Inżynieria Rolnicza 2(1)/28 ANALIZA STATYSTYCZNA OBSŁUGI SERWISOWEJ CIĄGNIKÓW ROLNICZYCH W ASPEKCIE ODLEGŁOŚCI OD SIEDZIBY FIRMY Sławomir Juściński, Wiesław Piekarski Kaedra Energeyki i Pojazdów, Uniwersye Przyrodniczy w Lublinie Sreszczenie. Przedsawiono analizę usług serwisowych gwarancyjnych i pogwarancyjnych ciągników rolniczych w laach 23-25. Zaprezenowano srukurę zleceń przeglądów i napraw dla czerech promieni odległości od siedziby przedsiębiorswa handlowousługowego. Wykonano analizę saysyczną obsługi serwisowej dla poszczególnych promieni odległości, poprzez wyznaczenie warości indeksów sezonowych. Rozkład indeksów sezonowych rozparywano pod kąem zależności od kalendarza zabiegów agroechnicznych. Słowa kluczowe: logisyka, sysemy logisyczne, obsługa serwisowa ciągników Wprowadzenie Logisyka dysrybucji budując srukurę sieci sprzedaży oraz obsługi ciągników i maszyn rolniczych bierze pod uwagę specyfikę regionalną, czyli rozkład wielkości gospodarsw i dominujące uprawy. Proces worzenia gęsości sieci napoyka dodakowe rudności w odniesieniu do marek wchodzących na dany rynek, gdyż zasięg eryorialny obejmowany przez auoryzowaną sację obsługi jes rozległy. Zalea w posaci ograniczonej konkurencji, powoduje konieczność inwesycji w zespoły naprawcze i sprawne zarządzanie infrasrukurą serwisową, aby mogła ona zabezpieczyć obsługę gwarancyjną i pogwarancyjną maszyn na rozległym obszarze handlowym [Ciesielski 26]. Należy podkreślić szczególnie ważną rolę obsługi okresowej i napraw prowadzonych przez Dział Serwisu, w urzymaniu goowości echnicznej i eksploaacyjnej ciągników rolniczych [Piekarski 1997]. Cel, zakres i przedmio badań Zarządzanie dysrybucją wyrobów echnicznych związane jes obecnie z zapewnieniem obsługi serwisowej na przesrzeni całego okresu ich użykowania [Rukowski 25]. Trudnym zadaniem logisycznym jes zapewnienie sprawnej realizacji zleceń, szczególnie w okresie inensywnych prac polowych. Konsekwencją niedorzymania erminów agroechnicznych przy produkcji roślinnej jes obniżenie uzyskanych plonów oraz ich jakości [Banasiak 1999, Karczmarczyk 25]. Badaniom poddano pakie zleceń, kóry obejmował: przeglądy przed sprzedażą, przeglądy i naprawy gwarancyjne oraz pogwarancyjne ciągni- 57
Sławomir Juściński, Wiesław Piekarski ków rolniczych w laach 23-25. Wykonano analizę świadczonych usług serwisowych dla czerech odległości od siedziby firmy: r = km (naprawy w miejscu siedziby firmy), km < r < 5 km, 5 km < r < 1 km oraz r > 1 km w aspekcie kalendarza zabiegów agroechnicznych. Obiekem, w kórym zrealizowano badania był Dział Serwisu przedsiębiorswa prowadzącego dysrybucję pojazdów i maszyn rolniczych, m.in. DEERE & COMPANY i ZETOR. Miejsce badań, o firma handlowo-usługowa, kóra prowadzi działalność od 1989 roku w sekorze obsługi rolnicwa na erenie wojewódzwa lubelskiego. Wiodącą marką w sprzedaży prowadzonej przez dealera w badanym okresie był koncern DEERE & COMPANY. Należy jednocześnie podkreślić, że laa 23-25 o począkowy eap w budowie wysokiej populacji ych pojazdów, poprzez dysrybucję selekywną na lokalnym rynku. Sanowiło o przyczynę obsługi serwisowej dużej ilości sprawnych ciągników o krókim okresie eksploaacji. Obsługa serwisowa wykonana w 23 roku Przeglądy i naprawy ciągników rolniczych, wykonane przez Dział Serwisu na przesrzeni roku kalendarzowego, posiadały nasępującą srukurę: 417 zleceń w odległości r = km, 39 zleceń w odległości km < r < 5 km, 44 zlecenia w odległości 5 km < r < 1 km, 34 zlecenia w odległości r > 1 km. Sumaryczny rozkład pakieu usług serwisowych prezenuje hisogram (rys. 1). 7 Liczba usług serwisowych [sz.] 6 5 4 3 2 1 r= km km< r<5 km 5 km<r<1 km r>1 km Rys. 1. Fig. 1. Rozkład ilości usług przeglądów i napraw ciągników rolniczych w 23 roku dla poszczególnych odległości ich realizacji Disribuion of quaniy of servicing and repairs for farm racors in 23 for individual disances needed o be covered o have hem performed 58
