w programie Uczenie się języków w projektach współpracy europejskiej Zeszyt tematyczny

3 P r z y k ł a d y d o b r e j p r a k t y k i Zeszyt tematyczny w programie Uczenie się języków w projektach współpracy europejskiej uczenie SIĘ PRZEZ CAŁE ŻYCIE Program Uczenie się przez całe życie Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji Warszawa 2008

P r z y k ł a d y d o b r e j p r a k t y k i w programie uczenie się przez całe życie Zeszyt tematyczny Uczenie się języków w projektach współpracy europejskiej Program Uczenie się przez całe życie Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji Warszawa 2008

Koncepcja i redakcja Ewa Kolasińska Biuro Studiów i Analiz Wybór i prezentacja przykładów dobrej praktyki: Comenius etwinning Leonardo da Vinci Erasmus Grundtvig European Language Label Anna Klimowicz Gracjana Więckowska Izabela Laskowska Renata Smolarczyk Michał Chodniewicz Gracjana Więckowska Projekt okładki Opracowanie graficzne Skład i łamanie Korekta Monika Wojkowska Monika Wojkowska Monika Wojkowska Agnieszka Pawłowiec Ewa Kolasińska Druk ARP Studio ISBN 978-83-87716-78-3 W opracowaniu wykorzystano zdjęcia nadesłane przez beneficjentów programu.

Spis treści Wstęp Wprowadzenie Comenius Wspomaganie integracji europejskiej i nauki języków obcych nowoczesnymi technologiami Angielski moja przepustka do Europy Od ziarenka do bochenka, czyli co o rolnictwie nie tylko ekologicznym przeciętny mieszczuch wiedzieć powinien Zainteresowania sportowe motywacją do doskonalenia umiejętności posługiwania się językami obcymi Magiczny świat idiomów i przysłów WASP; the Welfare System, a Comparative Study on Social Science and Languages in a Wider Perspective Wolontariusz w zjednoczonej Europie Każdy ma swojego Robin Hooda Rodzina francuska i polska: rzeczywistość i fikcja etwinning Club lecture Leseratten Malarskie inspiracje Leonardo da Vinci Zintegrowany pakiet multimedialny do nauki kultury i języka polskiego jako obcego dla bankowców, lektorów i administracji publicznej Specjalistyczny język angielski w europejskim zdrowiu publicznym Wirtualne kursy zawodowego języka angielskiego oraz system ich ewaluacji Standaryzacja metod nauczania mniej popularnych języków europejskich Program indywidualnych specjalistycznych i biznesowych szkoleń językowych Internetowy kurs języka hiszpańskiego dla przedsiębiorców z Europy Środkowej ESPA EST Zawodowe kursy językowe dla pielęgniarek i pielęgniarzy 7 8 9 9 11 12 13 15 17 19 20 22 25 25 27 29 32 32 34 36 37 39 41 44

ERASMUS EILG intensywne kursy językowe Erasmusa Szkoła Języka i Kultury Polskiej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach EILG intensywne kursy językowe Erasmusa Szkoła Języka i Kultury Polskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego Grundtvig Wejdźmy w to: uczymy się języka angielskiego, aby przygotować się do podróży po Europie European Language Label Palette Wirtualny podręcznik: przygotowywanie i publikowanie ON LINE materiałów do nauczania dwujęzycznie przedmiotów niejęzykowych w klasach dwujęzycznych z językiem francuskim System zapewnienia jakości w nauczaniu języków obcych na wyższej uczelni na przykładzie Politechniki Warszawskiej Edukacja językowa seniorów w wymiarze europejskim Klasy frankofońskie na Śląsku w Polsce Przedszkolna edukacja językowa Angielski biletem do Świata Meandry kultury brytyjskiej 46 46 51 54 54 56 56 57 58 60 62 63 64 6

Szanowni Państwo, Nauka języków jest jednym z ważniejszych priorytetów polityki edukacyjnej Unii Europejskiej. Chociaż nie ma jednego dokumentu opisującego w spójny sposób europejską politykę językową, to opierając się na rekomendacjach unijnych oraz różnego typu komunikatach możemy określić obszary edukacji językowej, które są kluczowe dla tej polityki. Są to: edukacja wczesnoszkolna, CLIL/EMILE (zintegrowane nauczanie językowo-przedmiotowe), certyfikacja kompetencji językowych, języki mniejszości narodowych, języki w biznesie, edukacja językowa dorosłych oraz w szerokim ujęciu motywowanie do nauki języków. Bez względu na obszar edukacji językowej nieodłącznym elementem nauki języków staje się wykorzystanie nowoczesnych technologii informacyjno-komunikacyjnych oraz rozwijanie kompetencji międzykulturowej. Przedstawione przykłady dobrej praktyki w niniejszej broszurze odzwierciedlają w dużym stopniu kierunki europejskiej polityki językowej i wpisują się w realizację tej polityki na poziomie praktycznym w naszym kraju. Warto również podkreślić, że powstaje coraz więcej projektów, w ramach których przygotowywane są materiały do nauki języka polskiego jako obcego, co pomaga w istotny sposób promować nasz język i naszą kulturę za granicą. Zapraszam serdecznie do lektury. dr Paweł Poszytek dyrektor programu Uczenie się przez całe życie 7

Wprowadzenie Szanowni Państwo, Oddajemy do rąk Państwa trzeci zeszyt tematyczny zawierający wybór przykładów dobrej praktyki w europejskim programie edukacyjnym Uczenie się przez całe życie. Niniejszy zeszyt obejmuje tematykę uczenia się i nauczania języków obcych ujętą w projektach europejskich. Wybór tej tematyki jak i poprzednich rozwoju przedsiębiorczości i dialogu międzykulturowego prezentowanych w tegorocznych zeszytach przygotowanych przez program europejski nie jest przypadkowy. Znajomość języka obcego, postawa przedsiębiorcza oraz interkulturowość to trzy z ośmiu kompetencji, określonych przez Komisję Europejską jako kluczowe w budowaniu wspólnej Europy z efektywną gospodarką opartą na wiedzy. Pokazujemy tu przykłady najnowsze, realizowane początkowo w programie Socrates, a od roku 2007 w programie Uczenie się przez całe życie, stanowiącym jego naturalną kontynuację poprzez rozwinięcie i pogłębienie dotychczasowych doświadczeń. Tytuł zeszytu Uczenie się języków obcych nawiązuje do nazwy programu Uczenie się przez całe życie. To holistyczne spojrzenie na człowieka i na jego edukację na każdym etapie życia, poczynając od wczesnego dzieciństwa, poprzez szkolne etapy nauki na wszystkich poziomach nauczania, aż po kształcenie i szkolenie zawodowe oraz niezawodową edukację dorosłych znalazło odzwierciedlenie w projektach europejskich. Wybraliśmy przykłady dobrej praktyki pokazujące edukację językową zarówno w przedszkolu, jak i edukację językową seniorów w uniwersytetach Trzeciego Wieku. Obok przykładów z zakresu kształcenia i doskonalenia realizowanych w programach sektorowych adresowanych do konkretnych grup docelowych proponujemy kilka przykładów nagrodzonych w europejskim konkursie European Language Label, bowiem konkurs ten pozwala wyłonić projekty zawierające innowacyjne działania właśnie w zakresie nauczania języków obcych. Podkreślając wagę znajomości języka angielskiego jako podstawowego i niezbędnego narzędzia sprawnego komunikowania się w Europie i w świecie, przy wyborze dobrych projektów nie zapomnieliśmy o nauczaniu innych języków. Zachowanie i pielęgnowanie różnorodności kulturowej i językowej Europy stanowi istotę współpracy w projektach europejskich partnerów. Na takie więc projekty, promujące rzadziej używane czy rzadziej nauczane języki europejskie, także zwróciliśmy w naszym zeszycie uwagę. W programie sektorowym Comenius obejmującym edukację szkolną, skupiliśmy się na Językowych Projektach Comeniusa, w których zasadą jest, iż obok języka roboczego projektu uczniowie uczą się podstaw języka ojczystego kraju partnerskiego. W przypadku współpracy z polską szkołą uczą się więc języka polskiego. W zeszycie pokazujemy też projekty z innego zakresu dotyczące nauki języka polskiego jako obcego. Cykl zeszytów tematycznych prezentujących przykłady dobrej praktyki w programie Uczenie się przez całe życie powstał z myślą o tematycznych konferencjach waloryzacyjnych, które stawiają sobie za cel upowszechnianie i wdrażanie osiągnięć programu. Redakcja 8

