PROGRAM PROFILAKTYKI GIMNAZJUM W SZEMUDZIE 2016/2017 Program profilaktyki jest spójny z programem wychowawczym i ma na celu wszechstronny rozwój ucznia. OPRACOWANIE : DOROTA KAŁUZIŃSKA, MARTA RAPA-LESZCZYŃSKA, AGNIESZKA LORENZ
I. PODSTAWA PRAWNA: 1. Rozporządzeniem MEN z dnia 18.08.2015 w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii. 2. Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej. 3. Ustawa o systemie oświaty z 7 września 1991 z późniejszymi zmianami. 4. Karta Nauczyciela. 5. Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych i gimnazjów. 6. Deklaracja Praw Człowieka. 7. Konwencja o Prawach Dziecka. 8. Priorytetowe zadania z zakresu nadzoru pedagogicznego ustalone przez MEN. 9. Statut Szkoły. II. WSTĘP Profilaktyka szkolna to działania mające na celu zapobieganie niepożądanym zjawiskom w rozwoju i zachowaniu się uczniów. Obejmuje eliminowanie czynników zachowań ryzykownych oraz wzmacnianie działań chroniących przed niepożądanymi zjawiskami. Ma szczególne znaczenie wśród młodych ludzi, w których rozwija się ustalanie hierarchii wartości, kształtują się relacje z innymi ludźmi, buduje się poczucie pewności siebie. Program będzie wspomagał wychowawczą rolę rodziny, prawidłowy rozwój uczniów oraz wskazywał sytuacje podejmowania działań interwencyjnych w sytuacji zdiagnozowanych zagrożeń. W zakresie profilaktyki pierwszorzędowej obejmuje: promowanie zdrowego stylu życia i zdrowego odżywiania; informowanie o skutkach zachowań ryzykownych; wspieranie rozwoju zaspokajania potrzeb własnych; nawiązywanie prawidłowych relacji z rówieśnikami i dorosłymi; zdobywanie umiejętności radzenia sobie ze stresem i rozwiązywanie konfliktów W zakresie profilaktyki drugorzędowej obejmuje: działania umożliwiające wczesną identyfikację osób z grupy podwyższonego ryzyka; współpracę ze specjalistami; zajęcia socjoterapeutyczne; poradnictwo rodzinne. III. CEL GŁÓWNY: Zwiększenie skuteczności działań wychowawczych, edukacyjnych, informacyjnych i profilaktycznych wśród uczniów, ich rodziców oraz nauczycieli i pracowników szkoły na rzecz bezpieczeństwa i tworzenia przyjaznego środowiska w szkole. 2
IV. CELE SZCZEGÓŁOWE: 1. Upowszechnianie wśród młodzieży znajomości prawa i zasad przestrzegania go. 2. Zapobieganie wagarom. 3. Promowanie zdrowego stylu życia i odżywiania. 4. Kształtowanie postaw akceptowanych społecznie. 5. Stworzenie w szkole poczucia bezpieczeństwa. 6. Uświadamianie zagrożeń płynących z niewłaściwego korzystania z mediów. 7. Kształtowanie w uczniach odpowiednich postaw wobec ludzi słabszych, młodszych, ludzi starszych, chorych, niepełnosprawnych. 8. Uświadamianie uczniom negatywnych skutków działania środków psychoaktywnych, papierosów, e-papierosów, tabaki, dopalaczy, napojów energetyzujących oraz następstw działania tych substancji. 9. Tworzenie pozytywnych relacji rówieśniczych, przeciwdziałanie agresji (izolacja, wykluczenie). 10. Przygotowanie uczniów do podejmowania pracy wolontariusza. 