Uchwała III CZP 17/

Transkrypt

1 Uchwała z dnia 30 marca 1992 r. Sd Najwyszy III CZP 17/92 Dla oceny skutecznoci umowy sprzeday samochodu skradzionego za granic, a znajdujcego si w chwili zawarcia umowy w Polsce, właciwe jest, stosownie do przepisu art prawa prywatnego midzynarodowego, prawo polskie. OSNC 1992/11/ Dz.U : art. 24 Dz.U : art ; art. 535 Przewodniczcy: Prezes SN S. Rudnicki, Sdziowie SN: H. Ciepła (współsprawozdawca), S. Dmowski, T. Ereciski, A. Gola (współsprawozdawca i autor uzasadnienia), T. Winiewski, C. uławska. Sd Najwyszy, z udziałem prokuratora I. Kaszczyszyn, rozpoznał wniosek Pierwszego Prezesa Sdu Najwyszego z dnia 3 lutego 1992 r. o udzielenie odpowiedzi na nastpujce zagadnienie prawne: Jakie prawo jest właciwe dla oceny skutków prawnych nabycia przez obywatela polskiego samochodu skradzionego za granic? podjł nastpujc uchwał i nadał jej moc zasady prawnej: Dla oceny skutecznoci umowy sprzeday samochodu skradzionego za granic, a znajdujcego si w chwili zawarcia umowy w Polsce, właciwe jest, stosownie do przepisu art prawa prywatnego midzynarodowego, prawo polskie. I. Istot przedstawionego przez Pierwszego Prezesa Sdu Najwyszego składowi 7 sdziów w pytaniu prawnym zagadnienia, co wynika z jego uzasadnienia, sprowadzi naley do odpowiedzi na pytanie, jakie prawo jest właciwe dla oceny skutecznoci zawartej przez obywatela polskiego umowy nabycia samochodu skradzionego za granic, a znajdujcego si w Polsce. Konieczno takiego pojmowania treci pytania wynika std, e nie w kadym przypadku rozporzdzenia przez nieuprawnionego rzecz ruchom nabywca tej rzeczy uzyskuje jej własno. W obrocie cywilnoprawnym zauwaa si coraz czstsze przypadki zawierania umów sprzeday rzeczy ruchomych, w szczególnoci samochodów sprowadzanych z zagranicy, które okazuj si rzeczami skradzionymi. Ocena sytuacji prawnej nabywcy, obywatela polskiego, natrafia wtedy na podstawow wtpliwo, a mianowicie, jaki system prawny - prawo polskie, czy prawo obce - powinien by zastosowany. Okoliczno, e sprzedany w Polsce samochód skradziony został za granic powoduje, e prawny stan rzeczy rozciga si poza granice Polski, dotyka sfery własnoci obywatela innego pastwa. W takiej sytuacji w stanie faktycznym wystpuje element obcy, co powoduje, e odpowiedzi na postawione pytanie poszukiwa naley w normach kolizyjnych prawa prywatnego midzynarodowego (cyt. dalej jako "pr.pr.m."). Przepisy tego prawa wyznaczaj bowiem sfery oddziaływania praw rónych pastw i okrelaj, które z tych praw naley zastosowa. Czyni to za pomoc łczników, tj. czynników łczcych dany stosunek z okrelonym obszarem pastwa i obowizujcym na tym obszarze systemem prawa. Prawo prywatne midzynarodowe - co naley podkreli - nie stanowi jakiego jednolitego ponadpastwowego porzdku prawnego. Przeciwnie, kade pastwo ma własne pr.pr.m., wchodzce w skład jego wewntrznego systemu prawnego. Na ogół przyjmuje si, e organy kadego pastwa stosuj przede wszystkim normy kolizyjne własnego pr.pr.m., obcego za tylko wtedy, gdy nakazuj im to uregulowania prawne własnego (np. normy o odesłaniu), lub co innego wynika z podpisanych przez dane pastwo umów midzynarodowych (tak te u nas; por. art. 1 2 pr.pr.m.). Take w prawie merytorycznym poszczególnych pastw napotka mona przepisy, z których treci, funkcji i celów wynikaj bardziej lub mniej wyrane wskazówki co do ich zasigu w przestrzeni. We wszystkich niemal systemach kolizyjnych wiata wykształciła si w dziedzinie prawa rzeczowego zasada stosowania prawa miejsca połoenia rzeczy (lex rei sitae). Według rozwizania przyjtego w tej zasadzie, w przypadku konfliktu norm i ocen w zakresie prawa

