RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ W ROKU SZKOLNYM 2016/2017

Zespół Szkół w Nekli RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ W ROKU SZKOLNYM 2016/2017 Podstawa Prawna: Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 października 2009 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego (DZ.U. Nr 168, poz.1324) Opracował zespół w składzie: Zofia Konecka Iwona Hadada Iwona Koralewska Nekla, czerwiec 2017 r. 1

Opis ewaluowanego obszaru Cel ewaluacji: Ocena respektowania norm społecznych w szkole celem doskonalenia i modyfikacji działań wychowawczych nauczycieli wzmacniających właściwe zachowania uczniów. Ustalenie: Co moglibyśmy zrobić, by skuteczniej eliminować zagrożenia i wzmacniać zachowania akceptowalne? Nasze mocne strony, a co należy doskonalić? - zebranie wszechstronnych informacji na temat organizacji warunków bezpiecznego pobytu dziecka w szkole, - zbadanie warunków tworzenia poczucia bezpieczeństwa w placówce, - rozwijanie umiejętności zapewniających bezpieczeństwo sobie i innym, - uświadomienie dzieciom konieczności przestrzegania zasad bezpieczeństwa w sytuacji zagrożenia, - kształtowanie właściwych zachowań i przyjaznej atmosfery w szkole. OBSZAR Efekty działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły lub placówki. WYMAGANIE Kształtowane są postawy i respektowane normy społeczne BADANE ASPEKTY EWALUOWANEGO OBIEKTU: Diagnoza zachowania uczniów. Analiza działań wychowawczych eliminujących zagrożenia oraz wzmacniających właściwe zachowania uczniów. 2

WSTĘP Prezentowany raport jest rezultatem ewaluacji wewnętrznej przeprowadzonej w Zespole Szkół w Nekli przez powołany w tym celu zespół. Ewaluacja dotyczyła Obszaru 1. Efekty działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły lub placówki. Wymaganie 1.4. Kształtowane są postawy i respektowane są normy społeczne Przedmiotem ewaluacji było respektowanie norm społecznych w szkole. Celem badania było pozyskanie informacji na temat zachowania i przestrzegania norm społecznych wśród uczniów, które są gwarantem bezpieczeństwa w szkole. Ponadto przeprowadzone badania i ich dokładna analiza umożliwiły zebranie propozycji do planu działań mających na celu podniesienie poziomu przestrzegania norm społecznych wśród społeczności szkolnej. W przeprowadzonej ewaluacji wewnętrznej zastosowano procedury i narzędzia badawcze opracowane przez zespół nauczycieli. Główną metodą wykorzystaną do przeprowadzenia ewaluacji wewnętrznej była metoda sondażu diagnostycznego z wykorzystaniem techniki badawczej, jaką jest ankieta. Były one skierowane do uczniów, rodziców, nauczycieli. Wykorzystane w procesie badawczym ankiety zawierały pytania: otwarte i zamknięte. Wzory ankiet zamieszczone zostały w załączniku. Oprócz tego został skonstruowany kwestionariusz do przeprowadzenia wywiadu z pracownikami Szkoły oraz analizę wybranej dokumentacji prowadzonej przez szkołę. Zgromadzony materiał empiryczny został wykorzystany w analizie niniejszego raportu. Wszyscy ankietowani, przed rozpoczęciem badań, byli informowani o celach podejmowanych działań, 3

sposobie wykorzystania ich wyników oraz całkowitej anonimowości uzyskanych informacji. Dobór próby badawczej został dokonany w oparciu o założenia zawarte w Projekcie Ewaluacji Wewnętrznej. Ewaluacja była realizowana od września 2016 do maja 2017roku. Na podstawie zebranych danych sporządzono poniższy raport, w którym przedstawiono wyniki badań oraz wnioski do dalszej bardziej efektywnej pracy, zmierzającej do podniesienia jakości pracy naszej szkoły. Dokonano również analizy dokumentów wewnątrzszkolnych i wpisów uwag w e-dzienniku. Analiza dokumentów szkolnych: Statut, Program Wychowawczy i Szkolny Program Profilaktyki. Ankiety skierowane do uczniów, rodziców i nauczycieli. Wywiady z pracownikami administracji i obsługi. Obserwacja: nauczyciele, uczniowie. Postawiono następujące pytania kluczowe: 1. Przedmiot ewaluacji. Członkowie społeczności szkolnej znają i rozumieją normy zachowań obowiązujące w szkole. 1.a. Pytania kluczowe 4

- Czy uczniowie znają swoje prawa i obowiązki oraz regulaminy obowiązujące w szkole? - Czy uczniowie wiedzą, jakich zachowań się od nich oczekuje? 2. Przedmiot ewaluacji. W szkole wspólnie z rodzicami i uczniami analizuje się podejmowane działania wychowawcze, w tym mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań. 2.a. Pytania kluczowe - Czy nauczyciele respektują prawa uczniów? - Czy społeczność uczniowska podejmuje działania promujące właściwe postawy? - Czy w szkole diagnozuje się zachowania uczniów? Jeżeli tak, to w jaki sposób wyniki tej diagnozy są wykorzystywane? - W jaki sposób szkoła dba o utrzymanie spójności działań wychowawczych? - W jaki sposób działania te są dokumentowane? 3. Przedmiot ewaluacji. Normy społeczne obowiązujące w szkole są jednakowe dla wszystkich. 3.a. Pytania kluczowe - W jaki sposób szkoła reaguje na zachowania wychowanków zagrażające bezpieczeństwu? - Czy rodzice i uczniowie szkoły są informowani o zagrożeniach? - Czy podejmowane są działania wychowawcze mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań, jakie są to działania? - Czy podejmowane działania wychowawcze wpływają na zmniejszenie (eliminowanie) zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań? - Jakie działania szkoła podejmuje w celu pomocy uczniom napotykającym trudności? 5

Główną metodą wykorzystaną do przeprowadzenia ewaluacji wewnętrznej była metoda sondażu diagnostycznego z wykorzystaniem techniki badawczej, jaką jest ankieta. Do uzyskania odpowiedzi na pytania kluczowe zespół zadaniowy przygotował narzędzie badawcze - czyli ankiety. kwestionariusz Wykorzystane w procesie badawczym ankiety zawierały pytania: otwarte i zamknięte. Zgromadzony materiał empiryczny został wykorzystany w analizie niniejszego raportu. Wszyscy ankietowani, przed rozpoczęciem badań, byli informowani o celach podejmowanych działań, sposobie wykorzystania ich wyników oraz całkowitej anonimowości uzyskanych informacji. Podstawowym ograniczeniem, jakie napotkał zespół ewaluacyjny przeprowadzający badanie, była niechęć do wypełnienia ankiety oraz brak odpowiedzi na poszczególne pytania. Analiza przeprowadzonej w szkole powinna pokazać, jaki skutek ( ilościowy ) przyniosły i nadal przynoszą działania nauczycieli dotyczące respektowania przyjętych norm społecznych w szkole, zdobywania przez uczniów umiejętności rozwiązywania problemów i konfliktów bez użycia siły i agresji, działania mające na celu pomoc rodzicom w rozumieniu potrzeb ich dzieci i sposobu ich zaspokajania zarówno w szkole jak i w domu. Poniżej znajdują się wyniki przeprowadzonej ankiety. Przeprowadzona ankieta na temat agresji, która jest zjawiskiem najczęściej obserwowanym w przypadku przekraczania przez uczniów przyjętych zasad i nierespektowania przez nich norm społecznych. Jest zbiór analiz i wniosków z trzech ostatnich lat, bowiem zauważa się utrzymywanie się tego typu zachowań co roku na podobnym poziomie. 6

