Wartość indeksów sezonowych przedstawia wzór: O = WK - średni multiplikatywny wskaźnik korygujący dla 12 uzyskania O = 1200.

Transkrypt

1 Sławomir JUŚCIŃSKI Uniwerse Przrodnicz w Lublinie, Kaedra Energeki i Pojazdów, Zakład Logiski i Zarządzania Przedsiębiorswem ul. Poniaowskiego, Lublin slawomir.juscinski@up.lublin.pl A SURVEY ON THE DEMAND VOLUME FOR SPARE PARTS FOR FARM VEHICLES AND MACHINES IN THE CONTEXT OF OUTSOURCING COOPERATION WITH THE LOGISTIC OPERATOR Summar The aricle presens he funcions of disribuion logisics in he sales process of spare pars for farm vehicles and machines. The marke of echnical services for agriculure was characerized in he conex of spare pars suppl. The aricle includes a presenaion of he possibiliies of appling he ousourcing mehod in carring ou spare pars deliver services. The surves of he number of deliver services conneced wih spare pars suppl were performed in a rade and services enerprise which is an auhorized disribuor in he agriculural indusr. The series of surves spanned he ears The resuls of he surves were subjec o saisical analsis wih he use of he R program version The rend as well as random and seasonal flucuaions were idenified for a series of monhl observaions of deliver services carried ou b courier companies. Temporal disribuions of deliveries were subjec o analsis in he conex of he field crop group according o he calendar of agroechnical operaions. Ke words: racors; agriculural machines; spare pars; producer; buer; disribuion; logisics; carage service; experimenaion; mehod; Poland BADANIE WIELKOŚCI POPYTU NA CZĘŚCI ZAMIENNE DO POJAZDÓW I MASZYN ROLNICZYCH W ASPEKCIE WSPÓŁPRACY OUTSOURCINGOWEJ Z OPERATOREM LOGISTYCZNYM Sreszczenie W arkule zaprezenowano funkcje logiski dsrbucji w procesie sprzedaż części zamiennch do ciągników i maszn rolniczch. Scharakerzowano rnek echnicznej obsługi rolnicwa w aspekcie dosaw części zamiennch. Przedsawiono możliwości wkorzsania meod ousourcingu w realizacji usług przewozowch części zamiennch. Badania ilości usług przewozowch prz dosawach części zamiennch wkonano w przedsiębiorswie handlowo-usługowm, będącm auorzowanm dsrbuorem w branż rolniczej. Ckl zrealizowanch badań obejmował laa Wniki badań opracowano sascznie prz wkorzsaniu programu R wersja Wznaczono rend, wahania przpadkowe i wahania sezonowe dla szeregu obserwacji miesięcznch usług przewozowch, wkonanch przez firm kurierskie. Rozkład czasowe dosaw poddano analizie w aspekcie zespołu upraw polowch, wkonwanch zgodnie z kalendarzem zabiegów agroechnicznch. Słowa kluczowe: ciągniki; maszn rolnicze; części zamienne; producen; nabwca; dsrbucja; logiska; usługi przewozowe; badania; meoda; Polska. Wprowadzenie Przedsiębiorswa wwarzające ciągniki i maszn rolnicze, ak jak inne gałęzie przemsłu, poddawane są silnej presji rnku w celu zapewnienia jakości produkowanch wrobów i opmalizacji procesów obsługi kliena. Rozbudowa i unowocześnianie ssemów logiscznch jes niezbędnm elemenem do spełnienia ch wmagań, a ponado warunkiem kompleksowej redukcji koszów i racjonalnego wkorzsania kapiału zaangażowanego w funkcjonowanie firm [3, 6, 9]. Poszukiwanie rozwiązań ograniczającch kosz, prz jednoczesnej opmalizacji dosaw i dsrbucji, doprowadziło do sopniowego wdzielania ze srukur przedsiębiorsw zadań i procesów drugorzędnch w sosunku do podsawowej działalności gospodarczej, czli sosowania meod ousourcingu. Należ podkreślić, że szczególnie radcjn dział ransporu urzmwan w srukurach organizacjnch przedsiębiorsw, zarówno produkcjnch, jak i handlowo-usługowch, coraz częściej nie ma możliwości zabezpieczenia