2 rzeczowego (m.in. nabycia i utraty własnoci) zastosowanie znajdzie prawo pastwa, na którego terenie znajdował si przedmiot praw rzeczowych, gdy nastpiło zdarzenie pocigajce za sob okrelone skutki prawnorzeczowe. Odnosi si to zarówno do ruchomoci, jak i do nieruchomoci. Zasad lex rei sitae przyjto równie w prawie polskim. Powołan zasad wyraa art ustawy - prawo prywatne midzynarodowe (Dz. U. z 1965 r. Nr 46, poz. 290), stanowicy, e własno i inne prawa rzeczowe podlegaj prawu pastwa, w którym znajduje si ich przedmiot. Artykuł 24 3 tego prawa rozszerza t zasad równie na posiadanie. Obowizujca w Polsce i w krajach, które statut rzeczowy przyjły, jest zatem zasada lex rei sitae. Jest to jednak - o czym naley pamita w przypadku rzeczy ruchomych - statut zmienny. Przemieszczenie rzeczy z obszaru jednego pastwa na terytorium innego pastwa prowadzi bowiem do zmiany statutu. Oznacza to, e zmiana terytorium, to zarazem zmiana statutu rzeczowego. W konsekwencji prowadzi to do stwierdzenia, e stany faktyczne "zamknite", tj. takie, które dopełniły si pod rzdem dawnego statutu, powinny by oceniane według niego, i odwrotnie, stany faktyczne, których elementy powstały ju pod rzdem nowego statutu - według nowego. Przykładowo i najprociej rzecz ujmujc, mona to wyrazi stwierdzeniem, e jeeli ruchomo zbyta została w pastwie A, zgodnie z prawem tam obowizujcym, a potem przeniesiona została do pastwa B, to kwesti, czy nabywca stał si jej włacicielem, rozstrzyga naley wyłcznie według prawa pastwa A. Kwestii tej nie mona natomiast ocenia na tle prawa obowizujcego w pastwie B. Wskazana w art pr.pr.m. zasada rei sitae jest właciwa dla oceny własnoci i innych praw rzeczowych (take co do posiadacza - por. art pr.pr.m.) zarówno tych, których powstanie nastpiło wskutek czynnoci prawnych, jak i tych, które powstały ze zdarzenia nie bdcego czynnoci prawn. Reguła z art pr.pr.m. rozstrzyga w sposób ogólny zagadnienie właciwego prawa, według którego ocenia naley nabycie lub utrat własnoci itd. Naley to czyni według zasady tam wskazanej, tj. lex rei sitae; to prawo wic bdzie decydowa - okrelajc ogólnie - o całym splocie praw rzeczowych, m.in. o ich powstaniu, treci, zmianie, przeniesieniu, zniesieniu. Zawarte w art pr.pr.m. okrelenie "... w którym znajdował si przedmiot tych praw", sprowadzajce si do pojcia "połoenia rzeczy", naley pojmowa czysto fizycznie, nie za w zacienionym, specyficznie prawniczym sensie. Miejscem takim jest situs naturalis, tj. miejsce, w którym rzecz ruchoma znajduje si w danym momencie, i to w sensie fizycznym, nie za jaki fikcyjny situs civilis. Do pojcia "połoenie rzeczy" nie naley jako element konieczny to, by rzecz znajdowała si w danym miejscu stale, nie za tylko przejciowo. Przejciowe połoenie jest take "połoeniem". Zmiana statutu rzeczowego w zakresie nieruchomoci zdarza si rzadko. Moe by ona np. rezultatem zmiany norm kolizyjnych w pastwie miejsca połoenia nieruchomoci lub przesunicia granic pastwowych (tak ostatnio w przypadku RFN-NRD), gdy towarzysz temu zmiany prawa obowizujcego na terenach włczonych do danego pastwa. Czciej dochodzi do zmiany statutu rzeczowego w odniesieniu do ruchomoci. Wystarczy w tym celu przenie (przemieci) rzecz z terytorium jednego pastwa na terytorium drugiego. Chwila "przekroczenia" przez rzecz granicy jest zarazem chwil zmiany statutu rzeczowego. Wszystkie prawa rzeczowe, w szczególnoci własno, a take ograniczone prawa rzeczowe istniejce na rzeczy, podlegaj do chwili zmiany statutu dotychczasowemu statutowi, po zmianie za - statutowi nowemu. Ma to due znaczenie przy ocenie treci praw rzeczowych. Na ogół dy si do utrzymania w mocy wszystkich praw rzeczowych, powstałych