Analiza saysyczna obsługi... Obsługa serwisowa wykonana w 24 roku Rozkład eryorialny usług wykonanych w badanym okresie posiadał srukurę: 651 zleceń w odległości r = km, 46 zleceń w odległości km < r < 5 km, 5 zleceń w odległości 5 km < r < 1 km, 39 zleceń w odległości r > 1 km. Sumaryczny rozkład pakieu usług serwisowych prezenuje hisogram (rys. 2). 12 Liczba usług serwisowych [sz.] 1 8 6 4 2 r= km km <r< 5km 5 km <r< 1 km r> 1 km Rys. 2. Fig. 2. Rozkład ilości usług przeglądów i napraw ciągników rolniczych w 24 roku dla poszczególnych odległości ich realizacji Disribuion of quaniy of servicing and repairs for farm racors in 24 for individual disances needed o be covered o have hem performed Obsługa serwisowa wykonana w 25 roku Rozkład eryorialny przeglądów i napraw ciągników rolniczych, zrealizowanych przez Dział Serwisu, posiadał srukurę: 424 zlecenia w odległości r = km, 68 zleceń w odległości km < r < 5 km, 139 zleceń w odległości 5 km < r < 1 km, 88 zleceń w odległości r > 1 km. Sumaryczny rozkład pakieu usług serwisowych prezenuje hisogram (rys. 3). 59
Sławomir Juściński, Wiesław Piekarski 12 Liczba usług serwisowych [sz.] 1 8 6 4 2 r= km<r< 5 km 5 km <r< 1 km r> 1 km Rys. 3. Fig. 3. Rozkład ilości usług przeglądów i napraw ciągników rolniczych w 25 roku dla poszczególnych odległości ich realizacji Disribuion of quaniy of servicing and repairs for farm racors in 25 for individual disances needed o be covered o have hem performed Analiza saysyczna obsługi serwisowej ciągników Obsługa gwarancyjna i pogwarancyjna ciągników rolniczych, zrealizowana dla poszczególnych odległości w laach 23-25, posiadała srukurę periodyczną. Przeprowadzono analizę wykonanych zleceń dla kolejnych promieni odległości, aby wyznaczyć zależność ich rozkładu od kalendarza zabiegów agroechnicznych. Wykorzysano w ym celu model muliplikaywny składowych szeregu czasowego, kóry można przedsawić w posaci równania [Aczel 2, Pułaska-Turyna 25]: gdzie: Y T S C I warość szeregu, rend szeregu, wahania sezonowe, wahania cykliczne, wahania przypadkowe. Y = T S C I (1) Do wyznaczenia warości indeksów sezonowych przyjęo średnią ruchomą oparą na 12 obserwacjach miesięcznych. Obliczone indeksy sezonowe obrazują ilościowo efeky sezonowe w szeregu czasowym, dla ilości wykonanych usług w poszczególnych odległościach. Przy analizie graficznej wpływu wahań sezonowych na rozkład zbioru zmiennych, korzysano z pojęcia poziomu odniesienia nazywanego również poziomem przecięnym, kóry dla indeksów sezonowych w kolejnych miesiącach jes równy 1%. 6
Analiza saysyczna obsługi... Analiza saysyczna obsługi serwisowej dla odległości r = km Warość indeksów sezonowych przeglądów i napraw ciągników rolniczych dla odległości r = km, w laach 23-25, przedsawia wykres (rys. 4). Liczba usług serwisowych [sz.] Warość [%] 12 18 116 14 8 12 61 8 4 6 2 4 2 r= km<r< 5 km 5 km <r< 1 km r> 1 km Rys. 4. Fig. 4. Indeksy sezonowe obsługi serwisowej ciągników rolniczych w laach 23-25 dla odległości wykonania usług r = km Seasonal indexes for farm racors servicing in years 23-25 for he disance o be covered o have he servicing performed: r = km Pierwsze dwa miesiące roku charakeryzowały się obniżonym popyem na usługi serwisowe. W syczniu ilość usług była niższa od poziomu przecięnego o 52,5%, a w luym o 48,3%. Na skuek wahań