Analiza ankiety przeprowadzonej wśród uczniów Ankietę przeprowadzono wśród 190 uczniów, w tym wśród 115 uczniów klas II VI SZKOŁY PODSTAWOWEJ (dzieci z kl. II b 21, kl. III c - 15, kl. IV a 14, kl. V a 21, kl. VI a 22, kl. VI b - 22) oraz wśród 75 uczniów GIMNAZJUM (IA - 20, IIA - 20, IIIA 17, IIIB 18) Ankieta była anonimowa i zawierała 15 pytań. 1. Spytano uczniów: Czy znasz zasady właściwego zachowania w szkole? Stwierdza się, iż znajomością zasad właściwego zachowania może poszczycić się większość ankietowanych. Analiza materiału pozwala stwierdzić, że aż 93,2% zna zasady. Zaledwie 1,1% ogółu sądzi, że nie zna zasad właściwego zachowania, natomiast aż 5,7% uczniów odpowiedziało, że odpowiedź Liczba wskazań Wskaźnik % tak 177 93,2% nie 2 1,1% trudno powiedzieć 11 5,7% trudno powiedzieć. 2. Na pytanie Czy przestrzegasz tych zasad? 180 uczniów odpowiedziało, że przestrzega, w tym 1 uczeń odpowiedział, że czasem nie przestrzega, 7

natomiast 10 badanych udzieliło odpowiedzi, że nie przestrzega zasad właściwego zachowania w szkole. odpowiedź Liczba wskazań Wskaźnik % tak 180 94,7% nie 10 5,3 % 3. Na pytanie: Czy w szkole czujesz się bezpiecznie? 36% ogółu odpowiedziało, że czuje się bezpiecznie w swojej szkole, 54% respondentów, że raczej tak, 4% badanych stwierdziło, że nie czuje się bezpiecznie w szkole, a 6% uczniów odpowiedziało, że raczej nie czuje się bezpiecznie. odpowiedź Liczba wskazań Wskaźnik % Tak 68 35,8% Raczej tak 103 54,2% Raczej nie 11 5,8% nie 8 4,2% 8

4. Uczniowie ocenili też swoje poczucie bezpieczeństwa w skali 1 do 5, gdzie 5 oznaczało najwyższe poczucie bezpieczeństwa, a 1 oznaczało już poczucie zagrożenia. odpowiedź Liczba wskazań Wskaźnik % 1 4 2,1% 2 2 1,1% 3 39 20,5% 4 92 48,4% 5 53 27,9% 5. Następne pytanie zadane uczniom brzmiało: Jeżeli są w szkole miejsca, w których czujesz się mniej bezpiecznie, wskaż je na liście poniżej. Analiza ankiety wykazała, że miejscami najbardziej niebezpiecznymi wg uczniów są: boisko 31,1% badanych, korytarz szkolny 30,5%, toaleta 23,7% ankietowanych, klasa 8,5% 13 osób nie wskazało żadnego miejsca, w którym dochodzi do aktów przemocy. odpowiedź Korytarz szkolny Liczba wskazań Wskaźnik % 54 30,5% Klasa 15 8,5% Toaleta 42 23,7% Boisko 55 31,1% Inne(Hala, parkingi, schody, automat, 11 6,2% 9

piwnica, wejście do budynkuschody) 6. W kolejnym pytaniu poproszono respondentów o wskazanie: Czy zdarzyło się w szkole, że ktoś Ciebie obrażał, przezywał, szantażował, zastraszał, wymuszał pieniądze, okradł, rozpowszechniał plotki? Z badań wynika, że 48% uczniów doświadczyło w szkole różnych form przemocy ze strony swoich rówieśników lub starszych kolegów. 52% dzieci stwierdziło, że nie ma tego typu doświadczeń. odpowiedź Liczba wskazań Wskaźnik % tak 92 48,4% nie 98 51,6% 7. Na pytanie: Kto jest sprawcą wyżej wymienionych zachowań? 10

Większość uczniów (83,2%) odpowiedziało, że inni uczniowie, 9,1% osoby obce w szkole, 10 nauczyciele, 1 uczeń odpowiedział, że personel szkoły jest sprawcą takich negatywnych sytuacji. odpowiedź Liczba wskazań Wskaźnik % Inni uczniowie 119 83,2% Nauczyciele 10 7% Personel szkoły Osoby obce w szkole 1 0,7% 13 9,1% 8. W kolejnym pytaniu poproszono respondentów o wskazanie: Czy zdarzyło się, że na terenie szkoły kogoś obraziłeś, użyłeś przemocy fizycznej, szantażowałeś, wymuszałeś pieniądze, ukradłeś, rozpowszechniałeś plotki, oszczerstwa? Z badań wynika, że 21% uczniów doświadczyło w szkole takich sytuacji. 78,9% dzieci stwierdziło, że nie ma tego typu doświadczeń. odpowiedź Liczba wskazań Wskaźnik % tak 40 21,1% nie 150 78,9 % 9. Na pytanie: Czy był(a)eś świadkiem zdarzenia, że ktoś na terenie szkoły: obrażał, używał przemocy fizycznej, szantażował, wymuszał pieniądze, kradł, rozpowszechniał plotki, oszczerstwa? 11

41% potwierdziło, że było świadkiem przemocy wiele razy, 31% ogółu tylko raz zetknęło się z tym zjawiskiem. 20 % respondentów nie przypomina sobie takiej sytuacji, a 6% badanych nigdy nie spotkało się z tego typu sytuacją. odpowiedź Tak, widziałem takie sytuacje Nie było takiej sytuacji Liczba wskazań Wskaźnik % 134 70,5% 56 29,5% 10. Uczniowie w ankiecie mieli możliwość wskazania działań podejmowanych przez szkołę w celu eliminowania zagrożeń. 105 (62,1%) badanych stwierdziło, że szkoła podejmuje działania, mające na celu eliminowanie takich zagrożeń, a 64 (37,9%) osoby powiedziały, że nie podejmuje. Wśród działań eliminujących zagrożenia wymieniano: Lp. Pytanie nr 10 liczba wskazań dane % 1. Rozmowy nauczycieli z uczniami (również na godzinach wychowawczych) 38 28,6 2. Dyżury nauczycieli na przerwach 24 18,0 3. Zamykanie niektórych wejść do szkoły 4 3,0 4. Telefon do rodziców 19 14,3 5. Rozmowa z Dyrektorem Szkoły 7 5,3 6. Upomnienia i uwagi w Dzienniku 19 14,3 7. Rozmowy z pedagogiem szkolnym 5 3,8 8. Oglądanie filmu antyterrorystycznego 2 1,5 9. Kary dla agresorów 5 3,8 10. Plakaty o przeciwdziałaniu przemocy 3 2,3 11. Spotkania z Policjantami 5 3,8 12. Zainstalowanie kamer (monitoring) 2 1,5 12

11. Na pytanie: Czy podejmowane działania przynoszą efekt? 101 uczniów udzieliło odpowiedzi twierdzącej, a 21 uczniów zaprzeczyło. odpowiedź Liczba wskazań Wskaźnik % tak 101 82,8% nie 21 17,2 % 12. W następnym punkcie badani odpowiadali na pytanie: Czy znasz prawa i obowiązki ucznia swojej szkoły? 95% uczniów twierdzi, że zna prawa i obowiązki ucznia, a tylko 3,7% mówi, że nie zna, 1,1% uczniów mówi, że zna, ale tylko w połowie. odpowiedź Liczba wskazań Wskaźnik % tak 181 95,3% nie 7 3,7% Tak (połowicznie) 2 1,1% 13. W kolejnym pytaniu uczniowie odpowiadali: W jaki sposób poznali swoje prawa i obowiązki? odpowiedź Liczba wskazań Wskaźnik % 13

od wychowawcy od innych uczniów od innych nauczycieli 156 72,6% 5 2,3% 33 15,3% od pedagoga 6 2,8% w inny sposób (z Internetu, od rodziców itp.) 15 7,0% 14. W następnym pytaniu poproszono uczniów o wskazanie co najmniej trzech zachowań, jakich oczekuje się od nich w szkole. Uczniowie wskazywali następujące zachowania: Lp. Zachowania, jakich oczekuje szkoła liczba wskazań dane % 1. Nie używania telefonu komórkowego 6 1,4 2. Kulturalnego zachowania się (bycia miłym, grzecznym) 54 12,8 3. Pomagania innym (słabszym, młodszym) 15 3,5 4. Spokoju i opanowania 30 7,1 5. Nie biegania po korytarzu 33 7,8 6. Nie obrażania innych 30 7,1 7. Tolerancji i życzliwości 16 3,8 8. Dbania o wspólne mienie 17 4,0 9. Uczciwości, szczerości 24 5,7 10. Nie stosowania przemocy ( nie bicia, nie popychania) 63 14,9 11. Nie rozpowszechniania plotek 9 2,1 14

