JAKOŚĆ ŻYCIA PACJENTÓW Z WYŁONIONĄ STOMIĄ JELITOWĄ

Transkrypt

1 Woźniak Marta 1, Maria Posłuszna-Owcarz 2 DOI:.191/wod/18.2(4) 1 Absolwent kierunku Pielęgniarstwo, Wydział Nauk o Zdrowiu, Kujawska Szkoła Wyższa, Wojewódzki Szital Zesolony w Płocku 2 Wydział Nauk o Zdrowiu, Kujawska Szkoła Wyższa JAKOŚĆ ŻYCIA PACJENTÓW Z WYŁONIONĄ STOMIĄ JELITOWĄ Quality of living of atients with the aointed intestinal ostomy Streszczenie Wstę Oeracyjne metody leczenie chorób jelit w dzisiejszych czasach często kończą się wyłonieniem stomii. Pacjenci zostają zmuszenia do radykalnej zmiany swojego życia, aktywności, diety. Zmianie ulega również ich jakość życia. Cel Celem racy jest ocena jakości życia acjentów z wyłonioną stomią jelitową. Materiał i metody Narzędziem badawczym był kwestionariusz ankiety, a do oracowania statystycznego wyników użyto test chi kwadrat. Wyniki Przerowadzone badania wykazały, że jakość życia w badanej gruie mimo zmian ozostaje na dość dobrym oziomie. Wnioski W XXI wieku życie ze stomią może być normalne i rowadzić do czerania radości z niego. Funkcjonowanie w rodzinie w dużej mierze zależy od odejścia jej członków do choroby acjenta. Porawne funkcjonowanie w życiu rodzinnym i akcetacja choroby rzez jej członków znacznie orawia jakość życia chorego. Słowa kluczowe: stomia, jakość życia, samooieka Summary Introduction In recent times surgical methods of treating intestines illnesses often leads to diagnose with stoma. Patients have to take u radical turnabout according their life s engagement, diet. The comfort of their life is going to be changed. The aim Analysis the quality assessment of the life of atients with the aointed intestinal ostomy is a urose of the work. Material and methods The main research instrument was the survey, to elaborate the statistical results the chi-square test was used. There are 8 atients of the roctologic clinic took art in the examination. Results The survey shows that in site of many changes the comfort of life stays on quite good level. Conclusion In the 21st century living with the ostomy can be normal and to lead to drawing joys from the life. Functioning in the family largely deends from stalking members for her to the illness of the atient. Correct functioning in the family life and aroval of illness by her members much a quality of life is correcting the sick erson. Key words: Ostomy, equiment, quality of life, self-care Wstę Czasy, w których żyjemy wymuszają na nas szereg zachowań, które są negatywne dla naszego organizmu i ociągają za sobą szereg konsekwencji. Nieodowiednia dieta, życie w ciągłym stresie, brak odoczynku i stosowanie używek dorowadza do owstawania wielu chorób. Narasta liczba coraz to nowych chorób, które dotykają różne strefy naszych ciał, różne narządy. W ostatnich latach obserwuje się coraz większą liczbę zachorowań na choroby jelit. Niestety otężną liczbę tworzą zachorowania na choroby nowotworowe, co dorowadza w konsekwencji do konieczności wytworzenia stomii. Oeracja ta jest dużym obciążeniem dla acjenta zarówno fizycznym, jak i sychicznym. Wiąże się z wyraźnymi zmianami, okaleczeniem owłok skórnych na brzuchu acjenta. Często odbierane jest to w sosób

2 Jakość życia acjentów z wyłonioną stomią jelitową negatywny rzez acjentów, szczególnie acjentów młodych, którzy czynnie racują zawodowo i nie wyobrażają sobie zmiany tej sytuacji. Wływa to negatywnie na jakość życia acjentów, która w znaczny sosób zostaje obniżona. Ważne jest, aby w momencie ostawienia diagnozy i rzedstawienia sosobu leczenia acjentowi, objąć go także odowiednią edukacją. Jest to dość stresująca sytuacja, obniżająca komfort sychiczny acjenta, burząca jego ogląd na swoje życie. Dlatego ważne jest, aby acjent był odowiednio rzygotowany do samooieki, którą będzie musiał stosować