SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI Szkoła przyjaźnie wymagająca SZKOŁA PODSTAWOWA W WOLI ZGŁOBIEŃSKIEJ Rok szkolny 2015/2016
Podstawa prawna: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 r., przyjęta przez Naród w referendum konstytucyjnym w dniu 25 maja 1997 r., podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 16 lipca 1997 r. (tj. Dz.U. z 1997 r. Nr 78 poz. 483 ze zm.), Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tj. Dz.U. z 2004 r. Nr 256 poz. 2572 ze zm.), Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (tj. Dz.U. z 2014 r. poz. 191 ze zm.), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz.U. z 2012 r. poz. 977 ze zm.), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem (Dz.U. z 2003 r. Nr 26 poz. 226), Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (tj. Dz.U. z 2011 r. Nr 231 poz. 1375 ze zm.), Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tj. Dz.U. z 2012 r. poz. 1356 ze zm.), Ustawa z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (tj. Dz.U. z 2012 r. poz. 124), Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz.U. z 1996 r. Nr 10 poz. 55 ze zm.). Rozporządzenie MEN z dn. 30 kwietnia 2013 w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach, Dz. U. 2013 poz. 5 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 sierpnia 2015r. w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii (Dz. U. z 2015 r. poz. 1249) Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 sierpnia 2015 r. w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom i młodzieży w jednostkach systemu oświaty oraz wymagań, jakie muszą spełniać środki spożywcze stosowane w ramach żywienia zbiorowego dzieci i młodzieży w tych jednostkach (Dz.U. z 2015 r. poz. 1256) Szkolne dokumenty: Statut Szkoły Program Wychowawczy Regulamin Szkoły Podstawowej w Woli Zgłobieńskiej i inne regulaminy wewnątrzszkolne
Cele szczegółowe do realizacji w roku szkolnym 2015/2016 Wypracowanie szkolnego kodeksu dobrego wychowania, Promowanie szacunku do języka ojczystego, systematyczne uświadamianie uczniom szkodliwości używania wulgaryzmów, Przeprowadzenie cyklu lekcji wychowawczych poświęconych szkodliwości zachowań ryzykownych, w tym wszelkim przejawom przemocy i agresji, Realizacja zajęć poświęconych szkodliwości używek, Kształtowanie postaw szacunku do mienia własnego, cudzego i społecznego, Przeprowadzenie zajęć dotyczących cyberprzemocy, szkodliwości nadmiernego spędzania czasu przy komputerze, Zdobywanie wiedzy o zdrowym trybie życia, prezentacja dobrych praktyk, Zapobieganie niepowodzeniom uczniów w nauce, przeprowadzenie diagnozy potrzeb. Organizowanie pomocy wyrównawczej, zajęć pozalekcyjnych, rozwijających zainteresowania i pasje uczniowskie, Budowanie własnego wizerunku i wiary we własne możliwości, Doskonalenie umiejętności efektywnej komunikacji, podejmowania decyzji oraz radzenia sobie ze stresem, Rozwijanie umiejętności interpersonalnych, asertywności, empatii, rozładowania negatywnych emocji, Kształcenie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach konfliktowych, Rozwijanie związków z grupą społeczną i poczucia odpowiedzialności za grupę, do której jednostka przynależy (rodzina, klasa, lokalna społeczność, ogół społeczeństwa), Stworzenie uczniom poczucia bezpieczeństwa w szkole, zapobiegającego powstawaniu u uczniów postaw lękowych, które są główną przyczyną wagarów, Dostarczanie uczniom właściwych wzorców i norm postępowania, Wspieranie rodziców w procesie wychowania uczniów, przeprowadzenie pogadanek, szkoleń, warsztatów, w szczególności dotyczących trudnych zachowań dzieci i młodzieży. Powyższe zadania są realizowane przez wychowawców, pracowników szkoły, rodziców i dzieci. Skuteczność programu poddana zostanie analizie po zgromadzeniu narzędzi potrzebnych do sformułowania wniosków ( jak było/jak jest). Dotyczy punktów jak wyżej.
