Otwarcie rynku: klucz do jego rozwoju? Artur Pielech, Wiceprezes Zarządu, Dyrektor Pionu Sprzedaży i Marketingu Forum Zmieniamy Polski Przemysł Warszawa, 25.01.2010 r.
Tezy do dyskusji Po okresie względnego rozwoju konkurencji, następuje proces odwrotu od pluralizmu na torach Do dwóch spadła liczba obszarów rynku trudno dostępnych dla przewoźników alternatywnych Rozwój i modernizacja infrastruktury warunkiem kluczowym dla zatrzymania postępującej degradacji transportu kolejowego Rywalizacja dwóch obecnych na rynku przewoźników państwowych przestała nawet być zabawna Na rynku zawsze będzie miejsce dla przewoźników prywatnych 2
Towarowe przewozy kolejowe w Europie zanotowały w roku 2009 drastyczne załamanie Rozwój transportu kolejowego w Europie oraz w UE- 15 1995-2007 i 2009P [mld tkm] Transport kolejowy ver. PKB i udział nowych przewoźników w rynku 1995-2008, 2009 P 1000 800 600 20 15 10 5 400 0 200 0 1995 1997 1999 Transport kolejowy UE-15 2001 2003 2005 2007 Transport kolejowy w Europie 2009P -5 1994-10 -15-20 -25-30 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010-35 +5,6 w 2006 roku +6,0 % w 2007 (+ 2,3 w EU + EFTA) -1,7 % w 2008 roku (-2,9 % w UE +EFTA) Prognozowane pogorszenie w 2009 ( nawet o -29%) Transport kolejowy UE- 15 PKB - zmiana (%) w krajach euro Udział nowych przewoźników w rynku w UE - 15 Źródło: Land Transport Research/CERN/NP./UIC, Netzwerk Privatbahnen/ LTR/EconStats/IMF 2009 3
Mniejszy wolumen powoduje spadek przychodów, którego koleje państwowe nie są w stanie zrównoważyć Prognozowane straty w 2009 roku [mln ] 0-100 -200 Fret SNCF Trenitalia DB Schenker Rail BCargo ZSSK Cargo PKP Cargo RCA CD Cargo SBB Cargo VR Rentowność przewoźników kolejowych znacznie się obniżyła; Linie kolejowe tną koszty i wstrzymuję lub ograniczają inwestycję; -300 1/3 wagonów oraz 20 % lokomotyw pozostaje niewykorzystanych; -400 Kolej traci udziały w transporcie ogółem na rzecz transportu drogowego w 2009 roku; -500-600 -700 Źródło: DVB Land Transport Research 4
Trudności na rynku nie pozostają bez wpływu na to jak zachowują się na nim poszczególni gracze Konsolidacja rynku: DB (D): PCC Logistics, 17,78% PCC Intermodal i PTK (PL) SNCF (F): Novatrans (F), Ermewa (F), Veolia Cargo = Francja, Eurotunnel/Europorte 2 (F/UK): Veolia Cargo (F) we Francji Strabag (A): 5,7% GySEV (A/H) Metrans (D): 50% Railtransport (CZ) CD Cargo (CZ) - ZSSK Cargo (SK) fuzja chwilowo wstrzymana Husa Transportation Group (NL): Rent-a-Rail (D) i SRS Railservice (D) Ciągle na sprzedaż: SBB Cargo (CH), Orlen/Unipetrol (PL/CZ) oraz Montecargo (ME) Wycofanie się prywatnych przewoźników z rynku: HWB Hochwaldbahn Servicegesellschaft & TSD (D) - Ferport (I) - Ei.L.T. GmbH Eisenbahn, Logistik und Transporte (D) - RTS Rail Traction Service (CH) - fer Polska (PL) - Advenza Freight (UK) - Crossrail Benelux (B)? Źródło: DVB Land Transport Research 5
Na pierwszy rzut oka na torach nadal panuje pluralizm Głowni przewoźnicy kolejowi w Europie Źródło: DVB Land Transport Research 6
