DDK /04/VP Warszawa, 02 czerwca 2004 r.

Transkrypt

1 Korespondencja w sprawie wystpienia Odpowied Prezesa Urzdu Ochrony Konkurencji i Konsumentów na wystpienie Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych. PREZES URZDU OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW CEZARY BANASISKI DDK /04/VP Warszawa, 02 czerwca 2004 r. Ewa Kulesza Ochrony Danych Osobowych ul. Stawki Warszawa Szanowna Minister, Odpowiadajc na pismo z dnia 19 maja 2004 r., znak GI-DS-430/692/03/2247/04 w sprawie interpretacji przepisów ustawy z dnia 3 lutego 1993 r. o restrukturyzacji finansowej przedsibiorstw i banków oraz zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 18, poz. 82 ze zm.) przedstawiam nastpujce stanowisko. Wydaje si, e ratio legis ww. ustawy nie wskazuje na moliwo jej stosowania w odniesieniu do długów konsumentów. Jednake, z drugiej strony - z uwagi na brak wyranego wskazania zakresu podmiotowego ustawy oraz definicji pojcia dłunik - przepisy ustawy powoduj wtpliwoci interpretacyjne. W zwizku z tym Urzd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zwrócił si o opini w tej sprawie do Komisji Nadzoru Bankowego. Niezwłocznie po otrzymaniu odpowiedzi KNB poinformuj Minister o ostatecznym stanowisku w sprawie. Z wyrazami szacunku Cezary Banasiski 1

2 Odpowied Prezesa Urzdu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 2 czerwca 2004 r. na wystpienie Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych. PREZES URZDU OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW CEZARY BANASISKI DDK /04/VP Warszawa, 12 sierpnia 2004 r. Ewa Kulesza Ochrony Danych Osobowych ul. Stawki Warszawa Szanowna Minister, Odpowiadajc na pismo z dnia 19 maja 2004 r., znak GI-DS.-430/692/03/2247/04 w sprawie interpretacji przepisów ustawy z dnia 3 lutego 1993 r. o restrukturyzacji finansowej przedsibiorstw i banków oraz zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 18, poz. 82, ze zm.) przesyłam w załczeniu stanowisko Generalnego Inspektora Nadzoru Bankowego. Wynika z niego, e ww. ustawa ma zastosowanie do wierzytelnoci konsumenckich, a banki mog dokonywa publicznej sprzeday tych wierzytelnoci bez potrzeby uzyskiwania zgody. Łcz wyrazy szacunku Z up. Prezesa Urzdu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Wiceprezes Ewa Kubis Pismo Generalnego Inspektora Nadzoru Bankowego, stanowice załcznik do pisma Prezesa Urzdu Ochrony Konkurencji i Konsumentów: 2

3 Narodowy Bank Polski at Nadzoru Bankowego NB-BPN-I /04 /402/ Warszawa, Joanna Wrona Zastpca Dyrektora Departamentu Polityki Konsumenckiej Urzd Ochrony Konkurencji i Konsumentów W nawizaniu do pisma Urzdu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, sygn. DDK /04VP, dotyczcego interpretacji ustawy z dnia 3 lutego 1993 r. o restrukturyzacji finansowej przedsibiorstw i banków oraz zmianie niektórych ustaw i zastosowaniu jej postanowie do długów konsumenckich, GINB przedstawia swoje stanowisko w ww. sprawie. Przedstawiony w pimie problem dotyczy zastosowania przepisów ustawy do długów konsumenckich. Zgodnie z art. 41 pkt l przywołanej wyej ustawy, do przelewu wymagalnych wierzytelnoci banku stosuje si przepisy kodeksu cywilnego o zmianie wierzyciela, przy zastrzeeniu, e w adnym wypadku nie jest wymagana zgoda dłunika. Jednoczenie trzeba wskaza, e nowelizacja kodeksu cywilnego z dnia 2 marca 2000 r., wprowadziła nowe rozwizania słuce ochronie interesów konsumentów, polegajce na ustawowym uregulowaniu tzw. niedozwolonych postanowie w umowach z udziałem konsumentów. Zgodnie z ogólnym brzmieniem przepisu art. 385 l kodeksu cywilnego, postanowienia umowy zawieranej z konsumentem, które nie zostały z nim indywidualnie uzgodnione nie wi go, jeeli kształtuj jego prawa i obowizki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, raco naruszajc jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowie okrelajcych główne wiadczenia stron, w tym cen lub wynagrodzenie, jeeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Takie postanowienia umowne nie wi konsumenta a strony s zwizane umow w pozostałym zakresie. Dodatkowo art kodeksu cywilnego zawiera katalog 23 przykładowych postanowie umownych, co do których ustawodawca z góry przesdził, i s niedozwolone w umowach z udziałem konsumentów. Za jedno z takich niedozwolonych postanowie (okrelone w pkt 5), ustawodawca uznał upowanienie kontrahenta konsumenta do przeniesienia praw i 3

