W Y R O K W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Dnia 25 lutego 1999 r.

Transkrypt

1 1. Stosunek zobowizaniowy z elementem obcym, a zwłaszcza skutki jego niewykonania, musz zawsze podlega ocenie konkretnego prawa merytorycznego, bd to wskazanego w nastpstwie wyboru dokonanego przez strony, bd okrelonego przez właciwy łcznik normy kolizyjnoprawnej i to niezalenie od stopnia wyczerpujcego uregulowania przez strony w umowie łczcego je stosunku prawnego. 2. Zastosowanie art p.p.m. zakłada niedopuszczalno równoczesnego stosowania przepisu art pkt 1 wymienionej ustawy, bowiem przepis ten znajduje zastosowanie tylko wówczas, gdy strony nie dokonały wyboru prawa. Sygn. akt I CKN 1032/97 W Y R O K W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 25 lutego 1999 r. Sd Najwyszy Izba Cywilna w składzie nastpujcym: Przewodniczcy: SSN - Z. Kwaniewski (spraw.) Sdziowie: SN - F. Barczewska SN - K. Kołakowski Protokolant - E. Krentzel po rozpoznaniu w dniu 25 lutego 1999 r. na rozprawie sprawy z powództwa M. B.V. w O. - Holandia przeciwko Markowi M. o zapłat,

2 2 na skutek kasacji pozwanego od wyroku Sdu Apelacyjnego w Poznaniu [ ] oddala kasacj i zasdza od pozwanego na rzecz powoda kwot 1000 zł (jeden tysic złotych) tytułem kosztów postpowania kasacyjnego. U Z A S A D N I E N I E Sd Wojewódzki w Poznaniu [ ] uchylił wyrok zaoczny w stosunku do pozwanego Marka M. i zasdził od tego pozwanego solidarnie z pozwanym Wojciechem P. na rzecz powoda kwot ,50 florenów holenderskich, z odsetkami w wysokoci 11,5% w stosunku rocznym, a w pozostałym zakresie postpowanie umorzył i orzekł o kosztach procesu. Sd ten uznał, e strony łczyła ustna umowa sprzeday, a nadto, e poddały one swój stosunek prawny polskiemu prawu, skoro powód wytoczył powództwo przed sdem polskim, powołujc si na przepisy prawa polskiego, czego pozwany nie zakwestionował do czasu powzicia powyszej wtpliwoci przez Sd. Jako podstaw odpowiedzialnoci pozwanego Sd I instancji wskazał art. 471 k.c. w zw. z art k.c., a jego solidarna odpowiedzialno z drugim z pozwanych uzasadnił norm art. 864 k.c. Wyrok ten zaskarył w całoci apelacj pozwany Marek M. i wniósł o jego zmian przez oddalenie powództwa.

3 3 W pimie procesowym z dnia 16 kwietnia 1997 r. pozwany ten zakwestionował stanowisko Sdu, i strony umowy dokonały wyboru polskiego prawa jako właciwego dla ich stosunków i zarzucił, e Sd nie przesłuchał na t okoliczno powoda, a w konsekwencji naruszył prawo materialne, tj. art pkt 1 ustawy z dnia 12 listopada 1965 r. - prawo prywatne midzynarodowe (Dz.U. Nr 46, poz. 290). Na rozprawie apelacyjnej powód cofnł roszczenie o zapłat odsetek w wysokoci 11,5%, zgłaszajc danie zasdzenia odsetek w wysokoci 8% w stosunku rocznym. Sd Apelacyjny w Poznaniu [ ] uchylił zaskarony wyrok w czci dotyczcej odsetek przenoszcych 8% w stosunku rocznym i w tym zakresie postpowanie w sprawie umorzył, oddalajc zarazem apelacj pozwanego. Sd odwoławczy zaaprobował przeprowadzone przez Sd I instancji postpowanie dowodowe potwierdzajc trafno i poprawno poczynionych przeze ustale faktycznych. W uzasadnieniu wyroku Sd Apelacyjny przyjł nadto, e łczca strony umowa jest majcym bezwzgldny prymat ródłem dania pozwu, e strony same uregulowały w niej wzajemne stosunki prawne i e nie było konieczne odwoływanie si w sporze do regulacji ustawowych (polskiej lub holenderskiej), które mogłyby znale zastosowanie tylko w razie koniecznoci uzupełnienia woli stron w braku odmiennych postanowie umownych. Sd II instancji podkrelił, e apelujcy nie kwestionował ani wanoci umowy kupna sprzeday butów od powoda, ani zobowizania zapłaty ceny w walucie holenderskiej, ani wysokoci swego zobowizania, a zarazem nie dostarczył przekonywujcego dowodu na okoliczno zapłaty sumy dochodzonej pozwem.