12. Przestrzegania kodeksu klasy i statutu szkoły 7 1,7 13. Posłuszeństwa i grzeczności wobec nauczycieli 42 9,9 14. Poszanowania innych pracowników szkoły 27 6,4 15. Nie używania wulgaryzmów, nie przeklinania 15 3,5 16. Punktualności 5 1,2 17. Wychodzenia na boisko podczas przerw 12 2,8 18. Odpowiedzialności 5 1,2 Używania zwrotów grzecznościowych (np. mówienia Dzień 19. dobry osobom starszym) 9 2,1 20. Nie malowania się, odpowiedniego ubioru 4 0,9 15. W ostatnim pytaniu uczniowie wskazywali: Która z postaw dominuje w naszej szkole? odpowiedź Liczba wskazań Wskaźnik % Koleżeństwo 117 62,9% Obojętność 55 29,6% Agresja 14 7,5% Optymistycznym faktem wynikającym z ankiety jest to, że przeważa w naszej szkole postawa koleżeńskości. Tak odpowiedziało 63% uczniów. Prawie 30 % obserwuje w naszej szkole postawę obojętności, a 7,7 % zetknęła się z postawą agresji. Nasi uczniowie również obserwują w szkole zjawisko agresji fizycznej, psychicznej i werbalnej. 15

Najczęstszymi wymienianymi w ankiecie formami agresji są: bicie, kopanie, przezywanie, wyśmiewanie, odtrącanie oraz obgadywanie (plotkowanie). Najniebezpieczniejszymi miejscami w szkole według uczniów są boisko i korytarz szkolny. Wnioski z przeprowadzonych badań. Poprzez analizę ankiet uzyskaliśmy opinię uczniów na temat zjawiska agresji w szkole, a tym samym nierespektowania norm społecznych. 1. Z odpowiedzi uczniów wynika, że są oni świadomi zasad właściwego zachowania w szkole i je przestrzegają. Potwierdziło to aż 93,2% uczniów. Natomiast 5,7% badanych nie jest do końca przekonanych czy zna te zasady. Zaledwie 1,1% ogółu nie zna tych zasad, tylko 1 uczeń odpowiedział, że ich nie przestrzega. 2. Ponad połowa uczniów czuje się w szkole bezpiecznie. 3. Do miejsc, w których uczniowie czują się najbardziej niebezpiecznie na terenie szkoły z pewnością zaliczyć można: boiska, korytarze szkolne oraz toaletę. W klasach uczniowie czują się bezpiecznie. 4. Prawie połowa uczniów doświadczyła różnych form przemocy głównie ze strony rówieśników. 5. Zdecydowanie cieszy fakt, iż 78,9% uczniów nigdy nie brało udziału w bójkach na terenie szkoły, czyli można domniemywać, że należą oni do grupy uczniów znających i respektujących przyjęte normy społeczne. 6. Ponad 60% uczniów twierdzi, że szkoła podejmuje działania mające na celu eliminację zagrożeń, a 80% jest zdania, że przynoszą one efekty. 16

7. Przeszło 62% uczniów określa, że w naszej szkole dominuje atmosfera koleżeńskości, 30% - obojętność, a niecałe 8% - agresja. Z analizy materiału wynika, iż w większości normy społeczne są przez uczniów respektowane, a występujące negatywne zjawiska tj. agresja, chęć dominacji nad innymi potwierdzają, że w niektórych sytuacjach brakuje uczniom kontroli nad swoim zachowaniem, a także konstruktywnych pomysłów na rozwiązanie sytuacji konfliktowych. Nierespektowanie norm społecznych przez uczniów może być też sposobem na zaistnienie wśród rówieśników. Analizując jednostki, które przejawiają tego typu zachowania można zaobserwować, że są oni odrzuceni przez grupę rówieśniczą albo są ich liderami (konkretni uczniowie zostali wyselekcjonowani z analizy uwag zawartych w e- dzienniku lekcyjnym mają oni najwięcej negatywnych wpisów dotyczących nierespektowania zasad i norm społecznych). Rozpoznawanie i okazja do respektowania norm społecznych przez dziecko, ma miejsce już w momencie jego pierwszych kontaktów z drugą osobą. To rodzice kształtują od początku postawy dzieci oraz umiejętności komunikowania się z ludźmi. Dlatego też przeprowadziliśmy ankietę wśród rodziców dotyczącą respektowania norm społecznych w naszej szkole. W badaniu wzięło udział 29 rodziców uczniów z klas II III i 61 rodziców uczniów z klas IV VI oraz 26 rodziców uczniów klas I-III Gimnazjum, czyli razem 116 rodziców. 1. Na pytanie: Czy według Państwa dziecko czuje się w szkole bezpieczne? ponad 3/4 rodziców odpowiedziało, że tak (78,4%). 24 osoby odpowiedziały Trudno powiedzieć (20,7%). ankietowanych udzieliła odpowiedzi nie Jedna osoba z 17

Analiza 2. Na pytanie: Jakie są w szkole miejsca, w których czuje się ono mniej bezpiecznie? najwięcej rodziców wskazało: ankiety wykazała, że miejscami najbardziej niebezpiecznymi wg uczniów są: boisko 41,1% badanych, korytarz szkolny 28,4%, toaleta 24,3% ankietowanych, klasa 5,4%. 42 osoby nie wskazały żadnego miejsca, w którym dochodzi do aktów przemocy. W podobny sposób odpowiadali również uczniowie. odpowiedź Liczba wskaza ń Wskaźnik % korytarz 21 28,4% klasa 4 5,4% toaleta 18 24,3% boisko 31 41,9% 18

3. Wszyscy badani rodzice stwierdzili, że ich dziecko zna zasady właściwego zachowania się w szkole. 4. Większość rodziców uznała, że ich dziecko przestrzega te zasady. 23 osoby, czyli o 19,8% rodziców udzieliło odpowiedzi, że ich syn/córka nie zawsze przestrzega tych zasad. Nikt z rodziców nie odpowiedział, że ich dziecko nie przestrzega zasad właściwego zachowania się w szkole. 5. Na pytanie: Jeżeli dziecko było ofiarą przemocy w szkole, to kto był jej sprawcą? Większość rodziców (74%) nie udzieliło żadnej odpowiedzi na to pytanie.23,3% rodziców odpowiedziało, że rówieśnicy, 1 osoba odpowiedziała, że pracownicy szkoły i również 1 rodzic powiedział, że nauczyciele są sprawcami przemocy. Pojawiła się też inna odpowiedź niż była w ankiecie, a mianowicie starsze dzieci tak odpowiedziała 1 osoba. odpowiedź Liczba wskazań Wskaźnik % rówieśnicy 27 23,3% Pracownicy szkoły 1 0,9% nauczyciele 1 0,9% Starsze dzieci 1 0,9% brak 86 74% 19