11. Współpraca z rodzicami w obszarze profilaktyki wczesna interwencja udzielanie pomocy (propagowanie działalności instytucji udzielających pomocy w sytuacjach problemowych). V. DIAGNOZA PROBLEMÓW Program Profilaktyki tworzony jest w oparciu o diagnozę prowadzoną w środowisku szkolnym, na którą składają się: - obserwacja uczniów, - wywiady na temat sytuacji rodzinnej wychowanków, - analiza frekwencji uczniów, - analiza ankiet przeprowadzonych wśród nauczycieli, uczniów, rodziców, - wywiady z nauczycielami, uczniami i rodzicami, - analiza sytuacji wychowawczej szkoły - analiza dokumentacji. w każdym roku szkolnym, uwzględnią w swoich planach pracy wychowawczej zadania do realizacji w danym roku zawarte w Programie Profilaktyki, uwzględniając specyfikę prowadzonej klasy, realizację programów lub ich elementów, imprezy profilaktyczne itp. Na koniec każdego semestru wychowawcy w swoich sprawozdaniach uwzględnią tematykę profilaktyczną podejmowaną na godzinach z wychowawcą oraz inne działania z zakresu profilaktyki realizowane z zespołem klasowym. 3
VI. FORMY I METODY REALIZACJI PROGRAMU PROFILAKTYKI Realizacja programu będzie się odbywać w ciągu całego roku szkolnego w Gimnazjum w klasach I, II i III w oparciu o formy pracy indywidualnej i grupowej. W realizacji programu wykorzystane zostaną następujące strategie: 1) Informacyjna dostarczająca aktualnej wiedzy, informacji na temat skutków zagrożeń i możliwości zabezpieczania się przed nimi, realizowana będzie w formie: - lekcji wychowawczych, - zajęć edukacyjnych, - spotkań ze specjalistami, - poradnictwa, konsultacji indywidualnych i grupowych dla uczniów, rodziców i nauczycieli, - zajęć pozalekcyjnych, - gazetek szkolnych, broszur tematycznych. 2) Edukacyjna rozwijająca kompetencje społeczne, modelująca określony typ zachowań, kształtująca określone postawy i umiejętności np. umiejętność podejmowania decyzji, rozwiązywania problemów, komunikowania się. Strategia ta realizowana będzie w formie: - zajęć edukacyjnych, - lekcji wychowawczych, przedmiotowych, - warsztatów, szkoleń, pogadanek prowadzonych przez specjalistów, psychologa, pedagoga (dla uczniów, rodziców i nauczycieli), - zajęć pozalekcyjnych. 3) Interwencyjna zmierzająca do pomagania uczniom, rodzicom w poszukiwaniu możliwości rozwiązania problemów poprzez: - interwencje w kryzysie dla uczniów, rodziców i nauczycieli, - indywidualne poradnictwo dla uczniów i ich rodziców, - współpraca interdyscyplinarna z instytucjami pozaszkolnymi. 4) Alternatywna stwarza możliwość uczestnictwa młodzieży w działaniach służących zaspokajaniu potrzeb ważnych dla danego etapu rozwoju i uzyskiwanie pozytywnych wzmocnień. Umożliwia podejmowanie nowej, społecznie akceptowanej i sprzyjającej rozwojowi aktywności poprzez: - koła zainteresowań, - konkursy tematyczne, - turystykę: wycieczki, wyjazdy integracyjne, itp., - zajęcia pozalekcyjne, - udział w życiu Samorządu Szkolnego. - wolontariat. 4
