Wpływ protezoplastyki bioder na aktywność seksualną pacjentów

Transkrypt

1 Seksuologia Polska 2016, 14, 2, Coyright 2016 Via Medica, ISSN PRACA ORYGINALNA Wływ rotezolastyki bioder na aktywność seksualną acjentów Sexual activity of atients after hi arthrolasty surgery Rafał Sauła 1, 2, Agata Ciesielska 1, Marta Wolanin 1, Joanna Sauła 3 1 Katedra Fizjoteraii, Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji w Zamościu 2 Katedra Fizjoteraii, Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie 3 Puls s. z o.o. w Zamościu Streszczenie Wstę: Najczęstszą rzyczyną zabiegu allolastyki stawu biodrowego jest choroba zwyrodnieniowa stawów. Artroza bioder w istotny sosób ogranicza srawność funkcjonalną. Z unktu widzenia medycznego oraz sołecznego zabieg endorotezolastyki orawia jakość życia acjentów, dając choremu szansę na zniwelowanie bólu, orawę jakości chodu, a tym samym leszą samoobsługę w życiu codziennym, ełnienie ról sołecznych i utrzymanie aktywności zawodowej i seksualnej. Celem niniejszej racy jest ocena wływu rotezolastyki biodra na aktywność seksualną. Materiał i metody: Badaniami objęto 60 osób o allolastyce stawu biodrowego z owiatu zamojskiego. Materiał badawczy uzyskano za omocą kwestionariusza ankiety zawierającego 24 ytania, w tym 16 zamkniętych i 8 otwartych, oracowanego do celów niniejszej racy. Analizę statystyczną rzerowadzono rzy użyciu testu chi kwadrat w rogramie kalkulacyjnym Excel. Wyniki: Analiza statystyczna rzerowadzonych badań wykazała wystęowanie istotnie statystycznie częstszego negatywnego wływu dysfunkcji biodra na życie seksualne rzed oeracją wstawienia endorotezy biodra u osób w wieku oniżej 40. roku życia oraz istotnie częstszego braku wływu dysfunkcji na życie seksualne o 60. roku życia ( = 0,002). Analiza statystyczna rzerowadzonych badań wykazała wystęowanie istotnie statystycznie większej orawy o oeracji w zakresie odczuwania rzyjemności odczas aktywności seksualnej u osób rzed 60. roku życia w orównaniu z osobami o 60. roku życia ( < 0,001). Wnioski: Po oeracji wstawienia endorotezy biodra osoby o 60. roku życia miały większy roblem z owrotem do aktywności seksualnej w orównaniu z osobami młodszymi. Według rzerowadzonych badań im dłuższy czas od oeracji biodra tym mniejsze roblemy z odjęciem aktywności seksualnej. Słowa kluczowe: endoroteza, staw biodrowy, aktywność seksualna, ozycje seksualne, rehabilitacja Seksuologia Pol. 2016; 14 (2): Abstract Introduction: The most common cause of hi relacement surgery is osteoarthritis, which is the main reason for limiting the efficiency of increasingly younger. From the oint of view of the medical and social treatment arthrolasty imroves the quality of life of atients, giving the atient a chance to overcome the ain and imrove the quality of gait and thus a better self-service in their everyday lives, erforming social roles and sexual activity. The aim of this study is to assess the imact of hi arthrolasty for sexual activity. Material and methods: The study involved 60 eole after hi arthrolasty in Zamosc. The research material was obtained using a questionnaire containing 24 questions, including 16 closed and 8 oen-ended questions develoed for this study. Statistical analysis was erformed using chi-square test in Excel sreadsheet rogram. Results: Statistical analysis of the study showed statistically significantly more frequent occurrence of the negative imact of hi dysfunction sex life before surgery to insert a hi endorosthesis in eole aged below 40 years of age and significantly more frequent lack of influence on sexual dysfunction after the age Adres do koresondencji: dr n. med. Rafał Sauła ul. Peowiaków 1, Zamość rafal.saula@w.l Nadesłano: Przyjęto do druku:

2 Seksuologia Polska 2016, tom 14, nr 2 of 60 years ( = 0.002). Statistical analysis of the study revealed the resence of a statistically significant greater imrovement after the oeration in terms of exerience leasure during sexual activity in atients before 60 years of age comared to eole over 60 years ( < 0.001). Conclusions: After surgery to insert a hi endorosthesis eole over the age of 60 have a greater roblem back to the sexual activity comared to younger eole. The longer the time since hi surgery, the less roblems to sexual activity. Key words: endorosthesis, hi, sexual activity, sexual ositions, rehabilitation Seksuologia Pol. 2016; 14 (2): Wstę Allolastyka stawu biodrowego ozwala rzywrócić chorym funkcję ruchową kończyny, a tym samym rzyczynia się do owrotu chorych do aktywnego życia sołecznego. Zabieg ten jest wykonywany z reguły u acjentów w 6. i 7. dekadzie życia, co wiąże się z rocesami starzenia się organizmu. Stwierdzenie zaawansowanych zmian zwyrodnieniowych stawu biodrowego u ludzi młodych, w dekadzie życia, ojawia się coraz częściej i z reguły jest sowodowane rzebytymi wcześniej chorobami wieku dziecięcego lub urazami. Leczenie tej gruy młodych, aktywnych zawodowo i sołecznie chorych stanowi duże wyzwanie dla całego zesołu teraeutycznego, a także dla ich rodzin [1 4]. Zabieg allolastyki stawu biodrowego daje chorym szansę na leszy standard życia, ale jednocześnie owoduje ich zwiększone oczekiwania o jego wykonaniu. Rocznie w Polsce zabiegowi allolastyki stawu biodrowego oddaje się około Polaków, na całym zaś świecie każdego dnia ma miejsce 5000 tego tyu zabiegów [1, 5]. Z unktu widzenia medycznego oraz sołecznego zabieg endorotezolastyki orawia jakość życia acjentów, daje szansę na zniwelowanie bólu, orawę jakości chodu, a tym samym leszą samoobsługę w życiu codziennym, ełnienie ról sołecznych i utrzymanie aktywności zawodowej i seksualnej. Porawa srawności funkcjonalnej zależy jednak od wcześnie rozoczętego rocesu rehabilitacyjnego, a rzede wszystkim od chęci wsółracy ze strony acjenta i jego aktywnego udziału. Bez oboólnego zaangażowania nie jest możliwe uzyskanie efektów. Pierwsze zaś ojawiają się zazwyczaj już na oddziale szitalnym. Dalszy roces orawy funkcjonowania i owrotu do srawności odbywa się już zazwyczaj u acjenta, odczas rehabilitacji domowej. Cały rogram rehabilitacji domowej jest dostosowany do indywidualnych otrzeb i możliwości chorego. Porzez właściwe oinstruowanie rzez rehabilitanta i rzestrzeganie zasad oracowanych dla acjentów o imlantacji stawu biodrowego mogą oni owrócić do ełnej srawności [6]. Aktywność seksualna o endorotezolastyce stawu biodrowego Zdrowie seksualne w tej szczególnej sytuacji życiowej zależy od wielu czynników odmiotowych i ozaodmiotowych, a rzede wszystkim relacyjnych. Podejmowanie aktywności seksualnej jest dla każdego człowieka ważną sferą jego życia. Pacjenci rzed i o allolastyce stawu biodrowego rzeżywają wiele niewyowiedzianych lęków o swoje życie oraz zdrowie. Pojawienie się silnych negatywnych emocji nasila się w chwilach niemożności wsółżycia sowodowanego, rzed oeracją, bólem, zaś o oeracji obawą o zwichnięcie endorotezy [7]. Dla acjentów o zabiegu rotezolastyki stawu biodrowego szczególnym wyzwaniem jest faza obciążania oerowanej kończyny dolnej, która