1. Profilaktyka jako istotny element wychowania Tworzeniu Szkolnego Programu Profilaktyki towarzyszyło przekonanie, że: Profilaktyka jest to proces wspierający zdrowie psychiczne i fizyczne poprzez pomoc i towarzyszenie uczniowi w zdobywaniu wiedzy o zagrożeniach dla zdrowia oraz w nabywaniu umiejętności przeciwdziałania tym zagrożeniom. Szkolny Program Profilaktyki jest dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb środowiska i zostanie sprzężony z programem wychowawczym szkoły oraz oparty na współpracy z rodzicami. Szkoła jest miejscem realizacji profilaktyki pierwszorzędowej skierowanej do grupy niskiego ryzyka. Profilaktyka pierwszorzędowa polega na promowaniu zdrowego stylu życia i zapobieganiu zagrożeniom, w szczególności na rozwijaniu umiejętności radzenia sobie z wymogami życia, a więc nauczenia najważniejszych umiejętności psychologicznych i społecznych: nawiązywania dobrych relacji z otoczeniem, umiejętność rozwiązywania konfliktów, radzenia sobie ze stresem, przeciwstawienia się grupom nacisku. 2. Struktura oddziaływań profilaktycznych Rada Pedagogiczna: Określa zadania w zakresie profilaktyki. Dokonuje analizy działalności profilaktycznej. Nauczyciele: Współpracują z wychowawcami klas w realizacji zadań profilaktycznych. Wykonuję zalecenia zawarte w orzeczeniach wydanych przez PPP, dostosowując wymagania edukacyjne wynikające z programu nauczania do indywidualnych potrzeb ucznia, u którego stwierdzono zaburzenia i odchylenia rozwojowe lub specyficzne trudności w uczeniu się. Doskonalą kwalifikacje i zdobywają nowe umiejętności w zakresie działań profilaktycznych. Dbają o bezpieczeństwo uczniów na terenie szkoły, w tym dzieci pięcioletnich uczestniczących w zajęciach wychowania przedszkolnego. Wychowawca klasy: Integruje zespół klasowy. Rozpoznaje indywidualne potrzeby uczniów. Dba o poczucie bezpieczeństwa i akceptacji ucznia w klasie. Wyposaża uczniów w umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Inicjuje i organizuje przedsięwzięcia określone w Szkolnym Programie Profilaktyki.
Informuje rodziców uczniów o możliwości korzystania z pomocy specjalistycznej (PPP, logopeda, psycholog) w przypadku problemów rozwojowych, wychowawczych i edukacyjnych. Monitoruje absencję uczniów. Dyrektor: Diagnozuje oczekiwania uczniów i rodziców w zakresie profilaktyki. Współpracuje z podmiotami szkoły oraz instytucjami wspomagającymi działania z zakresu profilaktyki. Inicjuje i organizuje przedsięwzięcia określone w Szkolnym Programie Profilaktyki. Pedagog szkolny: Wspomaga wychowawców w rozpoznawaniu indywidualnych potrzeb uczniów i dokonuje ich analizy. Diagnozuje przyczyny niepowodzeń szkolnych i wspomaga uczniów w radzeniu sobie z nimi. Współpracuje z wychowawcami, em, rodzicami i instytucjami wspomagającymi działania szkoły. Rodzice: Opiniują Szkolny Program Profilaktyki. Współpracują z em, Radą Pedagogiczną, wychowawcami, nauczycielami, higienistką szkolną. Wnioskują do odpowiednich organów i instytucji w sprawach kształcenia specjalnego i nauczania indywidualnego oraz o pomoc socjalną i stypendialną w ramach programu wyrównywania szans. Organ prowadzący: Wspiera realizację Szkolnego Programu Profilaktyki. Środowisko lokalne: Pomaga w diagnozowaniu potrzeb. Wspiera oddziaływania profilaktyczne i wychowawcze. 3. Zasady oddziaływań profilaktycznych W Szkolnym Programie Profilaktyki uwzględniono następujące standardy jakości pierwszorzędowych programów profilaktycznych: Bezpieczeństwo uczestników: Respektowanie podmiotowości uczestników. Poszanowanie ich godności i indywidualności. Ochrona prywatności i zapewnienie dyskrecji. Uwzględnienie wieku i poziomu rozwoju uczestników. Uwzględnienie systemu wartości i stopnia wrażliwości uczestników. Niestosowanie technik, które naruszają mechanizmy obronne osobowości ( terapeutycznych, psychomanipulacyjnych).