pod rzdem dawnego statutu. Niekiedy jednak bdzie to połczone z zabiegami majcymi na celu wkomponowanie powstałych wczeniej praw rzeczowych w nowy porzdek prawny. Zawarte w ustawie o pr.pr.m. z 1965 r. uregulowanie art. 24 2, według którego "nabycie i utrata własnoci, jak równie nabycie i utrata oraz zmiana treci lub pierwszestwa innych praw rzeczowych podlegaj prawu pastwa, w którym znajdował si przedmiot tych praw w chwili, gdy nastpiło zdarzenie pocigajce za sob wymienione skutki prawne", jest potwierdzeniem denia ustawodawcy do zachowania sytuacji prawnorzeczowej danej rzeczy ruchomej, ukształtowanej na obszarze innego pastwa. Z uregulowania tego wynika, e o tym, czy okrelony fakt (zespół faktów) doprowadził do nabycia, zmiany lub utraty prawa rzeczowego rozstrzyga prawo pastwa, na obszarze którego rzecz znajdowała si w chwili zaistnienia tego faktu (zespołu faktów). W przypadku zmiany statutu rzeczowego nie dochodzi - o czym była mowa wyej - do ponownej oceny przesłanek nabycia prawa rzeczowego (nabytego pod rzdem dawnego statutu) według postanowie nowego statutu. Jeeli wic pod rzdem dawnego statutu rzeczowego doszło do przeniesienia własnoci rzeczy ruchomej solo consensu (jest to moliwe np. według prawa polskiego i francuskiego), fakt, e nowy statut rzeczowy wymaga do

3 przeniesienia własnoci rzeczy ruchomej jej wydania nabywcy (tak kod. cyw. niem - BGB) pozostanie bez wpływu na ostateczn ocen nabycia własnoci. Nabycie własnoci pod rzdem dawnego statutu musi by uszanowane take pod rzdem nowego statutu. Dzieje si tak bez wzgldu na obywatelstwo i miejsce zamieszkania nieuprawnionego zbywcy rzeczy ruchomej i jej nabywcy. Uregulowanie zawarte w art pr.pr.m. nie daje odpowiedzi na pytanie, jak postpowa w sytuacji, gdy pod rzdem poprzedniego statutu nie doszło do "zamknicia si" "stanu faktycznego majcego doprowadzi do nabycia własnoci". Trudnoci wywołuje np. sytuacja, gdy zdarzenie (fakt, zespół faktów) majce powodowa nabycie (utrat) prawa rzeczowego stanowi stan faktyczny "rozcignity w czasie" z powodu niemonoci nabycia rzeczy skradzionej przed upływem terminu ochronnego, biegncego od chwili skradzenia rzeczy ruchomej, co wystpuje np. w prawie francuskim, szwajcarskim i polskim - por. art k.c., i pod rzdem dotychczasowego statutu nie doszło "do zamknicia si" owego stanu faktycznego. Bdzie tak m.in. wtedy, gdy za granic skradziono samochód, przywieziono go do Polski i tu sprzedano przed upływem wspomnianego terminu ochronnego. Nasuwa si wówczas wtpliwo, jak liczy ów termin, w szczególnoci w sytuacji, gdy samochód przed i po kradziey poddany był statutowi rzeczowemu, który przewidywał dłuszy, lub krótszy, termin ochronny od przewidzianego w prawie polskim i termin ten jeszcze nie upłynł. Istnieje te dalsza wtpliwo, a mianowicie, jak liczy ów termin ochronny (przewidziany m.in. w art k.c.) w odniesieniu do samochodu skradzionego np. w RFN, gdzie prawo ( 935 k.c.n.) wyklucza moliwo nabycia rzeczy skradzionej, chyba e nastpuje to w drodze przetargu publicznego. Prawidłowe bdzie wtedy stanowisko, e skoro od przekroczenia granicy Polski skradziony za granic samochód podlega bdzie statutowi przewidzianemu w art pr.pr.m., to konsekwentnie do tego, co powiedziano na temat mocy wicej statutów, okres ochronny, jakiemu samochód po kradziey podlegał w kraju, którego prawo przewiduje taki okres, naley zaliczy na poczet 3-letniego okresu ochronnego obowizujcego w Polsce. W przypadku kradziey samochodu w kraju, w którym nabywca takiego samochodu nie moe sta si jego włacicielem, skracanie przewidzianego w kodeksie cywilnym okresu ochronnego o okres pobytu samochodu po kradziey w tym