SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI GIMNAZJUM NR 2 IM. MIKOŁAJA KOPERNIKA W MRĄGOWIE W ZESPOLE SZKÓŁ NR 1 W MRĄGOWIE na lata 2015/2016 2016/2017 2017/2018 Strona 1 z 12
Spis treści: I. Podstawy prawne Szkolnego Programu Profilaktyki str.3 II. Klasyfikacja poziomów profilaktyki str.4 III. Założenia programowe str.5 IV. Cele działań profilaktycznych str.6 V. Działania profilaktyczne: 1. Wspieranie rozwoju osobowego uczniów jako najważniejszego czynnika chroniącego przed podejmowaniem zachowań ryzykownych str.7 2. Minimalizowanie oddziaływania czynników ryzyka str.9 VI. Ewaluacja str.12 Strona 2 z 12
I. Podstawy prawne Szkolnego Programu Profilaktyki. Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej - art.72. Konwencja o prawach Dziecka art.3, art.19, art.33. Ustawa z dnia 7 września 1991r. o systemie oświaty. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2012 r. poz. 977 z póź. zmianami). Rozporządzenie MEN z dnia 30 kwietnia 2013r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-icznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach. Rozporządzenie MENiS z dnia 31.01.2003 roku w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem (Dz. U. z 2003 r. Nr 26, poz. 226) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 sierpnia 2015r. w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii (Dz. U. z 2015r. poz. 1249). Ustawa z dnia 26 października 1982 roku o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. z 2002 r. Nr 11, poz. 209 z póź. zmianami), Ustawa z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2005 r. Nr 179, poz.1485), (z póź. zmianami). Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z dnia 27 lutego 2015r., (z póź. zmianami). Ustawa z dnia 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (z póź. zmianami). Ustawa z dnia 9 listopada 1995r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (z póź. zmianami). Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994r. o ochronie zdrowia psychicznego (z póź. zmianami). Statut Zespołu Szkół nr 1 w Mrągowie Program Wychowawczy Gimnazjum nr 2 im. Mikołaja Kopernika w Zespole Szkół nr 1 w Mrągowie Strona 3 z 12
II. Klasyfikacja poziomów profilaktyki. PROFILAKTYKA zespół działań uprzedzających, kształtujących spodziewany rozwój zjawisk poprzez wzmacnianie czynników chroniących przed rozwojem zagrożeń oraz osłabianie czynników ryzyka sprzyjających rozwojowi problemów. Wzmacnianie czynników chroniących oraz osłabianie czynników ryzyka w szkole dokonywane jest na trzech poziomach: Profilaktyka uniwersalna () adresowana jest do całej niezdiagnozowanej populacji i jej podgrup (np. dzieci, młodzieży, dorosłych, kobiet w ciąży). Jej celem jest redukcja czynników ryzyka, ograniczanie inicjacji w zakresie różnych zachowań ryzykownych i zapobieganie nowym przypadkom. Główne działania to dostarczenie wiedzy i uczenie najważniejszych umiejętności psychologicznych i społecznych, niezbędnych do zapobiegania problemom. Pokrywa się z poziomem profilaktyki pierwszorzędowej w starej klasyfikacji. Profilaktyka selektywna (Ps) odnosi się do grup zwiększonego ryzyka, które z uwagi na szczególne warunki życiowe podlegają działaniu licznych czynników ryzyka i są bardziej zagrożone występowaniem problemów i zaburzeń (np. dzieci alkoholików, dzieci z domów dziecka, dzieci przysposobione, uczniowie z problemami szkolnymi, miłośnicy szalonych imprez, młodzież, która wypadła ze szkoły, bezdomni itp.). Jej celem jest opóźnianie inicjacji w zakresie różnych