renownej realizacji zadań logiscznch [8, 0]. Dnamiczna zmiana ilości zleceń w kolejnch okresach oraz ich rozpięość srukuralna, sawiają ak wsokie wmagania logisce ransporu, że ich pozwna realizacja jes możliwa włącznie prz wkorzsaniu zasobów sprzęowch i organizacjnch, kórmi dsponują specjalisczne firm przewozowe i kurierskie. Mogą one czasowo skierować znacznie wższe środki do zabezpieczenia bieżącch porzeb niż firma macierzsa, a nasępnie przesunąć je do realizacji zadań u innego zleceniodawc. Sanowi o podsawow warunek dla osiągnięcia renowności prowadzonej działalności usługowej przewozu owarów. Efekwność łańcucha dosaw zabezpieczającego proces dsrbucji części zamiennch, obecnie uważana za nie mniej ważną od zasilania procesu produkcji wrobów, oceniana jes w aspekcie zarówno niskich koszów procesów logiscznch, jak również ich szbkości, niezawodności i erminowości. Pozwala o uzskać przewagę cenową, a w długim horzoncie czasowm wpracować rnkową markę produków, kóra jes isonm elemenem wpłwającm na lojalność klienów [2, 4,, 2]. Isonm zagadnieniem w zarządzaniu logiscznm, prz pożądanej wielkości sprzedaż wrobów przemsłowch, jes S. Juściński Journal of Research and Applicaions in Agriculural Engineering 202, Vol. 57(2) 92

2 dobór kanałów dsrbucji części zamiennch, posiadającch odpowiednią srukurę i przepusowość [2, 7]. Należ podkreślić, że krajow rnek usług logiscznch od la 90. ubiegłego wieku podlega nieusannemu rozwojowi i dososowuje swoją oferę do zmieniającch się porzeb klienów, a o wspomaga proces wprowadzania ousourcingu do firm prowadzącch działalność dsrbucjną. 2. Problem badawcz i meoda badań Dosaw części zamiennch do sieci sprzedaż i serwisu bazujące na współprac z operaorami logiscznmi są rozwiązaniem sosowanm w sekorze echnicznej obsługi pojazdów i maszn rolniczch. Zlecanie firmom kurierskim akich prac ma na celu wpracowanie wmiernch efeków finansowch i organizacjnch. Części zamienne do pojazdów i maszn sanowią grupę owarów masowch, kóra na przesrzeni roku kalendarzowego powinna bć rozdsponowana zgodnie ze zgłoszonmi zamówieniami. Dosępność części zamiennch w sieci dsrbucji, sanowi warunek niezbędn prz zabezpieczeniu właściwego przebiegu procesu użkowania pojazdów i maszn rolniczch, kórego niezbwaln elemen sanowią przegląd i napraw zarówno gwarancjne, jak i pogwarancjne [5, 6]. Cechą charakersczną rnku części zamiennch do pojazdów i maszn rolniczch jes niejednorodność ilościowa na przesrzeni kolejnch miesięc oraz srukura drobnicowa zamawianch ładunków. Realizacja dosaw z magaznów i cenrów logiscznch producenów z reguł nie sanowi zleceń pozwalającch na bieżąco zagospodarować całą przesrzeń ładunkową pojazdu. Zaporzebowanie na części zamienne podlega zmianom sezonowm i przpadkowm, a jednocześnie generuje wsokie wmagania w zakresie erminowości dosaw, co podkowane jes specfiką prac polowch. Sandardem dla branż są dosaw części zamiennch realizowane w czasie 24 godzin od złożenia zamówienia [3, 4]. Celem prac bło badanie i analiza srukur zaporzebowania na części zamienne do ciągników i maszn rolniczch na przesrzeni roku kalendarzowego. Badania prowadzono w aspekcie zbiorczch zleceń przewozu zamówionch części zamiennch realizowanch przez operaorów logiscznch. Ousourcing zadań wdzielonch z logiski dsrbucji powierzon bł do wkonania w sumie pięciu specjaliscznm firmom kurierskim. Badania dosaw części zamiennch zrealizowano w laach Obiekem prowadzonch obserwacji bł auorzowan dsrbuor ciągników i maszn rolniczch, prowadząc ich obsługę serwisową i jednocześnie sprzedaż pełnego asormenu części zamiennch. Przedsiębiorswo