E-commerce dr Mirosław Moroz Plan wystąpienia 1. Pojęcie handlu elektronicznego (e-commerce) 2. Handel elektroniczny klasyfikacja form 3. Sklep internetowy jako narzędzie sprzedaŝy via internet 4. Logistyka sprzedaŝy on-line 5. Handel elektroniczny w Polsce 6. Przykład: ezabawki.pl 1
Pojęcie handlu elektronicznego Handel elektroniczny: Proces sprzedawania i kupowania produktów i usług, a więc zawierania transakcji handlowych z wykorzystaniem technologii teleinformatycznych. Synonimem tego terminu są takŝe: E-commerce Elektroniczna sprzedaŝ E-sprzedaŜ E-handel Źródło: B. Gregor, M. Stawiszyński, e-commerce, Branta 2002, s. 79. Pojęcie handlu elektronicznego (2) Proces sprzedaŝy w przestrzeni tradycyjnej czy wirtualnej - składa się 3 faz, w ramach których przedsiębiorstwa wykonują określony zestaw czynności. P R O C E S S P R Z E D A ś Y Przed sprzedaŝą Działania marketingowe Działania handlowe SprzedaŜ Zamówienie Dokumenty sprzedaŝy Wydanie z magazynu Po sprzedaŝy Dostawa Serwis Doradztwo Źródło: A. Pietara, System obsługujący sprzedaŝ nie zastąpi CRM, Monitor Rachunkowości i Finansów,..., s. 67. 2
Handel elektroniczny klasyfikacja form Podstawowymi formami, które umoŝliwiają prowadzenie sprzedaŝy elektronicznej są: Aukcje Serwisy ogłoszeniowe Sklepy internetowe PasaŜe handlowe Elektroniczne rynki wymiany Wirtualne giełdy Źródło: B. Gregor, M. Stawiszyński, e-commerce, Branta 2002, s. 116. Aukcje internetowe Istota: Sposób zawarcia transakcji opierający się na licytacji kupowanych dóbr i usług. Licytacje prowadzą do zmiany ceny oferowanego produktu, a w przypadku wyrobu o niskiej cenie albo atrakcyjnego z innego powodu, do istotnej zmiany. Przedmiot transakcji: Praktycznie wszystko, nierozłącznie bowiem z tego typu formą związane są oferty kreowane przez osoby fizyczne. W szczególności na aukcjach dochodzi do wymiany egzemplarzy kolekcjonerskich. 3
Sklepy internetowe Dylematy do rozstrzygnięcia: 1. Wybór rozwiązania: Sklep internetowy z pudełka Sklep internetowy opracowany na zamówienie Sklep internetowy prowadzony w ramach pasaŝu handlowego 2. Dostawca internetu (obsługa systemów e-commerce): Podłączenie i obsługa we własnym zakresie (własny serwer WWW, administracja łącza, monitoring łącza i systemu) Hosting umieszczenie systemu na serwerze dostawcy internetu (ISP), który zarządza łączem, serwerem i administruje system e-commerce PasaŜe handlowe Istota: Zgrupowana w jednym ośrodku sieci oferta wielu sklepów. Oznacza to, iŝ z jednej strony pasaŝ oferuje wiele róŝnych produktów (szeroki zakres asortymentu), z drugiej zaś dzięki temu, Ŝe kaŝdy sklep koncentruje swoja ofertę na własnym przedmiocie działalności, moŝliwa jest sprzedaŝ wielu odmian czy wersji danego produktu (duŝa głębokość asortymentu). Spotykane są dwa rozwiązania w zakresie poszukiwania produktu: Grupowania poprzez sklepy, a dopiero w następnej kolejności poszukiwanie w ramach danego sklepu interesujących produktów. Grupowanie poprzez produkty, co dla internauty wygląda tak, jakby pasaŝ był jednym sklepem. 4
PasaŜe handlowe Zalety dla przedsiębiorstwa: Wysoka oglądalność oferty pasaŝe generują duŝy ruch Obsługa pasaŝu dba o kwestie techniczne, związane z utrzymaniem sklepu Niekiedy pasaŝ negocjuje lepsze warunki obsługi (np. logistycznej, płatności) dla funkcjonujących w jej ramach sklepów Wady dla przedsiębiorstw: Konieczność podporządkowania się standardom narzuconym przez pasaŝ (szczególnie w aspekcie technicznej integracji danych i oferty) NaleŜy ponieść określony poziom nakładów (opłaty stałe a prowizja od sprzedaŝy) Elektroniczne rynki wymiany Istota: Grupują w jednym miejscu sieci oferty strony popytowej i podaŝowej, umoŝliwiają zawarcie transakcji, jak równieŝ rozliczenia i płatności. Odmianą elektronicznego rynku wymiany jest wirtualna giełda. RóŜnica polega na tym, Ŝe nie ma tutaj rozgraniczenia na kupujących i sprzedających, w przeciwieństwie do rynków wymiany, gdzie generalnie kaŝda strona albo kupuje albo sprzedaje. Dwa rodzaje: Platformy horyzontalne Platformy wertykalne Źródło: B. Gregor, M. Stawiszyński, e-commerce, Branta 2002, s. 162. 5
Sklep internetowy jako narzędzie sprzedaŝy via internet Sklep internetowy jest podstawowym mechanizmem pozwalającym na przenoszenie własności produktów. W swojej istocie musi umoŝliwiać prezentację produktów, ich wybór przez potencjalnego klienta, jak równieŝ złoŝenia zamówienia. Oprócz tego profesjonalny sklep internetowy powinien obsługiwać, lub przynajmniej ułatwiać, proces sprzedaŝy w fazie zawierania transakcji oraz na etapie posprzedaŝnym. Dlatego teŝ witryna sklepu internetowego, jest jedynie częścią systemu e-commerce, czubkiem góry lodowej. Graficznie oddaje to rysunek na następnym slajdzie. Sklepy internetowe (9) Back-office Front-office Sposób funkcjonowania sklepu internetowego - przykład. Źródło: http://handel-pro.triger.com.pl/mx_3066.html 6
Sklep internetowy (3) Procedura budowy sklepu internetowego Krok 1 Zdefiniowanie asortymentu Krok 2 Sformułowanie planu działania Krok 3 Wybór lokalizacji i utrzymania sklepu Źródło: M. Shaw, et al., Handbook on Electronic Commerce, Springer 2000, s. 223 Krok 6 Eksploatacja i zarządzanie sklepem Krok 5 Promocja sklepu Krok 4 Utworzenie sklepu Logistyka sprzedaŝy on-line E-commerce, obok wirtualnych łańcuchów przepływu informacji, pieniądza elektronicznego i produktów cyfrowych, obejmuje teŝ kwestie fizycznego przepływu produktów materialnych. Logistyka, a więc zarządzanie zapasami, magazynowanie, transport, dostarczenie przesyłki, jest jedną z najwaŝniejszych przesłanek zajęcia dobrej pozycji konkurencyjnej przez wirtualnego sprzedawcę. Dodatkowo sprzedaŝ elektroniczna charakteryzuje się niekorzystnymi czynnikami, róŝnicującymi ją od tradycyjnej sprzedaŝy detalicznej: Tradycyjnie klient otrzymywał od razu towar za który płacił (nie było luki czasowej między momentem płatności a otrzymaniem dobra) Tradycyjnie klient brał na siebie obowiązek konfekcjonowania, pakowania i w duŝej mierze dostarczania produktów Sklepy internetowe B2C ponoszą wysokie koszty zaspakajania popytu klientów indywidualnych, a więc i rozproszonych odbiorców Źródło: A. Pluta, Fizyczna dystrybucja kluczem do sukcesu sprzedaŝy internetowej, W: Logistyka on-line, PWE, Warszawa 2002, s. 128 7
Logistyka sprzedaŝy on-line (2) Krytycznym wyzwaniem związanym z fizycznym przepływem produktów do klienta jest czas i koszty dostawy Minimalizacja tych zmiennych jest istotnym czynnikiem zwiększającym liczbę klientów i pozwalającym na powiększenie przewagi konkurencyjnej. JednakŜe minimalizacja czasu i kosztów dostawy wymaga skomplikowanych działań, jak równieŝ odpowiedzi na kilka kluczowych pytań. Logistyka sprzedaŝy on-line (3) Podstawowe kwestie decyzyjne w obszarze logistyki: A. Prowadzić logistyczną obsługę przesyłek samodzielnie czy zlecić ją wyspecjalizowanym firmom zewnętrznym? B. Utrzymywać własne stany magazynowe czy czerpać produkty z magazynów dostawców? C. Jak rozwiązać problem przesyłek zwrotnych? 8
Logistyka sprzedaŝy on-line (4) Kryteria wyboru partnera logistycznego: Czas podjęcia i skompletowania przesyłki Czas przygotowania dokumentacji wysyłkowej i ekspedycji towaru Koszt dostawy Sposób postępowania ze zwrotami, przesyłek nie podjętych, odmów przyjęcia dostawy Sposób dostarczania przesyłek do klienta pora (np. późny wieczór), dzień (np. wolny od pracy), awizację dostawy, ponowne dostarczenie w razie nieobecności zamawiającego Oferowanie usługi śledzenia przesyłek w trakcie dostawy Kompleksowość obsługi (transport, magazyn, konsolidacja przesyłek, obsługę celną, ekspedycję zagraniczną) Doświadczenie na polskim rynku Źródło: T. Czajkowski, Obsługa logistyczna dostaw produktów sprzedawanych on-line na przykładzie firmy Easy Net S.A., W: Logistyka on-line, PWE, Warszawa 2002, s. 164,165. Aspekty prawne handlu elektronicznego Nie występuje jednolita definicja handlu elektronicznego na gruncie prawa polskiego (konieczność korzystania z rozproszonych źródeł prawnych). Umowy on-line (w takŝe dotyczące sprzedaŝy) są co do zasady waŝne (stosuje się wobec nich ogólne zasady kodeksu cywilnego). Umowy on-line opierają się na wykorzystaniu: Trybu ofertowego (art. 66 70 Kc) Rokowań (art. 72 Kc) Przetargu (art. 70 1 70 4 Kc) W przypadku sklepów internetowych najczęściej stosowany jest tryb ofertowy. Generalnie informacje umieszczone na stronach WWW nie stanowią oferty, ale raczej zaproszenie do składania ofert. Źródło: M. Świerczyński, Podpis elektroniczny i zawieranie umów przez internet, materiały seminarium E-strategia jako element rozwoju przedsiębiorstwa, Poznań 2002, s. 6,7. 9