zachowań ryzykownych. Główne działania podobne są do działań w profilaktyce uniwersalnej, lecz uwzględniają specyfikę potrzeb i problemów danej podgrupy. Profilaktyka wskazująca (Pw) kierowana jest do tych jednostek z grup zwiększonego ryzyka, u których występują wczesne objawy dysfunkcji: różne niepokojące zachowania (np. częste wagary, okresowe upijanie się) i sygnały o pojawianiu się już poważniejszych problemów związanych z zachowaniem (np. kłopoty z policją, w domu). Jej celem jest ograniczenie czasu trwania dysfunkcji. Główne działania to indywidualna diagnoza przyczyn oraz interwencja, także w środowisku rodzinnym. Nie jest to jednak jeszcze terapia. Strona 4 z 12
III. Założenia programowe. 1. Główne założenie programu to stworzenie systemu działań chroniących młodzież przed zakłóceniami w rozwoju oraz interwencyjnych, stosowanych w sytuacji pojawiających się zagrożeń. 2. Powstanie Programu poprzedzone zostało następującymi działaniami: a) określenie podmiotu oddziaływań: Głównym podmiotem oddziaływań są uczniowie naszej szkoły. Program jest zorientowany na ucznia, uwzględnia jego potrzeby oraz specyfikę okresu rozwojowego przemiany związane z procesem dojrzewania, poszukiwaniem tożsamości, ćwiczeniem nowych ról i zainteresowaniem płcią przeciwną. Bardzo ważnym podmiotem oddziaływań profilaktycznych są rodzice, stanowiący niejako podmiot wspomagający profilaktykę w szkole. Rodzice współtworzą program poprzez wskazywanie najistotniejszych problemów oraz uczestniczą w nim, podnosząc swoje umiejętności rodzicielskie i wychowawcze, współpracując z gronem icznym w imię szeroko pojmowanego dobra dziecka. Nauczyciele są realizatorami programu oraz jego podmiotem. Stale podnoszą swoje kompetencje wychowawcze i interpersonalne poprzez uczestniczenie w szkoleniach i kursach oraz kontakt z najnowszą wiedzą z dziedziny psychoprofilaktyki. b) identyfikacja potrzeb środowiska szkolnego: W każdym roku szkolnym opracowywana jest diagnoza w zakresie występujących w środowisku szkolnym czynników chroniących i czynników ryzyka dotycząca uczniów, rodziców, nauczycieli oraz innych pracowników szkoły. Oznacza to, że w celu zdiagnozowania środowiska szkolnego, określenia jego potrzeb i wytyczenia obszarów pracy profilaktycznej przeprowadzono szereg badań ankietowych, wywiadów, obserwacji bieżących oraz analiz dokumentacji szkolnej. Badaniom poddani zostali uczniowie wszystkich klas, rodzice oraz nauczyciele. W wyniku tych działań powstał Raport ewaluacyjny do Szkolnego Programu Profilaktyki, który jest załącznikiem do niniejszego Programu. Powyższe działania pozwoliły na wytyczenie kierunku pracy naszej Szkoły i określenie głównych celów Programu. Strona 5 z 12
IV. Cele programu Cele główne: 1. Wspieranie rozwoju osobowego uczniów jako najważniejszego czynnika chroniącego przed podejmowaniem zachowań ryzykownych. 2. Minimalizowanie oddziaływania czynników ryzyka. Cele szczegółowe: 1. Wzmacnianie więzi w rodzinie. 2. Kształtowanie pozytywnych relacji między uczniami. 3. Rozwijanie umiejętności komunikacyjnych uczniów (porozumiewanie się, asertywność, rozwiązywanie konfliktów). 4. Wzmacnianie poczucia wartości i kształtowanie adekwatnej samooceny uczniów. 5. Wdrażanie do poszanowania wartości i norm moralnych. 6. Przeciwdziałanie agresji i innym ryzykownym zachowaniom (np. uzależnieniom). 7. Wspieranie ucznia w sytuacjach trudnych. 8. Uświadamianie konsekwencji przedwczesnej inicjacji seksualnej. 9. Propagowanie zdrowego stylu życia. 10. Uświadamianie zagrożeń wynikających z nieodpowiedzialnego korzystania z internetu. Cele działań profilaktycznych realizowane są poprzez: 1. Godziny wychowawcze. 2. Programy informacyjno - edukacyjne. 3. Programy profilaktyczne. 4. Warsztaty. 5. Udział w akcjach i kampaniach profilaktycznych. 6. Konkursy, quizy. 7. Projekty edukacyjne. 8. Interwencje prowadzone w szkole wobec osób z grupy ryzyka. 9. Współpracę między różnymi instytucjami działającymi na rzecz młodzieży (PP-P, policja, sąd, kuratorzy, stowarzyszenia). Strona 6 z 12