handlowo-usługowe, kóre wpowano do badań, prowadzi od końca la 80. XX wieku działalność dsrbucjną i serwisową na obszarze Polski środkowo-wschodniej. Obserwacje miesięczne ilości zleceń przewozowch części zamiennch, worzącch szereg czasow Y, poddano analizie sascznej, ab określić charaker badanego procesu. Zmian srukur popu analizowano w aspekcie zjawisk, kóre wsępują w rolnicwie w ciągu roku kalendarzowego. Czasowa sekwencja obserwacji zmiennch losowch pozwoliła na wznaczenie rendu, wahań przpadkowch i wahań sezonowch. Zasosowano meodę scenrowanch średnich ruchomch do wrównania szeregu czasowego. Badane proces związane z realizacją zabiegów agroechnicznch w rolnicwie, deerminują usalenie długości okresów ruchomch d =,2,..,2. Model muliplikawn składowch szeregu czasowego, zasosowan do analiz badanego procesu dosaw części zamiennch, opisan jes równaniem [, 22]: Y = T S C I, () gdzie: Y warość szeregu, T rend szeregu, S wahania sezonowe, C wahania ckliczne, I wahania przpadkowe. Równanie opisujące warość scenrowanch średnich ruchomch dla kolejnch miesięc szeregu o: (d ) = d d d + d, = Warość indeksów sezonowch przedsawia wzór: O = i c = i ( M 00WK ) ( d ) c i. (2), (3) gdzie: c - liczba ckli okresowości, (M ) WK - średni muliplikawn wskaźnik korgując dla 2 uzskania O = 200. i= i Średni muliplikawn wskaźnik korgując opisuje równanie: ( M ) WK = c c 00 d i 00 ( d ) = i. (4) Dla szeregu muliplikawnego warość wahań przpadkowch określa równanie: ( M ) = 00. (5) ( skor) Oi Trend dla badanego szeregu wznaczono poprzez zasosowanie średniej ważonej 5-okresowej zgodnie z równaniem: (5)( M ) M ˆ = = + 2 ( ) ( skor) w g 2 dla [ ] 2 = 3 2 w. (6) Poziom przecięn dla indeksów sezonowch jes równ 00%. Sanowi on odniesienie prz analizie graficznej wpłwu wahań sezonowch na rozkład zbioru zmiennch. Analizę sasczną badań wielkości popu na części zamienne do ciągników i maszn rolniczch zrealizowano prz pomoc programu R wersja 4.2. for Windows [5]. 3. Wniki badań 3.. Analiza poziomu popu na części zamienne w laach w wbranej firmie dealerskiej Badania prowadzone przez osiem la objęł ogółem srukurę 7739 zleceń przewozowch części zamiennch do pojazdów i maszn rolniczch. S. Juściński Journal of Research and Applicaions in Agriculural Engineering 202, Vol. 57(2) 93

3 W realizację przewozów kurierskich zaangażowanch bło w sumie pięciu operaorów logiscznch: DHL Express, Unied Parcel Service Polska (UPS), General Logisics Ssems (GLS), GEFCO Polska, TNT Express Worldwide. Usługi kurierskich zabezpieczał bieżąc dosęp i uzupełnianie sanów magaznowch dla ponad 20 s. pozcji części zamiennch do oferowanch przez dealera wrobów. Dsrbucja części zamiennch do ciągników rolniczch w badanm okresie obejmowała marki: JOHN Deere, Zeor, Same Deuz Fahr Group (SDFG) oraz PRONAR. Sprzedaż części zamiennch do maszn rolniczch zabezpieczała wrob koncernów: John Deere, Väedersad, Kuhn, Lemken, Kongskilde, Hardi, Maniou i Joskin oraz maszn wwarzane przez krajowch producenów współpracującch w ramach UNIA Group, czli: Unia Grudziądz, Kraj Kuno, Agromer Brzeg, Pilme Brzeg i Famarol Słupsk, a akże przedsiębiorsw AKPIL i METALTECH. W przpadku koncernów John Deere, Kuhn i Väedersad przedsiębiorswo handlowo-usługowe bło generalnm dsrbuorem części na obszarze wojewódzwa lubelskiego, naomias dla pozosałch wwórców prowadziło sprzedaż jako dsrbuor lokaln. Ofera rnkowa zawierała części zamienne do pełnego kaalogu maszn wwarzanch przez poszczególnch producenów, umożliwiającch: uprawę roli, nawożenie, siew, sadzenie, pielęgnację i ochronę roślin, zbioru zbóż, zbiór zielonek na siano i kiszonki, zbiór