6. Na pytanie: Czy zdarzyło się, że na terenie szkoły Państwa dziecko: ktoś obrażał, przezywał, szantażował, zastraszał, wymuszał pieniądze, okradł, rozpowszechniał plotki? Większość rodziców (69) odpowiedziało, że nie było takich sytuacji, 38 rodziców mówiło, że zdarzyły się takie sytuacje, 9 rodziców nie udzieliło żadnej odpowiedzi. 7. Na pytanie: Czy Państwa dziecko było świadkiem zdarzenia, kiedy ktoś na terenie szkoły obrażał, przezywał, szantażował, zastraszał, wymuszał pieniądze, okradł, rozpowszechniał plotki? 20

odpowiedź Tak, moje dziecko widziało takie sytuacje Nie było takich sytuacji 43 % respondentów odpowiedziało, że ich dziecko było świadkiem przemocy, połowa rodziców twierdzi, że nie było takich sytuacji, a 7% nie udzieliło żadnej odpowiedzi. Liczba Wskaźnik wskazań % 50 43,1% 58 50% Brak odpowiedzi 8 6,9% 8. Na pytanie: Czy w szkole są podejmowane działania, mające na celu eliminowanie zagrożeń? Jeżeli tak, to prosimy wymienić. Najwięcej rodziców(72,4%) powiedziało, że nie wie, czy w szkole są podejmowane działania, mające na celu eliminację zagrożeń. Wśród osób (12,9%), które odpowiedziały, że szkoła podejmuje takie działania, pojawiały się takie przykłady działań, jak rozmowy z wychowawcą, rozmowa z dziećmi, rozmowa z Dyrektorem, zakaz wjazdu samochodem na teren szkoły, spotkania z Policją, spotkania z psychopedagogiem, obecność nauczycieli na korytarzach i boisku, system monitoringu CCTV. 6% odpowiedziało, że szkoła nie podejmuje żadnych działań, a 7,8% nie udzieliło żadnej odpowiedzi. odpowiedź Liczba wskazań Wskaźnik % Tak 15 12,9% Nie 8 6,9% Nie wiem 84 72,4% Brak odpowiedzi 9 7,8% 9. Na pytanie: Czy podejmowane działania przynoszą efekty? 15,5% ankietowanych rodziców odpowiedziało, że podejmowane działania przynoszą efekty, a 4,3% udzieliło przeciwnej odpowiedzi. 41,4% rodziców 21

odpowiedziało, że czasami takie działania przynoszą efekty. 38,8% nie udzieliło żadnej odpowiedzi. odpowiedź Liczba wskazań Wskaźnik % Tak 18 15,5% Nie 5 4,3% Czasami 48 41,4% Brak odpowiedzi 45 38,8% 10. Na pytanie: Czy znają Państwo dokumentację szkolną dotyczącą praw i obowiązków ucznia oraz respektowania norm społecznych? 72 (62%) rodziców odpowiedziało, że zna dokumentację szkolną dotyczącą praw i obowiązków ucznia oraz respektowania norm społecznych, 36 (31%) osób mówiło, że nie zna, a 8 (7%) osób nie udzieliło żadnej odpowiedzi. 22

11. Na pytanie: W jaki sposób zapoznali się Państwo z tą dokumentacją? odpowiedź Liczba wskazań Wskaźnik % Od wychowawcy 65 56% Od innych 5 4,3% rodziców Od innych 3 2,6% nauczycieli Od pedagoga 7 6% W inny sposób(np. 10 8,6% z Internetu) Brak odpowiedzi 26 22,4% 12. W ostatnim pytaniu rodzice wskazywali: Która z postaw państwa zdaniem, dominuje w naszej szkole? Rozkład odpowiedzi był podobny jak u uczniów. Ponad połowa (64,8%) rodziców odpowiedziała, że dominującą postawą w szkole jest koleżeństwo, ponad 26% respondentów odpowiedziała, że obojętność, 6% ankietowanych mówiło, że agresja, 2,3% wcale nie odpowiedziało na to pytanie. odpowiedź Liczba wskazań Wskaźnik % Koleżeństwo 75 64,80% Obojętność 31 26,80% Agresja 7 6% Brak odpowiedzi 3 2,30% 23

WNIOSKI Z ANKIETY 1. Nasza szkoła jest postrzegana jako miejsce bezpieczne. Zdarzają się jednak akty przemocy fizycznej i psychicznej, której najczęstszą formą jest przezywanie, bicie, wyśmiewanie i obrażanie. 2. Należy pracować nad niewłaściwym zachowaniem uczniów na przerwach. 3. Rodzice znają najważniejsze dokumenty funkcjonujące w naszej szkole. 4. W szkole podejmuje się działania wychowawcze eliminujące zagrożenia. 5. Nauczyciele wzmacniają u uczniów właściwe zachowania. 6. Nauczyciele odpowiednio reagują na nieprzestrzeganie zasad przez uczniów. Ankieta dla nauczycieli Respektowanie norm społecznych w szkole Z 47 nauczycieli, którzy otrzymali ankietę 30 (63,8%) ją wypełniło. 1. Na pytanie Czy czuje się Pan/Pani bezpiecznie w szkole? 28 nauczycieli, czyli 93,3 % udzieliło odpowiedzi tak, 1 osoba odpowiedziała nie, również 1 osoba nie udzieliła żadnej odpowiedzi. 2. Odpowiadając na pytanie Prosimy ocenić swoje poczucie bezpieczeństwa, poprzez zaznaczenie na wykresie, w skali od 1 do 5, gdzie 5 oznacza, że czuje się Pan/Pani bardzo bezpiecznie, a 1 oznacza poczucie zagrożenia. - nauczyciele ocenili poczucie swojego bezpieczeństwa na 5 (56,7%) i 4 (43,3%). Nikt nie odpowiedział, że ma poczucie zagrożenia. 24

3. Na pytanie Czy zetknął/ęła się Pan/Pani w szkole z przejawami agresji fizycznej lub psychicznej?, 15 osób odpowiedziało, że zetknęli się z agresją ze strony uczniów, 13 nauczycieli nie zetknęło się z przejawami agresji, a dwie osoby dotknęła agresja ze strony innych nauczycieli oraz ze strony rodziców. Nikt nie zetknął się z agresją ze strony personelu szkoły. Czy zetknął/ęła się Pan/Pani w szkole z przejawami agresji Ilość odpowiedzi fizycznej lub psychicznej? tak, ze strony uczniów 15 nie 13 tak, ze strony nauczycieli 2 tak, ze strony innych osób 2 (rodziców) tak, ze strony personelu szkoły 0 25

4. Na pytanie Czy Pana/Pani zdaniem uczniowie przestrzegają norm społecznych obowiązujących w naszej szkole? nauczyciele odpowiedzieli następująco: Czy Pana/Pani zdaniem uczniowie Ilość przestrzegają norm społecznych odpowiedzi obowiązujących w naszej szkole? Większość przestrzega 27 Wszyscy przestrzegają 2 Nieliczni przestrzegają 1 Nikt nie przestrzega 0 26

