Program Profilaktyki Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 8 z Oddziałami Sportowymi w Chełmie opracowany na lata 2014-2017 Działania profilaktyczne to te, które stwarzają człowiekowi okazję do aktywnego uczestnictwa w gromadzeniu doświadczeń powodujących wzrost jego zdolności do radzenia sobie w potencjalnie trudnych sytuacjach życiowych. Gerard Edwards 1
SPIS TREŚCI: WSTĘP.. s. 3 I. Podstawy prawne programu... s. 4 II. Cele Szkolnego Programu Profilaktyki... s. 5 III. Zadania Szkolnego Programu Profilaktyki. s. 6 IV. Zadania osób wspierających program. s. 7 V. Instytucje wspierające działania profilaktyczne... s. 8 VI. Diagnoza problemów. s. 9 VII. Planowane efekty... s. 9 VIII. Ewaluacja programu.. s. 10 Wstęp 2
Zadaniem szkolnej profilaktyki jest chronienie dzieci i młodzieży przed zagrożeniami poprzez podejmowanie przez szkołę działań wychowawczo-profilaktycznych. Prowadzone badania i obserwacja dzieci i młodzieży wskazują, że wzrasta liczba młodych ludzi podejmujących rozmaite ryzykowne zachowania. Mogą one nieść negatywne konsekwencje dla zdrowia fizycznego, psychicznego jednostki, jak i dla jej otoczenia społecznego. Do najczęstszych zachowań ryzykownych podejmowanych przez młodzież możemy zaliczyć: palenie papierosów, picie alkoholu, używanie środków psychoaktywnych. Niepokoi również narastająca agresja, wulgarny sposób bycia, uciekanie w świat Internetu. Założeniem szkolnego programu profilaktyki jest wyposażenie uczniów w niezbędną wiedzę na temat zdrowego rozwoju, stworzenia warunków bezpiecznego funkcjonowania szkoły i monitorowania skuteczności podjętych działań, a poza tym włączenie w działania profilaktyczne rodziców uczniów. Efektywność podejmowanych działań zależy w dużym stopniu od zaangażowania wszystkich podmiotów. Wspólna praca ułatwia osiągnięcie celu. I. Podstawy prawne programu 3
Program działań profilaktycznych opracowany został na podstawie: 1. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 lutego 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. z 2007 r. Nr 35, poz. 222) 2. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz.U. 2012, poz. 977) 3. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonej uzależnieniem (Dz. U. z 2003r. Nr 26, poz. 226) 4. Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr 111, poz. 535, z późn. zm.) 5. Ustawa z dnia 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. Nr 35, poz. 230 z późn. zm.) 6. Ustawa z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2003r. Nr 24, poz. 198) 7. Ustawa z dnia 9 listopada 1995r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. z 1996r. Nr 10, poz. 55) 8. Ustawa z dnia 26 października 1982r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. z 2003r. Nr 11, poz. 109 z późn. zm.) 9. Konwencja o Prawach Dziecka (przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r.) 10. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej II. Cele Szkolnego Programu Profilaktyki 4
1. Utrwalanie postaw i zachowań społecznych warunkujących rozwijanie poczucia własnej wartości, kształtowanie postaw asertywnych, doskonalenie umiejętności wyznaczania celów i podejmowania właściwych decyzji. 2. Kształtowanie właściwego zachowania uczniów. 3. Nabywanie umiejętności radzenia sobie ze stresem. 4. Rozwijanie umiejętności radzenia sobie z własną i cudzą agresją. 5. Ograniczanie zachowań problemowych występujących u uczniów, takich jak: wagary, obniżona motywacja do nauki, brak pomysłu na spędzanie czasu wolnego. 6. Podniesienie poczucia bezpieczeństwa uczniów w drodze do i ze szkoły. 7. Rozbudzenie i kształtowanie zainteresowań uczniów. 8. Niwelowanie skutków niepowodzeń szkolnych. 9. Promowanie zdrowego stylu życia. 10. Zapobieganie ryzykom utraty zdrowia psychicznego i fizycznego w związku z sięganiem po substancje uzależniające. 11. Aktywizacja środowiska szkolnego w zakresie oddziaływań profilaktycznych. 12. Wspieranie rodziców w procesie wychowania i uzyskiwanie większego zaangażowania w sprawy profilaktyki uzależnień. III. Zadania Szkolnego Programu Profilaktyki 5