ziemniaków i buraków cukrowch oraz do produkcji zwierzęcej i ogrodniczej. Rozkład usług przewozowch części zamiennch do pojazdów i maszn rolniczch wkonanch przez firm kurierskie w laach przedsawia hisogram (rs. ). W 2003 r. dosarczono 462 przesłki kurierskie. Dosaw w ujęciu kwaralnm charakerzował się endencją wzrosową na przesrzeni rzech pierwszch kwarałów. Najniższe zaporzebowanie wsąpiło na począku roku, a maksimum dosaw zrealizowano w rzecim kwarale (ab. ). Najniższe ilości dosaw części zamiennch odnoowano w miesiącach: sczeń, lu i grudzień. Najwięcej przewozów odnoowano w miesiącach: lipiec, sierpień, wrzesień i październik. Miesięczn poziom maksmaln bł ponad sześć raz wższ od minimalnego. W 2004 r. zrealizowano przewóz 698 paczek. W sosunku do roku poprzedniego nasąpił wzros o 5,%. Ilość dosarczanch przesłek dnamicznie rosła w miesiącach wiosennch, aż do kwienia. Najwższ zaporzebowanie na części zarejesrowano w miesiącach: sierpień, wrzesień i październik. Najniższ pop na dosaw części zamiennch odnoowano w sczniu i lum. W ujęciu kwaralnm przewoz rosł aż do rzeciego kwarału, gd odnoowano maksmaln poziom popu na części (ab. ). Miesięczn poziom maksmaln bł ponad pięć raz wższ od minimalnego. W 2005 r. operaorz logisczni dosarczli 886 przesłek. W odniesieniu do roku poprzedniego miał miejsce wzros o 26,9%. Najniższ pop na przewoz części zarejesrowano w miesiącach: sczeń, lu, lisopad i grudzień. Najwższ naomias wsąpił w miesiącach: kwiecień, sierpień, wrzesień i październik. Maksmalną ilość przesłek kurierskich zrealizowano w rzecim kwarale badanego roku (ab. ). Miesięczn poziom maksmaln bł ponad rz raz wższ od minimalnego. W 2006 r. firm kurierskie przewiozł 025 przesłek. Minimaln pop w ujęciu kwaralnm wsąpił na począku roku, a najwższ w rzecim kwarale (ab. ). W porównaniu do roku poprzedniego odnoowano wzros popu o 5,7%. Najniższe zaporzebowanie na części wsąpiło w miesiącach: sczeń, lu i grudzień. Największą ilość przesłek dosarczono w miesiącach: lipiec, sierpień i październik. Miesięczn poziom maksmaln bł rz raz wższ od minimalnego. W 2007 r. zrealizowano dosawę 40 przesłek z częściami. Przewoz kwaralne bł najniższe na począku roku, a najwższe w rzecim kwarale. W odniesieniu do roku minionego zanoowano wzros o,2%. Najniższ pop wsąpił w miesiącach: sczeń, lu i grudzień, a najwższ w miesiącach: lipiec, sierpień i październik. Miesięczn poziom maksmaln bł rz raz wższ od minimalnego. Ilość (sz.) Miesiące Rs.. Rozkład ilości usług przewozowch części zamiennch do pojazdów i maszn rolniczch, wkonanch przez firm kurierskie w laach w układzie miesięcznm (Źródło: Opracowanie własne) Fig.. The disribuion of he number of deliver services concerning spare pars for farm vehicles and machines performed b courier companies in he ears in a monhl disribuion (Source: own sud) S. Juściński Journal of Research and Applicaions in Agriculural Engineering 202, Vol. 57(2) 94

4 Tab.. Srukura ilości usług przewozowch części zamiennch do pojazdów i maszn rolniczch wkonanch przez firm kurierskie Table. The disribuion of he number of deliver services concerning spare pars for farm vehicles and machines performed b courier companies Lp. Czas realizacji sprzedaż % % % % % % % % I kwarał 4,5 3,5 9,6 5,7 8,3 2,5 8,3 6,7 2 II kwarał 27, 27,2 25,2 25,7 23, 25,2 29, 23,4 3 III kwarał 36,8 33, 34, 35,8 35,7 32,9 32,2 37,2 4 IV kwarał 2,6 26,2 2, 22,8 22,9 20,4 20,4 22,7 Ogółem: Źródło: Opracowanie własne 00,0 00,0 00,0 00,0 00,0 00,0 00,0 00,0 W 2008 r. operaorz logisczni przewieźli 046 przesłek. Najniższą ilość dosaw odnoowano na począku i końcu