kraju (np. w RFN) uwaa naley za niedopuszczalne. Stanowisko takie stanowi wyraz zwizania niejako statutu rzeczowego obowizujcego w Polsce ze statutem obowizujcym w kraju, z którego pochodzi skradziony samochód. W wypadku gdy kradzie samochodu na szkod cudzoziemca miała miejsce w Polsce, i w Polsce nastpiło zbycie tego pojazdu, ocena, czy nabycie było skuteczne (czy nabywca skradzionego samochodu stał si i kiedy jego włacicielem) dokonana by musi według statutu przewidzianego w art pr.pr.m; w konsekwencji znajdzie zastosowanie unormowanie przyjte w art i 2 k.c. W tych przepisach bowiem zawarte s przesłanki ustawowe dotyczce nabycia i utraty własnoci rzeczy ruchomej zbytej przez nieuprawnionego (take rzeczy skradzionej). Pozwala to na wyraenie m.in. pogldu, e właciciel skradzionego samochodu bdzie mógł w okresie 3 lat od daty kradziey dochodzi od nabywcy wydania samochodu; nabywca nie nabdzie w tym czasie własnoci samochodu. Według art pr.pr.m. ocenie prawnej według łcznika miejsca połoenia rzeczy podlegaj m.in. "zdarzenia powodujce nabycie i utrat własnoci". Chodzi tu zatem o skutki prawne takich zdarze, które mogły spowodowa zmian w sferze własnoci rzeczy. Do zdarze tych, w omawianym zakresie, nie naley - stosownie do unormowania przyjtego w art. 169 k.c., regulujcego nabycie rzeczy ruchomej od nieuprawnionego - kradzie rzeczy. Kradzie rzeczy bowiem sama przez si nie powoduje ani utraty tej własnoci, ani te ograniczenia w sferze uprawnie jej właciciela. Uniemoliwia ona włacicielowi korzystanie z rzeczy i rozporzdzenie ni. To, e przedmiotem zbycia (o którym mowa w art k.c.) była rzecz skradziona ma natomiast takie znaczenie, e jej nabywca (bdcy w dobrej wierze) bdzie mógł sta si włacicielem dopiero z upływem trzyletniego okresu ochronnego, biegncego od chwili kradziey (art k.c.). Oznacza to, e zarówno brzmienie, jak i wykładnia art pr.pr.m. pozwalaj na stwierdzenie, e kradzie rzeczy nie stanowi składnika hipotezy tego przepisu. Miejsce kradziey jest take - w rozwaanym tutaj zakresie - bez znaczenia. Przy poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie co do skutecznoci nabycia własnoci nieruchomoci od nieuprawnionego na tle statutu przewidzianego w art pr.pr.m. liczy si jedynie miejsce połoenia rzeczy (rei sitae) z chwili "zdarzenia" mogcego spowodowa nabycie własnoci rzeczy. Miejsce kradziey równie nie naley do elementów tego zdarzenia. Mogłoby ono jedynie mie znaczenie przy poszukiwaniu prawa właciwego dla oceny odpowiedzialnoci deliktowej sprawcy (art pr.pr.m.). Ocena skutków obligacyjnych umowy sprzeday ruchomoci (nabycia ruchomoci od nieuprawnionego) podlega bdzie przepisom obligacyjnym stosownie do art. 25 i nast. pr.pr.m. Powysze wywody pozwalaj na stwierdzenie, e nastpstwem zasady właciwoci kadoczesnego

4 statutu jest nieretroakcja nowego statutu w odniesieniu do zdarze, które miały miejsce pod rzdem dawnego statutu. W prawie rzeczowym podstawowym łcznikiem jest situs rei, gdy wic rzecz zmienia miejsce połoenia, zmienia zarazem statut. Ze zmian statutu nie ulegaj jednak zmianie prawa do rzeczy, powstałe pod rzdem dawnego statutu. Jeli wic ruchomo, która na podstawie umowy sprzeday przeszła na własno danej osoby, zostaje nastpnie przeniesiona na teren innego pastwa, kwesti własnoci naley - w myl przytoczonych zasad - rozstrzyga według prawa pastwa, gdzie rzecz znajdowała si w chwili zdarzenia majcego doprowadzi do nabycia własnoci przez jej nabywc. Nowy statut nie moe stanowi podstawy do zaprzeczenia, e odpowiednie prawo własnoci powstało wanie, w zgodnoci z dawnym, właciwym statutem. Jeeli chodzi o ocen zdarze pocigajcych za sob skutki prawne w