o wyjściu z oddziału szitalnego. Cel Celem tej racy jest ocena jakości życia acjentów z wyłonioną stomią jelitową. Materiał i metoda W badaniu wzięło udział 8 acjentów oradni roktologicznej Wojewódzkiego Szitala Zesolonego w Płocku. Z analizy wynika, że więcej, było badanych mężczyzn (62,%). Większość stanowili mieszkańcy wsi (1,3%). Stan cywilny, jaki rerezentowali to w większości acjenci zamężni lub żonaci, stanowili 61,3% ankietowanych. Po rozwodzie było 12,% ankietowanych, zaś wdowcem albo wdową %. Panny i kawalerowie tworzyli 6,3% badanej gruy. W badanej gruie rzeważały osoby z odstawowym wykształceniem to jest 28,8% ankietowanych. Wyższe wykształcenie osiadało 21,3% acjentów badanych z wykształceniem zawodowym było % acjentów, a ze średnim %. Grua badanych była również zróżnicowana od względem wieku. Największą gruę stanowili acjenci w wieku 41-6 lat, co dało 42,% ankietowanych. Powyżej 6 r.ż. było 38,3% acjentów. W rzedziale wiekowym 21- lat było 17,% acjentów. Do roku życia acjentów było zaledwie 1,3%. Aż 77,% ankietowanych osiadało dzieci. Wśród ankietowanych byli acjenci, którzy mieli wyłoniona kolostomię - 4% ankietowanych, a illeostomię - %. Materiał badawczy ozyskano metodą sondażu diagnostycznego. Narzędziem badawczym był kwestionariusz ankiety składający się z metryczki oraz części głównej. Kwestionariusz ankiety zawierał 27 ytań i były to ytania w formie zamkniętej. Badania miały charakter anonimowy i dobrowolny. Do zbadania zależności statystycznej omiędzy analizowanymi cechami użyto testu chi kwadrat. Wyniki Jakość życia większości acjentów o zbiegu uległa zmianie (8% acjentów). Najsilniejszą emocją, jaką odczuwali acjenci o zabiegu był lęk - 46,3% acjentów wskazało go, jako główne odczucie. (Ryc. 1) Ryc. 1. Jakie emocje towarzyszyły Pani/Panu o zabiegu wyłonienia stomii? Fig. 1. What emotions accomanied you after the treatment of aointing the ostomy? Większość acjentów, 8% określiło, że mieli umożliwione sotkanie i rozmowę z sychologiem w czasie obytu w szitalu. Aż 97,% acjentów uzyskało wyczerujące odowiedzi na zadawane ytania. Sośród acjentów oradni roktologicznej 36,3% racuje zawodowo, 4% racuje, ale nie w swoim zawodzie. W ogóle nieracujących acjentów jest 18,8%. Pacjentów, którym udało się owrócił do aktywności zawodowej srzed zabiegu jest %. 6,3% acjentów musiało zmienić racę na mniej obciążającą. Wśród acjentów, którzy wzięli udział z badaniu aż 92,% acjentów została oinstruowana na temat srzętu stomijnego, zachowania odowiedniej higieny i diety w oddziale szitalnym. Stomicy są instruowani w kwestii odowiedniej higieny skóry wokół stomii. Czas, który tej higienie oświęcają jest różny. Najwięcej ankietowanych, 6,3% odowiedziało, że w zależności od otrzeby. Najmniej czasu, bo - minut oświęca 2,% acjentów. (Ryc. 2) Rodziny acjentów oradni roktologicznej w dużej większości zaakcetowali fakt choroby jednego z jej członków, udzielają wsarcia i omocy. Jest to onad 9%. (Ryc. 3) W kwestii kontaktów towarzyskich acjenci odzielili się na 2 zasadnicze gruy. 46,3% acjentów twierdzi, że nic nie zmieniło się w ich kontaktach towarzyskich, zaś 2,% unika tych kontaktów. 41

3 MIN MIN PÓŁ GODZINY W ZALEŻNOŚCI OD POTRZEBY? 24 4 Ryc. 2 Ile czasu dziennie oświęca Pani/Pan na ielęgnację skóry wokół stomii? Fig. 2 How many er day is devoting the time you for the skincare around the ostomy? ZAAKCEPTOWALI SYTUACJĘ, SĄ ŻYCZLIWI I CHĘTNIE POMAGAJĄ ZABIEG WYŁONIENIA STOMII NIC NIE ZMIENIŁ W KONTAKTACH RODZINNYCH NIE AKCEPTUJĄ OBECNEJ SYTUACJI, ODWRÓCILI SIĘ ODE MNIE Ryc. 3 Jak Pani/Pana rodzina zareagowała na sytuację, w której się Pani/Pan znaleźli? Fig. 3 Were reacted your family to the situation, in which oneself you did find Większość badanych acjentów, jako źródło wsarcia wskazuje rodzinę, jest to aż 73,8% acjentów. (Ryc. 4) Ryc. 4 Skąd czerie Pani/Pan wsarcie emocjonalne? Fig. 4 Where from are you drawing the emotional suort? Jeśli chodzi o wsarcie informacyjne, jako główne źródło acjenci w zdecydowanej większość wskazują ielęgniarkę. (Ryc. ) Ilość wizyt w oradni stomijnej jest uzależniona od kondycji, w jakiej znajduje się acjent, ale również i od stanu stomii. 