VII. SZCZEGÓŁOWE TREŚCI PROGRAMU PROFILAKTYKI* Zadania Sposoby realizacji Odpowiedzialni Propagowanie wśród uczniów znajomości prawa i zasad przestrzegania go Zapewnienie warunków bezpiecznego przebywania ucznia w szkole. 1) Zapoznanie uczniów z dokumentami określającymi pracę szkoły: - statutem, - wewnątrzszkolnym ocenianiem, - regulaminem szkoły, - procedurami określającymi sytuacje zagrożenia w szkole (m.in. ewakuacja). 2) Pogadanki z policją o tematyce: - odpowiedzialności karnej nieletniego, - bezpieczeństwa w ruchu drogowym. 3) Godziny z wychowawcą o tematyce: obowiązków ucznia, systemu kar i nagród stosowanego w szkole. 4) Konsekwentnie stosowane przez nauczycieli procedur w określonych sytuacjach niezgodnych z prawem wewnątrzszkolnym, zgodnie z wypracowanymi i przyjętymi w szkole procedurami. 5) Zapoznanie uczniów z prawami dziecka i człowieka, analiza odpowiednich dokumentów, np. Deklaracja Praw Człowieka, Konwencja o Prawach Dziecka lekcje z wychowawcą i lekcje WOS. 6) Obchody np. Międzynarodowego Dnia Praw Człowieka. 7) Organizacja apeli szkolnych, dotyczących spraw wychowawczych i działań szkoły w tym obszarze. 1) Przeprowadzenie pogadanek na lekcjach wychowawczych nt. zasad bezpieczeństwa obowiązujących na terenie szkoły oraz poszanowania mienia w szkole. 2) przeprowadzenie przez wychowawców szkolenia dot. ewakuacji oraz organizacja próbnej ewakuacji z budynku gimnazjum. Wychowawcy, pedagog i psycholog szkolny, nauczyciel WOS, nauczyciele historii, nauczyciele języka polskiego. Nauczyciel edukacji dla bezpieczeństwa, Wychowawcy świetlicy, Nauczyciele dyżurujący. 5
3) zapoznanie uczniów przez wychowawców z Regulaminem dowozów szkolnych. 4) realizacja zajęć edukacji dla bezpieczeństwa. 5) Aktywne pełnienie dyżurów przez nauczycieli podczas przerw. Zapobieganie wagarom, spóźnieniom, dyscyplina na zajęciach szkolnych 1) Kontrolowanie przez wszystkich nauczycieli obecności uczniów na każdych zajęciach lekcyjnych. 2) Konsekwentne stosowanie procedur szkolnych wobec uczniów opuszczających zajęcia szkolne. 3) Przeprowadzenie pogadanki na godzinie wychowawczej dot. obowiązku szkolnego i obowiązku nauki. 4) Systematyczne i bieżące powiadamianie rodziców w przypadku nieobecności ucznia na zajęciach szkolnych. - zapoznanie uczniów i rodziców z zasadami usprawiedliwiania nieobecności w szkole. 5) Wyróżnianie uczniów z wzorową frekwencją. 5) Organizacja zajęć dla uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi zajęcia dydaktyczno wyrównawcze, konsultacje przedmiotowe, zajęcia ze specjalistami szkolnymi. 6) Organizacja spotkań z rodzicami, dotycząca frekwencji uczniów na zajęciach oraz form pomocy uczniom ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. 7) Systematyczna współpraca z policją, sądem rodzinnym, kuratorami sądowymi, Urzędem Gminy, Poradnią psychologiczno-pedagogiczną, PCPR, GOPS. Wszyscy nauczyciele Wychowawcy, Psycholog i pedagog szkolny, logopeda, socjoterapeuta. Zapoznanie się z sytuacją rodzinną ucznia i środowiskiem społecznym, w którym przebywa uczeń 1) Analiza dokumentów szkolnych uczniów dokonywana przez: - wychowawców, pedagoga, psychologa w celu podejmowania stosownych działań zapobiegających sytuacjom problemowym. 2) Przeprowadzenie ankiet środowiskowych wśród rodziców w klasach I. Dyrektor i wicedyrektor, wychowawcy klas, pedagog, psycholog. 6