sezonowych w sześciu kolejnych miesiącach badanego okresu, ilość zrealizowanych zleceń serwisowych przekroczyła poziom przecięny. Maksymalny indeks sezonowy wysąpił w kwieniu, czyli w czasie wiosennych prac polowych i miał warość 67,6% ponad poziom odniesienia. Indeks sezonowy dla usług warszaowych w drugiej połowie roku osiągnął minimum w lisopadzie, z warością niższą od przecięnej o 29,%. Analiza saysyczna obsługi serwisowej dla odległości km < r < 5 km Warość indeksów sezonowych przeglądów i napraw ciągników rolniczych dla odległości km < r < 5 km, w laach 23-25, przedsawia wykres (rys. 5). W wyniku wahań sezonowych w pierwszym kwarale badanego okresu, indeksy sezonowe były niższe od poziomu przecięnego. Drugi kwarał posiadał wyższy poziom indeksów, z warością przekraczającą poziom odniesienia maksymalnie o 34,%. lipiec i wrzesień charakeryzowały się radykalną obniżką warości indeksu. Okres realizacji dużej grupy zabiegów agroechnicznych w sierpniu związany był ze zbiorem zbóż i uprawami 61
Sławomir Juściński, Wiesław Piekarski pożniwnymi, co spowodowało wzros indeksu o 23,6% ponad warość przecięną. Podobny nieregularny przebieg posiadał osani kwarał roku z dwoma miesiącami o obniżonym poziomie usług i maksimum rocznym w grudniu. Indeks na koniec roku osiągnął warość o 78,8% ponad poziom odniesienia. Warość [%] 2, 18, 16, 14, 12, 1, 8, 6, 4, 2,, Rys. 5. Fig. 5. Indeksy sezonowe obsługi serwisowej ciągników rolniczych w laach 23-25 dla odległości wykonania usług km < r < 5 km Seasonal indexes for farm racors servicing in years 23-25 for he disance o be covered o have he servicing performed km < r < 5 km Analiza saysyczna obsługi serwisowej dla odległości 5 km < r < 1 km Warość indeksów sezonowych przeglądów i napraw ciągników rolniczych dla odległości 5 km < r < 1 km, w laach 23-25 prezenuje wykres (rys. 6). Indeks sezonowy osiągnął w syczniu minimalną warość na przesrzeni roku, niższą od poziomu odniesienia o 63,3%. Pozosałe dwa miesiące pierwszego kwarału posiadały indeksy o warości odpowiednio o 46,3% i 94,3% ponad poziom odniesienia w wyniku wahań sezonowych. Na przesrzeni omawianego kwarału uzyskano najniższą i najwyższą warość indeksów sezonowych dla badanego okresu. Przebieg warości indeksu dla drugiego i rzeciego kwarału posiadał zbliżoną charakerysykę. Tylko środkowe miesiące dla ych okresów, czyli maj i sierpień wykazały wzros warości indeksu o 28,3% oraz 38,6% powyżej poziomu przecięnego. Pozosałe miesiące charakeryzowały się obniżoną ilością usług. Koniec roku o okres o zmniejszonym zaporzebowaniu na usługi w badanej odległości. 62
Analiza saysyczna obsługi... 225 2 175 Warość [%] 15 125 1 75 5 25 Rys. 6. Fig. 6. Indeksy sezonowe obsługi serwisowej ciągników rolniczych w laach 23-25 dla odległości wykonania usług 5 km < r < 1 km Seasonal indexes for farm racors servicing in years 23-25 for he disance o be covered o have he servicing performed 5 km < r < 1 km Analiza saysyczna obsługi serwisowej dla promienia r > 1 km Warość indeksów sezonowych usług przeglądów i napraw ciągników rolniczych dla promienia wykonania r > 1 km, w laach 23-25 przedsawia wykres (rys. 7). Warość [%] Rys. 7. Fig. 7. 2 18 16 14 12 1 8 6 4 2 Indeksy sezonowe obsługi serwisowej ciągników rolniczych w laach 23-25 dla odległości wykonania usług r > 1 km Seasonal indexes for farm racors servicing in years 23-25 for he disance o be covered o have he servicing performed r > 1 km 63