wymaga odowiedniej stabilizacji oraz kontroli ruchu od obciążeniem. Dlatego głównym celem rehabilitacji acjenta jest rzywrócenie ełnej mobilizacji funkcji srawności oerowanego stawu biodrowego z jednoczesnym uwzględnieniem wszelkich uwarunkowań będących wynikiem imlantacji endorotezy. Na ten roces składa się rzede wszystkim orawa zakresu ruchomości dla ruchu rotacji wewnętrznej, wyrostu i odwiedzenia oraz rotacji zewnętrznej w stawie biodrowym rzy równoległym wzmocnieniu osłabionych gru mięśniowych i orawie stabilizacji mięśniowej obręczy biodrowej. Dodatkowo istotne jest również zabezieczenie endorotezy rzed wływem niekorzystnych sił wyważających i ścinających. W tym celu edukuje się acjenta od kątem ergonomii i beziecznego używania endorotezy, a także rawidłowego chodu oraz rzyjmowania właściwych ostaw odczas czynności dnia codziennego [6]. Dolegliwości towarzyszące ostęującej chorobie zwyrodnieniowej stawów biodrowych wływają na oziom funkcjonowania fizycznego, sołecznego, codzienną aktywność, stan emocjonalnych, a także sychiczny. Z owodu zaawansowanych zmian zwyrodnieniowych znacznie obniżona zostaje ocena jakości życia, gdzie główną składową jest wsółżycie seksualne artnerów. Sadek komfortu wsółżycia łciowego wynika rzede wszystkim z odczuwanego bólu, wyraźnego uczucia sztywności stawu biodrowego oraz obawy, że nagły 64

3 Rafał Sauła i ws., Wływ rotezolastyki bioder na aktywność seksualną acjentów Tabela 1. Wływ dysfunkcji biodra na życie seksualne rzed oeracją Wiek 0 40 lat lat lat > 60 lat Tak Nie Razem ,002 ból może nasilić istniejącą już sztywność, sowodować szybsze zmęczenie, zmniejszenie oędu łciowego i działania nieożądane stosowanych leków (sadek libido, zaburzenia erekcji), u kobiet z deresji, frustracji, roblemów z zajściem w ciążę (w rzyadku młodych kobiet). Dodatkowo obszar roblemów ogłębiał się wraz ze wzrostem stonia trudności ozycji rzyjmowanych odczas stosunku łciowego. Techniczne czynniki, do których należą: utrata ogólnej mobilności, ograniczony zakresu ruchomości stawów biodrowych i ogólne osłabienie razem z czynnikiem sychologicznym, osłabiają chęć inicjowania aktu łciowego. Poęd łciowy ulega oważnym zaburzeniom z owodu dyskomfortu ruchowego i fizycznego [7 10]. Celem niniejszej racy jest ocena wływu rotezolastyki biodra na aktywność seksualną. Materiał i metody Badania ankietowe stanowiące odstawę niniejszej racy zostały rzerowadzone w okresie od kwietnia do aździernika 2014 roku, wśród losowo wybranych mieszkańców owiatu zamojskiego będących o allolastyce stawu biodrowego. Badaniami objęto 60 osób, w tym 36 kobiet (60% ankietowanych) i 24 mężczyzn (40% ankietowanych). Wśród badanej gruy od względem wieku najliczniejsze były osoby w rzedziale lat, czyli 32% (n = 19) osób. Mniejszą gruę 25% (n = 15) stanowili badani w wieku lat. Ankietowanych w wieku lat było 18% (n = 11), a lat 12% (n = 7). Najmniejszą liczbą ankietowanych stanowiły osoby owyżej 70 lat 10% (n = 6) oraz osoby w rzedziale 0 30 lat tylko 3% (n = 2). Materiał badawczy uzyskano za omocą kwestionariusza ankiety, oracowanego do celów niniejszej racy. Ankieta zawierała 24 ytania: 16 zamkniętych i 8 otwartych. Wszyscy acjenci zostali oinformowani o celu, anonimowości i dobrowolnym uczestnictwie w badaniu oraz sosobie wykorzystana danych ankietowych. Uzyskane wyniki oddano analizom statystycznej oraz jakościowej. Analizę statystyczną rzerowadzono rzy użyciu testu chi kwadrat. Za oziom istotności rzyjęto alfa = 0,05. Analizę wykonano rzy użyciu rogramu