3) Sporządzenie informacji dot. uczniów wymagających pomocy wychowawczej, edukacyjnej i socjalnej. 4) Systematyczne wywiady z uczniami, rodzicami, wywiady środowiskowe w celu bieżącego monitoringu sytuacji uczniów. 5) Systematyczna współpraca z policją, sądem rodzinnym, kuratorami sądowymi, Urzędem Gminy, Poradnią psychologiczno-pedagogiczną, PCPR, GOPS. Opracowanie systemu pomocy uczniom ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, mającymi problemy edukacyjne i wychowawcze. 1) Opracowanie programu wspierającego uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym dla uczniów z problemami edukacyjnymi i wychowawczymi (m.in. indywidualnego programu edukacyjno- terapeutycznych - IPET), 2) Zaplanowanie i realizacja działań wspierających uczniów: - zajęcia terapii pedagogicznej; - zajęcia rewalidacyjne przeznaczone dla uczniów niepełnosprawnych, - zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze z poszczególnych przedmiotów, - zajęcia pozalekcyjne, - zajęcia socjoterapeutyczne, - konsultacje nauczycieli. 3) Udzielanie rodzicom pomocy w zakresie wskazywania instytucji służących specjalistyczną pomocą. 4) Organizacja spotkań indywidualnych z rodzicami przez wychowawców i specjalistów szkolnych: pedagoga, psychologa, logopedy, socjoterapeuty. 5) Systematyczna współpraca z instytucjami zajmującymi się wspieraniem uczniów i rodzin z problemami edukacyjnymi i wychowawczymi: Poradnia psychologiczno-pedagogiczna, powiatowe centrum pomocy rodzinie, Urząd Gminy, Ośrodek Zdrowia, GOPS. nauczyciele, pedagog i psycholog szkolny, dyrektor, logopeda, socjoterapeuta Systematyczne motywowanie uczniów do nauki 1) Prezentowanie na zajęciach z wychowawcą zainteresowań i pasji uczniów. 7
Systematyczne motywowanie uczniów do nauki cd. 2) Organizacja zajęć pozalekcyjnych zgodnie ze zdiagnozowanymi wcześniej potrzebami uczniowskimi. 3) Przygotowywanie uczniów do udziału w konkursach przedmiotowych, tematycznych, interdyscyplinarnych, artystycznych i sportowych. 4) Organizacja imprez szkolnych : m.in. Talentynki, Dzień Sportu (według Kalendarza imprez szkolnych). 5) Organizacja przez specjalistów szkolnych (pedagog, psycholog) zajęć z zakresu technik uczenia się, umiejętności radzenia sobie z problemami i stresem. 6) Organizacja zajęć wspierających pracę ucznia zdolnego. 7) Indywidualizacja procesu edukacyjnego oraz systemu oceniania wobec uczniów tego wymagających. 8) Uwzględnianie zaleceń poradni psychologicznopedagogicznej zwartych w opiniach i orzeczeniach. 9) Stosowanie pochwał nawet najmniejszych sukcesów, wobec uczniów wymagających wsparcia. 10)Wskazywanie możliwości i umiejętności uczniów wobec kierunku dalszego kształcenia zajęcia z doradcą zawodowym. nauczyciele, Pedagog, psycholog szkolny, doradca zawodowy, dyrektor, logopeda, socjoterapeuta. Stwarzanie możliwości budowania właściwych relacji rówieśniczych, przeciwdziałanie agresji, autoagresji itp. 1) Organizowanie zajęć z wychowawcą na temat: - sposobów rozwiązywania konfliktów (m.in.: mediacje), - asertywności, - budowania poczucia własnej wartości, - komunikacji interpersonalnej: uczeń-uczeń, uczeńnauczyciel, nauczyciel-uczeń, - przeciwdziałania agresji fizycznej i słownej (izolacja, wykluczenie), - autoagresji/autodestrukcji: samookaleczenia, zachowania ryzykowne, próby samobójcze, samobójstwa wśród młodych ludzi. 2) Organizowanie imprez służących integracji środowiska szkolnego: - wycieczki szkolne, zielone szkoły, ogniska, rajdy, - biwaki, zabawy szkolne, zajęcia integracyjne dla klas I - obchody Międzynarodowego Dnia Osób Niepełnosprawnych. 8 nauczyciele, pracownicy szkoły, pedagog szkolny, psycholog szkolny, Wychowawcy świetlicy, Samorząd Uczniowski