Program COMENIUS edukacja szkolna Tytuł projektu: Wspomaganie integracji europejskiej i nauki języków obcych nowoczesnymi technologiami Numer umowy: 06/JPC/06-0176/C1 Czas trwania projektu: 01.08.2006 31.07.2007 Nazwa, adres, tel. polskiej szkoły: I Liceum Ogólnokształcące w Pleszewie 63-300 Pleszew ul. Poznańska 38 tel. (+48 62) 508 00 44 e-mail: lopleszew@lopleszew.pl Adres strony internetowej: www.lopleszew.wp Nauczyciel koordynator w polskiej szkole: Krzysztof Matecki Kraje uczestniczące w projekcie: Polska, Belgia Języki projektu: angielski, francuski, polski Cele projektu: Umożliwienie uczniom i nauczycielom z Polski i Belgii integracji, współpracy i nauki języka angielskiego za pomocą nowoczesnych technologii i zadań stymulujących naturalną komunikację. Zadania zrealizowane przez uczniów i nauczycieli w ramach projektu: W pierwszym miesiącu pracy w projekcie powstała witryna internetowa projektu. Pełniła zarówno funkcję platformy komunikacyjnej pomiędzy szkołami, jak i miejsca, gdzie uczniowie pracujący nad projektem zamieszczali swoje prace i profile. Działania nad projektem zostały podzielone na indywidualne (lokalne, szkolne) i wspólne (realizowane razem przez obie szkoły podczas wizyt partnerskich). W ramach działań lokalnych młodzież ze szkół partnerskich komunikowała się ze sobą za pomocą komunikatora internetowego Skype i poczty elektronicznej w celu zdobycia i wymiany informacji o krajach swoich zagranicznych rówieśników. Następnie uczniowie pisali wypracowania (opowiadania, opisy, recenzje i rozprawki) oraz organizowali wydarzenia szkolne związane z określanymi co miesiąc kategoriami tematycznymi, dotyczącymi różnych aspektów życia w Belgii i Polsce. Uczniowie polscy pisali prace o Belgii, a uczniowie belgijscy o Polsce. Dodatkowo, w szkołach partnerskich sporządzane były gazetki szkolne, gdzie umieszczano informacje na temat obowiązującej w danym miesiącu kategorii tematycznej dla prac pisemnych. Nauczyciele koordynatorzy nadzorowali pracę uczniów i wysyłali do siebie wiadomości pocztą elektroniczną. Wymieniali między sobą szczegółowe informacje dotyczące realizacji działań lokalnych. Podczas trwania projektu miały miejsce dwie wizyty partnerskie. Były dla uczniów okazją do uczestniczenia we wspólnych lekcjach. Nauczyciele z obu stron zadbali, aby ich zagraniczni goście mogli przeprowadzić swoje zajęcia oraz przedstawić przygotowane prezentacje i filmy w dużych salach z udziałem licznych grup uczniów ze szkoły będącej gospodarzem wizyty. Przebywając u rodzin rówieśników ze szkoły partnerskiej, uczniowie sporządzili minisłowniczki francusko-polskie i polsko-francuskie, co pozwoliło im na zapoznanie się z językami ojczystymi zagranicznych kolegów. Dodatkowo podczas wizyt partnerskich miały miejsce imprezy sportowe. Belgowie wzięli udział w zawodach kręglarskich i meczu siatkówki. Polacy uczestniczyli w imprezie, podczas której pływali kajakami po jeziorze oraz jeździli rowerami i grali w siatkówkę. Każda ze szkół partnerskich zorganizowała wycieczkę do ważnego kulturowo miejsca w swoim kraju. W przypadku szkoły pleszewskiej zespół projektowy zorganizował dwudniową wycieczkę do Warszawy, gdzie zwiedzano z przewodnikami anglojęzycznymi takie miejsca, jak Muzeum Narodowe, 9