V. Działania profilaktyczne. 1. Wspieranie rozwoju osobowego uczniów jako najważniejszego czynnika chroniącego przed podejmowaniem zachowań ryzykownych. Obszary działań profilaktycznych: Propozycje realizacji: 1. Promowanie zdrowego stylu życia, w tym: - właściwego odżywiania się - propozycje spędzania wolnego czasu, - kształtowanie umiejętności samodzielnego dokonywania wyborów chroniących własne zdrowie. - Realizowanie programów profilaktyki, np. Zachowaj Trzeźwy Umysł, Spójrz inaczej, - organizowanie spektakli o tematyce profilaktycznej, - organizowanie konkursów, quizów, zabaw o charakterze prozdrowotnym, - zajęcia w ramach godzin wychowawczych, - realizacja projektów edukacyjnych, 2. Ukierunkowanie na wzmacnianie więzi rodzinnych. - wycieczki, biwaki, ogniska, spotkania z udziałem rodziców - promowanie znaczenia pozytywnych więzi rodzinnych w formie ulotek, folderów, prelekcji dla rodziców, warsztatów dla rodziców, 3. Budowanie poczucia własnej wartości: - kształtowanie postawy asertywnej, - zwiększenie szacunku ucznia do samego siebie, - wzmacnianie samooceny, - budowanie wiary w siebie i własne siły, - pokonywanie lęków, - rozwijanie świadomości własnych wad i zalet, - uświadamianie zależności między komunikatami pozytywnymi a szacunkiem dla samego siebie, - wykształcenie zdolności nazywania i publicznego wypowiadania uznawanych przez uczniów wartości, - wykształcenie podejmowania przemyślanych decyzji, rozwiązywania konfliktów, 4. Uświadamianie znaczenia prawidłowej komunikacji interpersonalnej. - pełnienie przez poszczególnych uczniów funkcji klasowych i szkolnych, - praca Samorządu Uczniowskiego, - aktywna działalność kół zainteresowań, - imprezy planowane i organizowane przez uczniów przy wsparciu nauczycieli: dyskoteki, apele, itd., - zajęcia w ramach godzin wychowawczych, - realizacja projektów edukacyjnych, - rozgrywki szachowe, sportowe itp., - organizowanie zajęć socjoterapeutycznych - organizowanie zajęć psychoedukacyjnych, - zajęcia z zakresu komunikowania się, - dawanie przykładu właściwego komunikowania się Strona 7 z 12
5.Osiąganie pozytywnego wpływu grupy jako całości na poszczególnych uczniów: - wyzwalanie aktywności u wszystkich członków zespołu klasowego, - budowanie zgranego zespołu klasowego, - stwarzanie społecznej kontroli zachowań związanych z pełnioną rolą w klasie, - zajęcia integracyjne dla klas pierwszych - imprezy klasowe: Dzień Chłopaka, Dzień Kobiet, Mikołajki, Wigilia, itp., - wyjścia do teatru, kina, - wycieczki klasowe, biwaki, rajdy klasowe - samopomoc koleżeńska - imprezy planowane i organizowane przez uczniów przy wsparciu nauczycieli: dyskoteki, apele, kiermasze itd., - realizacja projektów edukacyjnych, 6. Zwiększanie efektywności uczenia się i nauczania. - badanie technik uczenia się gimnazjalistów, - organizowanie życia dydaktycznego i wychowawczego klasy w oparciu o pracę grupową, - dostosowywanie wymagań do indywidualnych możliwości psychofizycznych ucznia, - stosowanie ciekawych i różnorodnych