3) Aktywne i systematyczne pełnienie dyżurów nauczycielskich podczas przerw międzylekcyjnych. 4) obchody Dnia bez przemocy uroczystość szkolna. 5) Systematyczne i zgodne z procedurami reagowanie wszystkich pracowników szkoły na wszelkie formy i przejawy agresji w szkole. 6) udział młodzieży w spektaklach i programach profilaktycznych na terenie szkoły; 7) realizacja zajęć edukacji zdrowotnej na lekcjach wychowania fizycznego w kl.ii. Przeciwdziałanie cyberprzemocy oraz uzależnieniu od Internetu. 1) Realizacja podczas godzin wychowawczych następującej tematyki: - bullyingu, cyberbullyingu, flamingu, trollowania, sekstingu ( scenariusze lekcji wychowawczych Fundacja Dzieci Niczyje ) - Do czego służy Internet? - Jak nie uzależnić się od Internetu? - Równowaga pomiędzy światem wirtualnym a realnym. 2) Realizacja projektów edukacyjnych w klasach II. Psycholog, pedagog, Wszyscy nauczyciele Popularyzowanie zdrowego stylu życia 1) Propagowanie aktywności sportowej, zachęcanie do udziału w czynnym uprawianiu sportu na zajęciach SKS, kołach sportowych, klubach sportowych. 2) Realizacja edukacji zdrowotnej w ramach zajęć wychowania fizycznego. 3) Realizacja akcji STOP zwolnieniom z wf-u. 4) Przystąpienie do programu edukacyjnego Żyj smacznie i zdrowo 5) Przeprowadzenie godzin wychowawczych o następującej tematyce: - bulimia, anoreksja, ortoreksja, permareksja - profilaktyka otyłości - higiena osobista i higiena jamy ustnej - doping i sterydy Nauczyciel biologii, nauczyciele wychowania fizycznego, pedagog i psycholog szkolny, wychowawcy 9
6) Tworzenie prezentacji multimedialnych przez uczniów na temat zdrowego stylu życia 7) Organizacja zajęć z edukatorem seksualnym dotyczących m.in. higieny osobistej, chorób przenoszonych drogą płciową, inicjacji seksualnej. Uświadamianie uczniom negatywnych skutków działania środków psychoaktywnych, dopalaczy, napojów energetyzujących itp. oraz następstw działania tych substancji. Przygotowanie uczniów do podejmowania pracy wolontariusza Współpraca z rodzicami 1) Przeprowadzenie cyklu lekcji wychowawczych dotyczących profilaktyki: - antyalkoholowej - antynikotynowej (papierosy i e-papierosy) - antynarkotykowej, antydopalaczowej i AIDS Oraz tematyki dotyczącej: - przynależności do sekt - szkodliwości tabaki - szkodliwości napojów energetyzujących. 2) Bieżące informowanie uczniów o negatywnych skutkach zażywania tytoniu, alkoholu, środków psychoaktywnych, napojów energetyzujących. 3) Organizacja przedstawienia profilaktycznego. 4) Organizacja spotkań z wybranymi (w zależności od diagnozy środowiska szkolnego) specjalistami zajmującymi się uzależnieniami. 1) Propagowanie idei wolontariatu. 2) Organizowanie w szkole i środowisku lokalnych akcji charytatywnych. 3) Zachęcanie uczniów do uczestnictwa w wolontariacie organizowanym przez stosowne instytucje. 1) Przedstawienie rodzicom podstawowych dokumentów regulujących pracę szkoły, np.: - statut szkoły, wewnątrzszkolne ocenianie, program wychowawczy, program profilaktyki, regulamin szkoły. 2) Zapoznanie rodziców z zakresem udzielanej pomocy przez specjalistów szkolnych (pedagog, psycholog, logopeda, doradca zawodowy). 3) Przedstawienie harmonogramu spotkań z wychowawcami. pedagog i psycholog szkolny, zapraszani w zależności od potrzeb specjaliści, dyrekcja dyrekcja szkoły, Samorząd Uczniowski, Wychowawcy świetlicy, psycholog. dyrekcja, rodzice uczniów, doradca zawodowy. 10