48,8% acjentów korzysta z tych wizyt raz na 3 miesiące. (Ryc. 6) Pełną srawność fizyczną o zabiegu odzyskało tylko % acjentów. Największym roblemem wśród acjentów jest strach rzed utratą kontroli nad oddawaniem stolca. Ten roblem wskazuje 8,8% badanych acjentów. (Ryc. 7) 42

4 Jakość życia acjentów z wyłonioną stomią jelitową Ryc. Skąd czerie Pani/Pan wsarcie informacyjne dotyczące srzętu stomijnego? Fig. Where from you are drawing the information suort concerning the equiment? RAZ NA MIESIĄC RAZ NA 3 MIESIĄCE RAZ NA 6 MIESIĘCY W ZALEŻNOŚCI OD POTRZEBY Ryc. 6 Jak często korzysta Pani/Pan z wizyt w oradni stomijnej? Fig. 6 How often you are using from visits in the clinic? Ryc. 7. Który roblem w życiu codziennym srawia Pani/Panu największe trudności? Fig. 7. Which roblem in the everyday life causes you the greatest roblems? Jako najtrudniejszą zmianę o zabiegu, większość acjentów wskazuje zmianę diety. (Ryc. 8) 43

5 Ryc. 8. Co najtrudniejsze było Pani/Panu zmienić o zabiegu? Fig. 8. What was most difficult for you to change after the treatment? Na życie seksualne acjentów, oeracja wyłonienia stomii włynęła w większości w sosób negatywny. Tak odowiedziało aż 68,8% zaytanych stomików. Pacjenci nie chętnie uczęszczają na sotkania gruy wsarcia. Z rzerowadzonych badań wynika, że niewiele onad % acjentów rzyznaje się do uczestnictwa w takich Zdecydowaną większość tworzą acjenci, którzy akcetują sytuację, w której się znaleźli, cieszą się każdym dniem i są ogodzeni z sytuacją, która ich dotknęła. (Ryc. 9) Ryc. 9 Jak ocenia Pani/Pan na obecną ostawę wobec życia? Fig. 9 How are you assessing to the current attitude towards the life? Analiza statystyczna wykazała istotną zależność omiędzy miejscem zamieszkania ankietowanych, a tym czy ich jakość życia uległa zmianie o zabiegu wyłonienia stomii. Ponad 9% osób mieszkających na wsi twierdzi, iż jakość życia uległa zmianie o zabiegu wyłonienia stomii. Natomiast onad % osób mieszkających w mieście nie zaobserwowała, aby ich jakość życia uległa zmianie o zabiegu wyłonienia stomii. (Tab. 1) Tabela 1. Zależność między miejscem zamieszkania a jakością życia o zabiegu Table 1. Relation between the domicile and the quality of life after the treatment Czy jakość życia Pani/Pana uległa zmianie o zabiegu wyłonienia stomii? tak nie Chi-kwadrat Miejsce zamieszkania Miasto Wieś n % 74,4%,6%,% n % 9,1% 4,9%,% 6,7,1 n % 8,%,%,% 44

6 Jakość życia acjentów z wyłonioną stomią jelitową Analiza statystyczna wykazała istotną zależność omiędzy łcią, a tym, co dla nich najtrudniej było zmienić o zabiegu oraz brak zależności omiędzy miejscem zamieszkania i stanem cywilnym ankietowanych, a tym, co dla nich najtrudniej było zmienić o zabiegu. (Tab. 2) (Tab. 3) (Tab. 4) Płeć Kobieta Mężczyzna Tabela 2 Zależność między łcią a tym co najtrudniej było zmienić o zabiegu Table 2 Relation between the sex and to change what with most difficulty was after the treatment Dietę Co najtrudniejsze było Pani/Panu zmienić o zabiegu? fizyczną Sosób ubierania zawodową n % 46,7% 23,3% 23,3% 6,7%,% n % 6,% 36,% 2,% 2,%,% n %,% 31,3%,% 3,8%,% Chi-kwadrat 11,19,11 Miejsce zamieszkania Miasto Wieś Tabela 3 Zależność między miejscem zamieszkania a tym co najtrudniej zmienić o zabiegu Table 3 Relation between the domicile and it as with most difficulty to change after the treatment Co najtrudniejsze było Pani/Panu zmienić o zabiegu? Dietę fizyczną Sosób ubierania