Szkolny program profilaktyki XV Liceum Ogólnokształcącego im. prof. Wiktora Degi w Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 15 w Poznaniu Wrzesień 2015
I. Podstawa prawna II. III. IV. Definicja profilaktyki oraz Szkolnego Programu Profilaktyki Zadania Szkolnego Programu Profilaktyki Osoby odpowiedzialne i zasady współpracy V. Zasoby szkoły w dziedzinie profilaktyki VI. VII. Instytucje wspierające i współpracujące ze szkołą Obszary oddziaływań profilaktycznych 2
I. Podstawa prawna 1. Statut XV Liceum Ogólnokształcącego im. prof. W. Degi w Zespole Szkół Ogólnokształcących Nr 15 w Poznaniu. 2. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późniejszymi zmianami). 3. Rozporządzenie MEN z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2012 r. poz. 977). 4. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologicznopedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. z 2013 r. Nr 0, poz. 532) 5. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 18 sierpnia 2015 r. w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii (Dz. U. z 2015 r. poz. 1249). Ponadto podstawę prawną do planowania i prowadzenia działań profilaktycznych stanowią: ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii, ustawa antynikotynowa, ustawa o ochronie zdrowia psychicznego, ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich, Konwencja Praw Dziecka. Zgodnie z rozporządzeniem MEN w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół, działalność edukacyjna szkoły jest określona przez: 1) szkolny zestaw programów nauczania, który uwzględniając wymiar wychowawczy, obejmuje całą działalność szkoły z punktu widzenia dydaktycznego 3
2) program wychowawczy szkoły, obejmujący wszystkie treści i działania o charakterze wychowawczym 3) program profilaktyki dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb danego środowiska, obejmujący wszystkie treści i działania o charakterze profilaktycznym. Szkoła oraz poszczególni nauczyciele podejmują działania mające na celu zindywidualizowane wspomaganie rozwoju każdego ucznia, stosownie do jego potrzeb i możliwości. II. Definicja profilaktyki oraz Szkolnego Programu Profilaktyki Profilaktyka to proces wspomagania człowieka w radzeniu sobie z trudnościami zagrażającymi prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu, a także ograniczenie i likwidowanie czynników niekorzystnych dla życia i zdrowia jednostki (Z. B. Gaś 2000) Profilaktyka jest chronieniem człowieka w rozwoju przed zagrożeniami, jest również reagowaniem na te zagrożenia. W tym zakresie można wyróżnić dwie grupy działań: 1) ograniczanie lub eliminowanie czynników ryzyka poprzez tworzenie warunków umożliwiających zahamowanie rozwoju trudności i powrót do optymalnego poziomu funkcjonowania 2) wzmacnianie czynników chroniących poprzez wspomaganie prawidłowego rozwoju fizycznego i psychospołecznego oraz zwiększenie odporności na pojawiające się zagrożenia. Program szkolnej profilaktyki to ogół działań chroniących młodzież przed zakłóceniami w rozwoju i działań interwencyjnych w sytuacji pojawiających się zagrożeń. Obejmuje działania podejmowane w czasie realizacji programów nauczania, programu wychowawczego, gdy realizowane są zadania ogólne szkoły, a także działania specyficzne dla profilaktyki: 4
1) podczas zajęć lekcyjnych, kiedy treści profilaktyczne włączone są do realizowanych programów na różnych przedmiotach 2) podczas lekcji, wycieczek, imprez szkolnych 3) w trakcie zajęć pozalekcyjnych i zajęć wyrównawczych (zgodnie z aktualnym harmonogramem zajęć na dany rok szkolny) 4) na zajęciach warsztatowych prowadzonych przez pedagoga i psychologa 5) podczas oddziaływań interwencyjnych i mediacyjnych podejmowanych na skutek niekorzystnych wydarzeń lub zjawisk zaistniałych w szkole lub środowisku. III. Zadania Szkolnego Programu Profilaktyki Zadania Szkolnego Programu Profilaktyki koncentrują się na: 1) wzmacnianiu czynników chroniących zapobiegających lub osłabiających możliwość wystąpienia zachowań problemowych, do których można zaliczyć między innymi: silną więź z rodzicami, zainteresowanie nauką, pozytywne nastawienie do szkoły i nauczycieli, rozwijanie swoich możliwości i zainteresowań, funkcjonowanie w konstruktywnej grupie rówieśniczej, dostosowanie do ogólnie przyjętych wartości. 2) osłabianiu lub eliminowaniu czynników ryzyka sprzyjających wystąpieniu zachowań problemowych, do których można zaliczyć między innymi: problemy występujące w rodzinie, destruktywną grupę rówieśniczą, problemy materialne, ograniczenia i problemy samego dziecka powstałe na skutek różnorodnych przyczyn. Uwzględniając zadania, stosuje się różne strategie oddziaływań profilaktycznych: 1) informacyjne ich celem jest dostarczenie adekwatnych informacji na temat skutków zachowań ryzykownych, umożliwienie dokonywania racjonalnego wyboru i zmiany zachowań 5
2) edukacyjne ich celem jest rozwijanie kompetencji społecznych, które pozwolą poradzić sobie w sytuacjach trudnych 3) alternatywne polegają na tworzeniu różnych możliwości podejmowania przez młodzież działań służących zaspokojeniu ważnych dla danego etapu rozwojowego potrzeb przynoszących satysfakcję i zadowolenie 4) interwencyjne koncentrują się na zapewnieniu młodzieży doświadczającej trudności takich form wsparcia i pomocy, które zapobiegają powstawaniu i rozwijaniu się zaburzeń. IV. Osoby odpowiedzialne i zasady współpracy Wychowawcy klas integrują zespół klasowy, dbają o poczucie bezpieczeństwa i akceptacji w klasie, realizują zadania zawarte w Szkolnym Programie Profilaktyki we współpracy z rodzicami, nauczycielami, pedagogiem i psychologiem, koordynują pracę nauczycieli organizujących pomoc psychologiczno-pedagogiczną dla uczniów. Pedagog, psycholog rozpoznają indywidualne potrzeby uczniów, analizują przyczyny niepowodzeń szkolnych i zaburzonych lub niepożądanych zachowań, określają formy i sposoby udzielania uczniom pomocy psychologicznopedagogicznej, wspierają nauczycieli w realizowaniu i organizowaniu pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla uczniów potrzebujących, prowadzą działania profilaktyczne wynikające ze Szkolnego Programu Profilaktyki, współpracują z rodzicami, wychowawcami i nauczycielami. Nauczyciele współpracują z wychowawcami klas, pedagogiem i psychologiem przy realizowaniu zadań zawartych w Szkolnym Programie Profilaktyki, doskonalą swoje umiejętności w zakresie działań profilaktycznych, organizują pomoc psychologiczno-pedagogiczną dla uczniów potrzebujących. 6
Rodzice współpracują z wychowawcami, nauczycielami, pedagogiem i psychologiem przy realizowaniu zadań profilaktycznych. V. Zasoby szkoły w dziedzinie profilaktyki Kadra pedagogiczna nauczyciele z wykształceniem wyższym i przygotowaniem pedagogicznym, wielu z nich podnosi swoje kwalifikacje podczas kursów i studiów podyplomowych. Nauczyciele tworzą zespoły samokształceniowe. Szkoła zatrudnia pedagoga i psychologa. Zajęcia pozalekcyjne, kółka zainteresowań, zajęcia wyrównawcze - według aktualnego harmonogramu zajęć na dany rok szkolny. Baza szkoły dobrze wyposażone sale lekcyjne i gimnastyczne, sala komputerowa, biblioteka z centrum multimedialnym, bufet szkolny, boisko szkolne i ogród, gabinet pedagoga i psychologa, gabinet pielęgniarki i stomatologiczny, gabinet dyrektora i wicedyrektora szkoły. VI. Instytucje wspierające i współpracujące ze szkołą W realizacji zadań i treści z zakresu profilaktyki szkołę wspierają następujące instytucje: - Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna nr 4 - Policja Referat ds. nieletnich - Ośrodek Kuratorski - Terenowy Komitet Ochrony Praw Dziecka - Straż Miejska - Centrum Doradztwa Zawodowego dla Młodzieży 7