5. Na pytanie Jakie normy społeczne nie są, Pan/Pani zdaniem respektowanie w naszej szkole?, - ankietowani nauczyciele wymienili: szacunek wobec nauczycieli - 11 szacunek wobec pracowników obsługowych - 3 szacunek względem siebie nawzajem - 11 szacunek wobec uczniów młodszych i słabszych w nauce - 3 właściwe poruszanie się po korytarzach - 4 zakaz używania telefonów komórkowych - 4 używanie zwrotów grzecznościowych - 7 rozróżnianie dobra od zła - 1 kulturalne wyrażanie się (poprawna polszczyzna, bez wulgaryzmów) - 7 zachowanie na lekcji - 3 odpowiedni strój - 3 poszanowanie cudzego mienia oraz mienia szkolnego - 2 punktualność - 1 nieopuszczanie terenu szkoły podczas przerw - 1 umiejętność pracy w grupie - 3 27

zachowanie na przerwach - 3 odpowiedzialność za swoje czyny - 1 6. Na pytanie Jak reaguje Pan/Pani na nierespektowanie norm społecznych?, - ankietowani nauczyciele wymienili podejmowane działania: rozmowa z rodzicem - 15 ankietowanych, wpis uwagi do e - Dziennika - 13 rozmowa z uczniem - 12, upominanie ucznia - 11, informowanie wychowawcy 5, informowanie pedagoga - 4, zachęcanie do rozmów między stronami konfliktu, wyjaśnianie sytuacji - 3, dawanie dobrego przykładu - 3 udzielenie upomnienia, nagany - 2 ankietowanych. Jak reaguje Pan/Pani na nierespektowanie norm społecznych, łamanie zasad przez uczniów? Odpowiedzi rozmowa z rodzicem 15 wpis uwagi do e - Dziennika 13 rozmowa z uczniem 12 upominanie ucznia 11 informowanie wychowawcy 5 informowanie pedagoga 4 zachęcanie do rozmów między stronami konfliktu, wyjaśnianie sytuacji 3 dawanie dobrego przykładu 3 udzielenie upomnienia, nagany 2 28

7. Na pytanie - W jaki sposób i w jakich sytuacjach komunikuje Pan/Pani uczniom jakich zachowań się od nich oczekuje? ankietowani odpowiedzieli w następujący sposób: indywidualne rozmowy - 14 ankietowanych, zapoznanie ze Statutem Szkoły - 3, rozmowy z całą klasą - 8, zawarcie kontraktu klasowego - 6, pogadanki - 7, informowanie jakie zachowania są właściwe oraz jakie są konsekwencje niewłaściwego zachowania - 6, poprzez pochwały - 5, filmy, treści w lekturach - 5, dyskusje, scenki, drama, treningi kompetencji społecznych, warsztaty, motywowanie do właściwych zachowań, pokaz wzoru zachowania, zwracanie uwagi na niewłaściwe zachowania, -3, pochwała na forum klasy za prawidłowe zachowanie - 2 w czasie wyjazdów i wycieczek - 4 bezpośrednio po zaistniałej sytuacji 7 ankietowanych. 29

W jaki sposób i w jakich sytuacjach komunikuje Pan/Pani uczniom jakich zachowań się od nich oczekuje? Odpowiedzi indywidualne rozmowy 14 zapoznanie ze Statutem Szkoły 3 rozmowy z całą klasą 8 zawarcie kontraktu klasowego 6 pogadanki 7 informowanie jakie zachowania są właściwe oraz jakie są konsekwencje za niewłaściwe zachowania 6 pochwały 5 filmy, treści w lekturach 5 dyskusje, scenki, drama, treningi kompetencji społecznych, warsztaty, motywowanie do właściwych zachowań, pokaz wzoru zachowania, zwracanie uwagi na niewłaściwe zachowania 3 pochwała na forum klasy 2 w czasie wyjazdów i wycieczek 4 bezpośrednio po zaistniałej sytuacji 7 30

8. Na pytanie - Czy w szkole diagnozuje się zachowanie uczniów? - 24 nauczycieli odpowiedziało, że tak, wskazując wychowawcę oraz pedagoga szkolnego jako osobę przeprowadzającą diagnozę, a dwunastu stwierdziło, że diagnozuje każdy nauczyciel. Dwie osoby udzieliły odpowiedzi nie wiem Czy w szkole diagnozuje się zachowania uczniów? Odpowiedzi tak 28 nie 0 nie wiem 2 31

Kto diagnozuje zachowania uczniów? Odpowiedzi wychowawca 24 pedagog szkolny 24 każdy nauczyciel 12 32

Kto diagnozuje zachowania uczniów? 25 20 15 10 24 5 0 wychowawca pedagog szkolny każdy nauczyciel 9. Na pytanie, Jeżeli w szkole przeprowadza się diagnozę zachowania uczniów, to w jaki sposób wykorzystywane są wyniki tej diagnozy?, ankietowani stwierdzili, że są im pomocne w: W jaki sposób wykorzystuje Pan/Pani wyniki diagnozy? Odpowiedzi ukierunkowanie planu pracy wychowawcy i dobór tematyki godzin wychowawczych rozmowy z uczniami, wdrażanie ich do samooceny i samokontroli 12 10 rozmowy z rodzicami 8 wyłonienie dzieci celem objęcia działaniami profilaktycznymi praca indywidualna z uczniem, wdrażanie zasad i norm bezpiecznego zachowania praca indywidualna celem ustalenia działań naprawczych 4 4 4 kierowanie do pedagoga 3 wystawianie ocen z zachowania 33 2

ukierunkowaniu planu pracy wychowawcy i w ustalaniu tematyki godzin wychowawczych - 12 ankietowanych, rozmowach z uczniami, wdrażaniu ich do samooceny i samokontroli - 10, w rozmowach z rodzicami - 8 w wyłonieniu dzieci celem objęcia ich działaniami profilaktycznymi - 4, w pracy indywidualnej z uczniem, we wdrażaniu zasad i norm bezpiecznego zachowania 4, w pracy indywidualnej celem ustalenia działań naprawczych - 4, kierowaniu do pedagoga - 3, w wystawianiu ocen z zachowania - 2, W jaki sposób wykorzystuje Pan/Pani wyniki diagnozy? 12 10 8 6 4 2 0 ukierunkowanie planu pracy wychowawcy i dobór tematyki godzin wychowawczych rozmowy z uczniami, wdrażanie ich do samooceny i samokontroli rozmowy z rodzicami wyłonienie dzieci celem objęcia działaniami profilaktycznymi praca indywidualna z uczniem, wdrażanie zasad praca indywidualna celem ustalenia działań naprawczych kierowanie do pedagoga wystawianie ocen z zachowania 34

10. Na pytanie - Czy w szkole podejmowane są działania wychowawcze mające na celu eliminowania zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań? Jeżeli tak, to prosimy wymienić. wskazano następujące: pogadanki, rozmowy pouczające - 12 ankietowanych, rozmowy z rodzicami - 9, rozmowy indywidualne z psychopedagogiem - 8, zajęcia profilaktyczne - 7, współpraca z rodzicami - 6, kontrakty klasowe, lekcje wychowawcze, wzorce zachowań, spotkania z pielęgniarką, zajęcia z dziećmi - 5 ankietowanych, pochwały i upomnienia - 3, filmy edukacyjne i prezentacje multimedialne - 3 aktywne, konsekwentne pełnienie dyżurów na przerwach - 3, koło Wolontariatu - 2 zamykanie kilku drzwi wejściowych podczas lekcji 2 szkolenia dla nauczycieli i wychowawców 2 wdrożenie Polityki Ochrony Dzieci przed Krzywdzeniem 1 próbne alarmy - 1, Nauczyciele podejmują następujące działania wychowawcze i profilaktyczne. Odpowiedzi pogadanki, rozmowy pouczające 12 rozmowy z rodzicami 9 rozmowy indywidualne z psychopedagogiem 8 zajęcia profilaktyczne 7 współpraca z rodzicami 6 kontrakty klasowe, lekcje wychowawcze, wzorce zachowań, spotkania z pielęgniarką, zajęcia z dziećmi 5 Pochwały i upomnienia 3 35

filmy edukacyjne i prezentacje multimedialne aktywne, konsekwentne pełnienie dyżurów na przerwach aktywne, konsekwentne pełnienie dyżurów na przerwach 3 3 3 koło Wolontariatu 2 zamykanie kilku drzwi wejściowych podczas lekcji 2 szkolenia dla nauczycieli i wychowawców 2 wdrożenie Polityki Ochrony Dzieci przed Krzywdzeniem 1 próbne alarmy 1 36