Pleszew wspólna lekcja Polaków i Belgów Muzeum Powstania Warszawskiego, Stare Miasto, Zamek Królewski, Pałac Kultury i Nauki, centrum miasta i zabytkowe kościoły. Wycieczka do Warszawy była poprzedzona zajęciami, podczas których goście z Belgii poznali historię Warszawy i wydarzenia związane z Powstaniem Warszawskim. Zaproszona została również do wspólnej dyskusji osoba, która przeżyła Powstanie Warszawskie. Ponadto uczniowie i opiekunowie z Belgii wzięli udział w wycieczce do zamku w Gołuchowie i odwiedzili jedną z lokalnych szkół podstawowych, która od kilku lat prowadzi współpracę zagraniczną. Strona belgijska zorganizowała kilka jednodniowych wycieczek. Podczas pierwszej z nich uczniowie i nauczyciele z Polski zwiedzali Brukselę (Katedrę św. Michała i Guduli, spacerowali po mieście z anglojęzycznym przewodnikiem, oglądając takie miejsca, jak: Grande Place, Manneken Pis, Pałac Królewski). Druga wycieczka odbyła się do kopalni Bois du Cazier w mieście Charleroi, w której pracowali i zginęli podczas katastrofy między innymi górnicy z Belgii i Polski. Po wizycie w kopalni strona belgijska zorganizowała spotkanie z Polonią górnikami i ich potomkami. Podczas kolejnego wyjazdu zorganizowanego przez Belgów 50-osobowa grupa uczniów polskich i belgijskich zwiedzała Muzeum Anny Frank i Muzeum Vincenta van Gogha w Amsterdamie. Mieli oni także okazję podziwiać malownicze wioski we Francji, oddalone zaledwie o kilkanaście kilometrów od Chimay. Osiągnięte rezultaty, czyli wpływ projektu na szkołę (nauczycieli, uczniów, rodziców, środowisko lokalne): Młodzież polska i belgijska poznając się, przełamywała stereotypy i uczyła tolerancji oraz rozumienia problemów rówieśników z zagranicy. Tematyka lekcji, prowadzonych podczas wizyt partnerskich, pozwoliła młodzieży poznać przeszłość i kulturę obu krajów. Projekt promował stosowanie nowoczesnych technologii dzięki nim współpraca pomiędzy szkołami partnerskimi była ściślejsza. Wiedza z zakresu technologii informacyjnej pozwoliła nauczycielom na wprowadzanie w szerszym niż do tej pory zakresie ciekawych i motywujących dla uczniów metod pracy, jak również zastosowania metod pracy pozwalających na angażowanie uczniów do samodzielnego poszukiwania informacji, tworzenia prezentacji jako pomocy dydaktycznych i wykorzystywania tych materiałów na lekcjach. Projekt udowodnił, że uczniowie chętnie posługują się technologią informacyjną w zdobywaniu wiedzy i są otwarci na tego typu innowacje podczas zajęć edukacyjnych. Działania podejmowane w okresie trwania projektu pozwoliły również uczniom rozwijać wiedzę i umiejętności językowe. Tematyka proponowana uczniom, zarówno podczas pisania wypracowań, jak i wizyt partnerskich, była ściśle powiązana z tematyką wymaganą do egzaminu maturalnego i większości egzaminów językowych dających certyfikaty. Uczniowie mieli możliwość wyrażania swoich opinii na tematy związane z ich życiem i funkcjonowaniem w społeczeństwie. Praca uczniów była samodzielna, ale jednocześnie wspomagana przez nauczycieli grupy projektowej. Zarówno Belgowie, jak i Polacy odwiedzili władze lokalne. Uczniowie belgijscy gościli w Starostwie Powiatowym w Pleszewie i u Burmistrza Miasta i Gminy Pleszew. Uczniowie polscy byli podjęci przez Burmistrza i władze lokalne miasta Chimay. Podczas spotkań z władzami lokalnymi w obu krajach odbyły się prezentacje miast i regionów. Rozdano symboliczne upominki. Promocja projektu miała miejsce wśród różnych środowisk. Lokalna prasa była informowana o projekcie, w wyniku czego powstało kilka artkułów na temat projektu. Podczas wizyty partnerskiej dziennikarze z lokalnej prasy przeprowadzili i opublikowali wywiady z nauczycielami i uczniami z Belgii i Polski. Szkolna witryna internetowa promowała stronę projektu, zamieszczając link oraz informacje o wizytach partnerskich w dziale aktualności. Adres strony internetowej projektu został opublikowany w jednym z artykułów w prasie lokalnej. Ponadto działania projektowe prezentowano podczas targów edukacyjnych powiatu pleszewskiego, spotkań z rodzicami i spotkania dyrektorów szkół z terenu miasta i gminy Pleszew. 10

Produkty końcowe powstałe w wyniku realizacji projektu: Powstanie witryny internetowej dla potrzeb projektu, sporządzenie przez uczniów minisłowniczków francusko-polskich i polsko-francuskich, przygotowanie przez uczniów prezentacji multimedialnych dotyczących tematyki projektu, wypracowanie pomocy dydaktycznych. Wartość, użyteczność projektu w jaki sposób można wykorzystać rezultaty projektu (waloryzacja projektu): Doświadczenie zdobyte podczas realizacji projektu pozwoli osobom uczącym prowadzić w kolejnych latach ciekawsze zajęcia edukacyjne w szkole. Nauczyciele podczas wizyt partnerskich mieli możliwość wymiany doświadczeń i wypracowanych pomocy dydaktycznych, które będzie można zastosować na lekcjach. Prezentacje multimedialne przygotowane przez uczniów i nauczycieli zostaną wykorzystane podczas dalszej współpracy zagranicznej i na lekcjach. Projekt przyczynił się do powstania idei informatyzacji placówki w szerszym zakresie. W szkole planuje się również wprowadzenie nauczania technologii informacyjnej w języku angielskim. Tytuł projektu: Angielski moja przepustka do Europy Numer umowy: 06/JPC/06-0133/C1 Czas trwania projektu: 01.08.2006 31.07.2007 Nazwa, adres, tel. polskiej szkoły: Zespół Szkół Technicznych 82-300 Elbląg ul. Grottgera 71 tel. (+48 55) 233 47 32 e-mail: habo57@wp.pl; zst-6lo@wp.pl Adres strony internetowej: www.zst6lo.cdi.pl Nauczyciel koordynator w polskiej szkole: Ireneusz Spychalski, Marta Zuba Kraje uczestniczące w projekcie: Polska, Włochy Języki projektu: angielski, włoski, polski Cele projektu: Przekonanie uczniów do korzyści, jakie niesie nauka języków obcych; Podniesienie poziomu umiejętności wykorzystywania technologii informacyjno-komunikacyjnych; Kształtowanie postaw tolerancji i szacunku wobec rodzimej i obcej kultury. Zadania zrealizowane przez uczniów i nauczycieli w ramach projektu: Uczniowie rozpoczęli swój udział w projekcie od wymiany e-maili ze swoimi partnerami (głównie w języku angielskim) po to, by się nawzajem poznać. Przed wizytą w szkole włoskiej polscy uczniowie uczestniczyli w intensywnym 30-godzinnym kursie języka włoskiego. Włoscy uczniowie przeszli przygotowanie językowe w postaci 25-godzinnego kursu języka polskiego. W listopadzie 2006 roku grupa polskiej młodzieży odwiedziła swoich partnerów w szkole w Katanii na Sycylii, a następnie, w marcu 2007 roku Polskę odwiedzili włoscy uczniowie. Uczniowie szkół partnerskich wykonali wspólnie broszurkę w trzech językach, rodzaj przewodnika po swoich okolicach. Broszurki zostały rozdane wszystkim uczniom w szkołach partnerskich i za ich pośrednictwem udostępnione społeczności lokalnej. W obydwu szkołach zostały zaprezentowane galerie zdjęć dla całej szkolnej społeczności. Przedstawiono również filmy wideo nagrane przez 11