zawodową n % 6,4%,8%,3% 2,6%,% n % 3,7% 31,7% 9,8% 4,9%,% n %,% 31,3%,% 3,8%,% Chi-kwadrat,324,96 Stan cywilny Panna/kawaler Zamężna/żonaty Wdowa/wdowiec Tabela 4. Zależność miedzy stanem cywilnym a tym co najtrudniej zmienić o zabiegu Table 4. Relation between with the marital status but what it is hardest to change after the treatment Rozwiedziony/rozwiedziona Dietę Co najtrudniejsze było Pani/ Panu zmienić o zabiegu? fizyczną Sosób ubierania zawodową n 1 4 %,% 8,%,%,%,% n %,1% 26,% 12,2% 6,1%,% n % 68,8% 31,3%,%,%,% n 3 2 %,%,%,%,%,% n %, 31,3%,% 3,8%,% 1,11,268 Analiza statystyczna wykazała istotną zależność omiędzy stanem cywilnym ankietowanych, a ich oceną ostawy wobec życia. Analiza statystyczna nie wykazała istotnej zależności omiędzy wykształceniem ankietowanych, a tym co warto zmienić o zabiegu. 49% zamężnych/żonatych rzyznaje, że cieszy się każdą chwilą. Natomiast % rozwiedzionych czuje się obojętnie. (Tab. ) (Tab. 6) Analiza statystyczna wykazała istotną zależności omiędzy wykształceniem ankietowanych, a ich oceną ostawy wobec życia. Ponad 64% osób z wykształceniem wyższym rzyznaje, że cieszy się każdą chwilą. Natomiast onad 43% osób z wykształceniem odstawowym jest ogodzona z obecną sytuacją. (Tab. 7) 4

7 Stan cywilny Panna/kawaler Zamężna/żonaty Wdowa/wdowiec Rozwiedziony/ rozwiedziona Tabela. Zależność między stanem cywilnym a ostawą wobec życia Table. Relation between the marital status and the attitude towards the life Jak ocenia Pani/Pan na obecną ostawę wobec życia? Cieszę się z każdą chwilą Jestem ogodzony/ ogodzona z obecną sytuacją Czuję się obojętna/y Nie akcetuję sytuacji, w której się znalazłam/ łem n 4 1 %,% 8,%,%,%,% n % 49,%,6% 14,3% 6,1%,% n %,% 37,% 31,3% 6,3%,% n %,%,%,%,%,% n % 36,3%,% 21,3% 7,%,% 17,83,37 Tabela 6. Zależność między wykształceniem a tym, co najtrudniej było zmienić o zabiegu. Table 6. Relation between the education and what most difficulty was to change the after the treatment. Co najtrudniejsze było Pani/Panu zmienić o zabiegu? Dietę fizyczną Sosób ubierania zawodową Wykształcenie Podstawowe Wyższe Zawodowe Średnie n % 2,2% 34,8% 8,7% 4,3%,% n % 8,8% 17,6% 17,6%,9%,% n % 62,% 29,2% 4,2% 4,2%,% n % 43,8% 43,8% 12,%,%,% n %,% 31,3%,% 3,8%,%,41,797 Wykształcenie Podstawowe Wyższe Zawodowe Średnie Tabela 7. Zależność między wykształceniem a obecną ostawą wobec życia. Table 7. Relation between the education and the current attitude towards the life. Jak ocenia Pani/Pan na obecną ostawę wobec życia? Cieszę się z każdą chwilą Jestem ogodzony/ ogodzona z obecną sytuacją Czuję się obojętna/y Nie akcetuję sytuacji, w której się znalazłam/ łem n %,4% 43,% 26,1%,%,% n % 64,7%,3%,%,%,% n % 29,2%,% 33,3% 12,%,% n %,% 37,% 18,8% 18,8%,% n % 36,3%,% 21,3% 7,%,% 18,,33 46

8 Jakość życia acjentów z wyłonioną stomią jelitową Analiza statystyczna wykazała istotną zależność omiędzy wiekiem ankietowanych a co dla nich najtrudniej było zmienić o zabiegu. Ponad 67% osób w wieku 41-6 lat twierdzi, iż najtrudniej było im zmienić o zabiegu dietę. Natomiast onad % osób owyżej 6 roku życia twierdzi, iż najtrudniej było im zmienić aktywność fizyczną. (Tab. 8) Tabela 8. Zależność między wiekiem a tym, co najtrudniej było zmienić o zabiegu. Table 8. Relation between the age and what to change with the most difficulty was after the treatment. Co najtrudniejsze było Pani/Panu zmienić o zabiegu? Dietę fizyczną Sosób ubierania zawodową Do lat 21- lat Wiek 41-6 lat Powyżej 6 r.