4 4 W ocenie Sdu Apelacyjnego nie było konieczne, wbrew twierdzeniom pozwanego zawartym w apelacji, przeprowadzenie dowodu z przesłuchania strony powodowej, skoro dowód ten ma jedynie charakter posiłkowy, a materiał dowodowy stwarzał wystarczajc podstaw do rozstrzygnicia. Kasacja pozwanego oparta została na obu podstawach kasacyjnych. Zarzut naruszenia prawa materialnego odnosi pozwany do przepisów art i art pkt 1 ustawy z dnia 12.XI.1965 r. - prawo prywatne midzynarodowe (Dz.U. Nr 46, poz. 270) oraz przepisów art. 471 k.c. i art kc. Skarcy zarzuca nadto naruszenie przepisów postpowania - art kpc, art. 299 kpc, art kpc, art. 233 kpc, art kpc, które mogło mie istotny wpływ na wynik sprawy. W uzasadnieniu kasacji pozwany kwestionuje ustalenie, i stosunki zobowizaniowe stron poddano prawu polskiemu, zarzucajc poczynienie tego ustalenia bez przesłuchania stron oraz bez zbadania ich woli i zamiaru, a wyłcznie w oparciu o fakt wytoczenia powództwa przed sdem polskim. Zdaniem pozwanego, nie dokonanie wyboru prawa uzasadniało stosowanie prawa holenderskiego, a nadto wysoko danych odsetek 11,5% wskazywała na powołanie si na obowizujce prawo holenderskie. Skarcy twierdzi, e zarzut dotyczcy właciwoci prawa mona zgłasza do zakoczenia rozprawy, a pogld o zbyt pónym podniesieniu tej kwestii jest niezrozumiały w wietle art kpc. Wreszcie jako nietrafny ocenia pozwany pogld Sdu Apelacyjnego, i brak było potrzeby przeprowadzenia dowodu z przesłuchania stron, zawnioskowanego przez pozwanego.

5 5 Powód w swej odpowiedzi na kasacj wniósł o utrzymanie w mocy wyroku Sdu Apelacyjnego i zasdzenie kosztów procesu za instancj kasacyjn. W uzasadnieniu odpowiedzi powód reprezentuje pogld, e uczestnictwo apelujcego przed polskim sdem wiadczy o przyjciu właciwoci prawa polskiego, a celem zarzutu obrazy art. 217 kpc jest, jego zdaniem, uzyskanie dalszej zwłoki do uprawomocnienia si wyroku. Sd Najwyszy zwaył, co nastpuje: Kasacja nie zawiera usprawiedliwionych podstaw. Zarzuty kasacji naruszenia przepisów postpowania zmierzaj do zakwestionowania aprobaty Sdu Apelacyjnego dla sposobu przeprowadzania postpowania dowodowego przez Sd Wojewódzki i dla poczynionych przeze ustale faktycznych, w tym zwłaszcza dla ustalenia, e strony poddały swój stosunek prawny prawu polskiemu. Jednak nawet hipotetyczne tylko przyjcie trafnoci tych zarzutów nie przesdzałoby jeszcze o wystpieniu drugiej sporód podstaw kasacyjnych wymienionych w art kpc, bowiem o wystpieniu tej podstawy kasacyjnej przesdza tylko takie naruszenie przepisów postpowania, które mogło mie istotny wpływ na wynik sprawy. Wystpienia takiego włanie skutku zarzucanego naruszenia pozwany jednak nie wykazał. Nawet bowiem gdyby przyj załoenie, i dopuszczenie dowodu z przesłuchania powoda doprowadziłoby do ustalenia, e strony poddały swój stosunek zobowizaniowy prawu holenderskiemu, a nie prawu polskiemu, to nawet takie odmienne ustalenie z pewnoci nie doprowadziłoby do wniosku, i prawo holenderskie zwalnia kupujcego od obowizku zapłaty sprzedawcy ceny nabytej rzeczy czy te odsetek za okres opónienia w jej zapłacie. Zarzucane przeto naruszenie przepisów postpowania nie mogło mie istotnego wpływu na wynik sprawy.

6 6 Sam jednak zarzut naruszenia wymienionych przepisów postpowania przez Sd Apelacyjny okazał si chybiony. W uzasadnieniu kasacji brak jest jakiegokolwiek uzasadnienia dla postawionego zarzutu naruszenia art. 299 kpc, art kpc, art. 233 kpc i art kpc, a tymczasem przepis art kpc wymaga by w kasacji przytoczono nie tylko podstawy kasacyjne, ale take i ich uzasadnienie. Brak przytoczenia uzasadnienia zarzutu naruszenia wymienionych wyej przepisów postpowania przez Sd Apelacyjny pozbawia Sd Najwyszy moliwoci oceny jego zasadnoci. Natomiast zarzut naruszenia art kpc pozwany uzasadnił pominiciem dowodu z przesłuchania stron. Zarzut ten nie jest trafny. Pominicie przez Sd rodka dowodowego mogłoby uzasadnia zarzut naruszenia art kpc, tymczasem naruszenia tego przepisu kasacja nie zarzuca. Natomiast zarzut nie przeprowadzenia dowodu przez Sd nie moe uzasadnia naruszenia art kpc, gdy przepis ten okrela jedynie czasowe granice korzystania przez stron z jej uprawnienia do przytaczania okolicznoci faktycznych i dowodów. Nadto, zarzut kasacji nie przeprowadzenia dowodu z przesłuchania stron nie jest cisły, bowiem dowód z przesłuchania pozwanego został przeprowadzony przez Sd I instancji (k. 131 i 163 akt). Skoro wic Sd Apelacyjny uznał, i brak jest potrzeby przeprowadzenia dowodu z przesłuchania powoda, a swoje stanowisko w tej mierze uzasadnił, to kwestionowanie w kasacji pominicia przez Sd II instancji wnioskowanego rodka dowodowego mogłoby ewentualnie uzasadnia zarzut naruszenia art kpc, który to jednak zarzut nie został objty granicami kasacji. W tej sytuacji ocena zarzutu naruszenia prawa materialnego winna by dokonana na podstawie ustalonego ju stanu faktycznego, bdcego podstaw dla orzekania przez Sd Apelacyjny.