kalkulacyjnego Excel. W oracowaniu statystycznym wyniki badań wyliczono w rocentach i zestawiono w tabelach. Wyniki Analiza statystyczna ze względu na wiek W badanej gruie największy wływ dysfunkcji biodra na życie seksualne rzed oeracją wykazano wśród osób w wieku oniżej 40 lat (100%, n = 8), nastęnie w rzedziale wiekowym lat (84%, n = 16) osób. W rzedziale wiekowym lat było to 60% (n = 9) osób, a najmniejszy wływ odnotowano u badanych owyżej 60 lat (35%, n = 6). Szczegółowe dane rzedstawiono w tabeli 1. Analiza statystyczna rzerowadzonych badań wykazała wystęowanie istotnie statystycznie częstszego negatywnego wływ dysfunkcji biodra na życie seksualne rzed oeracją wstawienia endorotezy biodra u osób w wieku oniżej 40 lat oraz istotnie częstszego braku wływu dysfunkcji na życie seksualne o 60. roku życia ( = 0,002). Wśród badanej gruy od względem wieku korzystne zmiany o oeracji otwierdziło 87% (n = 13) osób w wieku lat, w nastęnej kolejności osoby oniżej 40 lat 78% (n = 7) osób, osoby w wieku lat 68% (n = 13), owyżej 60 lat u 18% (n = 3). Szczegółowe dane rzedstawiono w tabeli 2. Analiza statystyczna rzerowadzonych badań wykazała wystęowanie istotnie statystycznie większej orawy o oeracji w zakresie odczuwania rzyjemności odczas aktywności seksualnej u osób rzed 60. rokiem życia w orównaniu z osobami o 60. roku życia ( < 0,001). Wśród osób w rzedziale wieku lat roblem z odejmowaniem aktywności seksualnej o oeracji otwierdziło 68%, oniżej 40 lat 33% (n = 3), lat 7% (n = 1), lat 32% (n = 6), a wśród osób owyżej 60 lat 53% (n = 9). Brak roblemu z odejmowaniem aktywności osób oniżej 40 lat zadeklarowało 67% (n = 6), w gruie lat 93% (n = 14), w gru- 65

4 Seksuologia Polska 2016, tom 14, nr 2 Tabela 2. Zmiana odczuwania rzyjemności odczas aktywności seksualnej o oeracji Wiek 0 40 lat lat lat > 60 lat Tak Nie < 0,001 Razem Tabela 3. Problem z odejmowaniem aktywności seksualnej o oeracji Wiek 0 40 lat lat lat > 60 lat Tak Nie ,048 Razem Tabela 4. Przyczyny roblemów z odejmowaniem aktywności seksualnej o oeracji Wiek 0 40 lat lat lat > 60 lat Ból biodra Strach, lęk Zniechęcenie Brak wiedzy o możliwościach Wiek Razem ,01 ie lat 68% (n = 13), zaś owyżej 60 lat 47% (n = 8) osób. Szczegółowe dane rzedstawiono w tabeli 3. Analiza statystyczna rzerowadzonych badań wykazała wystęowanie istotnie statystycznie częstszych roblemów z odejmowaniem aktywności seksualnej o oeracji u osób o 60. roku życia oraz istotnie częstszy brak roblemów związanych z życiem seksualnym u osób między 40. a 50. rokiem życia ( = 0,048). W badanej gruie wśród rzyczyn roblemów z odejmowaniem aktywności seksualnej o oeracji ból biodra wymieniło 33% (n = 1) osób oniżej 40 lat, osoby w rzedziałach wiekowych lat i lat nie wymieniały takich roblemów, zaś u osób owyżej 60 lat u 22% (n = 2) wystęował również roblem z bólem biodra. Strach, lęk nie były wymieniane w rzedziale do 40 lat, w rzedziale wiekowym lat wystąiły u 50% (n = 1), w rzedziale wiekowym lat u 50% (n = 3), u osób owyżej 60. roku życia nie było takiego roblemu. Zniechęcenie nie było zgłaszane w gruie oniżej 40 lat, w rzedziale wiekowym lat zgłaszało je 50% (n = 1), w rzedziale wiekowym lat 50% (n = 3), zaś u osób owyżej 60 lat 33% (n = 3). Problem braku wiedzy o możliwościach wystąił tylko w rzedziale wiekowym oniżej 40 lat u 67% (n = 2) osoby. Wiek był owodem roblemów u osób owyżej 60 lat u 44% (n = 4). Szczegółowe dane rzedstawiono w tabeli 4. Analiza statystyczna rzerowadzonych badań wykazała, że istotnie statystycznie częstszą rzyczyną roblemów z odejmowaniem aktywności seksualnej o oeracji u osób o 60. roku życia jest wiek, a u osób oniżej 40. roku życia brak wiedzy na temat aktywności seksualnej o oeracji ( = 0,01). 66