metod i form pracy na lekcji - organizowanie zajęć pozalekcyjnych, 7. Ukazywanie korzyści płynących z późnej inicjacji seksualnej. - organizowanie spektakli o tematyce profilaktycznej, - zajęcia w klasach (wdż, katecheza, godziny wychowawcze), 8. Doskonalenie umiejętności wychowawczych rodziców jako czynnika poprawiającego relacje rodzic dzieko. - organizowanie warsztatów dla rodziców, - prowadzenie przez a i psychologa szkolnego indywidualnej pracy z rodzicami w celu rozwoju kompetencji wychowawczych rodziców. Strona 8 z 12
2. Minimalizowanie oddziaływania czynników ryzyka. Obszary działań profilaktycznych, wynikające z Raportu ewaluacyjnego załączonego do Programu: 1. Środki psychoaktywne: papierosy, alkohol, środki odurzające (narkotyki, dopalacze) 2. Wagary 3. Agresja i przemoc 4. Zagrożenia w sieci Obszar 1 - Środki psychoaktywne: papierosy, alkohol, środki odurzające (narkotyki, dopalacze) Lp. Działania profilaktyczne Realizatorzy 1. Zajęcia i dyskusje w klasach na temat: - szkodliwości palenia papierosów - wpływu alkoholu i środków odurzających (narkotyków, dopalaczy na organizm człowieka i jego funkcjonowanie społeczne - negatywnego wpływu alkoholizmu na relacje w rodzinie i wśród najbliższych - form pomocy osobom uzależnionym - AIDS i HIV wiedza o chorobie, zagrożeniu oraz sposobach ochrony przed nią wychowawca, nauczyciele biologii,, psycholog Poziom działań 2. Przestrzeganie ustalonych procedur postępowania cały personel 3. Dyżury nauczycieli kontrola toalet, teren szkoły, boiska cały personel, nauczyciele Szybka interwencja profilaktyczna, rozmowa z uczniem, natychmiastowe powiadomienie rodziców, Policji - wychowawca, nauczyciele, 4. gdy uczeń jest agresywny, psycholog Ps/Pw Współpraca z rodzicami: - spotkanie dla rodziców uczniów klas I dotyczące zapoznania z procedurami postępowania, obowiązującymi 5. w szkole odnośnie uczniów mających kontakt z używkami - zapoznawanie z wynikami diagnozy i planowanymi działaniami szkoły w zakresie profilaktyki uzależnień - spotkania profilaktyczno informacyjne nt. narkotyków i dopalaczy dla rodziców wychowawca, 6. 7. 8. Spotkania uczniów z Policją: - dotyczące konsekwencji prawnych zażywania środków uzależniających przez młodzież Organizowanie akcji profilaktycznych np. z okazji Światowego Dnia AIDS, Międzynarodowego Dnia Tolerancji, itp. Współpraca z Komisją ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz instytucjami wspierającymi działania w zakresie profilaktyki uzależnień, wychowawca Zespół Profilaktyczny /Ps/Pw Ps/Pw Strona 9 z 12
Obszar 2 Wagary Lp. Działania profilaktyczne Realizatorzy 1. 2. 3. 4. Zajęcia i dyskusje w klasach: - uświadamianie negatywnych konsekwencji wagarowania - przedstawianie korzyści płynących z systematycznego uczestniczenia w lekcjach Kontrola frekwencji uczniów szybka interwencja profilaktyczna. Przestrzeganie procedury: Postępowanie z uczniem uchylającym się od realizacji obowiązku szkolnego Rozpoznawanie i analiza przyczyn wagarowania: - rozmowy z uczniami - rozmowy z rodzicami włączanie rodziców do wspólnych działań profilaktycznych Współpraca z Policją, Sądem Rejonowym, Urzędem Miasta i Gminy - wnioskowanie o zmobilizowanie do wypełniania obowiązku szkolnego wychowawca, nauczyciele, wychowawca, wychowawca,, nauczyciel, psycholog Poziom działań /Ps/Pw Pw Obszar 3 - Agresja i przemoc Lp. Działania profilaktyczne Realizatorzy 1. 2. 