7 7 Sama konstrukcja zarzutu naruszenia równoczenie obu wskazanych przepisów prawa prywatnego midzynarodowego okazała si błdna, bowiem tre tych przepisów dowodzi, e wykluczaj si one wzajemnie, a o moliwoci zastosowania w okrelonej sprawie wyłcznie jednego z nich przesdzaj konkretne ustalenia stanu faktycznego. Skoro wic Sd Apelacyjny zaaprobował ustalenie Sdu I instancji, i strony poddały swój stosunek prawny wybranemu przez siebie prawu, a mianowicie prawu polskiemu, to w wietle takiego wicego ustalenia nie mona zasadnie zarzuca naruszania art. 25 ustawy z dnia 12 listopada 1965 r. - prawo prywatne midzynarodowe (Dz.U. Nr 46, poz. 290), bowiem ustalenia stanu faktycznego uzasadniały zastosowanie tego włanie przepisu. Konsekwencj tego ustalenia był jednak niedopuszczalno równoczesnego stosowania przepisu art pkt 1 wymienionej ustawy, bowiem przepis ten znajduje zastosowanie tylko wówczas, gdy strony nie dokonały wyboru prawa, co w wietle wicych ustale faktycznych w niniejszej sprawie wykluczało jego stosowanie. Tymczasem pozwany opierał zarzut naruszenia ostatnio wymienionego przepisu na wykreowanej własnej, podanej przeze, wizji stanu faktycznego, co oczywicie nie mogło przesdzi o wystpieniu usprawiedliwionej podstawy kasacyjnej. Chybiony okazał si równie zarzut naruszenia obu wskazanych przepisów k.c. Przepis art. 471 k.c. w ogóle nie stanowił podstawy materialnoprawnej rozstrzygnicia niniejszego sporu i nie był stosowany przez Sd II instancji, bowiem przedmiotem niniejszego procesu nie było roszczenie odszkodowawcze z tytułu nienaleytego wykonania umowy, a roszczenie powoda o zapłat przez kupujcego ceny nabytych rzeczy. Wobec powyszego podstaw prawn uwzgldnienia roszczenia powoda był art k.c., a zatem chybiony okazał si zarzut jego naruszenia, pomijajc ju okoliczno, e zarzut ten nie został w kasacji niczym uzasadniony.

8 8 Nie mona jedynie zgodzi si z fragmentem uzasadnienia zaskaronego wyroku, i nie było konieczne odwoływanie si w sporze do ustawowych regulacji prawa polskiego lub holenderskiego, skoro strony zawarły umow, w której wyczerpujco uregulowały stosunki prawne midzy sob. Trzeba bowiem podkreli, e według wybranego prawa (bd według prawa wskazanego przez łcznik normy kolizyjnoprawnej), ocenia si nie tylko powstanie zobowizania, jego tre i zganicie, a wic nie tylko etap wykonania zobowizania, lecz take skutki jego niewykonania. Bez wzgldu wic na stopie wyczerpujcego uregulowania przez strony w umowie łczcego je stosunku prawnego, stosunek zobowizaniowy, a zwłaszcza skutki jego niewykonania musz zawsze podlega ocenie konkretnego prawa merytorycznego, bd to wskazanego w nastpstwie wyboru dokonanego przez strony, bd okrelonego przez właciwy łcznik normy kolizyjnoprawnej. Wskazana niecisło w uzasadnieniu zaskaronego wyroku nie miała jednak adnego wpływu na trafno samego rozstrzygnicia. Wobec powyszego Sd Najwyszy orzekł jak w sentencji, działajc na podstawie art kpc. O kosztach postpowania kasacyjnego orzeczono na podstawie art i art. 99 kpc oraz 10 ust. 2 pkt 8 w zw. z 18 ust. 1 rozporzdzenia Ministra Sprawiedliwoci z dnia 4 czerwca 1992 r. (Dz.U. Nr 48, poz. 220), znajdujcego w niniejszej sprawie zastosowanie z mocy 24 ust. 1 rozporzdzanie Ministra Sprawiedliwoci z dnia 12 grudnia 1997 r. (Dz.U. Nr 154, poz ze zm.).

9 er 9