uczniów. Zdjęcia zostały umieszczone także na stronie internetowej polskiej szkoły. Strona włoska dokonała prezentacji produktów końcowych wypracowanych w projekcie w nadmorskim ośrodku wypoczynkowym i w centrum kongresowym, należącym do jednej z lokalnych szkół. Dzięki obustronnemu zaangażowaniu, okazywaniu wzajemnego zrozumienia i aktywnemu podejmowaniu wspólnych działań współpraca między szkołami była niezwykle owocna. Głównym narzędziem, umożliwiającym efektywną komunikację, był internet. Językiem projektu był głównie język angielski. Wszystkie prace wykonywane przed wuymianą i podczas niej były stale monitorowane przez nauczycieli koordynatorów, jak i dyrektorów szkół. Po wizytach, zarówno uczniowie, jak i nauczyciele, podzielili się ze swoimi partnerami (poprzez internet) opiniami na temat wspólnych pobytów. Nauczyciele z każdej ze szkół przeprowadzili też spotkania ze swoimi uczniami, podczas których dokonali wspólnej ewaluacji projektu. Następnie nauczyciele ze szkół partnerskich przedstawili sobie nawzajem opinie uczniów o projekcie. Osiągnięte rezultaty, czyli wpływ projektu na szkołę (nauczycieli, uczniów, rodziców, środowisko lokalne): Wizyty w krajach partnerskich nauczyły uczestników projektu jak radzić sobie w kontaktach z osobami mówiącymi innymi językami, reprezentującymi inną kulturę i obyczaje. Uczniowie i nauczyciele nawiązali przyjacielskie kontakty z uczestnikami projektu. Co najmniej kilku uczniów zaplanowało już ponowną prywatną wizytę w czasie nadchodzących letnich wakacji. Produkty końcowe powstałe w wyniku realizacji projektu: Wykonana wspólnie przez szkoły partnerskie broszurka informacyjna (rodzaj przewodnika turystycznego) o Elblągu i Katanii w trzech językach: angielskim, włoskim i polskim; filmy wideo, wystawa zdjęć z prac w projekcie. Wartość, użyteczność projektu w jaki sposób można wykorzystać rezultaty projektu (waloryzacja projektu): Ponieważ współpraca między placówkami układała się wzorowo, szkoły mają ogromną nadzieję na kontynuowanie współpracy i w przyszłości spróbują ponownie stworzyć wspólny projekt. Już teraz nauczyciele prowadzą rozmowy na temat ewentualnego projektu o tematyce ekologiczno-turystycznej. Tytuł projektu: Od ziarenka do bochenka, czyli co o rolnictwie nie tylko ekologicznym przeciętny mieszczuch wiedzieć powinien Numer umowy: 06/JPC/06-0142/C1 Czas trwania projektu: 01.08.2006 31.07.2007 Nazwa, adres, tel. polskiej szkoły: Gimnazjum nr 142 im. Roberta Schumana 03-536 Warszawa ul. Olgierda 35/41 tel. (+48 22) 511 95 00 e-mail: sekretariat@gim142.pl Adres strony internetowej: www.gim142.pl Nauczyciel koordynator w polskiej szkole: Urszula Wróblewska Kraje uczestniczące w projekcie: Polska, Francja Języki projektu: angielski, francuski, polski 12

Cele projektu: Główne cele projektu to zapoznanie uczniów z metodami i technologiami pracy stosowanymi w rolnictwie ekologicznym, podnoszenie wiedzy o wpływie jakości spożywanych produktów na nasze zdrowie oraz kształtowanie świadomych zachowań konsumenckich przy zakupie produktów spożywczych. Udział w realizacji projektu był okazją do rozwijania umiejętności twórczego myślenia oraz posługiwania się językami obcymi: francuskim i angielskim w sytuacjach codziennych. Zadania zrealizowane przez uczniów i nauczycieli w ramach projektu: Szkoła polska, będąca koordynatorem projektu, przygotowała zajęcia na temat edukacji konsumenckiej, warunków rozwoju rolnictwa w Polsce, zajęcia warsztatowe na temat zdrowego odżywiania z przygotowaniem sałatek oraz zajęcia dotyczące higieny skóry z wykorzystaniem produktów naturalnych. Zajęcia te były realizowane m.in. w ramach lekcji biologii, geografii, informatyki, wychowania fizycznego, plastyki. Ponadto uczniowie brali udział w zajęciach terenowych; wypiekali chleb, ucierali masło, poznawali metody pracy stosowane przed laty w rolnictwie oraz tradycje i obyczaje ludowe mieszkańców ziemi łowickiej. Uczniowie pojechali również na wycieczkę do gospodarstwa ekologicznego, gdzie dowiedzieli się mnóstwa ciekawych, pożytecznych rzeczy na temat uprawy ziół leczniczych, hodowli zwierząt, pszczelarstwa i uprawy zbóż. W czasie pobytu we Francji młodzież miała możliwość obserwowania procesu wypieku pieczywa w tradycyjnym ekologicznym gospodarstwie francuskim i w piekarni przemysłowej, uczestniczyła w konferencji na temat produkcji czekolady, połączonej z degustacją samodzielnie upieczonego ciasta. W ramach promocji regionów turystycznych uczniowie wzięli udział w wycieczce do Paryża. Osiągnięte rezultaty, czyli wpływ projektu na szkołę (nauczycieli, uczniów, rodziców, środowisko lokalne): Realizacja projektu przyczyniła się do zacieśnienia kontaktów między szkołami, nauczycielami oraz dziećmi i ich rodzinami. Poszerzyły się umiejętności posługiwania się językiem obcym wśród uczniów i nauczycieli. Dzięki efektywnej współpracy udało się zorganizować debatę z udziałem nauczycieli polskich i francuskich, podczas której wymieniono się doświadczeniami z pracy z uczniem problemowym. Produkty końcowe powstałe w wyniku realizacji projektu: Ilustrowany słowniczek roślin uprawnych francusko-angielsko-polski, słowniczek multimedialny, stroje ludowe przygotowane przez grupę polską, prezentacja multimedialna, scenariusze lekcji biologii, geografii z kartami pracy dla uczniów, mini-książeczka kucharska zawierająca przepisy na zdrowe sałatki owocowowarzywne, przepisy na maseczki kosmetyczne, gazetki ścienne, plakaty, foto-książka, ankieta Czy wiesz, co jesz? wraz z wynikami. Wartość, użyteczność projektu w jaki sposób można wykorzystać rezultaty projektu (waloryzacja projektu): Organizowane wymiany młodzieży są wysoko oceniane przez środowisko lokalne, co ma bezpośredni wpływ na wzrost zainteresowania nauką języka francuskiego i przyczyniło się do utworzenia klasy dwujęzycznej. Tytuł projektu: Zainteresowania sportowe motywacją do doskonalenia umiejętności posługiwania się językami obcymi Numer umowy: 06/JPC/06-0131/C1 Czas trwania projektu: 01.08.2006 31.07.2007 13

Nazwa, adres, tel. polskiej szkoły: Zespół Szkół Ekonomicznych im. ks. Janusza St. Pasierba 83-110 Tczew ul. Gdańska 17 tel. (+48 58) 531 55 16 e-mail: poczta@zse.tcz.pl Adres strony internetowej: www.zse.tcz.pl Nauczyciel koordynator w polskiej szkole: Adam Łuczak Kraje uczestniczące w projekcie: Polska, Niemcy Języki projektu: angielski, niemiecki, polski Cele projektu: Zmotywowanie uczniów do nauki języka niemieckiego i angielskiego; Zachęcenie młodzieży do aktywnego spędzania wolnego czasu; Przełamanie uprzedzeń i stereotypów. Zadania zrealizowane przez uczniów i nauczycieli w ramach projektu: W celu przygotowania materiałów do zaplanowanej publikacji przewodnika po regionie szkoła polska zorganizowała podczas pobytu grupy uczniów z Niemiec wyjazd studyjny po najbliższej okolicy (Trójmiasto, Władysławowo centrum przygotowań olimpijskich w Cetniewie, Hel, Jastrzębia Góra, powrót przez Kaszuby OW Wierzyca). W Niemczech natomiast uczniowie odbyli wspólną krótką podróż po obiektach sportowych Nadrenii (hala siatkowej piłki plażowej, aquaparki, sportowy związek zapaśniczy, profesjonalny trening w klubie fitness) oraz brali udział w turnieju piłki siatkowej. Opracowano wspólnie optymalną dietę dla osób prowadzących aktywny tryb życia (tzw. drzewo prawidłowego odżywiania w formie plakatu). Na zajęciach warsztatowych w Polsce uczniowie polscy i niemieccy opracowali katalog kulturalnego kibica, który został sporządzony w wersji dwujęzycznej, wraz z przykładowymi hasłami na najlepszy kulturalny doping. W ramach projektu uczniowie pisali prace dotyczące rozwoju ruchu olimpijskiego (na zajęciach z historii). Podczas pobytu delegacji z Niemiec zorganizowano uroczyste powitanie grupy przez prezydenta miasta Tczewa, a po ukończeniu prac w Polsce szkoła zaprosiła przedstawicieli władz lokalnych (naczelnika wydziału oświaty oraz kierownika wydziału promocji miasta) wraz przedstawicielami prasy lokalnej na podsumowanie rezultatów projektu. Przygotowano prezentację multimedialną przebiegu projektu i osiągniętych wyników. Podczas pobytu w Niemczech uczniowie zostali przyjęci przez panią burmistrz, a przedstawiciele prasy lokalnej towarzyszyli grupie projektowej prawie każdego dnia, czego dowodem są Tczew kibicowanie podczas meczu z partnerami 14