Sławomir Juściński, Wiesław Piekarski Na skuek wahań sezonowych połowa badanego okresu, posiadała indeksy sezonowe o warościach powyżej miesięcznego poziomu odniesienia równego 1%. Po okresie bardzo niskiego zaporzebowania na usługi w syczniu i luym, gdy indeks był niższy od przecięnego o 73,6%, nasąpił dynamiczny przyros popyu, związany z sezonem wiosennych zabiegów polowych. Miejscowe maksimum przypadło na miesiąc kwiecień, a indeks miał wówczas warość 87,9% powyżej poziomu odniesienia. Kolejny wzros zaporzebowania wysąpił w lipcu, gdy indeks był o 67,3% powyżej poziomu przecięnego. Osani kwarał, o wyraźna redukcja popyu na usługi serwisowe, porównywalna z począkiem badanego okresu. Podsumowanie Wyznaczone warości indeksów sezonowych dla poszczególnych promieni odległości od siedziby firmy, pokazały isnienie zależności pomiędzy ilością zleceń przeglądów i napraw serwisowych, a pracami wykonywanymi zgodnie z kalendarzem zabiegów agroechnicznych. Na skuek wahań sezonowych najwyższa ilość usług zrealizowanych na sacji serwisowej (r = km), wysąpiła w okresie wiosennych zabiegów polowych. Wzmożony popy na planowane przeglądy i remony miał miejsce po zakończeniu wiosennego oraz jesiennego sezonu prac polowych dla promienia w zakresie km < r < 5 km. Naomias przy odległościach w zakresie 5 km < r < 1 km oraz r > 1 km, indeksy sezonowe powierdziły wzros zaporzebowania na usługi serwisowe w czasie prac polowych, realizowanych zgodnie z zalecanym kalendarzem zabiegów agroechnicznych. Charakerysyczny był dla ych odległości niski poziom popyu na usługi w pierwszych i osanich miesiącach roku. W 25 roku wyraźnie zmalał w srukurze sprzedaży udział usług serwisowych wykonywanych na erenie firmy (r = km). Wynika o z mniejszej ilości przeglądów sprawnych ciągników i zdecydowanego wzrosu liczby zrealizowanych napraw, kóre wymagały wyjazdów zespołów serwisowych. Bibliografia Aczel, A.D. 22. Complee Business Saisics, 4h ed., Richard D. Irwin/McGraw-Hill, Boson, ISBN 7287418X. Kaczmarczyk S. [red]. 25. Agroechnika roślin uprawnych. Wyd. Akademii Rolniczej w Szczecinie. Szczecin. ISBN 83-7317-135-5. Banasiak J. [red]. 1999. Agroechnologia. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa Wrocław. ISBN 83-112-697-3. Ciesielski M. 26. Logisyka w biznesie, Wyd. Akademia Ekonomiczna. Warszawa. ISBN 83-28- 1619-X. Kempny D. 21. Logisyczna obsługa kliena. Polskie Wyd. Ekonomiczne. Warszawa. ISBN 83-28-131-7. Rukowski K. [red]. 25. Logisyka dysrybucji Specyfika, Tendencje rozwojowe, Dobre prakyki. Wyd. SGH. Warszawa. ISBN 83-7378-194-3. Pfohl H.Ch. 21. Sysemy logisyczne Podsawy organizacji i zarządzania. Wyd. Insyu Logisyki i Magazynowania. Poznań. ISBN 83-87344-1-9. 64
Analiza saysyczna obsługi... Piekarski W. 1997. Analiza oddziaływania agregaów ciągnikowych na środowisko przyrodnicze. Rozprawa habiliacyjna. Wyd. Akademia Rolnicza. Lublin. ISSN 86-4355. Pułaska-Turyna B. 25. Saysyka dla ekonomisów. Wyd. Difin. Warszawa. ISBN 83-7251-527-1. STATISTICAL ANALYSIS FOR FARM TRACTORS SERVICING IN THE ASPECT OF THE DISTANCE FROM THE COMPANY LOCATION Absrac. The paper presens an analysis of warrany and afer-warrany services for farm racors beween 23 and 25. The auhors presen he srucure of service and repair orders for four radii of disance from sea of a commercial and service company. A saisical analysis of servicing was performed for individual disance radii by means of deerminaion of seasonal index values. The disribuion of seasonal indexes was considered from poin of view of is dependence on he schedule of agroechnical reamens. Key words: logisics, logisic sysems, farm racors servicing Adres do korespondencji: Sławomir Juściński; e-mail: slawomir.juscinski@ar.lublin.pl Uniwersye Przyrodniczy w Lublinie Kaedra Energeyki i Pojazdów ul. Głęboka 28 2-612 Lublin 65