ż. n 1 1 %,%,%,%,%,% n % 28,6% 21,4%,%,%,% n % 67,6% 29,4%,% 2,9%,% n % 4,8%,% 3,2% 6,%,% n %,% 31,3%,% 3,8%,% 34,2,1 Analiza statystyczna wykazała istotną zależność omiędzy wiekiem ankietowanych a ich oceną ostawy wobec życia. Ponad 44% osób w wieku 41-6 lat rzyznaje, że cieszy się każdą chwilą. Natomiast onad 41% osób owyżej 6 roku życia jest ogodzona z obecną sytuacją. (Tab. 9) Tabela 9. Zależność między wiekiem a ostawą wobec życia. Table 9. Relation between the age and the attitude towards the life. Jak ocenia Pani/Pan na obecną ostawę wobec życia? Cieszę się z każdą chwilą Jestem ogodzony/ ogodzona z obecną sytuacją Czuję się obojętna/y Nie akcetuję sytuacji, w której się znalazłam/łem Do lat 21- lat Wiek 41-6 lat Powyżej 6 r.ż. n 1 1 %,%,%,%,%,% n % 21,4%,% 7,1% 21,4%,% n % 44,1% 23,% 26,%,9%,% n %,% 41,9% 22,6%,%,% n % 36,3%,% 21,3% 7,%,% 24,21,4 Dyskusja Rak jelita grubego jest jedną z głównych rzyczyn wyłonienia stomii. W Polsce rocznie można odnotować w granicach 1-2 tys. tych zabiegów. Pod względem zachorowalności, w rzyadku obu łci zajmuje drugie miejsce. Statystyki z roku odają, że zachorowało i zmarło z owodu tej choroby więcej mężczyzn niż kobiet [Gaińska i ws., 8]. Z badań, które rzerowadzono wynika, że 8% ankietowanych jest zdania, że zabieg wyłonienia stoni zmienił ich życie, a % twierdzi, że ozostało ono na dotychczasowym oziomie. Pacjentom o oeracji towarzyszyły różne emocje. Najwięcej, aż 46,3% uważa, że najczęściej był to lęk, a 27,% ankietowanych uważa strach za najbardziej dręczący ich stan. Za ogodzeniem się z sytuacją oowiedziało się 13,8% acjentów, nieewność zaś odczuwało 11,8%. Najbardziej otymistyczną sytuację, czyli wewnętrzny sokój stwierdziło tylko 1,3%. Aż 8% badanych stwierdziło, że w czasie obytu w szitalu umożliwiono im sotkanie i rozmowę z sychologiem. Pozostałe % twierdzi, że nie miało takiej możliwości. 47

9 Osób, które były zadowolone z możliwości zadawania ytań i udzielanych im wyczerujących odowiedzi było 97,% ankietowanych. Osoby z wyłonionym sztucznym odbytem owinny znać otrzebę odowiedniej higieny skóry i jej ielęgnacji. Wymaga to dużej ilości czasu. Na ytanie o czas oświęcony ielęgnacji skóry 2,% acjentów odowiedziało, że zajmuje im to - minut dziennie, minut na odowiednią higienę skóry oświęca 11,3% ytanych, a ół godziny %. Zdecydowana większość, bo aż 6,3% stwierdziło, że zależy to od otrzeby i nie jest to ograniczone w czasie. Osoby w badanej gruie, które nie racują czynnie zawodowo to 18,8%. Osoby, które nie racują w ogóle to aż 4%, a osoby czynne zawodowo to 36,3%. Niestety mniejsza część, bo tylko % owróciła do swojej aktywności zawodowej srzed zabiegu. Zdecydowana większość, 8,8% nie odzyskała dotychczasowej aktywności fizycznej. Niewielka część badanej gruy acjentów (6,3%) musiała zmienić rodzaj racy na mniej obciążający. Pacjenci dotknięci koniecznością wyłonienia stomii oczekują akcetacji i omocy ze strony najbliższych - 48,8% ankietowanych odowiedziało, że ich rodziny zaakcetowały anującą sytuację, są życzliwi i chętnie omagają w trudnościach. Porównywalnie, bo 42,% uważa, że nic się nie zmieniło w stosunkach rodzinnych. Niestety 8,8% acjentów określa, że rodziny odwróciły się od nich nie akcetując sytuacji, w której się znaleźli. Jednym z ytań zadanych ankietowanym acjentom było ytanie o kontakty towarzyskie o zabiegu - 46,3% otwierdza, że w kontaktach towarzyskich nic nie uległo zmianie. Tylko 1,3% uważa, że mimo zabiegu chętniej niż rzed zabiegiem udzielają się towarzysko, a aż 2,%, czyli zdecydowana większość wycofała się i unika kontaktów towarzyskich. Jednym z ważnych elementów w walce z chorobą jest wsarcie emocjonalne. Największa grua acjentów, (73,8%) czerie wsarcie emocjonalne od rodziny, 8,8% odowiedziało, że wsarcia udzielają im znajomi i rzyjaciele. Tylko % ankietowanych, jako źródło wsarcia wskazało ersonel medyczny na oddziale, a 6,3% twierdzi, że wsarcia udziela im ielęgniarka w oradni stomijnej i gruy wsarcia. W kwestii srzętu stomijnego, najwięcej acjenci mogą dowiedzieć się od ielęgniarki, twierdzi tak, aż 6% ankietowanych. Od lekarza taką informację uzyskało 