PROGRAM PROFILAKTYKI OŚRODKA REWALIDACYJNO- WYCHOWAWCZEGO W SZKLANEJ
Spis treści I. WSTĘP... 2 II. CELE GŁÓWNE... 3 III. DZIAŁY I TREŚCI PROGRAMOWE... 4 IV. ZADANIA DO REALIZACJI... 11 V. BAZA PROGRAMU... 12 VI. FORMY PRACY... 12 VII. CZAS REALIZACJI... 12 VIII. REALIZATORZY, KOORDYNATORZY I ADRESACI PROGRAMU... 12 IX. PLANOWANE EFEKTY... 13 X. EWALUACJA PROGRAMU... 13 I. WSTĘP Program profilaktyki przeznaczony jest dla wychowanków Ośrodka Rewalidacyjno- Wychowawczego w Szklanej. Ze względu na zakres niepełnosprawności, jakie występują u wychowanków realizacja programu profilaktycznego jest szczególnie trudna. Aby działania te były skuteczne trzeba znać ograniczenia każdej z osób. Należy pamiętać, iż każdy z wychowanków posiada swoiste uzdolnienia oraz ograniczenia, ma własne tempo pracy. U niektórych osób występują zachowania nietypowe, a rytm rozwoju bywa nieharmonijny. Ze względu na specyfikę placówki, do pełnej realizacji programu profilaktycznego należy uznać prawo do rozwoju we własnym tempie. W stosunku do wielu wychowanków Ośrodka, zwłaszcza tych z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim, działania profilaktyczne mogą nie wykraczać poza pewien obszar. Osobiste predyspozycje wychowanków powodują, iż nie można założyć, przewidzieć czy oczekiwać konkretnych 2
osiągnięć w określonym czasie. Głównym celem naszego programu jest wzmacnianie pożądanych i powszechnie akceptowanych postaw prozdrowotnych i społecznych. II. CELE GŁÓWNE: 1. Wdrażanie do przestrzegania zdrowego i higienicznego stylu życia. 2. Kształtowanie czynnej postawy w zakresie organizacji czasu wolnego i kultury życia codziennego. 3. Wyposażenie wychowanków w umiejętności, dzięki którym będą lepiej rozpoznawać sytuacje niebezpieczne, ryzykowne oraz właściwe. CELE SZCZEGÓŁOWE: Wdrażanie (kształtowanie lub doskonalenie) do: 1. Dbałości o higienę osobistą; 2. Radzenia sobie z problemami dotyczącymi zdrowia i bezpieczeństwa; 3. Kształtowania umiejętności rozwiązywania konfliktów w sposób ogólnie akceptowalny; 4. Zrozumienia potrzeby dobrego odżywiania; 5. Dbania o bezpieczeństwo swoje i innych; 6. Właściwego zachowania się w ruchu drogowym; 7. Właściwego organizowania czasu wolnego; 8. Właściwego wyrażania swoich emocji i potrzeb; 9. Właściwego zachowania się wobec zagrożeń otaczającego środowiska; 10. Umiejętności rozpoznawania i mówienia o przejawach agresji ze strony innych; 11. Unikania zagrożeń dotyczących zdrowia; 12. Stosowania powszechnie akceptowanych norm zachowania się w społeczeństwie. 3
III. DZIAŁY I TREŚCI PROGRAMOWE Dział I. Dbałość o bezpieczeństwo Treści Spodziewane efekty 4
1.Bezpieczeństwo w ośrodku: bezpieczne poruszanie się na terenie ośrodka; bezpieczne korzystanie z urządzeń elektrycznych; bezpieczne posługiwanie się prostymi narzędziami (nożyczki, młotek, narzędzia ogrodnicze i inne), bezpieczne zachowanie się podczas zajęć ruchowych; dostrzeganie czynników zagrażających zdrowiu i życiu. 2.Bezpieczeństwo w domu: bezpieczne korzystanie z urządzeń znajdujących się w domu; przestrzeganie zakazu używania środków chemicznych, zapałek; właściwe zachowanie się w kontaktach z nieznajomymi pukającymi do drzwi; odpowiednie reagowanie na sytuacje nietypowe (np. skaleczenie, pożar itp.). Wychowanek: zna zasady bezpieczeństwa obowiązujące podczas pobytu w ośrodku, domu oraz w różnych środowiskach społecznoprzyrodniczych; bezpiecznie korzysta z urządzeń elektrycznych i prostych narzędzi; przestrzega zasad bezpieczeństwa podczas zabaw ruchowych; unika czynników zagrażających zdrowiu i życiu; wie, że nie należy bawić się zapałkami, lekami, środkami medycznymi i chemicznymi; wie, jak zachować się w niektórych sytuacjach nietypowych; zna zasady bezpiecznego uczestniczenia w ruchu drogowym. 3. Bezpieczeństwo w ruchu drogowym prawidłowe, bezpieczne poruszanie się po różnych drogach; znajomość niektórych znaków drogowych; właściwe, bezpieczne zachowanie w środkach transportu. 4. Bezpieczeństwo w różnych środowiskach społeczno-przyrodniczych. dostrzeganie i unikanie czynników zagrażających zdrowiu i życiu; właściwe zachowanie w kontaktach ze zwierzętami; dbanie o bezpieczeństwo swoje i innych podczas wycieczek. 5. Uświadomienie uczniom prawa do nietykalności cielesnej. 6. Umiejętność mówienia o swoich relacjach z innymi. Dział II. Dbałości o higienę osobistą 5