3. Zajęcia i dyskusje w klasach na temat: - kultury osobistej - szacunku dla zdrowia i życia (autoagresja, próby samobójcze) - agresji i przemocy - sposobów reagowania w sytuacjach trudnych - metod radzenia sobie ze złością i gniewem - sposobów radzenia sobie ze stresem - kontroli własnych emocji - sposobów okazywania uczuć - rozwiązywania konfliktów (np. metodą negocjacji) Szybka interwencja profilaktyczna w przypadku zaistnienia zachowań agresywnych i przemocy. Reagowanie na niszczenie mienia szkoły i wulgaryzmy. Przestrzeganie zasad zachowania i współżycia społeczności uczniowskiej w odniesieniu do Statutu Szkoły wychowawca, nauczyciele, wychowawca, nauczyciele,, psycholog wychowawca, nauczyciele, Poziom działań /Ps/Pw Strona 10 z 12
Współpraca z rodzicami w zakresie: - informowania o zaistniałych zdarzeniach 4. - pomocy dziecku w rozwiązywaniu jego problemów, - postaw rodziców wobec zachowań agresywnych dzieci - potrzeb i zachowań dzieci w wieku dorastania Spotkania klasowe i indywidualne z Policją: 5. - odpowiedzialność uczniów za swoje czyny w świetle przepisów prawa Współpraca z Poradnią Psychologiczno Pedagogiczną: 6. - konsultowanie indywidualnych przypadków Współpraca z Policją, MOPS, GOPS, kuratorami zawodowymi i społecznymi 7. wychowawca, nauczyciele, we współpracy z wychowawcami wychowawca, /Ps/Pw Ps/Pw Ps/Pw Obszar 4 Zagrożenia w sieci Lp. 1. 2. 3. Działania profilaktyczne Zajęcia w klasach na temat: - odpowiedzialnego korzystania z cudzej własności intelektualnej - stron www stanowiących zagrożenie dla młodego człowieka - możliwości i sposobów szukania pomocy w sytuacjach cyberprzemocy - uzależnienia od komputera oraz internetu - kultury języka nastolatków korzystających z internetu - pozornej anonimowości w sieci - konsekwencji przekraczania norm obowiązujących w sieci Współpraca z rodzicami w zakresie: - informowania rodziców o zaistniałych zdarzeniach - informowania o cyberprzemocy i uzależnienia od komputera - informowanie rodziców o możliwościach szukania pomocy w zakresie zagrożeń w sieci Współpraca z instytucjami: - spotkania z Policją nt. cyberprzemocy - współpraca z Poradnią Psychologiczno Pedagogiczną- konsultowanie indywidualnych przypadków uczniów zagrożonych uzależnieniem od komputera 4. Szybka interwencja w przypadku zaistnienia cyberprzemocy Realizatorzy wychowawca, n l świetlicy, n-l informatyki, wychowawca, nauczyciele, wychowawca, nauczyciele, wychowawca, nauczyciele, Poziom działań /Ps/Pw /Ps/Pw Strona 11 z 12
VI. Ewaluacja Ewaluacja zakłada sprawdzenie stopnia osiągnięcia spodziewanych efektów przy pomocy: - obserwacji zachowań uczniów w różnych sytuacjach; - rozmów i wywiadów z uczniami, rodzicami i nauczycielami; - badania ankietowe przeprowadzone wśród uczniów, rodziców i nauczycieli; Spodziewane efekty: - Społeczność szkolna promuje zdrowy styl życia. - Uczniowie utrzymują poprawne kontakty z koleżankami i kolegami z klasy. - Uczniowie znają i stosują zasady dobrej komunikacji interpersonalnej. - Mniejsza liczba uczniów wagaruje. - Uczniowie nie przejawiają postaw i zachowań agresywnych. - Uczniowie nie używają środków odurzających i znają konsekwencje ich używania. - Uczniowie znają rodzaje zagrożeń wynikających z korzystania z internetu. Program przeznaczony jest do 3-letniego cyklu kształcenia i ma charakter otwarty. Istnieje możliwość dostosowania realizacji zadań zgodnie z bieżącymi potrzebami klasy i szkoły. Ewaluacji programu dokonuje się z końcem cyklu jego ważności. Uchwalono przez Radę Rodziców w dniu... Zatwierdzono do realizacji na Radzie Pedagogicznej w dniu...... /podpis i pieczątka dyrektora szkoły/ Strona 12 z 12