roku, a najwższą w rzecim kwarale (ab. ). W porównaniu do roku poprzedniego wsąpił spadek przewozów o 8,2%. Najniższą ilość zleceń przewozowch zarejesrowano w miesiącach: sczeń i grudzień, a największą w lipcu i sierpniu. Miesięczn poziom maksmaln bł prawie rz raz wższ od minimalnego. W 2009 r. wkonano przewóz 99 przesłek. W sosunku do roku poprzedniego nasąpił wzros o 4,8%. Przewoz kwaralne miał najniższ poziom na począku i końcu roku, naomias w drugim i rzecim kwarale wzrosł o 60% (ab. ). Najniższ pop na dosaw części wsąpił w miesiącach: sczeń, lu i grudzień, a najwższ w miesiącach: kwiecień, lipiec, sierpień i wrzesień. Miesięczn poziom maksmaln bł ponad dwa raz wższ od minimalnego. W 200 r. firm kurierskie przewiozł 283 przesłki. Zaporzebowanie na dosaw części w sosunku do roku minionego wkazało wzros o 7,0%. Najmniejszą ilość przewozów odnoowano w pierwszm kwarale roku, a największą w rzecim. Najniższe zaporzebowanie na dosawę części zamiennch zarejesrowano w miesiącach sczeń, lu, marzec i grudzień, a najwższ poziom realizacji zleceń w lipcu i sierpniu. Miesięczn poziom maksmaln bł prawie rz raz wższ od minimalnego Opracowanie sasczne: rend, wahania przpadkowe i wahania sezonowe Zaporzebowanie na usługi przewozowch części zamiennch do pojazdów i maszn rolniczch wkonwane przez firm kurierskie w laach charakerzowało się zmiennością poziomów popu (rs. ). Analiza srukur wkonanch zleceń wkazała isnienie zarówno dnamicznego wzrosu, jak i dużch spadków zamówień. Zarejesrowano różnice w poziomie zaporzebowania na przesrzeni kolejnch kwarałów dla każdego badanego roku. Isone zmian w popcie na usługi operaorów logiscznch wsąpił akże prz porównaniu rok do roku kolejnch wników badań. Zrealizowane ośmiolenie badania rnkowe umożliwił wznaczenie rendu, kór ilusruje charaker zmian długookresowch na rnku dsrbucji części zamiennch do pojazdów i maszn rolniczch (rs. 2). Od 2003 r. do pierwszch miesięc 2005 r. wsępował siln rend rosnąc. Po niewielkim spadku w drugim półroczu 2005 r. na rnku powórnie odnoowano wzros. W laach 2006 i 2007 odnoowano rend rosnąc w realizacji dosaw części zamiennch przez operaorów logiscznch. Pierwsze rz kwarał 2008 r. wkazał rend malejąc. Wzros zaporzebowania na dosaw części ilusruje rend rosnąc w osanim kwarale 2008 r. i rzech pierwszch kwarałach 2009 r. Koreka rendu wsąpiła na koniec 2009 r., a nasępnie rend rosnąc uzskał maksmaln poziom na przesrzeni całego badanego okresu. Wielkość zmian popu na części zamienne dosarczane za pośrednicwem firm kurierskich ilusruje wkres na rs. 3. Wodrębnione wahania przpadkowe z szeregu czasowego ilości usług przewozowch umożliwiło graficzne przedsawienie niejednorodności popu w poszczególnch miesiącach badanego okresu. Rs. 2. Trend ilości usług przewozowch części zamiennch do pojazdów i maszn rolniczch wkonanch przez firm kurierskie w poszczególnch miesiącach la (Źródło: Opracowanie własne) Fig. 2. The rend of he number of deliver services concerning spare pars for farm vehicles and machines performed b courier companies in paricular monhs of he ears (Source: own sud) S. Juściński Journal of Research and Applicaions in Agriculural Engineering 202, Vol. 57(2) 95