wywiady uczniów w gazetach. Po powrocie z Niemiec uczniowie przygotowali spotkanie dla rodziców, podczas którego podzielili się swymi przeżyciami związanymi z projektem. Szkoła zorganizowała dni otwarte, podczas których przyszłym kandydatom na uczniów oraz mieszkańcom powiatu tczewskiego zaprezentowano w formie prezentacji multimedialnej materiał z projektu. Zostanie on wykorzystany w późniejszej publikacji. Przeprowadzono quiz na temat wiedzy o krajach niemieckojęzycznych. Wszystkie działania wywołały spore zainteresowanie lokalnej społeczności. Osiągnięte rezultaty, czyli wpływ projektu na szkołę (nauczycieli, uczniów, rodziców, środowisko lokalne): W związku z wymianą uczniowską i wspólną pracą z europejskimi rówieśnikami uczniowie zostali zmotywowani do efektywniejszej nauki języka niemieckiego i angielskiego. Projekt kształtował postawy na rzecz zdrowego trybu życia i aktywnego sposobu spędzania wolnego czasu. Uwrażliwił młodzież na problemy kulturalnego kibicowania imprezom sportowym. Dzięki realizacji projektu wzrósł prestiż szkoły w środowisku i stała się ona bardziej atrakcyjna dla kandydatów na przyszłych uczniów. Produkty końcowe powstałe w wyniku realizacji projektu: Jednym z zaplanowanych rezultatów projektu było utworzenie wspólnej strony internetowej obu szkół. Kolejnym wydanie publikacji folderu, w formie przewodnika turystycznego po regionach Nadrenii Północnej-Westfalii oraz Pomorza, który prezentuje możliwości aktywnego spędzania czasu wolnego (turystyka + sport). Opracowano również słowniczek terminologii sportowej w języku niemieckim, angielskim i polskim. Powstał katalog kulturalnego kibica w wersji dwujęzycznej. Wartość, użyteczność projektu w jaki sposób można wykorzystać rezultaty projektu (waloryzacja projektu): Materiały wypracowane w projekcie mogą służyć szkole i społeczności lokalnej w organizowaniu aktywnych form wypoczynku i kształtowaniu postaw prozdrowotnych kolejnych roczników uczniów. Tytuł projektu: Magiczny świat idiomów i przysłów Numer umowy: 06/JPC/06-0148/C1 Czas trwania projektu: 01.08.2006 31.07.2007 Nazwa, adres, tel. polskiej szkoły: Zespół Szkół w Bielawie 58-260 Bielawa ul. Żeromskiego 41 tel. (+48 74) 833 45 67 Podróże kształcą... 15

Słodkie życie! e-mail: zs-bielawa@wp.pl Nauczyciel koordynator w polskiej szkole: Lilianna Korzeniowska Kraje uczestniczące w projekcie: Polska, Turcja Języki projektu: angielski, turecki, polski Cele projektu: Zwrócenie uwagi uczniów na zwroty idiomatyczne i przysłowia umożliwiające odkrycie kolorowego i magicznego świata języków; Zrozumienie wagi znajomości języków obcych (konieczność ciągłego porozumiewania się z partnerami projektu wyzwala naturalną potrzebę pogłębiania umiejętności w tym zakresie); Danie, zarówno uczniom, jak i nauczycielom, szansy przełamania bariery językowej, poprzez stworzenie okazji do bezpośrednich kontaktów; Kształtowanie postawy tolerancji wobec innej kultury; Promowanie polskiego dziedzictwa kulturowego. Zadania zrealizowane przez uczniów i nauczycieli w ramach projektu: W obu partnerskich szkołach utworzono robocze grupy Comenius, w skład których weszli uczniowie i nauczyciele zainteresowani realizacją projektu. Polscy i tureccy uczniowie nawiązali korespondencję e-mailową i równocześnie rozpoczęli pracę przy tworzeniu wspólnej strony internetowej. Powstało forum TURKEY & POLAND, pełniące rolę oficjalnej platformy dyskusyjnej o obu krajach, o wyjazdach badawczych w Polsce i Turcji, o idiomach i przysłowiach oraz o stylach życia młodych ludzi. W trakcie pobytu w Turcji uczniowie obu szkół przygotowali wieczór poezji, uczestniczyli w warsztatach plastycznych i lekcjach języka tureckiego. Ciekawym wydarzeniem był udział w teatrze cieni (tzw. karagöz), popularnym w całym kręgu kultury islamu. Bardzo ważny dla wszystkich okazał się Dzień Polski. Polscy uczniowie zaprezentowali siebie i swój kraj swoim kolegom, ich nauczycielom oraz zaproszonym gościom. W ramach działań projektowych w Polsce uczniowie polscy i tureccy razem przygotowali przedstawienie kukiełkowe w języku polskim była to Legenda o smoku wawelskim. Przedstawienie było elementem łączącym wyjazdy badawcze oraz naukę i propagowanie języka polskiego. W oparciu o legendę uczniowie przygotowali komiks (w wersji polskiej i angielskiej) prezent pamiątkę z pobytu w Krakowie dla szkoły partnerskiej. Podczas Dnia Tureckiego uczniowie z partnerskiej szkoły zaprezentowali tańce i obyczaje regionalne. W prasie lokalnej, w gablotach na głównym korytarzu szkoły oraz na stronie internetowej szkoły ukazywały się na bieżąco informacje o kolejnych etapach realizacji projektu. Uczniowie zaprezentowali projekt lokalnej społeczności i gościom na wystawie fotograficznej w Miejskim Ośrodku Kultury i Sportu w Bielawie. Dzięki nawiązaniu współpracy z telewizją regionalną mieszkańcy Bielawy i okolic mogli obejrzeć film pt. Turcy w Bielawie. Polskie Radio Wrocław wyemitowało reportaż radiowy Rano przysłowia. Osiągnięte rezultaty, czyli wpływ projektu na szkołę (nauczycieli, uczniów, rodziców, środowisko lokalne): Bezpośrednie spotkania uczniów zintensyfikowały prace nad zadaniami szkolnymi związanymi z realizacją projektu, dały szansę wspólnej pracy, stworzyły autentyczne sytuacje do komunikacji po polsku i turecku, umożliwiły konfrontację zdobytej wiedzy z rzeczywistością. Wypracowanie produktów końcowych wiązało się z doskonaleniem znajomości języka angielskiego. Przygotowania do przyjęcia gości zagranicznych były impulsem do nauki o własnym kraju. Realizacja projektu oparta była na ścisłej współpracy ze środowiskiem 16