Jednak przewoźników z całkowicie prywatnym kapitałem w Europie pozostało tylko kilku Prywatni przewoźnicy w Europie mają udział w runku mniejszy niż 7% Źródło: DVB Land Transport Research 7
W Polsce również ubyło dwóch znaczących przewoźników prywatnych; czy to koniec? Udziały w rynku poszczególnych operatorów towarowych wg pracy przewozowej [%] 1) 2008 2009 Pozostali 15% Pozostali 17% PTK Holding 3% PCC Holding 6% DB 8% CTL 6% PKP Cargo 70% CTL 8% PKP Cargo 67% 1 Wyniki za III kwartały 2008 i 2009 Źródło: Rynek Kolejowy 8
Do dwóch spadła liczba obszarów rynku trudno dostępnych dla przewoźników alternatywnych Obszary monopolu w towarowym transporcie kolejowym 1. Przewozy całopociągowe w Polsce 2. Przewozy całopociągowe za granicą zachodnią i południową 3. Przewozy całopociągowe z Ukrainy i Białorusi 4. Przewozy rozproszone 5. Przewozy z Rosji 9
Ilość projektów remontów infrastruktury PLK, choć niezbędny od lat utrudnia przewozy w Polsce Mapa linii kolejowych z zaznaczeniem najważniejszych modernizacji W 2012 roku PKP PLK planuje zmodernizować w sumie prawie 1000 km torów na modernizację w 2010 roku zostanie przeznaczone ponad 5 mld zł Do największych projektów, które rozpoczną się w 2010 zaliczyć możemy modernizację linii Warszawa-Gdańsk- Gdynia i Warszawa Łódź, Kraków-Rzeszów, Zabrze- Katowice-Kraków Źródło: PKP PLK, Gazeta Prawna 10
Generalnie panuje w Polsce konsensus co do konieczności wzrostu nakładów i obniżenia kosztów dostępu do infrastruktury Planowane inwestycje w infrastrukturę w Polsce [mld PLN] W Polsce od wielu lat obserwuje się nierównowagę pomiędzy wydatkami na infrastrukturę drogową a kolejową Porównanie wydatków na inwestycje i stawek dostępu Inwestycje w transport kolejowy Polska vs Niemcy [mld PLN 1) ] 17,7 84% 87% 84% 77% W latach 2008-2012 Rząd chce przeznaczyć na budowę dróg i autostrad ponad 121 mld PLN 4,6 16% 13% 16% 23% W tym samym okresie na infrastrukturę kolejową zostanie w sumie przeznaczone ponad 5 razy mniej środków Stawki dostępu do infrastruktury [PLN 1) ] 21,8 12,3 2008 2009 2010P 2011P Wydatki na infrastrukturę drogową Wydatki na infrastrukturę kolejową Polska Niemcy 1) Kurs Euro 4,5 PLN Źródło: CTL, ZEVRail 11
Koszt infrastruktury w Polsce jest jednym z najwyższych w Europie Stawki dostępu do infrastruktury [2009, PLN/pockm] 17,42 12,25 21,84 Średnia stawka dostępu do infrastruktury w Polsce należy do jednych z najwyższych w Europie. Dla porównania w Niemczech stawka ta wynosi o połowę mniej. Średnia stawka w Unii plasuje się na poziomie 17,5 PLN Utrzymywanie wysokich stawek prowadzi do spadku przewozów towarowych i przesunięcia wolumenów w kierunku transportu drogowego średnia stawka w UE DB Netz 1) (Niemcy) PKP PLK 2) (Polska) 1) Kurs walutowy PLN/EUR 4,50 2) Średnia stawka dostępu dla pociągów powyżej 2100 ton brutto Źródło: CTL, RBF 12