5 Rs. 3. Wahania przpadkowe dla ilości usług przewozowch części zamiennch do pojazdów i maszn rolniczch, wkonanch przez firm kurierskie w poszczególnch miesiącach la (Opracowanie własne) Fig. 3. Random flucuaions for he number of deliver services concerning spare pars for farm vehicles and machines performed b courier companies in paricular monhs of he ears [The auhor s own sud] Charakerscznm elemenem w kolejnch laach bł dnamiczne wzros poziomu zleceń na dosaw części zamiennch, kóre nasępował bezpośrednio po znaczącch spadkach popu. Zmienność przebiegu w laach sanowi dowód na niesabiln poziom zaporzebowania na części zamienne, generowan przez użkowników pojazdów i maszn rolniczch. Najwższą warość wahań przpadkowch zarejesrowano w laach 2003, 2004, 2006 i Wahania przpadkowe osiągające lokalne minima i maksima w różnch miesiącach dla poszczególnch la, powodują zmienn poziom zadań dla logiski dsrbucji. Zabezpieczenie dosaw na ak dnamicznie zmieniającm się poziomie prz użciu własnego ransporu powoduje radkalne obniżenie jego renowności, a ponado jes źródłem szeregu problemów organizacjnch w zarządzaniu łańcuchem dsrbucji. Weliminowanie rendu, wahań cklicznch i przpadkowch z szeregu czasowego ilości usług przewozowch części zamiennch do pojazdów i maszn rolniczch, umożliwiło obliczenie warości indeksów sezonowch dla poszczególnch miesięc roku kalendarzowego (rs. 4). Wahania sezonowe w popcie na części zamienne są odzwierciedleniem poziomu zabiegów agroechnicznch realizowanch w gospodarswach rolniczch. W miesiącach zimowch (sczeń, lu i marzec), gd nie wkonuje się polowch zabiegów agroechnicznch, a m samm nie wsępuje porzeba użkowania pojazdów i maszn rolniczch, ilość usług przewozowch części zamiennch bła niższa od poziomu odniesienia odpowiednio o 40,4%, 3,6% i 5,6%. W nasępswie wahań sezonowch w miesiącu kwieniu, zaporzebowanie na części wzrosło powżej poziomu przecięnego 8,8%. Realizacja prac polowch na wiosnę, zgodnie z kalendarzem zabiegów agroechnicznch, wwołuje wzros zaporzebowania na części zamienne do eksploaowanch pojazdów i maszn rolniczch [7, 8]. Naomias zakończenie prowadzenia prac polowch obniża zaporzebowanie na części zamienne. W maju i czerwcu indeks sezonowe osiągnęł warość odpowiednio o,8% i 4,% poniżej poziomu odniesienia. Rozpoczęcie zbioru plonów zbóż w miesiącach lipiec i sierpień, a nasępnie prace polowe prz zbiorach roślin okopowch w miesiącach wrzesień i październik wwołał wzros zaporzebowania na dosaw części zamiennch odpowiednio o: 35,5%, 45,3%, 27,8 i 26,2% powżej poziomu przecięnego. Inenswne wkorzsanie pojazdów i maszn rolniczch bło powodem zarówno przeglądów, jak i napraw, prz kórch konieczne są części zamienne. W lisopadzie i grudniu nasępowało radkalne obniżenie zaporzebowania, a indeks sezonowe bł niższe od poziomu odniesienia odpowiednio o: 2,0% i 49,% [3, 4]. Rs. 4. Indeks sezonowe dla ilości usług przewozowch części zamiennch do pojazdów i maszn rolniczch, wkonanch przez firm kurierskie w poszczególnch miesiącach la (Źródło: Opracowanie własne) Fig. 4. Seasonal indices for he number of deliver services concerning spare pars for farm vehicles and machines performed b courier companies in paricular monhs of he ears (Source: own sud) S. Juściński Journal of Research and Applicaions in Agriculural Engineering 202, Vol. 57(2) 96

6 4. Wnioski. Realizacja dosaw części zamiennch do ciągników i maszn rolniczch, prz wkorzsaniu meod ousourcingu, bła sosowana przez firmę dealerską na przesrzeni wszskich badanch la. Przewoz wkazał dnamikę wzrosu na poziomie od kilku do kilkudziesięciu procen, w porównaniu rok do roku, aż w siedmiu badanch okresach. Zesawienie kurierskich zleceń przewozowch powierdziło akże ogóln wzros poziomu zaporzebowania na części zamienne. Wzros zaporzebowania na dosaw, wznaczon przez porównanie ilości przewozów w 200 r. w odniesieniu do 2004 r., osiągnął warość 78%. 