23,8% ytanych acjentów, 7,% takich informacji sodziewało się od rzedstawicieli handlowych, a 3,8% od farmaceuty. Ważne jest kontrolowanie ostęu choroby i rawidłowego funkcjonowania stomii. Aż 48,8% acjentów na ytanie, jak często korzystają z wizyt w oradni stomijnej określiło, że raz na 3 miesiące. Częściej, raz w miesiącu, lub rzadziej, raz na ół roku korzysta % acjentów, a 31,3% określa to, jako - w zależności od otrzeby. W ytaniu o odzyskanie srawności fizycznej, ozytywnie wyowiedziało się tylko % acjentów ankietowanych. Pozostałe 6% uważa, że nie owrócili oni do dawnej srawności fizycznej. Największą trudność w życiu codziennym 8,8% ankietowanych srawia strach rzed kontrolą nad oddawaniem stolca, kolejnych 8,8% ankietowanych, jako trudność określa nierzyzwyczajenie się do stomii. Trudność w ielęgnacji skóry wokół stomii stwierdza % ankietowanych, zaś konieczność doasowania odowiedniej diety 11,3%. Na ytanie, co najtrudniej zmienić było acjentowi o zabiegu, aż % odowiedziało, że dietę. fizyczną zaznaczyło 31,3%, sosób ubierania %, a aktywność zawodową 3,8%. Zabieg wyłonienia stomii ma również wływ na życie intymne acjentów. Zdecydowana większość, 68,8% uważa, że zabieg włynął negatywnie na ich życie intymne. Odmiennego zdania jest 31,3% acjentów, którzy twierdzą, że nic się nie zmieniło. Na sotkania gru wsarcia uczęszcza 37,% acjentów. W walce z chorobą ważne jest nastawienie do życia i ostawa, jaką się rzyjmuje - 36,3% cieszy się każdą chwilą ze swojego życia. Z sytuacją, w której się znaleźli ogodzonych jest % acjentów. Zobojętnienie odczuwa 21,3%. Pesymistyczną ostawę nieakcetacji sytuacji, w której się znaleźli rzejawia 7,% ankietowanych. W czasie obytu szitalnego acjent owinien zostać rzeszkolony na temat osługiwania się srzętem stomijnym, rzestrzegania odowiedniej diety oraz odowiedniego ostęowania higienicznego. Aż 92,% acjentów o oeracji uważa, że zostało odowiednio oinstruowanych jeszcze w trakcie obytu szitalnego. Odmiennego zdania jest tylko 7,%. Z oracowania Glińskiej i ws. wynika, że wyłonienie stomii jelitowej było dla obu łci tak samo obciążające. Można wywnioskować, że czas od zabiegu wyłonienia stomii wływa ozytywnie na ostrzeganie jakości życia. Jedną z rzyczyn, jaka ma wływ na ostrzeganie leszej jakości życia może być orawna więź z rodziną, wsarcie rzyjaciół. W badaniach, które służą, jako rzedmiot w dyskusji zauważono, że ostrzeganie jakości życia to indywidualna srawa każdego acjenta. Składają się na to takie czynniki jak: status materialny, wykształcenie, obecny stan zdrowia i ozycja zawodowa. Wśród badanych mniejszą satysfakcję z życia osiągają kobiety. Jednak to mężczyźni otrzebują większej motywacji by walczyć z sytuacją, w której się znaleźli. Wraz z wiekiem oziom zadowolenia z życia wzrasta, co można interretować, jako rzyzwyczajenie do sytuacji i akcetacja jej [Glińska i ws. 14]. W kolejnych badaniach rowadzonych rzez Michalak można zaobserwować, że stan satysfakcji i jakość życia acjenci oceniają jako wysoka lub rzeciętna. Zależy to od wływu na samodzielność w zaoatrzeniu stomii i roblemy z jej ielęgnacją. Mniejszą umiejętność w rzystosowaniu się do sytuacji i życia ze stomią wykazują kobiety. Wśród badanych acjentów większość rzed chorobą była czynna zawodowo. Większość acjentów osiadała kolostomię. Większość badanych zabieg wyłonienia stomii rzeszła rzed laty. Większość ankietowanych miała wykształcenie 48