5 Rafał Sauła i ws., Wływ rotezolastyki bioder na aktywność seksualną acjentów Tabela 5. Wływ dysfunkcji biodra na życie seksualne o oeracji Okres od oeracji do roku 1 3 lata 4 6 lat > 6 lat Tak Nie ,007 Razem Tabela 6. Zmiana odczuwania rzyjemności odczas aktywności seksualnej o oeracji Okres od oeracji do roku 1 3 lata 4 6 lat > 6 lat Tak Nie Razem ,06 Analiza statystyczna ze względu na czas od oeracji W badanej gruie wływ dysfunkcji biodra na życie seksualne do roku od oeracji miał znaczenie u 63% (n = 10) osób, 1 3 lata o oeracji u 71% (n = 15), 4 6 lat o oeracji u 92% (n = 12), owyżej 6 lat o oeracji u 22% (n = 2) osób. Dysfunkcja biodra rzed oeracją nie miała znaczenia do roku od oeracji u 38% (n = 6), 1 3 lata o oeracji u 29% (n = 6), 4 6 lat o oeracji u 8% (n = 1), zaś owyżej 6 lat o oeracji u 78% (n = 7) osób. Szczegółowe dane rzedstawiono w tabeli 5. Analiza statystyczna rzerowadzonych badań wykazała wystęowanie istotnie statystycznie częstszego wływ dysfunkcji biodra na życie seksualne u osób, u których od oeracji minęło mniej niż 6 lat oraz istotnie częstszego brak wływu dysfunkcji na życie seksualne u osób onad 6 lat o oeracji ( = 0,002). W badanej gruie odczuwane zmiany rzyjemności odczas aktywności seksualnej w zależności od okresu od oeracji do roku zgłaszało 69% (n = 11) osób, 1 3 lata o oeracji 59% (n = 13), 4 6 lat o oeracji 77% (n = 10), owyżej 6 lat o oeracji 22% (n = 2). Brak zmiany odczuwania rzyjemności do roku zgłaszało 31% (n = 5), 1 3 lata o oeracji 41% (n = 9), 4 6 lat o oeracji 23% (n = 3), natomiast owyżej 6 lat o oeracji 78% (n = 7) osób. Szczegółowe dane rzedstawiono w tabeli 6. Analiza statystyczna rzerowadzonych badań nie wykazała wystęowania istotnych zależności omiędzy zmianą odczuwania rzyjemności odczas seksu o oeracji a czasem, który ułynął od oeracji ( = 0,06). Wśród badanej gruy roblemem z odejmowaniem aktywności seksualnej o oeracji był ból biodra. Było tak w czasie 1 3 lat o oeracji: u 29% (n = 2), 4 6 lat o oeracji u 33% (n = 1) osób. Strach i lęk były roblemem do roku o oeracji u 40% (n = 2) osób, 1 3 lata o oeracji u 14% (n = 1), 4 6 lat o oeracji u 33% (n = 1). Zniechęcenie jako rzyczynę roblemów 1 3 lata o oeracji odawało 57% (n = 4) osób, 4 6 lat o oeracji 33% (n = 1), owyżej 6 lat o oeracji 40% (n = 2). Brak wiedzy o możliwościach o oeracji wystąił tylko do roku o oeracji u 40% (n = 2). Wiek miał znaczenie do roku o oeracji u 20% (n = 1) oraz owyżej 6 lat o oeracji u 60% (n = 3). Szczegółowe dane rzedstawiono w tabeli 7. Analiza statystyczna rzerowadzonych badań nie wykazała wystęowania istotnych zależności omiędzy rzyczynami roblemów z odejmowaniem aktywności seksualnej o oeracji a czasem, który ułynął od oeracji ( = 0,06). Dyskusja Zwyrodniały staw biodrowy bardzo często uośledza czynności i ogranicza w ten sosób ogólną srawność organizmu. W wyniku zaistniałej choroby zwyrodnieniowej u zdecydowanej większości badanych (65%) obniżyła się srawność organizmu, a co za tym idzie, zmalała aktywność seksualna. Jachimowicz-Wołoszynek i ws. [3] w swoich badaniach wykazali, że rzed wszczeieniem endorotezy stawu biodrowego w badanej gruie wystąiły ograniczenia w obszarach: funkcjonowania fizycznego, ograniczeń fizycznych w codziennej aktywności oraz bólu fizycznego. Główną 67