4 przekazanie obowizków wynikajcych z umowy bez zgody konsumenta. Na tym tle powstaje pytanie o moliwo zastosowania art. 41 pkt l ustawy o restrukturyzacji finansowej przedsibiorstw i banków oraz zmianie niektórych ustaw, która uprawnia bank do sprzeday wierzytelnoci bez zgody konsumenta do długów o charakterze konsumenckim, które objte s opisan wyej ochron, wynikajc z art i kodeksu cywilnego. Zdaniem GINB, naley jednak wskaza, e aby mówi o bezskutecznoci konkretnego postanowienia umownego, upowaniajcego bank do sprzeday wierzytelnoci bez zgody konsumenta, a wic bdcej odzwierciedleniem jednego z przykładów klauzul niedozwolonych z art kodeksu cywilnego naley kadorazowo dokona analizy treci zawartej umowy. Mona tu powoła stanowisko wyraone przez prof. dr hab. W. Popiołka, który w komentarzu do kodeksu cywilnego wskazuje, e katalog postanowie niedozwolonych z art kodeksu cywilnego ma charakter przykładowy i aby uzna dan klauzul umown za niedozwolon, a w konsekwencji bezskuteczn w stosunku do konsumenta musz by dodatkowo spełnione przestanki klauzuli generalnej art Musi wic zachodzi sytuacja, w której postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie zostały z nim uzgodnione indywidualnie, a do tego kształtuj jego prawa i obowizki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, raco naruszajc przy tym jego interesy. Funkcja art kodeksu cywilnego, w którym zawarto katalog postanowie niedozwolonych, m.in. tych, które upowaniaj kontrahenta konsumenta do przeniesienia praw i obowizków z zawartej z nim umowy bez jego zgody, sprowadza si do ustanowienia swoistego "domniemania", e klauzula umowna o okrelonej treci jest "zakazanym postanowieniem umownym". To "domniemanie" działa "w razie wtpliwoci", a zatem wówczas, gdy pojawi si wtpliwoci, czy dopuszczalne jest posłuenie si okrelon klauzul w obrocie (komentarz do kodeksu cywilnego pod red. Prof. dr hab. K. Pietrzykowskiego, Warszawa 2002 r.). Dodatkowo trzeba te podnie bardzo istotny, zdaniem GINB, argument, e dotychczasowe wywody odnosi si mog wyłcznie do sytuacji, gdy umowa banku z konsumentem przewiduje takie uprawnienie dla banku, które upowaniałoby go do sprzeday wierzytelnoci bez zgody konsumenta. Przepis art. 41 pkt l ustawy o restrukturyzacji finansowej przedsibiorstw i banków oraz zmianie niektórych ustaw, majcej charakter lex specialis wobec przepisów kodeksu cywilnego wprowadza natomiast szczególne uprawnienie dla banku, który moe dokonywa publicznej sprzeday wierzytelnoci bankowych niezalenie od treci, łczcego strony stosunku prawnego. Konkludujc, bank nie ma potrzeby umieszcza w umowie takiej klauzuli (która mogłaby zosta uznana w drodze póniejszej kontroli dokonywanej w oparciu o art pkt 5 w zwizku z art. 385' kodeksu cywilnego za bezskuteczne, a wiec niewice konsumenta) a moe oprze si na upowanieniu z art. 41 pkt l ustawy o restrukturyzacji finansowej przedsibiorstw i banków 4