rozumieniu art pr.pr.m., to decyduje ostatni statut, pod rzdem którego nastpiło "zamknicie" stanu faktycznego. Uzasadnia to odpowied jak w sentencji. II. W czci I uzasadnienia uchwały przytoczono jedynie skrótowo charakterystyk nabycia ruchomoci od nieuprawnionego. Dlatego celowe jest przedstawienie, jak w prawie polskim unormowane zostało nabycie własnoci ruchomoci od nieuprawnionego, w tym w szczególnoci rzeczy skradzionej. Kodeks cywilny 1964 r. reguluje nabycie prawa własnoci rzeczy ruchomej, któr rozporzdziła osoba nieuprawniona w art Uregulowanie tam przyjte jest potwierdzeniem odstpstwa w polskim prawie rzeczowym od zasady wyraonej w rzymskiej paremii "nemo plus iuris in alium transferre potest, quam ipse habet". Brzmienie tego przepisu pozwala na wyodrbnienie nastpujcych przesłanek nabycia własnoci rzeczy ruchomej na podstawie umowy zawartej z osob nieuprawnion: 1) posiadanie lub dzierenie rzeczy przez nieuprawnionego zbywc, 2) umowa rozporzdzajca midzy zbywc i nabywc; 3) objcie rzeczy w posiadanie przez nabywc, 4) dobra wiara nabywcy, 5) w odniesieniu do rzeczy skradzionej 3-letni okres ochronny. Przesłanki te bd ulegały modyfikacji w zalenoci od sposobu, w jaki właciciel utracił władztwo nad rzecz. Chodzi zwłaszcza o rozrónienie midzy rzeczami, które właciciel powierzył zbywcy (rzeczy powierzone), a rzeczami, które właciciel utracił wbrew swej woli przez zgubienie, kradzie itp. (rzeczy utracone). Hipotezy art. 169 k.c. wyraone w obydwu jego paragrafach - z zastrzeeniem, e nie s to pienidze, dokumenty na okaziciela ani te rzeczy nabyte na licytacji publicznej lub w toku postpowania egzekucyjnego - wskazuj na to, e przepis ten dotyczy zbycia rzeczy ruchomej przez nieuprawnionego, któremu właciciel powierzył rzecz jako posiadaczowi zalenemu lub dzierycielowi albo przez osob, której właciciel powierzył rzecz w tzw. władztwo prekaryjne, tj. do bezpłatnego uywania. Nieuprawnionym zbywc moe wic by zarówno osoba, która dopuciła si kradziey rzeczy, najemca, jak i ten, komu dano rzecz do uywania, a take dzieryciel zastpczo władajcy rzecz, jak np. przechowawca albo pracownik, któremu powierzono materiały lub narzdzia pracy. Ocena, jaki charakter ma dany stosunek zalee bdzie od okolicznoci danego przypadku. Dokonane przez osob nieuprawnion zbycie rzeczy jest nie tylko naruszeniem stosunku prawnego, łczcego j z włacicielem, ale ponadto z reguły stanowi przestpstwo przeciwko mieniu. Artykuł 169 k.c., objty rozdziałem o przeniesieniu własnoci, dotyczy rozporzdzenia rzecz. Prowadzi to do wniosku, e umowa rozporzdzajca jest podstawowym elementem stanu faktycznego okrelonego w art k.c. Umowa ta jest czynnoci prawn rozporzdzajc midzy zbywc a nabywc i powinna odpowiada wymaganiom wanej czynnoci prawnej dwustronnej. Nabywca uzyskuje własno rzeczy dopiero wtedy, gdy spełnione bd wszystkie przesłanki przewidziane w art. 169 k.c., tj. gdy oprócz umowy rzeczy zostanie mu ona wydana i gdy obejmuje j w posiadanie bdc w dobrej wierze. Umowa przewidziana w art k.c. naley do umów zobowizujcych do przeniesienia własnoci (sprzeda, zamiana, darowizna) o skutku obligacyjnym, a jej skutek rzeczowy nastpuje wtedy, gdy rzecz zostanie wydana nabywcy bdcemu w dobrej wierze. Przesłanki skutecznoci umowy, a wic wydanie rzeczy, objcie w jej posiadanie oraz dobra wiara nabywcy nie mog zastpi braku wanej umowy. Domniemanie dobrej wiary chroni nabywc tylko wówczas, gdy obok wanej umowy spełnione bd pozostałe przesłanki, z którymi łczy si nabycie od nieuprawnionego. Jak ju była o tym mowa, warunkiem skutecznoci rozporzdzenia z art k.c. jest "wydanie rzeczy". Kodeks cywilny nie precyzuje terminu "wydanie".