Realizatorzy działań profilaktycznych powinni posiadać przygotowanie pedagogiczne. Adekwatność oddziaływań: Działania profilaktyczne powinny być maksymalnie dostosowane do potrzeb i problemów odbiorców oraz mieć wyraźnie określonego adresata. Skuteczność: Działania powinny być zgodne z aktualnym stanem wiedzy z dziedziny, której dotyczą. Działania powinny wykorzystywać wiedzę dotyczącą sprawdzonych strategii, form i metod oddziaływania. Działania powinny uwzględniać wiedzę z zakresu psychologii rozwojowej. Rzetelność: Informacje powinny być rzetelne. Informacje powinny być dostosowane do poziomu rozwoju intelektualnego, emocjonalnego i społecznego adresata, do jego możliwości percepcyjnych. Informacje powinny uwzględniać poziom już posiadanej wiedzy (zbyt wczesne wkraczanie z informacjami na temat zagrożeń może podsuwać pomysły na niepożądane zachowania). Informacje powinny być rzeczowe ( odwoływanie się do emocji, np. straszenie może spowodować obronne odrzucanie zagrażających informacji lub też pobudzać ciekawość). Informacje dotyczące zagrożeń nie powinny być zbyt szczegółowe, aby nie stanowiły instruktażu nieprawidłowych zachowań. Głębokość i czas trwania: We współczesnej profilaktyce proponuje się, jako bardziej skuteczny, model głębszego oddziaływania oparty o koncepcję czynników ryzyka i czynników chroniących, Najbardziej skuteczne są działania zintegrowane z programem szkolnym ( dydaktycznym i wychowawczym). Czas trwania oddziaływań i ich intensywność zależą od zdiagnozowanego stopnia zagrożenia. 4. Rozpoznane czynniki ryzyka Czynniki ryzyka to wszystkie elementy (cechy, sytuacje, warunki) zwiększające ryzyko wystąpienia zachowań problemowych i związanych z nimi szkód. Do zbadanych czynników ryzyka należą: Środowisko społeczne i normy w nim obowiązujące, promujące dane wzorce zachowań. Modelowanie takich zachowań w domu i w szkole. Grupy rówieśnicze i występujące w nich zachowania dysfunkcyjne. Słabe wyniki w nauce.
5. Zachowania problemowe i ich przyczyny Diagnoza stanu wyjściowego Szkolnego Programu Profilaktyki obejmuje analizę wyłonionych problemów i zachowań problemowych dzieci i młodzieży naszej szkoły z punktu widzenia uczniów, nauczycieli i rodziców. Zachowania problemowe to działania zwiększające prawdopodobieństwo pojawienia się u dzieci niekorzystnych konsekwencji psychologicznych, społecznych i zdrowotnych. Rodzaj zachowania problemowego Zachowania agresywne Przyczyny - negatywne wzorce w domu, w grupie rówieśniczej, w mediach, gry komputerowe, - przemoc w rodzinie, - alkoholizm w rodzinie, - sposób na odreagowanie stresu, - chęć dominowania, zaistnienia w grupie, - zbyt wysokie wymagania stawiane dzieciom, - chęć przypodobania się grupie rówieśniczej, zaimponowania, - nieumiejętność radzenia sobie z problemami, - tolerancja wobec agresji, - odpowiedź na prowokację, - niekontrolowanie swoich zachowań agresywnych. Wulgaryzmy - nawyki wyniesione z domu rodzinnego, ze środowiska, - chęć zaimponowania, - podkreślenie swojej dorosłości, - rozładowanie napięcia, - dostosowanie do grupy w której panują wulgaryzmy, - chęć zwrócenia ma siebie uwagi, - ubóstwo języka, - wpływ mediów, - brak reakcji ze strony otoczenia, przyzwolenie, - porażki, niskie osiągnięcia w domu, w szkole Niska kultura osobista Małe zainteresowanie nauką - brak wzorców, - zachowania wyniesione z domu rodzinnego, - wpływ mediów, - moda na chamstwo, - chęć zaimponowania rówieśnikom, - zwracanie na siebie uwagi, - odreagowywanie niepowodzeń, stresów - mała motywacja do nauki, - brak systematyczności, - negatywny wpływ grupy rówieśniczej, - brak autorytetu, - niechęć do poszukiwania i przyjmowania pomocy, - zła sytuacja materialna, - mentalność środowiska, - dysfunkcyjność rodziny, - brak wiary we własne możliwości
6. Czynniki chroniące Czynniki chroniące to wszystkie elementy osłabiające oddziaływanie czynników ryzyka. Wymienia się w tym kontekście: silną więź z rodzicami, opiekę dorosłych, zainteresowanie nauką i własnym rozwojem, aktywność, ciekawość poznawczą, regularne praktyki religijne, zakorzenienie w tradycji społeczności i szacunek dla jej norm, pozytywną grupę rówieśniczą, autorytety, aktywne środowisko lokalne wspierające zaspokajanie zainteresowań, udział w różnych formach zajęć rozwijających zainteresowania i sprzyjających wyrównywaniu szans edukacyjnych, rozwojowych, środowiskowych w ramach organizacji czasu wolnego. 7. Cele profilaktyki szkolnej Ochrona uczniów przed zagrożeniami rozwoju. Reagowanie na pojawiające się zagrożenia. Wyrównywanie szans edukacyjnych, rozwojowych, środowiskowych. W szczególności: a. budowanie poczucia wartości, b. zachęcanie i motywowanie do podejmowania zdrowego i bezpiecznego trybu życia, c. nauczenie jak radzić sobie w trudnych sytuacjach, d. wzmocnienie więzi rodzinnych i koleżeńskich, e. reagowanie na indywidualne potrzeby i zdolności uczniów. 8. Zadania profilaktyki szkolnej Dostarczanie adekwatnych informacji na temat skutków zachowań ryzykownych i tym samym umożliwienie racjonalnego wyboru, Pomoc w rozwijaniu ważnych umiejętności społecznych i psychologicznych. Rozwijanie możliwości podejmowania działań alternatywnych poprzez zaangażowanie uczniów w działalność pozytywną, w tym działalność krajoznawczo- turystyczną i rekreacyjną. Współpraca szkoły z rodzicami, środowiskiem lokalnym, instytucjami wspierającymi oddziaływania profilaktyczne. Dbałość o bezpieczeństwo ucznia w szkole i otoczenie go pomocą psychologiczno- pedagogiczną.