2. Trend wznaczon prz analizie sascznej ilości przewozów kurierskich części zamiennch do ciągników i maszn rolniczch, charakerzował się zmiennm przebiegiem w badanm okresie. Wsępował laa z długorwałm rendem rosnącm, podzielone okresami ze zmniejszonm popem na usługi ousourcingowe. Warość i dnamika zmian rendu powinn bć dalej analizowane w celu określenia porzeb na usługi ousourcingowe w logisce dsrbucji w dłuższej perspekwie czasowej. Charakerska usług kurierskich może sanowić źródło dodakowch informacji prz analizie zaporzebowania na części zamienne w sekorze echnicznej obsługi rolnicwa. 3. Analiza sasczna zaporzebowania na części zamienne powierdziła isnienie dużch wahań przpadkowch, wwierającch wpłw na poziom składników szeregu czasowego. Zjawisko niesabilnego popu ze sron użkowników pojazdów i maszn rolniczch bło niekorzsne dla funkcjonowania logiski dsrbucji, a w m podssemu ransporowego. Wahania przpadkowe urudniał zarządzanie logisczne w zakresie worzenia i realizacji planów dsrbucji oraz urzmwania poziomu zapasów magaznowch. Wahania przpadkowe zwiększał również prawdopodobieńswo ura poencjalnch zsków ze sprzedaż części, gd ssem dsrbucji nie posiada wsarczającej dnamiki prz zwiększaniu dosaw części zamiennch, bezpośrednio po zmianie zaporzebowania. 4. Wznaczon rozkład warości indeksów sezonowch, powierdził ison wpłw wkonwanch zabiegów agroechnicznch w gospodarswach rolniczch na ckliczne zmian zaporzebowania na części zamienne do pojazdów i maszn rolniczch. Nasępswem wahań sezonowch jes wsoka redukcja zaporzebowania na części w pierwszch miesiącach roku, gd nie są wkonwane prace polowe. Realizacja wiosennch zabiegów agroechnicznch powoduje wsoki wzros popu na części zamienne. W nasępswie wahań sezonowch maksmaln wzros zaporzebowanie na części zamienne wsępuje w czasie zbioru plonów zbóż i prac polowch prz zbiorach roślin okopowch. Koniec roku o głęboka redukcja zaporzebowania na części zamienne, a m samm redukcja ilości przewozów kurierskich. 5. Pop na części zamienne do ciągników i maszn rolniczch, w poszczególnch miesiącach każdego z badanch okresów, zmieniał się w bardzo szerokim zakresie. Porównanie miesięcznch poziomów maksmalnego i minimalnego wkazało, że różnią się one od dwóch do sześciu raz. Kilkuse procenowe różnice w zaporzebowaniu na realizację zleceń przewozowch, powierdzają słuszność podjęej deczji, o zasąpieniu ransporu własnego usługami operaora logiscznego. Ousourcing usług przewozowch posiada korzsne aspek ekonomiczne i organizacjne zarówno dla firm dealerskich, jak i kurierskich. Dealerz wprowadzają poza srukurę przedsiębiorswa część zadań, dla kórch rudno uzskać renowność. Dla operaorów logiscznch dosaw części zamienne do ciągników i maszn rolniczch, o sekor perspekwiczn z uwagi na duże wolumen zamówień. 6. Przewoz części zamiennch w laach realizowane bł w sumie przez pięciu operaorów logiscznch. W poszczególnch laach dealer zlecał wkonanie dosaw części zamiennch z magaznów fabrcznch wszskich producenów, kórch pojazd i maszn posiadał w sprzedaż. Podpisane umow ousourcingowe umożliwiał korzsanie z ofer przewozowej wbranej firm, sosownie do akualnego zaporzebowania. W kolejnch laach równoległą obsługę logisczną prowadziło od dwóch do pięciu firm kurierskich. Isone ograniczenia prz wborze przewoźnika uwzględniane w procesie zamówień wnikał z gabarów i ciężaru zamawianch części oraz poziomu należności za zamawian pakie usług. 7. Należ konnuować badania dosaw części zamiennch, prz wkorzsaniu meod ousourcingu w aspekcie poziomu sprzedaż ciągników i maszn rolniczch w długim horzoncie czasowm. Pozwoli o na usalenie poziomu nascenia lokalnego rnku wrobami poszczególnch producenów. Wsoka populacja pojazdów i maszn generuje proporcjonalnie wsokie zaporzebowanie na przegląd echniczne i napraw, prz kórch wzrasa sprzedaż części zamiennch. Poznanie rozkładu czasowego i poziomu zaporzebowania umożliwi opmalizację procesów w logisce dsrbucji części zamiennch. 