CTL wspiera pomysł wydzielenia PLK ze struktur PKP i aktywnej roli Państwa w inwestowaniu w tory Zarządca infrastruktury powinien działać niezależnie, bez jakichkolwiek powiązań organizacyjnych i finansowych z przewoźnikami. Za wydzieleniem przemawiają przede wszystkich takie argumenty jak: Uregulowanie kwestii majątkowych oraz finansowania infrastruktury; Zapewnienie przejrzystych warunków konkurencji przewoźników kolejowych poprzez zapewnienie nie dyskryminującego i powszechnego dostępu do infrastruktury; Wyraźne określenie obowiązków związanych z utrzymaniem, modernizacją i nowymi inwestycjami w sieci kolejowej infrastruktury; Wyeliminowanie sprzeczności polskich uregulowań wobec prawa Wspólnotowego Jasne określenie obowiązków państwa odnośnie zasobów infrastrukturalnych; W Unii Europejskiej model niezależnego i odrębnego całkowicie od przewoźników zarządcy funkcjonuje doskonale w Wielkiej Brytanii, Holandii, Czechach, Słowacji i Dani Źródło: Biała Księga RBF 13
Sytuacja zwiazana z poziomem cen na rynku była interesująca... Przykłady rozstrzygniętych przetargów publicznych Współczynnik krótkiej kołderki dla DB- 52% ZE Ostrołęka: o/ o/ Δ Wolumen: Okres umowy: Stawka 2009: Stawka 2010: 2010/2009: 0,7 mln Rok 2010 21,0 PLN/t 14,8 PLN/t -29,5% 1) Współczynnik pokrycia kosztów taboru niezbędnego do realizacji przewozu przez cenę po podliczeniu kosztów zmiennych ( infrastruktura, energia el. paliwo Źródło: CTL 14
... Wraz z kolejnymi przetargami napięcie wzrastało... Przykłady rozstrzygniętych przetargów publicznych Współczynnik krótkiej kołderki dla PKP- 25% El. Kozienice: Wolumen: Destynacja 1 2,3 mln Destynacja 2 4,8 mln Okres umowy: 2 lata (2010-2011) o/ Stawka 2009: 19,9 PLN/t 9,8 PLN/t o/ Stawka 2010: 16,44 PLN/t 6,57 PLN/t Δ2010/2009: -17,4% -33,0% 1) Współczynnik pokrycia kosztów taboru niezbędnego do realizacji przewozu przez cenę po podliczeniu kosztów zmiennych ( infrastruktura, energia el. paliwo Źródło: CTL 15
... aż osiągnęło zenitu, a ceny dno i chyba nie tylko... Przykłady rozstrzygniętych przetargów publicznych Współczynnik krótkiej kołderki dla DB- 13% PGE/Dolna Odra o/ o/ Wolumen: Okres umowy: Stawka 2009: Stawka 2010: 3,0 mln 3 lata (2010-2012) 33,0 PLN/t 19,41 PLN/t Δ2010/2009: -41,2% 1) Współczynnik pokrycia kosztów taboru niezbędnego do realizacji przewozu przez cenę po podliczeniu kosztów zmiennych ( infrastruktura, energia el. paliwo Źródło: CTL 16
Dalsze pogłębianie się sytuacji tak niskich cen powoduje powstanie błędnego koła Zmniejszenie ilości ładunków na kolei Dalsza obniżka cen Dalsze pogorszenie konkurencyjności kolei Brak środków na inwestycje w tabor Brak wpływów do PLK na rozwój infrastruktury Długofalowo zmniejszenie mocy przewozowych 17
Na rynku jest i będzie zawsze miejsce dla przewoźników prywatnych Potrzebna pewna masa krytyczna, lub całkowita koncentracja na niszach Koncentracja częściowo na niszach, a częściowo na rynku ogólnodostępnym Szybsza reakcja na oczekiwania klientów. Szybka ścieżka od pomysłu do opracowania pomysłu na rynek Podejście pro-klienckie nie oparte na szantażu i nie z pozycji siły Klienci chcą mieć alternatywę 18
Dziękuje za uwagę! 19