lokalnym i rodzicami, a do wielu działań włączone były władze samorządowe oraz lokalne organizacje i instytucje, co ułatwiło i uatrakcyjniło jego realizację, zwiększyło prestiż szkoły i umożliwiło szerokie rozpropagowanie idei programu Comenius. Udostępnienie szerokiej informacji o projekcie uczniom i rodzicom spowodowało zwiększenie ich zainteresowania nauką języków, rozbudziło u wielu chęć sprawdzenia swoich możliwości i umiejętności językowych, potrzebę poznania dalszych stron świata. Realizacja projektu była również wspaniałą lekcją patriotyzmu, bowiem integracja uczestników podczas wspólnego wykonywania zadań wyzwala poczucie więzi i dumy narodowej. Produkty końcowe powstałe w wyniku realizacji projektu: Rezultatem całorocznej pracy było wspólne przygotowanie słownika polsko-turecko-angielskiego z ilustracjami idiomów i przysłów, wykonanymi przez uczniów. Uczniowie przygotowali również wystawę swoich prac pt. Świat idiomów w oczach uczniów. Powstał komiks w wersji polskiej i angielskiej oparty na legendach krakowskich i zorganizowano wspólne z tureckimi partnerami przedstawienie kukiełkowe w języku polskim. Wartość, użyteczność projektu w jaki sposób można wykorzystać rezultaty projektu (waloryzacja projektu): Materiały wypracowane w projekcie mogą służyć jako atrakcyjna pomoc dydaktyczna w nauce języków obcych i języka ojczystego kolejnym klasom. Zacieśnienie współpracy z rodzicami oraz lokalnymi władzami i instytucjami przy realizacji projektu wpłynie pozytywnie na dalszą współpracę szkoły ze społecznością lokalną. Tytuł projektu: WASP; The welfare system, a comparative study on social science and languages in a wider perspective Numer umowy: 06/JPC/06-0119/C1 Czas trwania projektu: 01.08.2006 31.07.2007 Nazwa, adres, tel. polskiej szkoły: I Liceum Ogólnokształcące w Zespole Szkół Ogólnokształcących 34-300 Żywiec ul. Słowackiego 2 tel. (+48 33) 861 21 13 e-mail: biuro@lo-zywiec.pl Rywalizacja sportowa. 17

Adres strony internetowej: www.lo-zywiec.pl Nauczyciel koordynator w polskiej szkole: Krystyna Ignatowska Kraje uczestniczące w projekcie: Polska, Szwecja Języki projektu: angielski, szwedzki, polski Cele projektu: Włączenie do nauki języków obcych tematyki socjalnej; Poznanie przez uczniów zasad funkcjonowania europejskich rynków pracy, by w przyszłości łatwiej im było znaleźć zatrudnienie w swoim kraju i za granicą; Popularyzacja rzadziej używanych języków europejskich. Zadania zrealizowane przez uczniów i nauczycieli w ramach projektu: Projekt polegał na opracowaniu studium porównawczego systemów opieki społecznej w Polsce i Szwecji. Młodzież obu krajów pracowała w grupach, odwiedzając różne instytucje, zdobywając informacje i materiały. Podczas wspólnego pobytu uczniowie brali udział w warsztatach, na których wymieniali się zdobytą przez siebie wiedzą i dokonywali porównań oraz pracowali nad produktami końcowymi projektu. Osiągnięte rezultaty, czyli wpływ projektu na szkołę (nauczycieli, uczniów, rodziców, środowisko lokalne): Podczas bezpośrednich spotkań uczniowie mieli możliwość sprawdzenia swoich przekonań na temat tego, co znaczy być młodym Polakiem i Szwedem. Uczniowie szwedzkiej szkoły partnerskiej to w 30% dzieci emigrantów z całego świata. Tak więc dla polskiej młodzieży była to wspaniała lekcja integracji społecznej i tolerancji wobec cudzoziemców. Dzięki realizacji projektu zarówno uczniowie, jak i nauczyciele z obu szkół polskiej i szwedzkiej poznali w stopniu podstawowym swoje języki narodowe, jako że projekt popularyzował języki o mniejszym zasięgu. Podstawowym językiem komunikacji był jednak język angielski, co zaowocowało zwiększeniem kompetencji językowych uczniów. Poznawanie problemów społecznych dostarczyło również okazji do poznania systemów edukacji, kultury i historii obu krajów. Projekt zainicjował współpracę szkół z lokalnymi instytucjami zajmującymi się problematyką społeczną (uczniowie poznali problemy związane z opieką społeczną, bezrobociem, budownictwem socjalnym, organizacjami charytatywnymi, przeciwdziałaniem zagrożeniom, zagospodarowaniem czasu wolnego dzieci i młodzieży, opieką nad dziećmi niepełnosprawnymi). Produkty końcowe powstałe w wyniku realizacji projektu: Ważnym elementem projektu było przygotowanie produktów końcowych. Produkt końcowy nie tylko Szwedzki Dzień Św. Łucji w polskiej szkole. 18

zachęcał uczniów do rozpoczęcia prac, ale także był dla wszystkich stron świadectwem tego, czego nauczyli się uczniowie i co osiągnęli. Wybór produktu końcowego wymagał pewnej inwencji, ponieważ możliwości były bardzo szerokie. Szkoła zaplanowała i nakręciła filmy DVD pod tytułem Jeden dzień z życia ucznia mojej szkoły oraz Stockholm 2006, opracowała i wydała gazety Young together (2 numery: Młodzi Szwedzi w Polsce, Młodzi Polacy w Szwecji), przygotowała tematyczny słownik angielsko-polsko-szwedzki, zorganizowała galerię fotografii powstałych podczas realizacji projektu, opublikowała artykuły w lokalnej prasie i na stronach internetowych szkoły, stworzyła prezentację w PowerPoint: Żywiec i okolice, Dom Dziecka w Żywcu. Wartość, użyteczność projektu w jaki sposób można wykorzystać rezultaty projektu (waloryzacja projektu): Wypracowane w projekcie materiały mogą służyć szkole jako pomoce dydaktyczne do nauki języków obcych. Tytuł projektu: Wolontariusz w zjednoczonej Europie Numer umowy: 06/JPC/06-0187/C1 Czas trwania projektu: 01.08.2006 31.07.2007 Nazwa, adres, tel. polskiej szkoły: Gimnazjum w Sieprawiu 32-447 Siepraw Siepraw 724 tel. (+48 12) 274 63 46 e-mail: gimnazjumsiepraw@neostrada.pl Nauczyciel koordynator w polskiej szkole: Bożena Głąb Kraje uczestniczące w projekcie: Polska, Hiszpania Języki projektu: angielski, hiszpański, kataloński, polski Cele projektu: Teoretyczne i praktyczne przygotowanie uczniów do podjęcia wolontariatu we własnym kraju oraz w innych krajach europejskich; Podniesienie poziomu umiejętności posługiwania się językami obcymi. Zadania zrealizowane przez uczniów i nauczycieli w ramach projektu: Aby sprostać celom projektu, konieczna jest nie tylko wiedza i odpowiednia praktyka, ale również znajomość języków obcych. Do pozyskania wiedzy i praktyki dotyczącej wolontariatu szkoła wykorzystała swoje wcześniejsze doświadczenia. Działania te miały uwrażliwić młodzież na potrzeby innych ludzi, w tym starszych, chorych i niepełnosprawnych. Dzięki współpracy z Domem Pomocy Społecznej w Krakowie uczniowie co tydzień odwiedzali pensjonariuszy i pomagali im, proponując wspólny spacer, robiąc drobne zakupy, rozwiązując wspólnie krzyżówki, prowadząc rozmowy. Wiedzę o regulacjach prawnych dotyczących wolontariatu pozyskiwali, korzystając ze stron internetowych: www.wolontariat.org.pl; www.działaj.pl; www.wolontariat.pl. Dzięki wcześniejszej wymianie adresów e-mailowych uczniowie z Polski i Hiszpanii mogli nawiązać kontakt i uzyskać podstawowe informacje o sobie za pośrednictwem internetu. W trakcie pobytu w rodzinach zarówno polscy gimnazjaliści, jak i ich rówieśnicy z Hiszpanii sprawdzi-li swoje umiejętności językowe w sposób praktyczny. Podczas wymian uczniowie brali udział 19