Treści 1. Wyrabianie umiejętności i przyzwyczajanie do systematycznego dbania o swoją czystość. staranne mycie rąk z przestrzeganiem kolejnych etapów tej czynności, zwłaszcza po wyjściu z toalety, przed posiłkami, po powrocie do domu; higiena jamy ustnej; systematyczne mycie całego ciała, korzystanie z przyborów toaletowych oraz kosmetyków (dezodoranty, kremy); dbanie o higienę i estetyczny wygląd włosów; posługiwanie się chustką do nosa; pielęgnacja paznokci; higiena podczas miesiączki; 2. Dbanie o schludny wygląd ubrania. Spodziewane efekty Wychowanek: starannie myje ręce po wyjściu z toalety, przed posiłkami i po powrocie do domu; samodzielnie lub z pomocą myje zęby; rozumie konieczność codziennego mycia całego ciała, pamięta o użyciu kosmetyków; potrafi umyć włosy samodzielnie lub z pomocą, potrafi się uczesać; używa chusteczki do nosa w razie potrzeby; pamięta o utrzymaniu paznokci w czystości; pamięta o higienie osobistej podczas miesiączki; dba o estetykę wyglądu zewnętrznego; nie używa grzebienia, szczoteczki do zębów, ręcznika należących do innych osób; korzysta z urządzeń sanitarnych w sposób higieniczny. 3. Przestrzeganie zasady nie korzystania z przedmiotów osobistego użytku należących do innych osób. 4. Przestrzeganie zasady higienicznego korzystania z urządzeń sanitarnych. Dział III. Zdrowy styl życia 6
Treści Spodziewane efekty 7
1. Dbanie o właściwą postawę ciała. wyrabianie nawyków związanych z prawidłową postawą ciała, podczas nauki, zabawy i wypoczynku; rozwijanie świadomości własnego ciała. 2.Odżywianie. wpajanie zasad racjonalnego odżywiania się przyzwyczajanie do spożywania urozmaiconych posiłków, surówek, warzyw i owoców; dostarczanie informacji o tym co sprzyja, a co zagraża zdrowiu. Wychowanek: wskazuje lub nazywa części ciała; potrafi zachować prawidłową postawę ciała; wie, jak zdrowo się odżywiać, jakich produktów unikać; wie, jak zachować się podczas badania lekarskiego; wie, jak dobrać odzież do warunków atmosferycznych; nie dokucza innym w momentach zdenerwowania; potrafi zagospodarować czas wolny; dba o porządek wokół siebie. 3. Dbałość o zdrowie. wdrażanie do korzystania z usług medycznych, służących zachowaniu i przywróceniu zdrowia; uczenie właściwego doboru ubioru do warunków atmosferycznych; uczenie radzenia sobie z napięciem emocjonalnym, wygaszanie agresji i negatywnych nawyków. 4.Organizacja pracy i wypoczynku. wskazanie właściwych i dających zadowolenie możliwości spędzania wolnego czasu, kształcenie umiejętności wyboru odpowiedniego programu telewizyjnego, zabawy itp. wdrażanie do organizowania własnych zajęć w ciągu dnia; wdrażanie do dbania o porządek w miejscu nauki i pracy. 8
Dział IV. Kultura życia codziennego Treści 1. Używanie form grzecznościowych i uprzejme zachowanie się w stosunku do innych. 2.Wdrażanie do zgodnego współdziałania w zabawach i w czasie zajęć. 3.Nabywanie zwyczaju kolejnego wypowiadania się podczas rozmów w zespole. Spodziewane efekty Wychowanek: zna i stosuje zwroty grzecznościowe; zna zasady współdziałania w grupie; potrafi zachować się zgodnie z przyjętymi normami w szkole, domu i miejscach publicznych; nie niszczy wytworów pracy własnej i innych. 4.Kulturalne zwracanie się do siebie. 5.Wyrabianie umiejętności właściwego zachowania się w miejscach publicznych (na podwórku, w parku, w sklepie, w drodze do szkoły i domu, w środkach komunikacji). 6.Wyrabianie umiejętności (nawyku) kulturalnego spożywania posiłków i właściwego zachowania się podczas jedzenia. 7.Uczenie poszanowania wytworów własnej pracy i innych osób. 8.Ćwiczenie umiejętności podporządkowania się wymogom życia społecznego. 9