11. Na kolejne pytanie - Czy podejmowane przez szkołę działania przynoszą pożądany efekt wychowawczy? - połowa ankietowanych nauczycieli odpowiedziała, że tak, a druga połowa, że nie zawsze. Nikt nie udzielił odpowiedzi przeczącej. Czy podejmowane przez szkołę działania przynoszą pożądany efekt Odpowiedzi 37

wychowawczy? tak 15 nie 0 nie zawsze 15 12. Na pytanie Co Pana/Pani zdaniem, może zrobić szkoła nauczyciele, personel i rodzice, by zwiększyć poczucie bezpieczeństwa całej społeczności szkolnej?, ankietowani nauczyciele stwierdzili, że: musi być większa konsekwentna współpraca i jednolity front działania na linii nauczyciel, personel rodzic - 8 ankietowanych, musi być więcej działań profilaktycznych - 5, należy sumiennie, aktywnie pełnić dyżury - 4, musi być monitoring, nie przebywanie osób postronnych na korytarzach - 2, wszyscy musimy konsekwentnie przestrzegać ustalonych zasad i norm, zwłaszcza na dyżurach - 3, musi być większa współpraca ze specjalistami (zajęcia socjoterapeutyczne, filmy o zagrożeniach, spotkania z Policją) - 2, lekcje wychowawcze zachowanie wobec osób słabszych i młodszych, notorycznie przypominać zasady bezpieczeństwa - 2, uświadamianie o negatywnych skutkach i konsekwencjach łamania zasad BHP i PPOŻ.-2 wzmocnienie poczucia wspólnotowości, nieustanne uczenie się większej wrażliwości i odpowiedzialności, kultury bycia, wyzbycie się egoizmu. - 2 należy pracować z uczniami z zaburzeniami, szybko reagować na problemy, wyciągać konsekwencje - 3, Co zdaniem Pana/Pani może zrobić szkoła, by zwiększyć poczucie bezpieczeństwa uczniów? Odpowiedzi musi być większa konsekwentna współpraca i jednolity front działania na linii nauczyciel, personel rodzic 8 38

więcej działań profilaktycznych 5 należy sumiennie, aktywnie pełnić dyżury 4 musi być monitoring, nie przebywanie osób postronnych na korytarzach wszyscy musimy konsekwentnie przestrzegać ustalonych zasad i norm, zwłaszcza na dyżurach musi być większa współpraca ze specjalistami (zajęcia socjoterapeutyczne, filmy o zagrożeniach, spotkania z Policją) lekcje wychowawcze zachowanie wobec osób słabszych i młodszych, notorycznie przypominać zasady bezpieczeństwa uświadamianie o negatywnych skutkach i konsekwencjach łamania zasad BHP i PPOŻ. wzmocnienie poczucia wspólnotowości, nieustanne uczenie się większej wrażliwości i odpowiedzialności, kultury bycia, wyzbycie się egoizmu należy pracować z uczniami z zaburzeniami, szybko reagować na problemy, wyciągać konsekwencje 2 3 2 2 2 2 3 39

13. Ankietę wypełniło 28 kobiet i 2 mężczyzn. Spośród ankietowanych nauczycieli 19 ma staż pracy w szkole powyżej 15 lat, 6 osób jest ze stażem pracy w szkole od 6 do 15 lat, a 5 ze stażem 5 lat. 40

Wnioski: 1. W szkole przeprowadza się diagnozę uczniów. 2. Wszyscy nauczyciele wykorzystują wyniki diagnozy w swojej pracy. Diagnoza pełni funkcję oceniającą i informacyjną, a także wspierającą - wsparcie konkretnego ucznia z zaburzeniami zachowania. Nauczyciele stosują indywidualizację w tym względzie. 3. Nauczyciele podejmują różnorodne działania wychowawcze i profilaktyczne w celu poprawienia bezpieczeństwa uczniów. 4. Wszyscy nauczyciele komunikują uczniom, jakich zachowań od nich oczekują. Najczęściej robią to w czasie zajęć lekcyjnych, godzin wychowawczych, podczas zapoznawania z podstawowymi dokumentami szkoły Statut Szkoły, WSO. 5. Nauczyciele chwalą pozytywne zachowania uczniów, ganią za nieodpowiednie. Starają się dodatkowo wzmocnić pozytywne zachowanie poprzez częste pochwały i nagradzanie. 6. Nauczyciele są przekonani, że poprawienie relacji nauczyciel-rodzic może wpłynąć na poprawę poczucia bezpieczeństwa wśród uczniów. 7. Nauczyciele wyrażają przekonanie, że na poprawienie poczucia bezpieczeństwa uczniów ma wpływ również sumienne pełnienie przez nauczycieli dyżurów. Opracowanie kwestionariuszy wywiadu z pracownikami administracji i obsługi W grudniu 2016 r. przeprowadzono wśród pracowników administracji i obsługi wywiady. Kwestionariusz wywiadu został wcześniej opracowany i zawierał następujące pytania: 1. Jakie dostrzega Pan(i) szczególnie negatywne zachowania wśród uczniów w kwestii kultury osobistej i zachowania? 2. Czy zauważa Pan(i), aby uczniowie stosowali przemoc fizyczną lub psychiczną wobec siebie nawzajem? 41

3. Czy dostrzega Pan(i) m.in. takie zachowania i postawy wśród uczniów jak: palenie papierosów w toalecie, niszczenie mienia, niestosowne odnoszenie się do pracowników obsługi, kradzieże? 4. Proszę wskazać propozycje rozwiązań mających na celu eliminowanie tego typu zachowań. 5. Czy dostrzega Pani/Pan pozytywne zachowania uczniów, respektujących normy przyjęte w szkole? Przeprowadzono wywiad wśród dziewięciu wytypowanych osób, które stykają się z uczniami w różnych pozalekcyjnych sytuacjach (intendentka, kucharki, sprzątaczki, woźny, sekretarka). 1. Na pierwsze pytanie najczęściej pojawiającymi się odpowiedziami były: - nie spłukiwanie wody w toaletach (3), - pisanie po ścianach oraz kopanie (3), - rozciąganie rolek papieru (3), - załatwianie się obok toalety (3), - nie dostrzegam żadnych negatywnych zachowań (6) 7. Na kolejne pytanie Czy zauważa Pan(i), aby uczniowie stosowali przemoc fizyczną lub psychiczną wobec siebie nawzajem? jedna osoba odpowiedziała twierdząco, a osiem zaprzeczyło. 3. Wśród niewłaściwych zachowań i postaw uczniów respondenci głównie wskazywali: - niszczenie mienia (pisanie po ławkach, wydrapywanie dziur w klasach i na korytarzach) (4osoby), - rzucanie papierków obok kosza (3 osoby) - przezywanie się nawzajem (3osoby), Nie wskazano kradzieży i palenia papierosów jako zachowania występujące w szkole. 4. Wśród rozwiązań mających na celu eliminowanie tego typu rozwiązań pojawiły się następujące propozycje: 42