10 Jakość życia acjentów z wyłonioną stomią jelitową wyższe. W niniejszych badaniach większość ankietowanych, jako negatywny asekt życia z chorobą wskazywało negatywne zmiany w życiu seksualnym. Zdecydowana większość acjentów jednak określa swój stan, jako samodzielny i nie wymagający omocy ze strony innych osób. [Michalak i ws., 8]. Podstawą dobrego funkcjonowania osoby chorej, o zabiegu wyłonienia stomii jest orawny obraz swojej osoby i swojej choroby. W dużej mierze zależy on od świadomości i wiedzy na temat choroby. Sosób owrotu do życia w sołeczeństwie zależy od sosobu radzenia sobie z nową sytuacją i emocjami, które nami targają. [Jakubowska- Winecka i Włodarczyk, ]. Gdy dochodzi do zderzenia człowieka z chorobą, ojawiają się różne stany emocjonalne i niechęć do uczestnictwa w sołeczeństwie. Wielu acjentów określa wyłonienie stomii, jako sytuacje krytyczną i dramatyczne wydarzenie życiowe. Uośledza i wrowadza chaos w niezmącone dotąd niczym życie. Pozbawienie chorego funkcji organizmu, jaką jest wydalanie stwarza uraz sychiczny. Pacjenci najczęściej rezygnują z racy zawodowej, stronią od kontaktów seksualnych i deklarują częstsze konflikty w rodzinie. W ierwszej fazie rzystosowania acjenci zostają objęci oieką sychologiczną, która ma za zadanie wrowadzić chorego w stan równowagi. Polega na zaakcetowaniu swojego wyglądu, zachowań i konsekwencji choroby. Najczęstszą rzyczyną ucieczki od sołeczeństwa brak oczucia własnej skuteczności. Problemem staje się zaburzony obraz własnej osoby. Dominują zachowania deresyjne i niechęć do kontaktów z innymi. Lęk i rzygnębienie, które dominuje w rzeżyciach acjentów z wyłonioną stomią mają wływ na rzeżycie choroby nowotworowej. Zachowania te są nagłą reakcje na nagłą wiadomość i chorobie, możliwe rokowania i możliwości leczenia. Przeżywanie silnych, często skrajnych emocji ma wływ na roces zdrowienia, a co za tym idzie owrotu do normalnego życia [Gaińska i ws., 8]. Wsarcie oferowane rzez sołeczeństwo, czyli rzez rodzinę, ersonel medyczny, rehabilitantów jest bodźcem do zdrowienia i leszego zrozumienia swojego stanu zdrowia. Umożliwia choremu zrozumienie sensu i stworzenia z choroby ewnej wartości. Zaangażowanie samego chorego w lan oieki, nauczenie samooieki i samoielęgnacji buduje w acjencie ozytywny obraz własnej osoby. Nie bez znaczenia w owrocie do dobrego funkcjonowania w sołeczeństwie jest jakość oieki ielęgniarskiej. Wływ na rzystosowanie sołeczne ma fakt, szczególnie w rzyadku kobiet, obniżenie własnej wartości i atrakcyjności. Nie bez znaczenia jest wływ osiadania stomii na życie intymne, które również negatywnie wływa na życie w sołeczeństwie [Michalak, i ws., 8]. Wływ na owrót do sołeczeństwa ma także rehabilitacja. Rehabilitacja jest to złożony roces, który umożliwia owrót do normalnego funkcjonowania srzed choroby w dziedzinie fizycznej, sychicznej, sołecznej i zawodowej. Ważna jest rehabilitacja seksualna. W skład takie teraii wchodzę teraię, sotkania w gruie wsarcia i indywidualne sotkania z teraeutą i artnerem. Często należy wsominać w teraii z acjentem, może korzystać z rozrywek, które do tej ory srawiały mu rzyjemność. Pacjent ze stomią nie jest zmuszony do rezygnacji z życia towarzyskiego. W dalszym ciągu może chodzić do kina, sotykać się ze znajomymi czy urawiać sort. Należy tylko zrezygnować ze sortu, który wymagałby ogromnego wysiłku n. boks. Należy amiętać o zaletach, które może wymieść acjent w trakcie owrotu do normalnego życia o chorobie, z aktywności fizycznej. Przede wszystkim urawianie sortów i aktywności fizycznej ma wływ na obniżenie oczucia stresu i silnych emocji. Wływa ozytywnie na lesze dotlenienie organizmu. Zbawiennie wływa na redukcję masy ciała i oziom ciśnienia krwi. Umożliwia orawę wydolności krążeniowo - oddechowej. Poczucie relaksu, który acjent może uzyskać orzez urawianie sortu wływają ozytywnie na układ nerwowy, co rzejawia się na ozytywne kontakty z innymi. Pacjenci z wyłonioną stomią często, jako roblem wskazują roblem w radzeniu sobie w życiu sołecznym i kontaktach z innymi ludźmi. Jest to odyktowane strachem i nieuzasadnionym wstydem. Pomocna jest w oczątkowym okresie o zabiegu oeracyjnym