5 oraz zmianie niektórych ustaw, co nie stanie si przedmiotem analizy jego zgodnoci z przepisami chronicymi konsumentów, zawartymi w kodeksie cywilnym. Kontrola dokonywana w oparciu o przepisy art pkt 5 w zwizku z art kodeksu cywilnego odnosi si bowiem wyłcznie do postanowie umownych, a nie do uprawnie wynikajcych wprost z ustawy upowaniajcych bank do sprzeday wierzytelnoci w trybie okrelonym w ustawie z 3 lutego 1993 r. o restrukturyzacji finansowej przedsibiorstw i banków oraz zmianie niektórych ustaw. Ustawa ta nie dokonuje rozrónienia charakteru wierzytelnoci i upowania bank do ich sprzeday, niezalenie od tego czy wynikaj one z umów zawartych z konsumentami czy nie. Trzeba wic podkreli, e przepisy tej ustawy naley stosowa take do tzw. wierzytelnoci konsumenckich", gdy ustawodawca nie uczynił w tym zakresie wyłczenia a powołane przepisy kodeksu cywilnego odnosz si jedynie do postanowie umownych. Regulacja za ustawowa wprowadza upowanienie dla banku do publicznej sprzeday wierzytelnoci, niezalenie od ich charakteru i od treci stosunku łczcego bank z jego klientem. O zakresie tego ustawowego upowanienia wiadczy te tre art. 42 tej ustawy. Zgodnie z jego treci, przy publicznej sprzeday wymagalnych wierzytelnoci bankowych nie stosuje si przepisów ustawy - Prawo bankowe o przestrzeganiu tajemnicy obrotów i stanów rachunków bankowych, w zakresie wierzytelnoci oferowanych do sprzeday. Takie postanowienie wiadczy o zamiarze ustawodawcy, który chciał w jak najwikszym stopniu ułatwi obrót wierzytelnociami bankowymi, niezalenie od stosunków umownych łczcych bank z jego kontrahentami. Nie mona jednak wykluczy, e gdyby bank wprowadził dodatkowo do umowy z konsumentem postanowienia, które upowaniałoby do sprzeday wierzytelnoci bez zgody konsumenta, to postanowienie takie mogłoby by uznane za niedozwolone, ale dopiero po przeanalizowaniu treci umowy w wietle art pkt 5 i art. 385' kodeksu cywilnego. Jednake nawet wtedy, gdyby uznano, i takie postanowienie umowy łczcej bank i jego kontrahenta jest niedozwolone a tym samym bezskuteczne w stosunku do niego, to bank bdzie mógł dokona mimo wszystko publicznej sprzeday wierzytelnoci na mocy upowanienia z art. 41 pkt. l o restrukturyzacji finansowej przedsibiorstw i banków oraz zmianie niektórych ustaw. Nadzoru Bankowego Wojciech Kwaniak Pismo Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych do Prezesa Urzdu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w odpowiedzi na pismo z dnia 12 wrzenia 2004 r. 5

6 GI-DS-430/692/03/4215/04 Warszawa, dnia 3 wrzenia 2004 r. Pan dr Cezary Banasiski Prezes Urzdu Ochrony Konkurencji i Konsumentów W nawizaniu do pisma Urzdu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 12 sierpnia 2004 r. (znak: DDK /04/VP), w sprawie dokonania interpretacji przepisów ustawy z dnia 3 lutego 1993 r. o restrukturyzacji finansowej przedsibiorstw i banków oraz zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 18, póz. 82 z pón. zm.), pod ktem naruszenia praw konsumentów, uprzejmie informuj, i Urzd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, przesyłajc wraz z ww. pismem stanowisko Generalnego Inspektora Nadzoru Bankowego, wyraone w pimie z dnia 2 sierpnia 2004 r. (znak: NB-BPN-I /04), nie przedstawił jednoczenie swojego stanowiska, jakie zajł w przedmiotowej sprawie, a o które Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych wnosił w pimie z dnia 19 maja 2004 r. (znak: GI- DS-430/692/03/2247/03). W zwizku z powyszym, zwracam si z bardzo uprzejm prob o wyraenie przez Urzd Ochrony Konkurencji i Konsumentów opinii, czy przepisy ustawy o restrukturyzacji finansowej przedsibiorstw i banków oraz zmianie niektórych ustaw okrelajce dopuszczalno przeniesienia wierzytelnoci bankowych bez zgody dłunika, wyłczaj zastosowanie art. 385' l w zw. z art pkt 5 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (DZ. U. Nr 16, poz. 93 z pón. zm.). Z uwagi na terminy postpowania byłabym wdziczna za udzielenie odpowiedzi w moliwie szybkim terminie. Odpowied Prezesa Urzdu Ochrony Konkurencji i Konsumentów na pismo Generalnego Inspektora Ochrony Danych, z dnia 3 wrzenia 2004 r. Warszawa, 15 wrzenia 2004 r. 6

7 DDK /04/VP PREZES URZDU OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW CEZARY BANASISKI Ewa KULESZA Ochrony Danych Osobowych ul. Stawki Warszawa Szanowna Minister! Odpowiadajc na pismo z dnia 3 wrzenia 2004 r., znak GI-DS-430/692/03/4215/04 w sprawie interpretacji przepisów ustawy z dnia 3 lutego 1993 r. o restrukturyzacji finansowej przedsibiorstw i banków oraz zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 18, poz. 82, ze zm.) uprzejmie informuj, e podzielam stanowisko zawarte w pimie Generalnego Inspektora Nadzoru Bankowego z dnia 2 sierpnia 2004 r., znak NB-BPN-I /04/402, którego kopi przesłano Minister. Ww. ustawa ma zastosowanie do wierzytelnoci konsumenckich, a banki mog dokonywa publicznej sprzeday tych wierzytelnoci bez potrzeby uzyskiwania zgody konsumentów. 7