9. Działania profilaktyczne TYP DZIAŁAŃ ZADANIA SPOSOBY REALIZACJI Grupy rówieśnicze - Integrowanie Prowadzenia zajęć i występujące w nich wychowawczych zachowania zespołów integrujących zespoły dysfunkcyjne: klasowe. a) przemoc klasowych. Inicjowanie klasowych b) agresja przedsięwzięć służących c) uległość wobec integracji zespołów grupy uczniowskich d) wulgaryzmy (wycieczki, wyjścia, imprezy) REALIZATORZY, ODPOWIEDZIALNI klasowe Rady Rodziców - Ograniczenie zjawiska przemocy, agresji szczególnie słownej, wulgaryzmów wśród uczniów. Diagnozowanie miejsc i sytuacji występowania przemocy i agresji w szkole. Przeprowadzenie badań ankietowych w klasach. pracownicy niepedagogiczni - Dbałość o bezpieczeństwo ucznia w klasie i szkole. Prowadzenie zajęć na temat zasad bezpiecznego zachowania w klasie i w szkole oraz w drodze do szkoły Stwarzanie warunków bezpiecznego pobytu dzieci w szkole współpraca z Policją wychowawcy
- Podnoszenie umiejętności i Udział w doskonaleniu dotyczącym zachowań dysfunkcyjnych uczniów. wychowawcy wiedzy nauczycieli. - Dostarczanie uczniom wiedzy na temat sposobów radzenia sobie z emocjami, Prowadzenie zajęć wychowawczych na temat kształtowania prawidłowych postaw etyczno-moralnych oraz ćwiczenie umiejętności zachowania się w sytuacji stresu, frustracji oraz zagrożenia. stresem i zagrożeniem. Modelowanie problemowych zachowań w domu i w szkole. a) przejawy braku szacunku wobec osób dorosłych, b) niska kultura osobista. c) przejawy izolacji ucznia lub grupy uczniów od społeczności klasy i szkoły - Podnoszenie umiejętności i wiedzy nauczycieli w zakresie tworzenia dobrych relacji z uczniami. Uczestnictwo w doskonaleniu -Respektowanie Wdrożenie norm w praktyce szkolnej. pracownicy niepedagogiczni
norm poprawnego zachowania w szkole. - Częste kontakty z domem rodzinnym uczniów. -Podnoszenie stanu wiedzy pedagogicznej i psychologicznej rodziców uczniów. Prowadzenie indywidualnych spotkań z rodzicami, szczególnie w przypadku negatywnych zachowań ucznia oraz trudności w nauce. Wskazanie na możliwość skorzystania z pomocy specjalistycznej (logopeda, psycholog, pedagog). Organizowanie pedagogizacji rodziców dla różnych poziomów nauczania. Organizowanie zajęć dla rodziców na temat budowania silnej więzi emocjonalnej z dziećmi czynnika chroniącego przed zachowaniami problemowymi. Poznanie słabych i mocnych stron ucznia. wychowawcy -Integrowanie uczniów z klasą i szkołą. Powierzanie uczniom, u których występują problemy w kontaktach z rówieśnikami zadań i ról podnoszących ich poczucie wartości. Aktywizowanie klasy w celu przełamania izolacji uczniów wychowawcy wychowawcy
Małe zainteresowanie nauką. Aktywizowanie uczniów. Otoczenie opieką uczniów niepełnosprawnych i z dysfunkcjami, włączanie ich w życie klasy i szkoły Stosowanie metod aktywizujących w pracy z uczniami. a) niska samoocena uczniów b) problemy rozwoju c) poziom absencji na zajęciach w szkole - Osiągnięcie elastycznego modelu kształcenia. Diagnozowanie wiedzy i umiejętności oraz potrzeb uczniów rozpoczynających naukę w szkole oraz na kolejnych etapach edukacyjnych. - Uatrakcyjnienie lekcji poprzez upowszechnienie aktywizujących metod nauczania, multimediów. Reagowanie na