teraia olegająca na łagodzeniu naięć, stresów. Pozytywnym bodźcem będzie w takiej sytuacji chwalenie acjenta i motywowanie do dalszego działania. Ważną rolę w owrocie do dobrego funkcjonowania w sołeczeństwie są kluby, gruy wsarcia i towarzystwa, które skuiają w swoich kręgach osoby o odobnych roblemach, chorobie i trudnościach. Wływ na stworzenie większych chęci do bywania wśród innych ludzi może stworzyć fakt umiejętności usrawniania wydalania rzez acjenta. Polega on na irygacji, która ma za zadanie omóc w oczyszczeniu jelita z mas kałowych, co umożliwia kontrolowanie ilości i jakości wyróżnień. Dzięki temu acjent może mieć ewność, że w towarzystwie nie sotka go nierzyjemna niesodzianka i n. wyłynie treść z worka stomijnego [Ławnik, ]. Ucieczka od ludzi i sotkań towarzyskich to często utrata wiary w omyślne rokowanie i sens rzyszłego życia. Brakuje im determinacji i chęci do walki o własne zdrowie i orawę jakości życia. Kieruje nimi również wstyd z owodu roblemów i niechęć w rozmowie o nich. Budzi to złudny obraz, że sytuacja, w której się znaleźli nie jest roblemowa i ich nie dotyczy. Motywacja, którą najczęściej wyzwala rodzina, do walki o siebie, własne zdrowie i życie zmusza chorego do szukania omocy. W ierwszej kolejności, najczęściej szuka omocy wśród ersonelu medycznego, który ełni nad nim oiekę [Glińska i ws., 14]. Badania nad jakością życia acjentów ze stomią jelitową są coraz częściej rowadzone i coraz większa liczba naukowców wciąż odejmuje ten temat. Jednak ojmowanie jakości życia w dużej mierze zależy od samego 49

11 acjenta. W chwili obecnej na rynku medycznym ojawia się coraz to więcej srzętu stomijnego, które ma za zadanie ułatwić stomikom jak najlesze rzystosowanie się do sytuacji, w której się znaleźli, jak również funkcjonowanie w sołeczeństwie. Nie bez znaczenia jest to, kiedy od uwagę bierzemy owrót do srawności srzed zabiegu, aktywność fizyczną, zawodową i kontakty towarzyskie. Pacjent chce i musi czuć się komfortowo i beziecznie. Pomoże mu to w zaakcetowaniu nowego obrazu swojej osoby. Wnioski 1. W badanej gruie 8% acjentów stwierdziła, że jakość życia o zabiegu wyłonienia stomii uległa zmianie, zdecydowana większość z nich owróciła do racy zawodowej, acjenci są ogodzeni z obecną sytuacją, czerią radość z życia 2. Większość acjentów, jako źródło wsarcia wskazuje rodzinę, a zdecydowana większość z nich unika uczestnictwa w gruach wsarcia 3. Największe zmiany w jakości życia acjentów zaszły w gruie acjentów zamieszkujących tereny wiejskie 4. Wykształcenie, stan cywilny i wiek acjentów w badanej gruie nie ma wływu na zmianę jakości życia o zabiegu. Piśmiennictwo 1. Gaińska Bożena, Tartas Małgorzata, Walkiewicz Maciej, Majkowicz Mikołaj. 8. Poczucie własnej skuteczności a lęk i deresja u acjentów o zabiegu wyłonienia stomii jelitowej. Wsółczesna onkologia, vol. 12; 2: Glińska Jolanta, Jaros Anna, Lewandowska Małgorzata, Dziki Łukasz, Brosowska Beata. 14. Ocena stonia satysfakcji z życia u osób ze stomią jelitową w zależności od wybranych czynników demograficznych. Pielęgniarstwo Chirurgiczne i Angiologiczne 3: Glińska Jolanta, Malesza Monika, Lewandowska Małgorzata, Miller Renata., Dziki Łukasz, Dziki Adam. 13. Oczekiwania emocjonalne oraz kontrola emocji acjentów z rakiem jelita grubego o wyłonieniu stomii jelitowej. Pielęgniarstwo Chirurgiczne i Angiologiczne.3: Jakubowska-Winecka Anna, Włodarczyk Dorota.. Psychologia w raktyce medycznej. Warszawa: Wydawnictwo lekarskie PZWL.. Ławnik Anna.. Rehabilitacja acjentów ze stomią jelitową. Medycyna ogólna i nauki o zdrowiu, Tom 21, Nr 1: Michalak Sylwia, Cierzniakowska Katarzyna, Banaszkiewicz Zbigniew, Szewczyk Maria, Jawień Arkadiusz. 8. Ocena rzystosowania się chorych do życia ze stomią jelitową Pielęgniarstwo chirurgiczne i angiologiczne. 3: