Załącznik nr 2 do Uchwały RP nr 03/2013/2014 z dnia 29 08.2013 r. PROGRAM WYCHOWAWCZY ZESPOŁU SZKOLNO PRZEDSZKOLNEGO W MIĘDZYRZECZU opracowany na podstawie ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późniejszymi zmianami) Tekst jednolity Uchwała nr 03/2013/2014 z dnia 29.08.2013 r. 1
PROGRAM WYCHOWAWCZY ZESPOŁU SZKOLNO-PRZEDSZKOLNEGO W MIĘDZYRZECZU SPIS TREŚCI: I Podstawa prawna Szkolnego Programu Wychowawczego. II Misja i wizja szkoły. III Założenia programu. IV Nadrzędny cel wychowania, priorytety. V Cele szczegółowe, zadania i formy realizacji. VI Powinności wychowawców klasowych. VII Model wychowanka. VIII Realizacja programu. IX Obszary działań wychowawczych. X Ewaluacja. I PODSTAWA PRAWNA SZKOLNEGO PROGRAMU WYCHOWAWCZEGO Podstawę prawną Szkolnego Programu Wychowawczego Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Międzyrzeczu stanowią następujące dokumenty: 1. Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej: Rodzice mają prawo do wychowywania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami. Wychowywanie to powinno uwzględnić stopień dojrzałości dziecka,, a także wolność jego sumienia i wyznania oraz jego przekonania. 2. Ustawa o systemie oświaty z 7 09.1991 z późniejszymi zmianami. Ustęp 1,2,3 Art.1 System oświaty zapewnia w szczególności: realizację prawa każdego obywatela Rzeczpospolitej Polskiej do kształcenia się oraz prawa dzieci i młodzieży do wychowywania i opieki, odpowiedniego do wieku i osiągniętego rozwoju, wspomaganie przez Szkołę wychowawczej roli rodziny, dostosowanie treści, metod i organizacji nauczania do możliwości psychofizycznych specjalnych form pracy dydaktycznej. Art.4 wprowadzony w ramach nowelizacji Ustawy Nauczyciel w swoich działaniach dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych ma obowiązek kierowania się dobrem uczniów, troską o ich zdrowie, postawę moralną i obywatelską z poszanowaniem godności osobistej ucznia. 3. Podstawa programowa kształcenia ogólnego. Zadania wychowawcy. Nauczyciel w swojej pracy wychowawczej, wspierając w tym zakresie obowiązki rodziców, winien zmierzać do tego, aby uczniowie w szczególności: 1. Znajdowali w szkole środowisko wszechstronnego rozwoju osobowego (w wymiarze intelektualnym, psychicznym, społecznym, zdrowotnym, estetycznym, moralnym i duchowym). 2
2. Rozwijali w sobie dociekliwość poznawczą, ukierunkowaną na poszukiwanie prawdy dobra i piękna w świecie. 3. Mieli świadomość życiowej użyteczności zarówno poszczególnych przedmiotów szkolnych, jaki całej edukacji na danym etapie. 4. Stawali się coraz bardziej samodzielni w dążeniu do dobra w jego wymiarze indywidualnym i społecznym, godząc umiejętnie dążenie do dobra własnego z dobrem innych, odpowiedzialność za siebie i odpowiedzialność za innych, wolność własną z wolnością innych. 5. Poszukiwali, odkrywali i dążyli na drodze rzetelnej pracy do osiągnięcia wielkich celów życiowych ważnych dla odnalezienia własnego miejsca w świecie. 6. Uczyli się szacunku dla dobra wspólnego jako postawy życia społecznego oraz przygotowywali się do życia w rodzinie, w społeczności lokalnej i w państwie w duchu przekazu dziedzictwa kulturowego i kształtowania postaw patriotycznych. 