indywidualne potrzeby i zdolności uczniów w pracy dydaktycznowychowawczej. Diagnozowanie wiedzy i umiejętności oraz potrzeb uczniów rozpoczynających naukę w szkole oraz na kolejnych etapach edukacyjnych. Doskonalenie zawodowe w zakresie aktywnych metod nauczania, wykorzystywania środków multimedialnych. - Poszerzenie oferty spędzania wolnego czasu, umożliwienie zdobywania nowych umiejętności. - Wzmacnianie samooceny uczniów. Zaangażowanie uczniów w działalność pozytywną (społeczną, artystyczną, sportową). Wykorzystanie elementów motywacji w systemie oceniania. Organizowanie wychowawcy opiekunowie SU
- Rozpoznawanie problemów rozwojowych uczniów. Przeciwdziałanie absencji uczniów. -Uświadomienie uczniom potrzeby osiągnięcia dobrych wyników w nauce na danym etapie edukacyjnym prezentacji osiągnięć uczniów na forum klasy, szkoły i środowiska. Honorowanie osiągnięć w nauce i konkursach SU. Wskazywanie uczniom różnych dziedzin, w których mogą osiągać sukcesy. Wspomaganie rodziców w nawiązywaniu kontaktu z PPP w kwestiach orzecznictwa. Zapoznanie uczniów i rodziców z treściami Statutu szkoły dotyczącymi praw i obowiązków uczniów oraz systemu nagród i kar. Monitorowanie absencji uczniów w szkole oraz systematyczne kontakty z rodzicami w tym zakresie. Ukazywanie uczniom podczas zajęć dydaktycznych zależności wyników w nauce od wysiłku intelektualnego i zaangażowania. Kształcenie poczucia odpowiedzialności za wyniki klasy i szkoły. wychowawcy 10.W wyniku działań profilaktyczno -wychowawczych uczeń: Nabywa umiejętność dbania o własne zdrowie i bezpieczeństwo. Uświadamia sobie swoje mocne strony. Dostrzega korzyści płynące z pozytywnej samooceny. Rozumie znaczenie przyjaźni i wzajemnej pomocy. Dostrzega znaczenie wpływu grupy rówieśniczej na swoją postawę. Stara się być asertywnym i komunikatywnym. Dostrzega zagrożenia płynące z uzależnień.
Podejmuje próby rozwiązywania dostrzeżonych konfliktów. Potrafi racjonalnie zagospodarować swój czas przeznaczony na pracę i wypoczynek. Czuje się w szkole bezpiecznie i ma świadomość, że może uzyskać pomoc i wsparcie. 11. Ewaluacja programu Oceny efektów realizacji Szkolnego Programu Profilaktyki, obok bieżącego monitorowania, dokonuje się w trakcie posiedzeń Rady Pedagogicznej podsumowujących pracę w roku szkolnym. Ewaluacji poddawane są następujące elementy: tematyka pedagogizacji rodziców uczniów na spotkaniach z wychowawcami klas, realizacja zaleceń zawartych w orzeczeniach PPP oraz poradni specjalistycznych, realizacja tematyki profilaktyki zawarta w planach wychowawców klas, udział nauczycieli w formach doskonalenia zawodowego z zakresu profilaktyki, problematyka profilaktyki w ramach WDN-u, konkursy w zakresie profilaktyki, występowanie rodzajów i przyczyn zachowań problemowych, występowanie czynników chroniących. Podstawę do formułowania ocen realizacji Szkolnego Programu Profilaktyki stanowią: o sprawozdania z realizacji, o analizy, o dane statystyczne, o obserwacje, o zapisy w dokumentacji, o badania ankietowe, o opinie, o wnioski, o projekty działań, o scenariusze, o wykazy, itp. Szkolny Program Profilaktyki wprowadzono w roku szkolnym 2015/2016 Uchwałą Rady Pedagogicznej w porozumieniu z Radą Rodziców