w zajęciach szkolnych, gdzie komunikacja odbywała się w języku angielskim. Podczas podróży do Hiszpanii uczniowie niejednokrotnie używali języka angielskiego w różnych sytuacjach codziennych. Osiągnięte rezultaty, czyli wpływ projektu na szkołę (nauczycieli, uczniów, rodziców, środowisko lokalne): Projekt stworzył uczniom możliwość doskonalenia i rozwijania umiejętności językowych. W trakcie lekcji szkolnych uczniowie poznali słownictwo zarówno dotyczące komunikacji z rówieśnikami i ich rodzinami, jak też określenia i zwroty związane z zagadnieniem wolontariatu. W trakcie współpracy z rówieśnikami z zagranicy, a zwłaszcza podczas wymian, uczniowie zdali sobie sprawę, jak ważna jest biegła znajomość języków obcych, a szczególnie języka angielskiego. W czasie wyjazdów i wizyt szkoły partnerskiej uczniowie korzystali z przewodników w języku angielskim. Dzięki projektowi poszerzyła się również wiedza uczniów o kraju i regionie szkoły partnerskiej. Realizacja projektu umożliwiła zacieśnienie współpracy z rodzicami i ze środowiskiem lokalnym, bowiem wymiana uczniowska była wydarzeniem na miarę lokalnej społeczności. Warto podkreślić zaangażowanie rodziców przy organizowaniu wspólnych zajęć dla młodzieży. Również lokalny samorząd wspierał wysiłki szkoły przy organizacji pobytu hiszpańskich gości partnerów projektu. Produkty końcowe powstałe w wyniku realizacji projektu: Opracowanie ilustrowanego słowniczka polsko-angielsko-hiszpańsko-katalońskiego, przydatnego w pracy wolontariusza. Dokumentowanie przez uczniów działań projektowych w postaci fotografii i z tak pozyskanych materiałów wykonanie ekspozycji dla rodziców. Przekazywanie środowisku za pośrednictwem lokalnej prasy informacji o działaniach. Wartość, użyteczność projektu w jaki sposób można wykorzystać rezultaty projektu (waloryzacja projektu): Materiały wypracowane w projekcie mogą służyć kolejnym rocznikom uczniów. Tytuł projektu: Każdy ma swojego Robin Hooda Numer umowy: 06/JPC/06-0122/C1 Czas trwania projektu: 01.08.2006 31.07.2007 Nazwa, adres, tel. polskiej szkoły: Zespół Szkół Ekonomicznych im. Armii Krajowej Tarnogród inscenizacja 20

Tańce regionalne 23-420 Tarnogród ul. Kościelna 12 tel. (+48 84) 68 97 159 e-mail: zse-tarnogrod@lbl.pl Adres strony internetowej: www.zse-tarnogrod.lbl.pl Nauczyciel koordynator w polskiej szkole: Grzegorz Niziołek Kraje uczestniczące w projekcie: Polska, Portugalia Języki projektu: angielski, portugalski, polski Cele projektu: Poszerzenie wiedzy uczniów o kulturze, tradycjach i historii krajów partnerskich poprzez pracę nad materiałem językowym, jakim jest legenda o wybranym bohaterze ludowym; Kształtowanie w uczniach postawy otwartości na inne kultury i narody; Dostarczenie uczniom okazji do poznania walorów turystyczno-krajoznawczych regionów partnerskich i własnych; Uświadomienie wartości rodziny i przyjaźni w życiu codziennym; Zmotywowanie i zachęcenie uczniów do nauki języków obcych poprzez czynny udział w pracach nad projektem oraz uczestnictwo w spotkaniach roboczych ze szkołami partnerskimi. Zadania zrealizowane przez uczniów i nauczycieli w ramach projektu: W ramach realizacji projektu uczniowie z każdej ze szkół partnerskich wybrali legendy o bohaterze ludowym charakterystycznym dla swojego regionu, następnie zajęli się tłumaczeniem i opracowali scenariusz sztuki teatralnej ilustrującej wybraną legendę, a później przygotowali jej inscenizację. Uczniowie zaangażowani w realizację projektu byli podzieleni na pięć grup roboczych: I grupa zredagowała treść wybranej legendy II grupa przetłumaczyła legendę na język angielski III grupa opracowała scenariusz sztuki teatralnej IV grupa wystawiła sztukę teatralną ilustrującą wybraną legendę V grupa przygotowała i opracowała materiały informacyjne o realizowanym projekcie. Polscy uczniowie wybrali legendę o Janosiku, uczniowie portugalscy legendę pt. Cud różany. Uczniowie zaangażowani w realizację projektu prowadzili indywidualne dzienniki pamiętniki, notując w nich osobiste refleksje związane z pracą na rzecz projektu. Podczas spotkań z grupą partnerską uczniowie mieli okazję poznać warunki kształcenia w swoich szkołach, uczestniczyli we wspólnych zajęciach z języka angielskiego, brali razem udział w szeregu wydarzeń o charakterze sportowym i kulturalnym. Osiągnięte rezultaty, czyli wpływ projektu na szkołę (nauczycieli, uczniów, rodziców, środowisko lokalne): Dzięki aktywnej pracy nad zadaniami projektu młodzież miała szansę: rozwinąć swoje umiejętności interpersonalne i zdolności organizowania własnego warsztatu pracy, wzmocnić poczucie własnej wartości, a także pogłębić wiedzę i rozwinąć umiejętności z zakresu posługiwania się nowoczesnymi technikami informacyjnych oraz obsługi specjalistycznych programów komputerowych. Znacznie poprawiła się ich umiejętność praktycznego posługiwania się językiem angielskim. Zaobserwowano poprawę wyników egzaminów zewnętrznych z tego języka. Polscy uczniowie poznali też podstawowe zwroty i wyrażenia 21