6 Seksuologia Polska 2016, tom 14, nr 2 Tabela 7. Przyczyna roblemów z odejmowaniem aktywności seksualnej o oeracji Okres od oeracji do roku 1 3 lata 4 6 lat > 6 lat Ból biodra Strach, lęk Zniechęcenie Brak wiedzy o możliwościach Wiek Razem ,06 rzyczyną zaniechania aktywności seksualnej w badanej gruie były ból biodra oraz sztywność stawu. Uzyskane wyniki w badaniu własnym w minimalnym stoniu można orównać do analiz rzerowadzonych rzez Harwooda i Ebrahima [11], dotyczących oceny jakości życia 81 chorych ze zwyrodnieniem stawów biodrowych badanych w okresie 6 12 miesięcy o endorotezolastyce [11]. Endorotezolastyka odtwarzająca owierzchnie stawu biodrowego osiada liczne zalety. Powstawanie zmian zwyrodnieniowo-zniekształcających stawy biodrowe najczęściej wiąże się z dolegliwościami bólowymi. Pojawiająca się duża bolesność zmusza acjentów do atologicznych ustawień kończyny i zaburza rawidłową ostawę. To właśnie ojawiający się ból, a co za tym idzie, rzyuszczalnie brak funkcji chodu i ograniczenia swobodnego rzyjmowania ozycji odczas aktu miłosnego były decyzją o imlantacji stawu biodrowego. Powstałe zmiany zwyrodnieniowe w biodrze w badanej gruie znacząco włynęły na emocjonalna sferą życia (42%) [11]. W badaniu Cukras i ws. [12] dotyczącym aktywności ruchowej wśród osób o rzebytej endorotezolastyce stawu biodrowego, wykazano, że odejmowali oni aktywność rekreacyjną o umiarkowanym stoniu ryzyka. Zalecenia te wykonywane były rzez mniej niż ołowę gruy (w badaniu uczestniczyło 77 osób). Aktywność seksualna stanowi zwykłą część życia każdego. Stwierdza się, że wielu acjentów dotkniętych chorobą zwyrodnieniową stawu biodrowego nie może rowadzić normalnej aktywności seksualnej. Aż 89% badanych skarży się na brak informacji o beziecznym owrocie do aktywności seksualnej o zabiegu, a 81% nigdy nie uzyskało informacji, kiedy beziecznie mogą onownie rozocząć wsółżycie o allolastyce biodra. Duże znaczenie dla utrzymania efektów usrawniania ooeracyjnego oraz utrzymania srawności miało rzekonanie chorego do odjęcia aktywności fizycznej, która nierozerwalnie wiąże się z aktywnością seksualną. Istotną rolę owinna odegrać tu rzekazana informacja słowna uzyskana od fizjoteraeuty lub lekarza o oeracji. Jednak 42% badanych nie była zadowolona z uzyskanej informacji [12]. Zdaniem części autorów endorotezolastyka stawu biodrowego umożliwia owrót do wykonywanych w rzeszłości czynności domowych i aktywności ruchowej. W obawie rzed możliwymi owikłaniami zaleca się zachowanie ostrożności w odejmowaniu nowych wysiłków fizycznych. Dlatego istotnym rozwiązaniem jest indywidulany dla każdego acjenta dobór odowiedniej aktywności ruchowej, oarty na dotychczasowym odejmowanym wysiłku fizycznym. Podjęcie rehabilitacji seksualnej dla większości chorych jest związane z rzywróceniem srawności, choć 42% nie odejmowało róby oleszenia aktywności seksualnej [10, 13]. Wynik badania własnego rzerowadzonego w gruie 60 osób wykazał, że zdecydowana większość badanych określała swój stan zdrowia o oeracji jako zadowalający, co znacząco włynęło na ocenę aktywności seksualnej. W badanej gruie zaobserwowano, że choroba zwyrodnieniowa stawów biodrowych bardzo ograniczała życie seksualne. Wływ choroby zwyrodnieniowej na aktywność fizyczną rzedstawiają również wyniki badań rzerowadzonych rzez Jachimowicz-Wołoszynek i ws. [3], w których zakres funkcjonowania fizycznego, ograniczenia fizyczne w codziennej aktywności oraz ból fizyczny były znacznie ograniczone. Jak wynika z licznych badań rowadzonych nad jakością życia wśród chorych w oszczególnych obszarach, zabieg allolastyki stawu biodrowego orawia ich jakość życia, co jest zauważalne w szczególności o uływie roku [3]. Również wystęowanie dolegliwości bólowych w chorobie zwyrodnieniowej stanowiło dominujący objaw w badaniu rzerowadzonym rzez Łuckiewicza i ws. [14]. Uzyskane wyniki badania jakości życia różnią się nieco od analiz innych autorów. W badaniu własnym acjenci odczuwali silniejsze dolegliwości 68