- prowadzenie częstych rozmów z uczniami, rozmowa z pedagogiem szkolnym (1 osoba), - konieczność naprawienia zniszczonego mienia lub poniesienia kosztów naprawy (4 osoby), 5. Na pytanie dotyczące dostrzegania pozytywnych zachowań uczniów, respondenci w większości (8 osób) odpowiadali twierdząco wskazując na to, że większość uczniów jednak stara się przestrzegać przyjętych zasad: stosują zwroty grzecznościowe, potrafią grzecznie poprosić o coś, czego potrzebują, są grzeczni, uprzejmi i mili. Wnioski: Dokonując analizy całości zgromadzonego materiału można udzielić odpowiedzi na postawione w projekcie tej ewaluacji pytania kluczowe: Czy uczniowie znają swoje prawa i obowiązki oraz regulaminy obowiązujące w szkole i czy wiedzą, jakich zachowań się od nich oczekuje? Wszyscy nauczyciele komunikują uczniom jakich zachowań od nich oczekują. Najczęściej robią to w czasie zajęć lekcyjnych, godzin wychowawczych w różnych formach, np.: zawarcie kontraktu klasowego, zapoznanie uczniów z najważniejszymi dokumentami szkoły (WSO, PSO, Program Wychowawczy, w którym szczegółowo omawiana jest sylwetka ucznia Zespołu Szkół w Nekli). Badania przeprowadzone wśród rodziców pokazały, że znają oni bardzo dobrze wyżej wymienione dokumenty szkolne. Zatem również rodzice mają świadomość i wiedzą jakich zachowań oczekuje się od ich dzieci. Uczniowie są zapoznani z konsekwencjami nieprzestrzegania przyjętych w szkole norm zawartymi w Systemie Kar i Nagród). Czy nauczyciele respektują prawa uczniów? Zdaniem uczniów większość nauczycieli respektuje ich prawa, wzmacnia pozytywne zachowania, a także wspiera tych, którzy maja problem z dostosowaniem się do panujących reguł. Czy w szkole diagnozuje się zachowania uczniów? Jeżeli tak, to w jaki sposób wyniki tej diagnozy są wykorzystywane? W szkole przeprowadza się diagnozę uczniów. Wszyscy nauczyciele wykorzystują wyniki diagnozy w swojej pracy. Diagnoza pełni funkcję oceniającą i informacyjną, 43

a także wspierającą - wsparcie konkretnego ucznia z zaburzeniami zachowania. Nauczyciele stosują indywidualizację w tym względzie. Najczęściej nauczyciele wykorzystują wyniki diagnoz przeprowadzając pogadanki, rozmowy pouczające, rozmowy z rodzicami, stosując pochwały i upomnienia, ale także w czasie zajęć profilaktycznych i rozmów indywidualnych. W jaki sposób szkoła dba o utrzymanie spójności działań wychowawczych i jak są one dokumentowane? Nauczyciele starają się dbać o pozytywne relacje nie tylko z uczniami, ale także z ich rodzicami dbając w ten sposób o spójność podejmowanych działań wychowawczych. Rodzice, jak wynika z badań, są świadomi jakie funkcjonują w szkole normy i procedury, co również ma odzwierciedlenie w dokumentacji rodzice potwierdzają znajomość podstawowych przepisów własnoręcznym podpisem. Każdy wychowawca dokumentuje systematycznie pochwały oraz wszelkie przejawy nierespektowania przez dziecko przyjętych w szkole norm w Dzienniku elektronicznym. Rodzice na bieżąco mogą się z nimi zapoznawać (nie tylko w czasie zebrań, ale także podczas indywidualnych rozmów). W sytuacjach kryzysowych dbając o spójność działań wychowawczych powołuje się zespoły wychowawcze w skład, którego wchodzą: dyrektor szkoły, wychowawca, nauczyciele uczący, psychopedagog szkolny. Szkoła podejmuje różne działania profilaktyczne służące poprawie bezpieczeństwa i funkcjonowania uczniów zgodnego z przyjętymi normami, organizując spotkania z przedstawicielami stosownych instytucji, co było zauważone i podkreślane przez rodziców wypełniających ankiety. W jaki sposób szkoła reaguje na zachowania wychowanków zagrażające bezpieczeństwu? Czy rodzice i uczniowie szkoły są informowani o zagrożeniach? Nauczyciele reagują na zachowania uczniów zagrażające bezpieczeństwu najczęściej poprzez przeprowadzanie: rozmów z rodzicem, wpisy do e - Dziennika, przeprowadzanie rozmów z uczniami oraz upominanie ucznia i informowanie o tym fakcie wychowawcy, a w razie potrzeby również informowanie pedagoga. Czy podejmowane są działania wychowawcze mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań, jakie są to działania? Jakie działania szkoła podejmuje w celu pomocy uczniom napotykającym trudności? Nauczyciele wzmacniają właściwe zachowania najczęściej poprzez pochwały ustne, pozytywne wpisy do e-dziennika, nagrody, informowanie rodziców. 44

Z przeprowadzonych badań wynika, że uczniowie w większości prezentują właściwe zachowania, a w szkole na bieżąco analizuje się podejmowane działania wychowawcze mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań. Owe działania cały czas są modyfikowane i dostosowywane do zmieniającej się rzeczywistości. Wychowawcy klas opracowują co roku plany pracy zgodnie z Programem Wychowawczym i Szkolnym Programem Profilaktyki. Nauczyciele we współpracy z pedagogiem i psychologiem szkolnym poprzez różnorodne działania uczą umiejętnego rozwiązywania konfliktów wśród uczniów, obiektywnej samooceny i przestrzegania przez nich praw i obowiązków zgodnych ze Statutem Szkoły. Zalecenia / rekomendacje: 1. Należy wzmocnić współpracę z rodzicami w zakresie działań wychowawczych i profilaktycznych - zmobilizować ich do częstych kontaktów ze szkołą, szczególnie rodziców uczniów stwarzających problemy (nierespektowanie norm społecznych, zagrożenie bezpieczeństwa). 2. Dążyć do skutecznego rozwiązywania problemów związanych z nieprzestrzeganiem norm społecznych np. poprzez spotkania mediacyjne z nauczycielami i uczniami. 3. Kontynuować pedagogizacje rodziców, wybierając tematykę zgodnie ze zdiagnozowanymi problemami klasowymi. 4. W pracy z uczniem nierespektującym przyjętych norm i zasad ściśle współpracować z wszystkimi nauczycielami. 5. Zwiększyć uwagę nauczycieli dyżurujących na miejsca szczególnie niebezpieczne w szkole. 6. Należy zawsze i konsekwentnie reagować na niewłaściwe zachowania uczniów, przejawy przemocy, agresji. 7. Konsekwentnie wzmacniać zachowania uczniów, którzy respektują przyjęte normy i reguły - nagradzać właściwie zachowujące się dzieci. 45

8. Zadbać o odpowiedni przepływ informacji na temat zachowania poszczególnych uczniów, uwzględniając ich funkcjonowanie w świetlicy, stołówce szkolnej i podczas przerw. 9. Kontynuować realizację uaktualnionych: Programu Wychowawczego i Szkolnego Programu Profilaktyki. 10. Kontynuować współpracę z instytucjami wspomagającymi pracę szkoły (Policja, MGOPS, Straż Pożarna, Zespół Poradni Psychologiczno Pedagogicznych Powiatu Wrzesińskiego). Aneks Załącznik nr 1 Projekt Ewaluacji Wewnętrznej Załącznik nr 2- Ankieta dla uczniów Agresja w szkole dotycząca niewłaściwych zachowań uczniów na terenie szkoły, Załącznik nr 3 Ankieta dla rodziców Respektowanie przyjętych norm społecznych przez uczniów, Załącznik nr 4 Ankieta dla nauczycieli. Załącznik nr 5 Kwestionariusz wywiadu z pracownikami administracji i obsługi na temat zaobserwowanych przez nich zachowań uczniów. 46

Załącznik nr 1 PROJEKT EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ w Zespole Szkół w Nekli w roku szkolnym 2016/2017 Obszar działalności: Efekty działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły lub placówki. Wymaganie 1.3 Kształtowane są postawy i respektowane normy społeczne. Cele ewaluacji: - zebranie wszechstronnych informacji na temat organizacji warunków bezpiecznego pobytu dziecka w szkole, - zbadanie warunków tworzenia poczucia bezpieczeństwa w placówce, - rozwijanie umiejętności zapewniających bezpieczeństwo sobie i innym, - uświadomienie dzieciom konieczności przestrzegania zasad bezpieczeństwa w sytuacji zagrożenia, - kształtowanie właściwych zachowań i przyjaznej atmosfery w szkole. 1. Przedmiot ewaluacji. Członkowie społeczności szkolnej znają i rozumieją normy zachowań obowiązujące w szkole. 1.a. Pytania kluczowe - Czy uczniowie znają swoje prawa i obowiązki oraz regulaminy obowiązujące w szkole? 47