Występy sceniczne z codziennego języka portugalskiego, a portugalscy z polskiego. Wszyscy stali się bardziej otwarci i komunikując się z partnerami w języku obcym, zaczęli nareszcie wierzyć w swoje siły. Większość osób biorących udział w projekcie wykazała się ogromnym zaangażowaniem, czasami wręcz entuzjazmem i pełną samodzielnością. Nie tylko młodzież, ale i nauczyciele doskonalili swoje umiejętności, zwłaszcza w zakresie posługiwania się technikami komunikacji internetowej. Zaczęto częściej wykorzystywać Internet jako źródło dodatkowej wiedzy. Kadra pedagogiczna uczestniczyła w kursie języka angielskiego i portugalskiego. Poprawiły się także relacje nauczycieli z rodzicami uczniów. Produkty końcowe powstałe w wyniku realizacji projektu: Przygotowane przez oba zespoły inscenizacje wybranych legend zostały nagrane na CD, scenariusze przedstawień teatralnych zapisane są w formie publikacji w języku portugalskim, polskim i angielskim. Odrębnymi produktami były publikacje wydane w każdej ze szkół, strona internetowa. Szkoła z Penacovy stworzyła na platformie Moodle forum on-line pt. Wymiana Penacova Tarnogród, gdzie nauczyciele koordynujący opisali niektóre działania w projekcie. Są tam też wypowiedzi uczniów na temat wymiany oraz ich wypracowania opisujące Polskę i ich odczucia dotyczące projektu. Wszystko to można zobaczyć na stronach: http://www.zse-tarnogrod.lbl.pl/portugal.htm; http://nautilus.fis.uc.pt/moodle/course/view.php?id=650. Nauczyciele i uczniowie wykonali też broszury, które rozprowadzono wśród mieszkańców. Informacje na temat wymiany zamieszczono w lokalnej prasie i stacji radiowej. Wartość, użyteczność projektu w jaki sposób można wykorzystać rezultaty projektu (waloryzacja projektu): Wzrost umiejętności językowych kadry pedagogicznej (uczestnictwo w kursie językowym dla potrzeb projektu) służy podniesieniu poziomu znajomości języka angielskiego w szkole. Udział w projekcie przyczynił się do doskonalenia warsztatu pracy nauczyciela. Wypracowane w projekcie materiały stanowią pomoc dydaktyczną w nauczaniu języka angielskiego w kolejnych klasach. Tytuł projektu: Rodzina francuska i polska: rzeczywistość i fikcja Numer umowy: 06/JPC/06/0179/06 Czas trwania projektu: 01.08.2006 31.07.2007 Nazwa, adres, tel. polskiej szkoły: I Liceum Ogólnokształcące im. Ks. Elżbiety w Szczecinku 78-400 Szczecinek ul. Ks. Elżbiety 1 tel. (+48 94) 374 00 32 e-mail: loela@poczta.onet.pl Adres strony internetowej: http://cinefamille.comenius.free.fr Nauczyciel koordynator w polskiej szkole: Teresa Budna 22

Kraje uczestniczące w projekcie: Polska, Francja Języki projektu: angielski, francuski, polski Cele projektu: Dostarczenie uczniom wiedzy na temat powstawania uprzedzeń i stereotypów narodowościowych; Kształtowanie postawy tolerancji, otwartości na inność i poszanowania odmienności kulturowej; Zachęcenie uczniów do refleksji na temat rozbieżności pomiędzy rzeczywistością a jej wyobrażeniem, a także do porównania własnych wniosków na ten temat z wnioskami partnerów mieszkających w innym kraju; Rozwijanie umiejętności posługiwania się językami obcymi. Zadania zrealizowane przez uczniów i nauczycieli w ramach projektu: Projekt stworzył okazję do różnego rodzaju porównań. Z jednej strony uczniowie mieli okazję do porównania rzeczywistości społeczno-ekonomicznej polskich rodzin z wyobrażeniem, jakie o nich posiadają, a z drugiej z wyobrażeniem, jakie na ten temat wykreowało kino (poprzez analizę różnorakich filmów). Kolejną okazją do porównań była konfrontacja własnych doświadczeń i przekonań z tymi, do których doszli partnerzy z innego kraju (poprzez stworzenie własnych filmów wideo na ten temat). Uczniowie uczestniczący w projekcie zrealizowali album w formie strony internetowej zawierającej rezultaty ich badań na temat sposobu przedstawiania rodziny w filmach francuskich i polskich. Realizacja ta została podzielona na 4 etapy polegające na analizie jednego filmu. Partnerzy dokonali samodzielnie (w swoich szkołach) wyboru czterech filmów najbardziej reprezentatywnych dla rodzimej kinematografii. Uczniowie każdej ze szkół wykonali pisemne opracowanie swoich filmów, które następnie przesłali za pośrednictwem strony internetowej projektu partnerom. Uczniowie polscy otrzymali opracowania w języku francuskim do przetłumaczenia na język polski, natomiast partnerzy francuscy otrzymali opracowania przetłumaczone na język francuski do przełożenia na język angielski. W ten sposób utworzyli automatycznie trzy wersje językowe. Równolegle do głównego zadania uczniowie wyprodukowali w swoich szkołach krótkometrażowe filmy amatorskie na temat życia rodzinnego. W każdej ze szkół uczniowie wypełnili ankietę na temat swoich rodzin, ich praktyk kulturowych, sytuacji społecznej i ekonomicznej, którą to ankietę następnie wspólnie opracowali. Partnerzy francuscy dokonali wyboru pracy badawczej na temat sytuacji społeczno-ekonomicznej społeczeństw francuskiego i polskiego. Zajęli się analizą ilościową małżeństw, rozwodów i przyrostu naturalnego. Począwszy od stycznia 2007 r. uczniowie obu szkół uczestniczyli w forum dyskusyjnym na tematy odnoszące się do życia rodzinnego oraz dotyczące wybranych filmów. Podczas trwania projektu uzupełniali stronę internetową projektu (doskonale administrowaną przez francuskich partnerów) kolejnymi opracowaniami. Nabyte wiadomości zostały poddane konfrontacji z rzeczywistością życia rodzinnego w obu krajach podczas pobytu 20-osobowej grupy uczniów francuskich w Szczecinku, a następnie 20-osobowej grupy uczniów polskich w Angoulême. Podczas pierwszego wspólnego pobytu uczniowie przedstawili prezentacje multimedialne swoich szkół, wykonane pod okiem nauczycieli, obejrzeli polskie filmy i dokonali ich wspólnej wstępnej analizy, wymieniając wrażenia i myśli. Uczniowie francuscy rozpoczęli naukę języka polskiego, którą mogli następnie kontynuować z pomocą swoich partnerów. Partnerzy wymienili się filmami, które miały posłużyć do analizy prowadzonej w szkołach w ciągu całego roku szkolnego. Podczas pobytu polskiej szkoły w Angoulême uczniowie wspólnie pracowali nad analizą statystyk dotyczących zagadnień społecznych w obu krajach. Ponadto odbyli wspólną debatę dotyczącą dwóch dużych zagadnień: definicji i struktury rodziny we Francji i w Polsce, a także homogamii kulturowej, społecznej i geograficznej w opracowywanych filmach. Uczniowie obejrzeli filmy krótkometrażowe wyprodukowane przez każdą ze szkół. Uczestniczyli w dyskusji na temat podobieństw i różnic kulturowych obu krajów oraz sposobu postrzegania rodziny przez młodzież polską i francuską. W czasie wymiany uczniowie francuscy i polscy mieszkali 23