7 Rafał Sauła i ws., Wływ rotezolastyki bioder na aktywność seksualną acjentów bólowe. W innych racach wśród wielu skarg jako najbardziej dokuczliwe wymieniano: ból oraz wsółwystęujące ograniczenie ruchomości i sztywność stawów [14]. Powstało niewiele artykułów i badań rowadzonych nad aktywnością seksualną o allolastyce stawu biodrowego. Trudno zatem jednoznacznie odnosić się do innych badań. Jest za to dużo artykułów oświęconych samej jakości życia i jego orawie. Podobne do nieniejszych badania i roblemy związane z aktywnością seksualną zostały zarezentowane w artykule Głowackiej i ws. [10], w którym zawarto informację, że ierwsze roblemy, dyskomfort, odczuwany odczas aktywności seksualnej, acjenci obserwowali średnio w wieku 45 lat a 2,5 roku od momentu wystąienia incydentu bólowego w stawie biodrowym acjenci skarżyli się na sadek satysfakcji seksualnej. Autorka rzedstawia, że rzed wykonaniem allolastyki około 46% acjentów zgłaszało roblemy z życiem seksualnym, a o zabiegu jedynie 26%. Wzrost częstości wsółżycia seksualnego o 20%, głównie wśród kobiet, wskazywał na korzystny wływ endorotezolastyki. Zauważono zmniejszenie dolegliwości bólowych odczas stosunków łciowych, orawę zakresu ruchomości stawów, zaś 1 3 (20%) badanych informowała o wzroście ich ogólnej jakości życia seksualnego i orawie relacji artnerskich w związku, 13% stwierdziło wzrost liczby artnerów seksualnych i seksualnych sotkań. Większość kobiet była zdania, że jakość ich życia łciowego uległa orawie dzięki zabiegowi endorotezolastyki stawu biodrowego, 25% acjentek mogło rozocząć stosunek łciowy 1 2 miesiące o oeracji, w ich rzyadku najczęstszą rzyjmowaną rzez kobiety ozycją była ozycja ółleżąca. Wśród mężczyzn zauważono szybszy owrót do ierwotnej aktywności seksualnej ze względu na dogodniejsze i bezieczniejsze ozycje rzyjmowane odczas stosunku z kobietą (nie wymagają one użycia dużej siły, intensywnych ruchów w obrębie stawów biodrowych, tj. odwodzenia i rotacji) [10]. Wyniki badań rzerowadzonych wśród internistów, reumatologów i chirurgów ortoedów członków American Association of Hi and Knee Surgeons wykazały roblemy w komunikacji lekarz ersonel medyczny acjent w kwestiach związanych z tematyką aktywności seksualnej o allolastyce biodra. Jedną z rzyczyn nielicznych rozmów mogą być niechęć do ytania o roblemy sfery intymnej lub brak wiedzy oraz rzygotowania do rzerowadzania takich rozmów rzez lekarzy lub fizjoteraeutów. Mając na uwadze owagę tego roblemu, wskazano rolę właściwego instruowania acjentów rzez fizjoteraeutów, dotyczącego czasu i sosobu owrotu do aktywności seksualnej, która z rehabilitacyjnego unktu widzenia owinna nastąić o 8 12 tygodniach [1, 3, 15]. Wnioski 1. Po oeracji wstawienia endorotezy biodra osoby o 60. roku życia miały większy roblem z owrotem do aktywności seksualnej w orównaniu z osobami młodszymi. Najczęstszą rzyczynę takiego stanu rzeczy stanowił wiek. U osób młodszych głównym roblemem był brak stosownej wiedzy na temat możliwości aktywności seksualnej. 