7. Przygotowywali się do rozpoznawania wartości moralnych, dokonywania wyborów i hierarchizacji wartości oraz mieli możliwość doskonalenia się. 8. Kształtowali w sobie postawę dialogu, umiejętności słuchania innych i rozumienia ich poglądów, umieli współdziałać i współtworzyć w szkole wspólnotę nauczycieli i uczniów. II MISJA I WIZJA SZKOŁY: MISJA naszej szkoły Jesteśmy szkołą, w której: kształtuje się obywatela, człowieka dobrze wychowanego, uczeń zdobędzie wiedzę i umiejętności do dalszego kształcenia, będzie umiał sprostać wymaganiom, uczeń ma możliwości znaleźć potrzebne informacje, nawet z pomocą komputera, uczeń może demokratycznie rozwiązywać problemy, uczeń rozbudzi swoją wrażliwość na dobro, tolerancję i piękno otaczającego świata, uczeń uwierzy we własne możliwości i ma możliwość wyrazić własne poglądy, kształtuje się człowieka odpowiedzialnego za swoje postępowanie, szanuje się prawa każdego człowieka, wykorzystuje się zdolności i zainteresowania uczniów do pełnego rozwoju, uczeń w życzliwej atmosferze rozwinie własną osobowość, zapewnia się równość szans i sprawiedliwość społeczną, uczeń ma szanse nauczyć się innego języka. WIZJA naszej szkoły Absolwent szkoły podstawowej umie: poprawnie posługiwać się językiem polskim a także językiem obcym w zakresie podstawowym, uczyć się samodzielnie, organizować i oceniać swoją pracę, korzystać z różnych źródeł informacji, prezentować swoje zdanie i umieć szanować poglądy innych, efektywnie pracować w zespole, wykorzystać w praktyce zdobytą wiedzę, cechować się kulturą osobistą, odznaczać się wrażliwością na piękno otaczającego świata, posiadać wiedzę i umiejętności niezbędne do dalszej nauki. 3
III ZAŁOŻENIA PROGRAMU Szkolny Program Wychowawczy pozwala wykształcić u uczniów trwały system wartości, będący podstawą harmonijnego rozwoju ich osobowości i ułatwia im sprawne funkcjonowanie w zmieniającej się rzeczywistości. Jest dokumentem scalającym oddziaływania wychowawcze szkoły i środowiska uczniów. Stanowi wytyczne do pracy wychowawczej skierowane do Dyrekcji Szkoły, Pedagoga Szkolnego, wychowawców klas, nauczycieli przedmiotów, Samorządu Uczniowskiego, pracowników administracyjnych szkoły, oraz organizacji i instytucji wspomagających pracę szkoły, przy współudziale rodziców i z uwzględnieniem ich oczekiwań dydaktyczno wychowawczych. Realizacja założeń programowych wpłynie na spójność i wielokierunkowość oddziaływań wychowawczych skierowanych do uczniów szkoły. IV NADRZĘDNY CEL WYCHOWANIA: 1. Wszechstronny rozwój ucznia we wszystkich sferach jego osobowości ( w wymiarze intelektualnym, psychicznym, zdrowotnym, estetycznym, moralnym, duchowym). 2. Budzenie świadomości przynależności do grupy i pełnienie w niej określonej roli: rodzina, szkoła, miasto i region, Polska, Europa, Świat. 3. Zapewnienie uczniom możliwości zdobycia wiedzy i umiejętności niezbędnych do uzyskania świadectwa szkoły podstawowej. Priorytety: wychowanie młodego człowieka zgodnie z przyjętym systemem wartości w duchu miłości, mądrości, szacunku dla innych, przygotowanie do życia w ustawicznie zmieniającym się świecie w aspekcie respektowania i poszanowania praw człowieka / ucznia, indywidualne podchodzenie do potrzeb uczniów, odkrywanie ich uzdolnień i zainteresowań, rozbudzanie pasji, umiejętne ich rozwijanie, pobudzanie do zdobywania wiedzy i wysiłku intelektualnego, ukierunkowanie działań szkoły na wyrównywanie szans edukacyjnych uczniów o specjalnych potrzebach (uczeń zdolny, uczeń mający trudności w uczeniu się), wsparcie rozwoju dziecka młodszego, w tym obniżenie wieku szkolnego, zapewnienie poziomu bezpieczeństwa uczniów poprzez ograniczenie agresji, aktów wandalizmu, przeciwdziałanie uzależnieniom oraz przestępczości; konsekwentne reagowanie na wszelkie ich objawy, promowanie współpracy między szkołą a jej partnerami: organizacjami uczniowskimi, rodzicami oraz samorządem terytorialnym, dążenie do tego, aby relacje pomiędzy uczniami a nauczycielami, pomiędzy rodzicami, a szkołą, szkołą, a środowiskiem lokalnym były partnerskie i demokratyczne. V CELE, ZADANIA I FORMY REALIZACJI 1. Wszechstronny rozwój ucznia we wszystkich sferach jego osobowości (w wymiarze intelektualnym, psychicznym, zdrowotnym, estetycznym, moralnym, duchowym). CELE SZCZEGÓŁOWE: przygotowanie uczniów do wyzwań współczesnego świata poprzez aktywność intelektualną, edukację multimedialną, naukę języków obcych i zachowań prospołecznych, umożliwienie rozwoju własnych uzdolnień i zainteresowań, 4
dostrzeganie w każdym uczniu ukrytych możliwości oraz zdolności i rozwijanie ich, aby uczeń był kreatywny i miał świadomość większej wartości swoich działań twórczych i oddziaływań wychowawczych. ZADANIA: rozwijanie u uczniów dociekliwości poznawczej ukierunkowanej na poszukiwanie prawdy, dobra i piękna w świecie, kształtowanie postawy dialogu, umiejętności słuchania innych i rozumienia ich poglądów, opieka wychowawcza nad psychofizycznym rozwojem dziecka, stwarzanie warunków do rozwoju dziecka zdolnego, wyrównywanie szans edukacyjnych, wzmocnienie działań wychowawczych poprzez systematyczną współpracę z pedagogiem i poradnią PPP, pomoc w odkrywaniu własnych możliwości predyspozycji, talentów i ich twórczym wykorzystaniu, kształtowanie umiejętności korzystania ze źródeł informacji. FORMY REALIZACJI: organizowanie konkursów przedmiotowych i artystycznych, indywidualna praca z uczniem zdolnym, indywidualna praca z uczniem ze specyficznymi potrzebami edukacyjnymi, organizowanie różnorodnych wydarzeń (spotkań, uroczystości, inscenizacji, wycieczek) wyzwalających przeżycia związane z obchodzeniem świąt państwowych oraz ważnych dla kraju rocznic, prezentacja osiągnięć uczniów (wystawy prac dzieci), współpraca z pedagogiem, PPP, rodzicami, zajęcia korekcyjno- kompensacyjne, wyrównawcze, logopedyczne, rewalidacyjne, terapeutyczne koła zainteresowań. 2. Budzenie świadomości przynależności do grupy i pełnienie w niej określonej roli: rodzina, szkoła, miasto i region, Polska, Europa, Świat. CELE SZCZEGÓŁOWE: kształtowanie postaw moralnych, obywatelskich i patriotycznych w oparciu o normy etyczne i przyjęty system wartości, kultywowanie tradycji europejskich, narodowych, religijnych, rodzinnych, przygotowanie do właściwego pełnienia ról społecznych, kształtowanie odpowiednich postaw moralnych i tolerancji wobec zachowań innych ludzi, tworzenie życzliwej, serdecznej i rodzinnej atmosfery w szkole wzajemnego szacunku, tolerancji, pozytywnej samooceny uczniów, nauczycieli i pracowników szkoły, kształtowanie osobowości uczniów poprzez wskazywanie właściwych postaw wobec siebie i innych ludzi oraz umiejętności analizowania różnorodnych zachowań, przygotowanie uczniów do życia w świecie poprzez ukazywanie różnych aspektów życia społecznego wraz z jego zagrożeniami, integrowanie zespołów klasowych poprzez samorządność, włączenie całej społeczności szkolnej do współdecydowania o sprawach szkoły, kształtowanie właściwych postaw rodziców wobec dzieci, zadbanie o poprawę sytuacji materialnej uczniów z rodzin patologicznych niewydolnych wychowawczo i zaniedbanych. 5
ZADANIA: przygotowanie wychowanków do rozumienia zasad partnerstwa między uczniami, nauczycielami, rodzicami i społeczności lokalną, zintegrowanie ze środowiskiem lokalnym, stwarzanie warunków do integralnego traktowania siebie świata i innych ludzi, wdrażanie do rozumienia pojęć: tolerancja, prawo, obowiązek, godność i duma narodowa, uczenie pozytywnego nastawienia wobec niepełnosprawnych, pomoc w określaniu i nazywaniu uczuć, stanów psychicznych i radzeniu sobie ze stresem, wdrażanie postaw asertywnych (używki, alkohol, narkotyki, dopalacze i inne środki odurzające), kształtowanie właściwych postaw wobec współczesnych zagrożeń świata (choroby i epidemie, zagrożenia płynące z Internetu), zapoznanie uczniów z historią regionu, najważniejszymi wydarzeniami i postaciami dziejów Polski, Europy i świata, kształtowanie postaw patriotycznych, kształtowanie umiejętności oceny własnych zachowań, rozróżnienia dobra od zła oraz wykazania się odwagą cywilną i gotowości do ponoszenia konsekwencji popełnionych błędów. FORMY REALIZACJI: działalność Samorządu Uczniowskiego i samorządów klasowych, zajęcia w ramach Wychowania do życia w rodzinie, zajęcia otwarte prowadzone przez nauczycieli, zajęcia prowadzone specjalistów (pielęgniarka, policjant, psycholog, pedagog, terapeuta itp.), zebrania z rodzicami, konsultacje indywidualne, organizacja pomocy koleżeńskiej, wycieczki klasowe, udział w imprezach okolicznościowych i apelach szkolnych, udział w akcjach humanitarnych, udział w akcjach społecznych, i projektach edukacyjnych, organizacja i udział w imprezach sportowych. CELE SZCZEGÓŁOWE: 3. Zapewnienie uczniom możliwości zdobycia wiedzy i umiejętności niezbędnych do uzyskania świadectwa szkoły podstawowej poprzez: kształtowanie umiejętności przyswajania wiedzy, uświadamianie uczniom znaczenia zdobywania wiedzy i wysiłku intelektualnego, pogłębianie i poszerzanie wiadomości uczniów poprzez poznane technik uczenia się, rozwijanie zainteresowań i uzdolnień uczniów, zainspirowanie odpowiednich procesów reedukacji, czyli oduczania się negatywnych i antyspołecznych zachowań. ZADANIA: tworzenie zdrowego i bezpiecznego środowiska szkolnego, uświadomienie uczniom życiowej użyteczności poszczególnych przedmiotów i całej edukacji na danym etapie, stwarzanie możliwości eksponowania swojej wiedzy, zdolności, umiejętności i zainteresowań, stosowanie technologii informacyjnej na zajęciach szkolnych i w pracy pozalekcyjnej, kształtowanie postaw ekologicznych i prozdrowotnych i patriotycznych, 6
realizowanie zadań z zakresu wychowania komunikacyjnego, stwarzanie sytuacji wychowawczych umożliwiających stosowanie postaw asertywnych, wdrażanie zasad savoir vivre, umożliwienie uczniom nauki języków obcych, doprowadzenie do uzyskania przez uczniów takich kompetencji, które jako absolwentowi będą niezbędne do osiągania sukcesu w gimnazjum. FORMY REALIZACJI: konkursy przedmiotowe, artystyczne i olimpiady, indywidualizacja pracy szkolnej i domowej, zajęcia pozalekcyjne, pozaszkolne, zespoły korekcyjno kompensacyjne, zespoły wyrównawcze, zajęcia multimedialne w klasach I VI, zajęcia pozalekcyjne w ramach kół zainteresowań, udział w projektach ogólnopolskich, społecznych i edukacyjnych, korzystanie z Internetu, akcje ekologiczne, konkursy, zawody sportowe, programy profilaktyczne, karta rowerowa, imprezy klasowe, szkolne i środowiskowe. VI POWINNOŚCI WYCHOWAWCÓW KLASOWYCH Zadaniem wychowawcy jest: realizowanie funkcji wychowawczej w oparciu o aktualne przepisy prawne, organizowanie klasy jako grupy społecznej, nauka samorządności, umiejętności podejmowania decyzji i odpowiedzialności, wpływanie własną osobowością na prawidłową ocenę postaw moralnych, kształtowanie pożądanych cech charakteru, otaczanie indywidualną opieką każdego wychowanka, znajomość jego sukcesów i porażek oraz umiejętne stosowanie nagród i kar, wdrażanie uczniów do samooceny i samokontroli, integrowanie zespołu klasowego, szanowanie godności osobistej każdego ucznia, potrzeby wyrażania własnych poglądów i uczuć, podejmowanie działań umożliwiających rozwiązywanie konfliktów w zespole uczniów, bycie mediatorem między uczniami, rodzicami i nauczycielami, współdziałanie z nauczycielami uczącymi w jego oddziale, planowanie i organizowanie wspólnie z uczniami i ich rodzicami różnych form życia zespołowego, ustalanie treści i formy zajęć tematycznych na godzinach do dyspozycji wychowawcy; kształtowanie postaw społecznych, patriotycznych, troska o zdrowie psychiczne i fizyczne uczniów, współpraca z rodzicami w zakresie kierunku rozwoju osobowości dziecka (spotkania indywidualne, rozmowy telefoniczne, wizyty w domach, zawiadomienia listowne) - poznanie i ustalenie potrzeb opiekuńczo wychowawczych dzieci, informowanie o postępach w nauce i zachowaniu, okazywanie rodzicom pomocy w ich działaniach wychowawczych wobec dzieci i otrzymywanie od nich pomocy w swoich działaniach, włączanie ich w sprawy życia klasy i szkoły, 7
współpraca z nauczycielami innych przedmiotów, pedagogiem, psychologiem i logopedą szkolnym i innymi specjalistami świadczącymi kwalifikowaną pomoc w rozpoznawaniu potrzeb i trudności, a także szczególnych uzdolnień uczniów, budowanie swego autorytetu doskonalenie umiejętności wychowawczych, prowadzenie dokumentacji. VII MODEL WYCHOWANKA szanuje wartości i godność ludzką, aktywnie działa na rzecz klasy, szkoły, jest uczciwy, szczery, prawdomówny, sprawiedliwy, okazuje szacunek do języka, kultury historii i tradycji narodowej, jest wrażliwy na piękno przyrody ojczystej, szanuje ogólnoludzkie normy i wartości religijne, dąży do doskonalenia własnej osoby, kieruje się własnym sumieniem, pomaga potrzebującym, potrafi współżyć w rodzinie i w społeczności, wykazuje inicjatywę, jest rzetelny i odpowiedzialny, dba o zdrowy styl życia, uczy się pilnie, dąży do zdobycia wykształcenia, VIII REALIZACJA PROGRAMU Każde z zadań musi być realizowane stale, poprzez wiele różnych form działalności, we wzajemnie się przenikających obszarach działalności szkoły. Realizacja programu wychowawczego prowadzona będzie w trakcie wszystkich zajęć organizowanych przez szkołę, a w szczególność podczas: w ramach zajęć do dyspozycji wychowawcy klasowego, w ramach zajęć edukacyjnych, w ramach spotkań z rodzicami, w ramach wychowania sytuacyjnego, w ramach indywidualnych kontaktów ucznia i nauczyciela, w ramach imprez i uroczystości szkolnych, środowiskowych, podczas wycieczek przedmiotowych i turystycznych organizowanych przez szkołę, w ramach współpracy z PPP, w ramach zajęć pozalekcyjnych, w ramach pracy drużyny harcerskiej i zuchowej, IX OBSZARY DZIAŁANIA 1. ORGANIZACJA ŻYCIA SZKOŁY opracowanie statutu i programu szkoły, podział na klasy i plan lekcji, wybór Rady Rodziców, rozpoznanie szczególnych potrzeb uczniów, zapewnienie opieki i wsparcia, 2. UCZEŃ JAKO JEDNOSTKA 8
Rozwój zdrowotny świadomość rozwoju biologicznego organizmu, dbałość o zdrowie fizyczne i psychiczne, znajomość i stosowanie zasad higieny osobistej, odporność na stres, znajomość i przestrzeganie zasad bezpieczeństwa, umiejętność udzielania pierwszej pomocy Rozwój intelektualny wprowadzenie w świat wiedzy naukowej, umiejętność praktycznego wykorzystania zdobytej wiedzy, umiłowanie prawdy i dążenie do jej poznania, umiejętność poszukiwania informacji i jej wykorzystania, krytyczny stosunek do dostarczanych informacji, rozwój zainteresowań, Rozwój psychiczny, moralny i duchowy dążenie do stawiania sobie zasadniczych pytań, umiejętność dokonywania właściwych wyborów moralnych, poczucie godności osobistej, szacunek do siebie i innych, dążenie do poznania samego siebie, swoich uzdolnień i braków, umiejętność samooceny, wrażliwość ucznia, poczucie humoru i pogody ducha, umiejętność uwalniania sądów i ocen spod wpływu uczuć i emocji, znajomość i przestrzeganie ogólnie przyjętych norm etycznych i zasad współżycia społecznego, aktywność, odwaga cywilna, odpowiedzialność, komunikatywność, wysoka kultura osobista, otwartość i szczerość w kontaktach innymi, pracowitość, rzetelność, wytrwałość, poszanowanie własności prywatnej i mienia wspólnego. Rozwój etyczny wrażliwość estetyczna, twórcza postawa, umiejętność wyrażania uczuć i emocji za pomocą środków artystycznych, dbałość o swój wygląd i ubiór, dbałość o porządek w miejscu pracy i wypoczynku, dbałość o estetyczny wygląd swojego najbliższego otoczenia, praktyczne umiejętności tworzenia sztuki. 3. SZKOŁA JAKO SPOŁECZNOSĆ UCZNIOWSKA Praworządność 9
znajomość i przestrzeganie statutu szkoły, regulaminów, znajomość systemu oceniania, umiejętność świadomego podporządkowania się ustaleniom większości, znajomość i praktyczne stosownie zasad demokracji. Samorządność organizacja i działalność samorządu szkolnego i klasowego, aktywne uczestnictwo każdego ucznia w pracach samorządu, współpraca samorządu szkolnego z dyrekcją szkoły, radą pedagogiczną, radą rodziców, modyfikacja programu samorządu. Obyczaje klimat, wzorce zachowań, styl bycia stworzenie przyjaznej atmosfery pracy, kształtowanie postaw wzajemnego szacunku, życzliwości i otwartości, stworzenie poczucia wspólnoty uczniów, rodziców i nauczycieli, sformułowanie i przestrzeganie zasad dyscypliny, wywoływanie poczucia współodpowiedzialności za efekty pracy szkoły. 4. SZKOŁA JAKO WSPÓLNOTA MŁODZIEŻY I DOROSŁYCH Osobowość, autorytet, postawy nauczycieli osobisty przykład jako postawa wychowania Współpraca z rodzicami udział rodziców w tworzeniu dokumentów programowych szkoły, wspólna organizacja imprez szkolnych, udział rodziców w wycieczkach i imprezach turystycznych, zaangażowanie uczniów i rodziców w promocję szkoły, pomoc finansowa rodziców. 5. SZKOŁA JAKO SPOŁECZNOSC WSI, GMINY, POWIATU, REGIONU, EUROPY, ŚWIATA Rozwijanie zainteresowania sprawami aktualnymi współudział szkoły w życiu wsi, gminy, powiatu, regionu, współpraca z samorządem lokalnym, otwarcie na problemy ekologiczne, zainteresowanie instytucji z najbliższego otoczenia sprawami szkoły. Kształtowanie poczucia tożsamości udział w kulturze regionu, udział w obchodach świąt narodowych, znajomość i szacunek do barw, hymnu i symboli narodowych. Kształtowanie postaw otwarcia i dialogu 10
Zapoznanie z kulturą i zwyczajami innych regionów, państw, nawiązanie kontaktów ze szkołami w państwach Wspólnoty Europejskiej. 6. SZKOŁA JAKO MIEJCSCE ZAPEWNIAJĄCE BEZPIECZNE WARUNKI NAUKI, WYCHOWANIA I OPIEKI 1. Podniesienie poziomu bezpieczeństwa i poszanowania mienia: zainstalowanie monitoringu wizyjnego, ustalenie zasad wykorzystania zapisów monitoringu wizyjnego, przeprowadzenie lekcji wychowawczych poświęconych bezpiecznemu zachowaniu w szkole, na boisku i terenie wokół szkoły oraz na terenie miejscowości. X EWALUACJA PROGRAMU Program wychowawczy poddawany jest ustawicznej ewaluacji i weryfikowany według potrzeb ma charakter otwarty. Ewaluacja programu dokonywana jest jeden raz w roku ( na zakończenie roku szkolnego). FORMY EWALUACJI: obserwacja (wychowawcy klas) ankiety dla uczniów ankiety dla rodziców wywiad (Dyrektor Szkoły, Rada Rodziców) rozmowy z uczniami rozmowy z rodzicami analiza dokumentów obserwacja i ocena zachowań 11