5. Bibliografia [] Aczel A. D., Sounderpandian J.: Complee Business Saisics. 7h ed., Richard D. Irwin/McGraw-Hill, Boson, [2] Ciesielski M., Długosz J. (red.): Sraegie łańcuchów dosaw. Warszawa: Polskie Wdawnicwo Ekonomiczne, 200. [3] Chrisopher M., Peck H.: Logiska markeingowa. Warszawa: Polskie Wd. Ekonomiczne, [4] Cole J.J., Bardi E.J., Langle C.J.: The Managemen of Business Logisics: A Suppl Chain Perspecive. 7h ed., Ohio: Souh-Wesern, Thomson Learning, [5] Crawle M. J.: The R book. John Wile & Sons Ld., Chicheser, [6] Cplik P., Głowacka D., Fersch M.: Logiska przedsiębiorsw dsrbucjnch. Poznań: Wd. Wższa Szkoła Logiski, [7] Dulce E., Borowski S., Chojnacki J., Jarmacik E., Kaszkowiak J., Zięara W.: Podsaw agroechnologii. Bdgoszcz: Wd. Uczelniane ATR w Bdgoszcz, [8] Frankowska M., Jedliński M.: Efekwność ssemu dsrbucji. Warszawa: Wd. Polskie Wdawnicwo Ekonomiczne, 20. [9] Gran D.B., Lamber D.M., Sock, J.R., Ellram L.M.: Fundamenals of Logisics Managemen, European ediion, McGraw-Hill, [0] Juściński S.: Ousourcing in logisics managemen. Scienific Monograph, Lublin: Wd. Polihmnia, 20. [] Juściński S., Piekarski W.: Ssem logisczne w procesie zarządzania dsrbucją ciągników i maszn rolniczch. (Logisic ssems in he managemen of agriculural racors and machines disribuion). Aca Agrophisica, Lublin: Wd. Insu Agrofizki Polskiej Akademii Nauk, 2008, vol. 2(), s [2] Juściński S., Piekarski W.: An analsis of farm racors sales resuls in he aspec of he calendar of agroechnical operaions. Technical Sciences, Olszn, 2008, No, pp [3] Juściński S., Piekarski W.: Ousourcing as a logisics funcion in disribuion of spare pars for racors and farm machines. Mainenance and Reliabili, 2009, vol. (4), pp [4] Juściński S., Piekarski W.: An analsis of a suppl process of spare pars for agriculural racors and machines based on logisic services ousourcing. Mainenance and Reliabili, 2009, vol. 2(42), pp S. Juściński Journal of Research and Applicaions in Agriculural Engineering 202, Vol. 57(2) 97

7 [5] Juściński S., Piekarski W.: The analsis of sale resuls of seleced group of racors spare pars. (Analiza wników sprzedaż wbranej grup części zamiennch do ciągników rolniczch). Journal of Research and Applicaions in Agriculural Engineering, 2009, Vol. 54(2), pp [6] Juściński S., Piekarski W.: Saisic research of a demand srucure for a seleced group of spare pars for agriculural racors. (Badanie sasczne srukur popu dla wbranej grup części zamiennch do ciągników rolniczch). Annales Universiais Mariae Curie-Skłodowska, Secio E Agriculura, Lublin, 2009, Vol. 64, No 4, pp [7] Juściński S., Piekarski W.: Ssem zarządzania logiscznego w przedsiębiorswie prowadzącm auorzowaną dsrbucję pojazdów i maszn rolniczch. (Logisic managemen ssems in an enerprise running auhorised disribuion of agriculural vehicles and machines). Zarządzanie Przedsiębiorswem, 2009, Nr 2, s [8] Karczmarczk S. (red.), Agroechnika roślin uprawnch. Szczecin: Wd. Akademii Rolniczej w Szczecinie, [9] Rukowski K. (red.): Logiska dsrbucji Specfika, Tendencje rozwojowe, Dobre prakki. Warszawa: Wd. Szkoła Główna Handlowa, [20] Pułaska-Turna B.: Saska dla ekonomisów. Warszawa: Wd. Difin, [2] Wojciechowski T.: Markeingowo-logisczne zarządzanie przedsiębiorswem. Warszawa: Wd. Difin, S. Juściński Journal of Research and Applicaions in Agriculural Engineering 202, Vol. 57(2) 98