5 Stosownie do art. 348 k.c. wydanie rzeczy dojdzie do skutku przez przeniesienie jej posiadania na nabywc. Nabycie w sposób przewidziany w art. 169 k.c. wyłcza takie sposoby przeniesienia posiadania, które nie daj nabywcy w dobrej wierze rzeczywistego i bezporedniego władztwa nad rzecz ("constituum passessorium", przelew roszczenia wydobywczego). Chodzi bowiem o to, aby jawne i dostrzegalne dla otoczenia posiadanie nieuprawnionego zostało w sposób jawny i uchwytny dla otoczenia przeniesione na nabywc. Istotnym elementem skutecznoci nabycia własnoci rzeczy ruchomej (w tym take skradzionego samochodu) od nieuprawnionego na podstawie art. 169 k.c. jest dobra wiara nabywcy. Problematyka ta jest przedmiotem uchwały składu 7 sdziów Sdu Najwyszego - Izby Cywilnej z dnia 30 marca 1992 r. III CZP 18/92, majcej moc zasady prawnej (OSNCP 1992, z. 9, poz. 144). Zwalnia to od omówienia jej w uzasadnieniu niniejszej uchwały. Nabywca (w dobrej wierze) rzeczy ruchomej skradzionej nie nabdzie jej własnoci przed upływem trzyletniego terminu ochronnego. Do tego momentu przysługuje mu jedynie ekspektatywa nabycia prawa własnoci. Artykuł k.c. wyraa generaln zasad, e rzeczy, które właciciel utracił wskutek ich zagubienia, kradziey lub w inny sposób, nie mog sta si własnoci nabywcy (w dobrej wierze) przed upływem przepisanego trzyletniego terminu. Wynika z tego, e w okresie biegu trzyletniego terminu nabywca rzeczy - mimo pozostawania w dobrej wierze - jest naraony na moliwo wytoczenia przez właciciela - który przez ten okres nie traci własnoci - przeciwko niemu skutecznego powództwa windykacyjnego. Powództwo wytoczone w okresie biegu tego terminu sd powinien uwzgldni bez wzgldu na to, czy nabywca (w dobrej wierze) w czasie biegu omawianego terminu powził wiadomo o okolicznociach wskazujcych na to, e chodzi o rzecz utracon (skradzion) przez właciciela lub e zbywca nie był uprawniony do rozporzdzania rzecz. Podstawa powództwa windykacyjnego opiera si na zasadzie, e właciciel rzeczy przed upływem terminu nie traci przysługujcych mu uprawnie, a nabywca nie staje si w tym czasie jej włacicielem (art k.c.). Naley mie na uwadze, e nabycie własnoci z upływem przepisanego terminu nastpi tylko wówczas, jeli nabywca w chwili, kiedy nabycie własnoci stanie si moliwe, bdzie w dobrej wierze. Utrata dobrej wiary wyłcza w kadym razie nabycie własnoci rzeczy w sposób okrelony w art k.c. (tak SN w wyroku z dnia 28 sierpnia 1984 r. I CR 261/84 - OSNCP 1985, z. 5-6, poz. 71). Wspomniane ograniczenie czasowe nie odnosi si do pienidzy i dokumentów na okaziciela i, co istotne, do rzeczy ruchomych nabytych na urzdowej licytacji publicznej lub w toku postpowania egzekucyjnego. Ich własno nabywca uzyska po spełnieniu przesłanek wymaganych przez art k.c., bez wzgldu na to, czy były one powierzone innej osobie przez właciciela, czy przez niego utracone, np. skradzione (art in fine k.c.). Naley doda, e posiadacz rzeczy ruchomej, który uzyskał jej posiadanie bdc w złej wierze, nie moe naby prawa własnoci przez zasiedzenie (arg. z art. 174 k.c.).