- Czy uczniowie wiedzą, jakich zachowań się od nich oczekuje? 2. Przedmiot ewaluacji. W szkole wspólnie z rodzicami i uczniami analizuje się podejmowane działania wychowawcze, w tym mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań. 2.a. Pytania kluczowe -Czy nauczyciele respektują prawa uczniów? - Czy społeczność uczniowska podejmuje działania promujące właściwe postawy? - Czy w szkole diagnozuje się zachowania uczniów? Jeżeli tak, to w jaki sposób wyniki tej diagnozy są wykorzystywane? - W jaki sposób szkoła dba o utrzymanie spójności działań wychowawczych? - W jaki sposób działania te są dokumentowane? 3. Przedmiot ewaluacji. Normy społeczne obowiązujące w szkole są jednakowe dla wszystkich. 3.a. Pytania kluczowe - W jaki sposób szkoła reaguje na zachowania wychowanków zagrażające bezpieczeństwu? - Czy rodzice i uczniowie szkoły są informowani o zagrożeniach? - Czy podejmowane są działania wychowawcze mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań, jakie są to działania? - Czy podejmowane działania wychowawcze wpływają na zmniejszenie (eliminowanie) zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań? - Jakie działania szkoła podejmuje w celu pomocy uczniom napotykającym trudności? Kryteria ewaluacji: 48

znajomość norm i zasad bezpieczeństwa oraz przestrzeganie ich na co dzień. skuteczność proponowanych przez nauczyciela zajęć w celu osiągnięcia właściwych zachowań i postaw. Metody i narzędzia badawcze - badania ankietowe dla rodziców, - rozmowy i pogadanki z dziećmi, - analiza dokumentów, - wywiady z uczniami i pracownikami szkoły, - obserwacja. Dobór próby badawczej: - 100% nauczycieli, - 40% rodziców, - 20% uczniów, - 50% pracowników administracji i obsługi. Metody i źródła danych: Ad 1a. - ankieta dla rodziców, - wywiady z uczniami i pracownikami szkoły (kwestionariusz wywiadu), - analiza zeszytów uwag i pochwał dołączonych do dzienników lekcyjnych. Ad 2a. - ankieta dla nauczycieli, - pogadanki z uczniami, Ad 3a. 49

- ankieta dla uczniów, - obserwacja, - analiza dokumentów, HARMONOGRAM DZIAŁAŃ Opracował zespół ds. ewaluacji: Zofia Konecka Iwona Hadada Iwona Koralewska 50

Załącznik nr 2 ANKIETA BEZPIECZNA I PRZYJAZNA SZKOŁA Zwracamy się do Was z prośbą o udzielenie odpowiedzi na poniższe pytania. Zależy nam na Waszych szczerych odpowiedziach, więc ankieta jest anonimowa. Te odpowiedzi będą podstawą do diagnozy sytuacji w szkole pod względem występowania zjawiska agresji, a tym samym jej analiza pomoże przeciwdziałać tym przykrym dla wszystkich sytuacjom. Zaznacz prawidłową odpowiedź. 1. Czy znasz zasady właściwego zachowania się w szkole? a) Tak b) Nie c) Trudno powiedzieć 2. Czy przestrzegasz tych zasad? a) Tak b) Nie 3. Czy w szkole czujesz się bezpiecznie? a) Tak b) Raczej tak c) Raczej nie d) Nie 4. Oceń swoje poczucie bezpieczeństwa. Zaznacz na wykresie, w skali od 1 do 5, gdzie 5 oznacza, że czujesz się bardzo bezpiecznie, a 1 oznacza, że masz poczucie zagrożenia. 1 2 3 4 5 5. Jeżeli są w szkole miejsca, w których czujesz się mniej bezpieczny(a), wskaż je na liście poniżej? a) Korytarz szkolny b) Klasa c) Toaleta d) Boisko e) Inne (wymień jakie).. 51

6. Czy zdarzyło się w szkole, że ktoś Ciebie obrażał, przezywał, szantażował, zastraszał, wymuszał pieniądze, okradł, rozpowszechniał plotki? a) Tak, zdarzyły się takie sytuacje b) Nie było takich sytuacji 7. Kto jest sprawcą wyżej wymienionych zachowań? a) Inni uczniowie b) Nauczyciele c) Personel szkoły d) Osoby obce w szkole 8. Czy zdarzyło się, że na terenie szkoły kogoś obraziłeś, użyłeś przemocy fizycznej, szantażowałeś, wymuszałeś pieniądze, ukradłeś, rozpowszechniałeś plotki oszczerstwa? a) Tak, zdarzyły mi się takie sytuacje b) Nie było takich sytuacji 9. Czy byłeś świadkiem zdarzenia, że ktoś na terenie szkoły: obrażał, używał przemocy fizycznej, szantażował, wymuszała pieniądze, kradł, rozpowszechniał plotki, oszczerstwa? a) Tak, widziałem takie sytuacje b) Nie było takich sytuacji 10. Czy w szkole są podejmowane działania, mające na celu eliminowanie takich zagrożeń. Jeżeli tak, to prosimy wymienić. a) Tak....... b) Nie 11. Czy podejmowane działania przynoszą efekt? a) Tak b) Nie 12. Czy znasz prawa i obowiązki ucznia swojej szkoły? a) Tak b) Nie 13. Czy przestrzegasz norm zachowania obowiązujących w szkole? a) Tak b) Nie 52

14. W jaki sposób poznała/eś swoje prawa i obowiązki? (wychowawca, uczniowie, inny nauczyciel, pedagog, w inny sposób) a) dowiedziała/em się od wychowawcy na lekcji b) dowiedziała/em się od innych uczniów c) dowiedziała/em się od innych nauczycieli d) pedagoga e) inny sposób 15. Jakich zachowań oczekuje się od Ciebie w szkole? Wymień co najmniej 3.......... 16. Która z postaw, Twoim zdaniem, dominuje w szkole? a) Koleżeństwo b) Obojętność c) Agresja Dziękujemy Załącznik nr 3 Ankieta dla nauczycieli "Respektowanie norm społecznych w szkole" Prosimy Państwa o wypełnienie krótkiej ankiety, która pomoże poznać poziom poczucia bezpieczeństwa społeczności szkolnej. Ankieta jest anonimowa 1. Czy czuje się Pan/Pani bezpiecznie w szkole? a) tak b) nie 2. Prosimy ocenić swoje poczucie bezpieczeństwa, poprzez zaznaczenie na wykresie, w skali od 1 do 5, gdzie 5 oznacza, że czuje się Pan/Pani bardzo bezpiecznie, a 1 oznacza poczucie zagrożenia. 53

1 2 3 4 5 3. Czy zetknął/ęła się Pan/Pani w szkole z przejawami agresji fizycznej lub psychicznej? a) tak, ze strony uczniów b) tak, ze strony nauczycieli c) tak, ze strony personelu szkoły d) tak, ze strony innych osób (kogo?).... e) nie 4. Czy Pana/Pani zdaniem uczniowie przestrzegają norm społecznych obowiązujących w szkole? a) tak b) nie 5. Jakie normy społeczne nie są, Pana/Pani zdaniem, respektowane w naszej szkole? Prosimy wymienić............. 6. Jak reaguje Pan/Pani na nie respektowanie norm społecznych przez uczniów?............ 7. W jaki sposób i w jakich sytuacjach komunikuje Pan/Pani uczniom jakich zachowań się od nich oczekuje?...... 54