2. Według rzerowadzonych badań im dłuższy czas od oeracji biodra tym mniejsze roblemy z odjęciem aktywności seksualnej. 3. Po oeracji orawę odczuwania rzyjemności odczas aktywności seksualnej najczęściej zgłaszały osoby oniżej 60. roku życia. Zaobserwowano również brak zależności między uływem czasu od oeracji a orawą rzyjemności odczas aktywności seksualnej. 4. W czasie ierwszego roku o oeracji najczęstszą rzyczyną roblemów z odejmowaniem aktywności seksualnej były lęk i brak wiedzy. W okresie óźniejszym, owyżej jednego roku, najczęściej było to zniechęcenie. 5. Przed oeracją wstawienia endorotezy biodra roblemy z życiem seksualnym najczęściej miały osoby oniżej 40. roku życia. Piśmiennictwo 1. Po T., Szczygielska D., Drużbicki M., Zajkiewicz K. Eidemiologia i koszty leczenia zachowawczego chorych z chorobą zwyrodnieniową stawów biodrowych i kolanowych. Ortoedia Traumatologia Rehabilitacja MEDSPORTPRESS 2007; 9: Klimaszewska K., Krajweska-Kułak E., Kondzior D., Kowalczuk K., Jankowiak B. Jakość życia acjentów z zesołami bólowymi odcinka lędźwiowego kręgosłua. Problemy Pielęgniarstwa 2011; 19: Jachimowicz-Wołoszynek D., Rość D., Michalska A. Wływ wszczeienia sztucznego stawu biodrowego, na jakość życia chorych z choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego. Ortoedia Traumatologia Rehabilitacja 2003; 5: Pozowski A. Allolastyka stawu biodrowego. Górnicki Wydawnictwo Medyczne 2011: Żabówka M. Najczęstsze błędy i niewłaściwe rzeświadczenia dotyczące fizjoteraii w chorobie zwyrodnieniowej stawów biodrowych. Praktyczna Fizjoteraia & Rehabilitacja 2011; 13: Demczyszak I., Wrzosek Z., Żukowska U., Milko D. Ocena efektów usrawniania chorych o endorotezolastyce stawu biodrowego. Kwartalnik Ortoedyczny 2012; 2: Laffosse J.M., Tricoire J..L., Chiron P., Puget J. Sexual function before and after rimary total hi arthrolasty. Joint Bone Sine 2008; 75: Po T., Dudek J., Bielecki A., Dudek W., Snela S. Stan funkcjonalny chorych o endorotezolastyce stawu biodrowego ochodzących z terenów wiejskich. Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2011; 1: Hawrylak A., Weigel D., Barczyk K., Ostrowska B., Ratajczak B. Wływ zastosowanego leczenia na zachowanie się wybranych arametrów czynnościowych acjentów o endorotezolastyce stawów biodrowych doniesienie wstęne. Fizjoteraia Polska Medsortress 2010; 10:

8 Seksuologia Polska 2016, tom 14, nr Głowacka P., Żak E., Głowacka M., Przyłudzki K. Rola fizjoteraeuty w edukacji beziecznego wsółżycia seksualnego acjentów o endorotezolastyce. Rehabilitacja w Praktyce 2010; 4: Harwood R.H., Ebrahim S.A. Comarison of the resonsiveness of the Nottingham extended activities of daily living scale, London handica scale and SF-36, Disabil Rehabil 2000; 22: Cukras Z., Prączko K., Kostka T., Jagier A. Aktywność ruchowa osób o rotezolastyce stawu biodrowego. Ortoedia Traumatologia Rehabilitacja 2007; 9: Dahm D.L., Jacofsky D., Lewallen D.G. Surgeons rarely discuss sexual activity with atients after THAA survey of members of the American Association of Hi and Knee Surgeons. Clinical orthoaedics and related research 428; Łuckiewicz C., Majcher P., Stawińska T., Stęniewska A., Szczygielska-Majewska M., Senderek T. Jakość życia acjentów z chorobą zwyrodnieniową stawów w środowisku wiejskim. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Lublin Polonia 2005; LX Sul. XVI, 295: Żabówka M. Choroba zwyrodnieniowa stawów biodrowych rola fizjoteraii w zaobieganiu leczeniu oeracyjnemu. Praktyczna Fizjoteraia & Rehabilitacja 2010; 12: