Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Nowej Rudzie PROGRAM BEZPIECZNA SZKOŁA Bogdan Kostecki Brygida Gąsior Anna Rzepecka Marta Leśniak Jolanta Swergoń Daniel Jabłoński Renata Mrozek Nowa Ruda 2007
I. OGÓLNE ZAŁOśENIA PROGRAMU Głównym celem programu jest kontynuacja i dostosowanie działań na rzecz ochrony uczniów przed wszelkimi zagroŝeniami oraz reagowanie w przypadku ich pojawienia się, w nowych warunkach funkcjonowania szkoły. Program Bezpieczna szkoła został dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów i potrzeb środowiska lokalnego. Ma słuŝyć ujednoliceniu działań wychowawczych i profilaktycznych oraz pozyskaniu rodziców do współpracy w dziedzinie profilaktyki domowej. Przy konstruowaniu szkolnego programu Bezpieczna szkoła uwzględnione zostały: załoŝenia zawarte w aktualnym programie wychowawczym i profilaktycznym szkoły, wyniki diagnozy badającej sytuację wychowawczą szkoły oraz obserwacje zachowań uczniów. Program skierowany jest do uczniów, nauczycieli i innych pracowników szkoły przy współpracy z instytucjami pozaszkolnymi: Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna Centrum Pomocy rodzinie Policja StraŜ Miejska Firma ochroniarska Sanepid Kuratorzy Poradnie Specjalistyczne Urząd Miasta Do podstawowych załoŝeń programu Bezpieczna szkoła naleŝą: poprawa stanu bezpieczeństwa i wypadkowości w szkole; profilaktyka zachowań agresywnych; edukacja społeczno prawna uczniów, rodziców i nauczycieli; animacja ruchu społecznego na rzecz bezpieczeństwa. Zadania zawarte w niniejszym programie oparte zostały na rozwijaniu umiejętności Ŝyciowych umoŝliwiających dobre samopoczucie, właściwe relacje z innymi i zachowania sprzyjające zdrowiu i bezpieczeństwu.
II. OPIS PODMIOTÓW SZKOŁY I ŚRODOWISKA LOKALNEGO Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych jest instytucją publiczną powstałą w wyniku połączenia w 2005 roku trzech szkół średnich. Jedna z połączonych szkół Noworudzka Szkoła Techniczna, posiadała Certyfikat Bezpiecznej Szkoły nadany w 2004 roku. Jako nowy zespół realizujemy załoŝenia programu z 2004 roku. Jednak dzisiaj stajemy przed zupełnie innymi problemami, wynikającymi ze zmiany lokalizacji oraz potrzeby zintegrowania uczniów i nauczycieli trzech placówek. W ZSP uczy się 1095 uczniów, w tym 8 uczniów niepełnosprawnych i około 100 wymagających pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Obejmuje on 41 oddziałów. Średnia liczba uczniów przypadających na jeden oddział wynosi 27 osób. Kadra pedagogiczna liczy 113 pracowników pedagogicznych oraz 45 pracowników administracyjno - obsługowych. Szkoła zajmuje 9 budynków oraz salę sportową i internat. Budynki rozmieszczone są w pewnej odległości od siebie i zachodzi potrzeba przemieszczania się uczniów. Do jednego z budynków uczniowie muszą przejść przez bardzo ruchliwą ulicę. Szkoła posiada pracownie komputerowe, pracownie językowe, jest przystosowana dla młodzieŝy niepełnosprawnej. Pracujący w szkole nauczyciele posiadają wykształcenie wyŝsze pedagogiczne i stale poszerzają swoje kwalifikacje uczestnicząc w róŝnych formach doskonalenia zawodowego. Uczniom zapewnia się opiekę psychologiczno-pedagogiczną. Mają teŝ moŝliwość uczestnictwa w zajęciach pozalekcyjnych, które obejmują: zajęcia taneczne, informatyczne, matematyczne, sportowe, koła języków obcych oraz zajęcia z zakresu przedsiębiorczości. Szkoła oferuje równieŝ korzystanie z klubu Eksplozja, który powstał z inicjatywy uczniowskiej. Na terenie Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych funkcjonuje świetlica szkolna i biblioteki multimedialne, w których młodzieŝ moŝe ciekawie, bezpiecznie spędzać czas oraz realizować i pogłębiać swoje umiejętności edukacyjne. Uczniowie, którzy mają utrudniony codzienny dojazd do szkoły, mogą korzystać z pobytu w internacie. Nad bezpieczeństwem uczniów czuwają wszyscy pracownicy szkoły, m.in.: nauczyciele, inspektor BHP, pielęgniarka szkolna, pedagodzy, Rzecznik Praw Uczniów, a przede wszystkim Dyrekcja. Obiekty są monitorowane, a zapisy na bieŝąco analizowane. W szkole został powołany koordynator ds. bezpieczeństwa, przeszkolony przez CMPPP: Budowanie systemu szybkiego reagowania w
środowisku lokalnym w sytuacjach zagroŝenia niedostosowaniem i wykluczeniem społecznym dzieci i młodzieŝy, w ramach programu Zero tolerancji dla przemocy w szkole. Dodatkowo szkoła zakupiła niezbędne materiały w postaci miesięcznika dyrektora szkoły: Bezpieczeństwo w szkole do celów profilaktycznych i doradczych. Z prowadzonej w szkole diagnozy wynika, Ŝe w okresie kiedy szkoła posiadała w/w Certyfikat, stworzony został odpowiedni klimat, a podejmowane działania wpłynęły na właściwą współpracę środowiska zmierzającą do ujednoliconych działań ukierunkowanych na bezpieczeństwo. Natomiast sam fakt posiadania Certyfikatu zobowiązuje do poŝądanych zachowań całej społeczności szkolnej. Zgodnie z przyjętym programem wychowawczym i profilaktycznym szkoły realizowane były i są następujące zadania z zakresu bezpieczeństwa: Kadra pedagogiczna została przeszkolona w zakresie ; procedur postępowania w sytuacji zagroŝenia, profilaktyki AIDS i środków psychoaktywnych; Uczniowie i rodzice brali udział w zajęciach edukacyjnych dot. podstawowych zagroŝeń związanych z uzaleŝnieniami; W klasach pierwszych zostały przeprowadzone zajęcia integracyjne, z elementami radzenia sobie ze stresem i zachowaniami agresywnymi oraz kształcącymi postawę asertywną; Powołana została MłodzieŜowa Grupa Wolontariatu Co roku organizowany jest Turniej Pomocy Przedmedycznej, celem wyrobienia w uczniach prawidłowych zachowań w sytuacjach nietypowych (świadek wypadku samochodowego, atak epilepsji itp.) oraz nabycia przez młodzieŝ umiejętności teoretycznych i praktycznych w udzielaniu pierwszej pomocy; Uczniowie, głównie klas technicznych i zawodowych, zostali przeszkoleni w zakresie BHP; W szkole pełnione są dyŝury uczniowskie i nauczycielskie.
III. DIAGNOZA SYTUACJI BEZPIECZEŃSTWA SZKOŁY. Przy tworzeniu programu Bezpieczna szkoła uwzględnione zostały: dotychczasowe działania podejmowane przez szkołę w ramach Programu,,Bezpieczna Szkoła spostrzeŝenia nauczycieli, pedagogów` pielęgniarki szkolnej i inspektora BHP, wnioski z rozmów z rodzicami, obserwacje zachowań uczniów, ocena stanu bezpieczeństwa szkoły, wyniki ankiet Bezpieczna szkoła przeprowadzonych wśród uczniów szkoły. W celu zdiagnozowania poczucia bezpieczeństwa wśród uczniów naszej szkoły, zespół konstruujący program przeprowadził i opracował ankiety przygotowane przez Kuratorium Oświaty. Ankiety wypełniło 493 uczniów Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych w tym: 13 uczniów klas pierwszych Liceum Profilowanego 40 uczniów klas drugich Liceum Profilowanego 37 uczniów klas trzecich Liceum Profilowanego 130 uczniów klas pierwszych Technikum 124 uczniów klas drugich Technikum 93 uczniów klas trzecich Technikum 40 uczniów klas czwartych Technikum 22 uczniów klas Zasadniczej Szkoły Zawodowej Wyniki badań ankietowych obrazuje załączone opracowanie. Z analizy badania ankietowego wynika, Ŝe w naszej szkole większość uczniów czuje się na ogół bezpiecznie. Uczniowie wskazują, Ŝe poczucie bezpieczeństwa daje im przede wszystkim: dobry klimat w szkole, przyjaźnie uczniowskie, dyŝury pełnione przez nauczycieli i dobry kontakt z wychowawcą. Wskazują teŝ na Ŝyczliwe relacje z nauczycielami. Jednak 8% uczniów czuje się zagroŝonych, a 14% mówi o lękach w kontaktach z niektórymi nauczycielami. Obawiają się teŝ kradzieŝy w szkole i ewentualnych dealerów narkotyków.
Analiza wypowiedzi, pierwszego pytania: W swojej szkole czujesz się?..., skłania do następujących wniosków. Ponad połowa badanych - 58% to uczniowie łatwo przystosowujący się do nowych sytuacji. Natomiast pozostali nie mają takich zdolności lub dobrze się czują tylko w małej grupie - 42%. W praktyce szkolnej taka polaryzacja sprawia, Ŝe problemem staje się stworzenie dobrze współpracującego zespołu. Niezbędne są do tego szczególne umiejętności pedagogicznowychowawcze. NaleŜy równieŝ uwzględnić ten wynik badania w procesie dydaktycznym, na kaŝdej lekcji. Wynik ten wskazuje na konieczność dostosowania metod pracy do moŝliwości i potrzeb uczniów. Konieczne teŝ jest ćwiczenie umiejętności przystosowawczych, które ułatwią im nawiązanie właściwych relacji w dorosłym Ŝyciu. Uogólniając, problem braku poczucia bezpieczeństwa nie jest głównym problemem naszej szkoły, ale w sprawach bezpieczeństwa nawet niewielki procent zagroŝonych dzieci nie moŝe zostać zbagatelizowany. Analiza sytuacji bezpieczeństwa szkoły daje podstawę do sformułowania tezy, Ŝe bez podjętych działań zaradczych poczucie zagroŝenia moŝe przybierać ostrzejszą formę i większy zasięg. A to, dlatego Ŝe w okresie dorastania występuje wiele czynników zwiększających ryzyko zagroŝenia. Jest to wiek podejmowania zachowań ryzykownych u dzieci i młodzieŝy pomiędzy 10 a 18 rokiem Ŝycia. BieŜąca analiza sytuacji rodzinnej naszych uczniów wskazuje na wzrastającą liczbę dzieci pozostających bez opieki rodziców (wyjazdy za granicę), a takŝe pochodzących z rodzin dysfunkcyjnych. Stąd teŝ nasze przypuszczenia, Ŝe dzieci, nie mając zagwarantowanego poczucia bezpieczeństwa w domu rodzinnym, wskazują na osoby dorosłe spoza szkoły jako źródło zagroŝenia bezpieczeństwa - 8%. Często szkoła jest miejscem rozładowania napięć i złych emocji wyniesionych z domu. Dlatego tak waŝna jest znajomość sytuacji rodzinnej i potrzeb uczniów dla prawidłowego procesu dydaktyczno-wychowawczego. Analiza wypadkowości w szkole dokonana przez inspektora BHP obrazuje miejsca szczególnego zagroŝenia pod względem urazów i uszkodzeń ciała. Tak jak w większości szkół miejscem tym jest sala gimnastyczna. W związku z tym w czasie zajęć wychowania fizycznego zostały zaplanowane dodatkowe szkolenie z BHP oraz ćwiczenia z udzielania pierwszej pomocy.
W programie profilaktyczno-wychowawczym szkoły uwzględniono następujące problemy wskazane przez nauczycieli i rodziców oraz Samorząd Szkolny: problem nikotynowy, alkoholowy i narkotykowy brak zainteresowania nauką, wagary brak kultury osobistej, wulgaryzmy przejawy agresji wczesna inicjacja seksualna mała odporność psycho-fizyczna W oparciu o wyszczególnione problemy wytyczono następujące kierunki działań: Cele główne: 1. Poprawa stanu bezpieczeństwa i wypadkowości w szkole. 2. Profilaktyka zachowań agresywnych. 3. Kształtowanie właściwej postawy moralno prawnej i odpowiedzialności. 4. Animacja ruchu społecznego na rzecz bezpieczeństwa. Cele szczegółowe: 1. Działania organizacyjne skierowane na stworzenie środowiska dającego poczucie bezpieczeństwa. 2. Edukacja społeczno prawna uczniów, rodziców i nauczycieli. 3. Eliminowanie zjawiska przemocy w szkole, a przede wszystkim indywidualnych zachowań agresywnych uczniów. 4. Integracja uczniów szkoły poprzez tworzenie warunków do róŝnorodnej ich aktywności w szkole. 5. Poprawa relacji nauczyciel uczeń. 6. Profilaktyka uzaleŝnień. 7. Podnoszenie kultury bycia uczniów. 8. Edukacja prozdrowotna.
Obszary oddziaływań: 1. uczniowie 2. nauczyciele 3. rodzice 4. inni pracownicy szkoły Metody: 1. Pomocowe programy profilaktyczne dostosowane do wieku i poziomu uczniów. 2. Działania zintegrowane w ramach wszystkich przedmiotów i programów nauczania, np. godziny wychowawcze, ścieŝki edukacyjne. 3. Rozmowy indywidualne, kierowane, spotkania cykliczne. 4. Konkursy, kampanie informacyjne, prelekcje dla rodziców i nauczycieli, festyny, apele i warsztaty. Ewaluacja programu: 1. Analiza wypadkowości w szkole przed realizacją programu i po jego realizacji. 2. Wnioski dotyczące wyników przeprowadzonej ankiety Bezpieczna szkoła. 3. BieŜąca obserwacja postępów w zachowaniu. 4. Ocena ilości i jakości wytworów prac uczniowskich. 5. Frekwencja na zajęciach organizowanych przez szkołę. 6. Ocena samopoczucia uczniów w szkole. 7. Ocena stopnia zintegrowania klas. 8. Ocena poziomu wiadomości i umiejętności uczniów biorących udział w konkursach. 9. Analiza dokumentacji wychowawców klas.