach, szczegółowy zakres zada organów fundacji regulowały statuty, a dodatkowo inne wewntrzne uregulowania (np. regulaminy). W połowie fundacji skontrolowanych przez NIK (26 na 52) miały miejsce przypadki niezgodnego z obowizujcymi przepisami lub niegospodarnego wypełniania obowizków przez ich statutowe organy. W fundacjach, które prowadziły działalno gospodarcz, stwierdzono poza Fundacj na Rzecz Szpitala Powiatowego w Chrzanowie przestrzeganie przepisów ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalnoci gospodarczej przez osoby pełnice funkcje publiczne. W przypadku wymienionej Fundacji miało miejsc naruszenie 4 pkt 4. ustawy, poniewa w latach (do 16 lutego) w skład jej Zarzdu wchodzili członkowie władz miejskich Chrzanowa i Libia 32. Niezgodno działa organów fundacji z wewntrznymi uregulowaniami stwierdzono w 15 zbadanych przypadkach. Stwierdzono nieprawidłowoci o charakterze formalnym, polegajce m.in. na niepodejmowaniu decyzji dotyczcych ustalenia wynagrodze dla pracowników, powoływania składów organów fundacji oraz opracowywania rocznych planów działania. W dwóch przypadkach statuty fundacji nie zostały dostosowane do zmian koniecznych ze wzgldu na przekształcenia nadzorujcych te jednostki ministrów właciwych i zakresów ich działania. 32 Por. str. 11 Informacji. 16

19 Waniejsze wyniki kontroli Organy piciu fundacji podejmowały decyzje dotyczce wynagradzania członków zarzdów z naruszeniem postanowie statutów. Sytuacja taka miała miejsce m.in. w przypadku Fundacji Zdrowia Publicznego w Krakowie. NIK zakwestionowała prawidłowo wypłaty Prezesowi Zarzdu Fundacji, w okresie objtym kontrol, wynagrodzenia zasadniczego oraz dodatkowego w łcznej wysokoci 393,5 tys. zł. Od pocztku 1999 r. do lutego 2003 r. wynagrodzenie zasadnicze członków Zarzdu wynosiło 870 zł, przy czym od lipca 2000 r. wynagrodzenie to pobierał wyłcznie Prezes. Wysoko tego wynagrodzenia podwyszył z dniem 1 marca 2003 r. do zł miesicznie Przewodniczcy Rady Fundacji, bez stosownej uchwały Rady Fundacji wymaganej przez 6 ust. 6 pkt d) statutu. Łczna wysoko ustalonego wadliwie wynagrodzenia za okres od marca 2003 r. do koca 2004 r. wynosiła 46,8 tys. zł. Rada Fundacji nie miała take wpływu na ustalanie wysokoci dodatkowego miesicznego wynagrodzenia Prezesa, którego łczna wysoko w latach wyniosła 346, 7 tys. zł. Izba uznała za niegospodarne i uzasadniajce podejrzenie działania na szkod Fundacji pobieranie przez Prezesa Zarzdu Fundacji dodatkowego wynagrodzenia w okresie, gdy sytuacja ekonomiczna Fundacji uległa znacznemu pogorszeniu. W wyjanieniach złoonych w trakcie kontroli NIK Przewodniczcy Rady Fundacji stwierdził, e według jego wiedzy w okresie pełnienia przez niego obowizków Przewodniczcego, tj. od stycznia 2001 r. premia nie była wypłacana ze wzgldu na zł sytuacj finansow Fundacji. Ponadto Rada Fundacji nie powołała Komisji Rewizyjnej Fundacji, która zgodnie ze statutem, miała corocznie ocenia prac Zarzdu. Z naruszeniem statutu Fundacji Szpitala w. Anny w Miechowie ustalane było wynagrodzenie Prezesa Zarzdu. Take z naruszeniem statutu, polegajcym na pominiciu Rady Fundatorów, zawarto umowy o prac i ustalano wynagrodzenie w przypadku dwóch innych członków zarzdu tej fundacji poczwszy od 1999 r. W przypadku Fundacji Kaliski Inkubator Przedsibiorczoci - Prezes Wiceprezes bezpodstawnie przyznawali sobie nawzajem wynagrodzenia w kwotach innych ni wynikały z zasad wynagradzania pracowników Fundacji, okrelonych w regulaminie wynagradzania pracowników Fundacji i uchwałach Zarzdu dotyczcych rewaloryzacji tych wynagrodze. Niezgodnie ze statutem, wynagrodzenia te nie były ustalane przez Rad Fundacji. Wymienieni członkowie zarzdu pobrali z naruszeniem obowizujcych regulacji w okresie objtym kontrol NIK 97,3 tys. zł., przy czym w trakcie kontroli Prezes Zarzdu rozliczył nienalenie pobran przez siebie kwot w wysokoci 2,9 tys. zł. Ponadto Fundacja wypłacała firmie, której włacicielem był Wiceprezes Fundacji wynagrodzenie wysze od okrelonego w kontrakcie menederskim - łcznie o kwot 9,4 tys. zł. Dwóch członków zarzdu Wielkopolskiej Fundacji ywnociowej w Poznaniu (prezes i sekretarz) oraz sekretarz Rady Fundacji, bezpodstawnie pobierali w latach ryczałty w łcznej wysokoci 64,8 tys. zł, pomimo utraty 31 grudnia 2002 r. wanoci uchwały Rady Fundacji okrelajcej kwoty tych ryczałtów. 17

20 Tworzenie i działalno fundacji, których fundatorem s Skarb Pastwa lub jednostki sektora finansów publicznych DZIAŁALNO FUNDACJI Nieprawidłowoci w działaniach fundacji W działalnoci 26 na 52 skontrolowane fundacje stwierdzono nieprawidłowoci, które nie miały jednak w wikszoci zasadniczego negatywnego wpływu na efektywno realizacji statutowych celów. W trzech przypadkach stwierdzono niegospodarno w zarzdzaniu majtkiem fundacji. NIK zwraca uwag na niedochowanie przez niektóre fundacje obowizków zgłaszania wymaganych danych do KRS. Stwierdzono m.in. trzy przypadki (Fundacja Szpitala w. Anny w Miechowie, Fundacja Remontu Szpitala w Strzelcach Opolskich oraz Fundacja Rozwoju Gospodarczego Gminy Borowa) braku zgłoszenia do KRS wniosku o wpis do rejestru fundacji, co stanowiło naruszenie art. 49 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sdowym. W trzech innych przypadkach, zarzdy fundacji nie wykonywały rzetelnie obowizków zwizanych z aktualizacj danych w KRS. Nieprawidłowo ta została stwierdzona w Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji, Fundacji Tomaszowski Inkubator Przedsibiorczoci w likwidacji oraz Fundacji Midzynarodowej Współpracy na Rzecz Rozwoju Wiedzie Jak ). W trzech fundacjach stwierdzono, e udzielanie pomocy beneficjentom odbywało si z naruszeniem obowizujcych w tym wzgldzie zasad wewntrznych. Działania te nosz znamiona korupcjogennej dowolnoci i konfliktu interesów. W przypadku Fundacji Rozwoju Kultury Fizycznej w Warszawie podejmowane były decyzje Zarzdu dotyczce dofinansowania działa innych podmiotów, niezgodne wewntrznymi Zasadami przyznawania pomocy finansowej ze rodków Fundacji Rozwoju Kultury Fizycznej. Łczna kwota nieprawidłowo udzielonej pomocy finansowej wyniosła 163,9 tys. zł, tj. ok. 12% całoci rodków rozdysponowanych w latach W Fundacji Tomaszowski Inkubator Przedsibiorczoci, niezgodnie ze statutem, podjto decyzj o udzieleniu poyczki Dyrektorowi Tomaszowskiego Inkubatora Przedsibiorczoci w kwocie 25 tys. zł mimo, e nie spełniał on statutowych kryteriów udzielania pomocy. Celem tej pomocy, okrelonym w 9 pkt 1 i 2 statutu Fundacji, powinno by zaspokajanie zbiorowej potrzeby społeczestwa w zakresie rozwoju gospodarki w miecie Tomaszowie Maz. I regionie. Ulokowanie we wrzeniu 2004 r. rodków Fundacji Fundusz Kapitałowy w Krakowskim Banku Spółdzielczym SA w Krakowie stanowiło naruszenie przez Zarzd Fundacji zasad realizacji celów statutowych. Bank ten nie był bowiem bankiem zrzeszajcym inne banki spółdzielcze, a do takich banków Fundacja kierowała pomoc. Z ogólnej kwoty tys. zł, ulokowanej w bankach spółdzielczych, w Krakowskim Banku Spółdzielczym ulokowano tys. zł (18% rodków). W kolejnych trzech przypadkach kontrolerzy NIK wykryli brak naleytej starannoci w gospodarowaniu majtkiem przez zarzdy fundacji. W Fundacji Wspieranie i Promocja Przedsibiorczoci na Warmii i Mazurach w Olsztynie stwierdzono, e w niewystarczajcym stopniu odzyskiwane były rodki wypłacane z tytułu porcze. Porczenia były udzielane w ramach Funduszu Porcze Kredytowych, w badanym okresie ich kwota wyniosła tys. zł. Do 31 grudnia 2004 r. Fundacja była zmuszona zaspokoi roszczenia 12 poyczkodawców w łcznej kwocie 344 tys. zł, z czego do koca grudnia 2004 odzyskano tylko 14,1 tys. zł, (tj. 4,1 %), a w I półroczu 2005 r. 36,1 tys. zł (10,5% wypłaconych roszcze). Przyczyn tego było niewłaciwe wywizywanie si z obowizków przez byłego członka Zarzdu odpowiedzialnego za funkcjonowanie Funduszu Porcze Kredytowych oraz fluktuacja kadrowa w Fundacji. 18