4) Organizacja spotkania profilaktycznego dla rodziców. 5) Zachęcenie do organizowania i uczestnictwa we wspólnych imprezach szkolnych. 6) Zachęcenie rodziców do współpracy we wspólnym rozwiązywaniu problemów wychowawczych zaistniałych w szkole. 7) Konsultacje dla rodziców dotyczące dalszej edukacji ich dzieci. Preorientacja zawodowa Wybór dalszej edukacji 1) Zajęcia z doradztwa zawodowego dla uczniów. 2) Spotkanie z przedstawicielami wybranych szkół Giełda szkół. 3) Udział w Dniach otwartych szkół ponadgimnazjalnych.. 4) Spotkania indywidualne z pedagogiem i doradcą zawodowym dotyczące wyboru przez uczniów dalszej edukacji. pedagog, psycholog, doradca zawodowy Współdziałanie wszystkich pracowników szkoły i rodziców w zakresie profilaktyki i interwencji 1) Udział nauczycieli i specjalistów szkolnych w konferencjach, warsztatach i szkoleniach, dotyczących profilaktyki uzależnień. 2) Rozwijanie współpracy z instytucjami promującymi zdrowy styl życia i oferujących pomoc w zakresie profilaktyki uzależnień. Dyrektor szkoły, wszyscy nauczyciele, rodzice * Szkolny program profilaktyki jest programem otwartym, w zależności od potrzeb można w nim dokonywać zmian i korekt, które wynikają z bieżących potrzeb szkoły. 11
VIII. OCZEKIWANE EFEKTY: 1. Podwyższanie wyników w nauce i wzrost frekwencji na zajęciach szkolnych. 2. Umiejętność dokonywania właściwych wyborów w trudnych sytuacjach życiowych. 3. Świadomy udział uczniów w różnych formach spędzania czasu wolnego. 4. Uczniowie rozwijają swoje pasje i zainteresowania, potrafią współpracować w zespole, są wrażliwi na potrzeby innych. 5. Wzrost bezpieczeństwa na terenie szkoły. 6. Lepsze relacje między uczniami nauczycielami rodzicami. 7. Większa świadomość zagrożeń wynikających z uzależnień. 8. Uzyskanie przez uczniów wsparcia psychologiczno-pedagogicznego. 9. Rodzice i nauczyciele dysponują wiedzą z zakresu profilaktyki uzależnień. IX. EWALUACJA PROGRAMU PROFILAKTYTKI: W ramach ewaluacji przewidziane jest: 1. Przeprowadzenie ankiet sprawdzających skuteczność i efektywność działania Programu Profilaktyki. 2. Sprawdzenia zainteresowania Rodziców sprawami szkolnymi własnego dziecka oraz zaangażowania we współpracę ze Szkołą poprzez: - udział w indywidualnych konsultacjach, - udział w zebraniach, - udział w prelekcjach, warsztatach i innych formach wsparcia w procesie wychowawczym. 3. Wnikliwe poznawanie przez wychowawców środowiska uczniów i klasy oraz dostosowanie szkolnego Programu Profilaktycznego do potrzeb danej klasy. 4. Przedstawienie wyników Radzie Pedagogicznej (pedagog, psycholog). Program Profilaktyki został zatwierdzony do realizacji na posiedzeniu Rady Pedagogicznej w dniu 09.2016 r. - Uchwałą Rady Pedagogicznej nr. oraz Uchwałą Rady Rodziców w dniu. nr 12