VII. Obszary oddziaływań profilaktycznych Za najważniejsze obszary wymagające oddziaływań profilaktycznych uznano: 1) obszar funkcjonowania społecznego i osobistego 2) obszar niepowodzeń szkolnych 3) obszar zachowań prozdrowotnych OBSZAR FUNKCJONOWANIA SPOŁECZNEGO I OSOBISTEGO Cel: Wspomaganie wszechstronnego rozwoju osobistego i społecznego ucznia ZADANIA SPOSOBY REALIZACJI OSOBY ODPOWIEDZIALNE Wspieranie ucznia w poznawaniu siebie i budowaniu adekwatnej samooceny. Wdrażanie do poszanowania norm i zasad społecznych. Wspomaganie w budowaniu właściwych relacji z innymi. Ćwiczenie umiejętności radzenia sobie ze stresem i różnymi negatywnymi emocjami. pogadanki, zajęcia warsztatowe na lekcjach spotkania z pedagogiem i psychologiem zapoznanie uczniów ze Statutem, Regulaminem Ucznia i innymi regulaminami pogadanki dotyczące zasad i przepisów BHP zajęcia tematyczne na lekcjach warsztaty i zajęcia integracyjne na obozie integracyjnym organizacja imprez szkolnych, klasowych, wycieczek zajęcia tematyczne na lekcjach oddziaływania interwencyjne w sytuacjach konfliktowych zajęcia warsztatowe z pedagogiem spotkania indywidualne z pedagogiem, psychologiem zajęcia tematyczne na lekcjach biologii rozładowanie napięcia, emocji poprzez wysiłek na zajęciach wychowania fizycznego pogadanki na lekcjach biologii wychowania fizycznego 8
Zapobieganie uzależnieniom od substancji psychoaktywnych i innych substancji szkodliwych. biologii biologii Kształtowanie postaw chroniących przed uzależnieniem oraz niewłaściwym korzystaniem z multimediów. technologii informacyjnej i innych przedmiotach pogadanki na lekcjach posiadanie i uaktualnianie certyfikatu Szkoła bezpiecznego Internetu OBSZAR NIEPOWODZEŃ SZKOLNYCH Cel: Wspieranie uczniów z trudnościami w uczeniu się oraz uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi ZADANIA SPOSOBY REALIZACJI OSOBY ODPOWIEDZIALNE Rozpoznawanie przyczyn niepowodzeń szkolnych. Mobilizowanie do podjęcia aktywności i prób przezwyciężania trudności. Praca nad podwyższaniem frekwencji szkolnej Organizowanie różnych form pomocy psychologiczno pedagogicznej. bieżąca analiza wyników nauczania diagnozowanie środowiska rodzinnego i rówieśniczego zapoznawanie się z dodatkową dokumentacją uczniów (opinie, orzeczenia, zaświadczenia lekarskie) ustalanie zasad współpracy ucznia z wychowawcą i innymi nauczycielami, spotkania indywidualne z pedagogiem lub psychologiem szkolnym obserwacja absencji uczniów, rozpoznawanie przyczyn uświadamianie konsekwencji godzin nieusprawiedliwionych konkurs na najwyższą frekwencję, nagroda od Rady Rodziców rozpoznawanie i dostosowanie indywidualnych potrzeb uczniów do wymagań edukacyjnych realizowanie zaleceń zawartych w opiniach i orzeczeniach Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej 9
Pomoc w organizowaniu czasu wolnego. ZADANIA organizowanie zajęć wyrównawczych adekwatnych do aktualnych potrzeb uczniów zapoznawanie uczniów z ofertą pomocy udzielanej przez inne instytucje współpraca z rodzicami zapewnienie oferty zajęć pozalekcyjnych wspólne wycieczki do kina, teatru, opery udział w różnych zajęciach organizowanych przez wyższe uczelnie organizowanie akcji charytatywnych, udział uczniów w pracy Samorządu Uczniowskiego i Wolontariatu OBSZAR ZACHOWAŃ PROZDROWOTNYCH Cel: Wspieranie uczniów w dążeniu do zdrowego stylu życia SPOSOBY REALIZACJI opiekun Samorządu Uczniowskiego opiekun Wolontariatu OSOBY ODPOWIEDZIALNE Kształtowanie właściwych nawyków związanych z higieną. Rozwijanie świadomości dotyczącej zagrożeń i chorób, zwłaszcza cywilizacyjnych. Uświadomienie odpowiedzialności wynikającej z dojrzałego partnerstwa i rodzicielstwa. Kształcenie empatycznego podejścia i współodpowiedzialności biologii, lekcjach oraz wychowania fizycznego biologii, lekcjach wychowania fizycznego i lekcjach organizowanie wystaw związanych z tematyką chorób nowotworowych oraz AIDS biologii, religii spotkania z pedagogiem i psychologiem biologii, religii, przysposobienia obronnego zajęcia z ratownictwa medycznego udzielanie pierwszej pomocy realizowane na biologii wychowania fizycznego biologii wychowania fizycznego biologii katecheci biologii 10
za czyjeś zdrowie i życie. Promowanie zdrowego stylu życia. lekcjach przysposobienia obronnego udział w kampanii pt. Drugie życie dotyczącej transplantacji narządów udział w akcjach krwiodawstwa pt. Krewniacy z naszej szkoły biologii związanych ze zdrowym odżywianiem uświadamianie dotyczące skutków anoreksji i bulimii podejmowanie tematyki dotyczącej pozytywnego i negatywnego znaczenia GMO w życiu człowieka podkreślanie znaczenia ruchu oraz korygowanie wad postawy podczas lekcji wychowania fizycznego przysposobienia obronnego katecheci opiekun Wolontariatu biologii wychowania fizycznego 11