Dział V. Rodzina Treści 1.Poznawanie roli poszczególnych osób w rodzinie. 2.Utrwalanie wiadomości na temat danych osobowych. 3.Wdrażanie i doskonalenie umiejętności wykonywania drobnych prac domowych. 4.Poznawanie obowiązków poszczególnych osób w rodzinie. 5.Nabywanie umiejętności właściwego świętowania rodzinnych uroczystości. 6.Kształcenie uczucia przywiązania i szacunku dla rodziców, dziadków; przyjacielskich i serdecznych stosunków z rodzeństwem i opiekuńczego zachowania wobec młodszych. Spodziewane efekty Wychowanek: zna role poszczególnych osób w rodzinie; pamięta nazwisko i adres zamieszkania; wie, jak może pomóc w gospodarstwie domowym; potrafi określić, czym zajmują się poszczególne osoby w rodzinie; potrafi okazać miłość i szacunek w stosunku do członków rodziny; wie, jak zachować się podczas uroczystości i świąt; potrafi składać życzenia; rozpoznaje zjawiska agresji i przemocy, stara się ich unikać; podporządkowuje swoje zachowania do ogólnie akceptowanych norm społecznych; 7.Uświadomienie konieczności zapewnienia domownikom ciszy i spokoju podczas pracy, nauki i wypoczynku oraz zachęcenie do okazywania troskliwości w czasie choroby. 8.Przedstawianie właściwych wzorców zachowania i traktowania członków rodziny. 9.Wprowadzanie treści z zakresu wychowania seksualnego. 10
IV. ZADANIA DO REALIZACJI 1. Edukacja w formie działań profilaktycznych skierowanych na uczniów, rodziców, nauczycieli. a) Działania skierowane na uczniów: kształtowanie umiejętności rozpoznawania sytuacji niebezpiecznych i ryzykownych; wzbogacenie form spędzania czasu wolnego; zachęcanie do przestrzegania zasad bezpieczeństwa; uczenie nawyków higieniczno-zdrowotnych; kształtowanie umiejętności potrzebnych do życia w rodzinie. b) Działania skierowane na rodziców: uwrażliwienie na konieczność reagowania na niewłaściwe przejawy zachowania i wskazywanie zachowań właściwych, akceptowanych społecznie; zachęcanie do współpracy ze szkołą; pedagogizacja rodziców; zmobilizowanie rodziców do podjęcia wspólnych działań zmierzających do ukształtowania postawy prozdrowotnej, prorodzinnej i aktywnego spędzania czasu wolnego przez dzieci i młodzież. c) Działania skierowane na nauczycieli/specjalistów: rytmiczność podejmowanych działań wynikających z treści realizowanego programu; zacieśnienie współpracy z rodzicami, poszerzenie wiedzy dotyczącej profilaktyki uwrażliwianie na zjawiska agresji i przemocy oraz inne zjawiska patologiczne w stosunku do uczniów. 11
V. BAZA PROGRAMU 1. Statut Ośrodka Rewalidacyjno-Wychowawczego w Szklanej; 2. Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym oraz znacznym; 3. Program Wychowawczy Ośrodka Rewalidacyjno-Wychowawczego w Szklanej; 4. Współpraca z placówkami takimi jak PCPR, Ośrodki Zdrowia, GOPS; 5. Wykwalifikowana kadra nauczycielska; 6. Współpraca z pielęgniarką, policją, strażą pożarną; 7. Dobre rozeznanie w zakresie potrzeb opiekuńczo wychowawczych w środowisku uczniowskim. VI. FORMY PRACY zajęcia edukacyjno-terapeutyczne i rewalidacyjno-wychowawcze; wycieczki; spotkania integracyjne w środowisku lokalnym; informacje zawarte w gazetce Z życia Ośrodka ; spotkania z przedstawicielami służby zdrowia, policjantem, strażą pożarną itp., gry i zabawy. VII. CZAS REALIZACJI 2013/2014-2018/2019 VIII. REALIZATORZY, KOORDYNATORZY I ADRESACI PROGRAMU Realizatorami programu są nauczyciele i pracownicy Ośrodka Rewalidacyjno- Wychowawczego w Szklanej. 12
Koordynatorzy programu: Julita Krzebietke Dyrektor Michał Grzenkowicz Psycholog Anna Flisikowska Oligofrenopedagog Anna Grzenkowicz - Oligofrenopedagog Program adresowany jest do wychowanków Ośrodka Rewalidacyjno- Wychowawczego w Szklanej. Beata Krawiec - osoba współpracująca, pielęgniarka. IX. PLANOWANE EFEKTY 1. Zmniejszenie u wychowanków liczby zachowań niebezpiecznych dla zdrowia i życia. 2. Dokonywanie przez wychowanków właściwych wyborów dotyczących zdrowia. 3. Aktywne spędzanie przez wychowanków czasu wolnego. 4. Poprawa kultury osobistej wychowanków. 5. Zintegrowanie środowiska wychowanków, nauczycieli i rodziców. 6. Zrozumienie przez wychowanków roli rodziny w życiu człowieka. X. EWALUACJA PROGRAMU W zależności od potrzeb do przeprowadzenia ewaluacji przewiduje się: ankiety anonimowe dla rodziców, nauczycieli, pracowników szkoły; rozmowy z rodzicami; rozmowy z nauczycielami i pracownikami szkoły; obserwacja zachowań uczniów; testy wyboru dla niektórych uczniów. Corocznie przeprowadzony będzie monitoring realizacji programu, natomiast w kwietniu 2018 r. zostanie dokonana ewaluacja. 13