1. Systematyczne rozpoznawanie i diagnozowanie zagrożeń występujących w środowisku szkolnym. 2. Realizacja programu profilaktycznego w zakresie: - profilaktyki uzależnień (nikotynizm, alkoholizm, narkomania, uzależnienie od komputera), - edukacji prozdrowotnej, - edukacji prorodzinnej, - przeciwdziałania agresji, przemocy i innym zaburzeniom w kontaktach społecznych, - preorientacji zawodowej, - organizacji czasu wolnego młodzieży, - niwelowania trudności adaptacyjnych oraz przeciwdziałania niepowodzeniom szkolnym, - przeciwdziałania zagrożeniom związanym ze stosowaniem nowoczesnej technologii informacyjnej. 3. Współpraca z rodzicami w rozwiązywaniu problemów dzieci i młodzieży. 4. Przygotowanie nauczycieli do realizacji zadań w zakresie profilaktyki. 5. Współdziałanie z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi i innymi specjalistycznymi działającymi na rzecz rozwijania i wspomagania zdrowia psychicznego młodzieży. IV. Zadania osób realizujących Program Profilaktyki 6
1. Dyrektor Szkoły: inicjuje i buduje gotowość środowiska szkolnego do podejmowania działań wychowawczo-profilaktycznych, wspiera i kontroluje realizację programu, wspiera organizacyjnie i finansowo działania profilaktyczne podejmowane w szkole, włącza rodziców do współpracy w tworzeniu i realizacji szkolnego programu profilaktyki. 2. Pedagog szkolny, psycholog szkolny: koordynuje i monitoruje przebieg realizacji programu na terenie szkoły, udziela pomocy i wsparcia wychowawcom klas w pracy z uczniami i rodzicami, opracowuje narzędzia diagnostyczne potrzebne do realizacji programu, pozyskuje osoby i instytucje wspierające realizację programu, prowadzi zajęcia profilaktyczne i psychoedukacyjne z klasami (grupami), podejmuje interwencje w sytuacjach kryzysowych, udziela wsparcia i pomocy indywidualnej uczniom, przedstawia Radzie Pedagogicznej wyniki i wnioski z przeprowadzonych badań, analizę sytuacji wychowawczej szkoły, projekty podejmowanych działań. 3. Doradca zawodowy: - diagnozuje zapotrzebowanie uczniów na informacje i pomoc w planowaniu kształcenia i kariery zawodowej, - udziela indywidualnych porad edukacyjnych i zawodowych uczniom i ich rodzicom, - koordynuje działalność informacyjno-doradczą szkoły. 4. Wychowawcy klas, nauczyciele: przeprowadzają diagnozę klasy i identyfikują problemy wychowawcze, opracowują klasowy plan działań wychowawczych i profilaktycznych, uwzględniając specyfikę grupy i potrzeby wychowawcze, prowadzą zajęcia i realizują zadania wynikające z programu, współpracują z rodzicami w zakresie profilaktyki domowej, dbają o podnoszenie wiedzy i umiejętności wychowawczych (szkolenia, samokształcenie), dbają o pozytywne relacje osobowe z uczniami i rodzicami, tworzą wzorce zachowań dla uczniów i rodziców. 7
5. Uczniowie: aktywnie uczestniczą w działaniach podejmowanych w zakresie profilaktyki, podejmują inicjatywy, wyrażają opinie i sugestie, pomagają rówieśnikom w rozwiązywaniu problemów, podejmują wysiłki w celu uniknięcia sytuacji zagrażających zdrowiu własnemu i innych. 6. Rodzice: współpracują ze szkołą w działaniach profilaktyczno-wychowawczych, biorą udział w opracowywaniu dokumentów regulujących pracę Zespołu, biorą udział w pracach struktur Zespołu, uczestniczą w zebraniach klasowych, imprezach szkolnych, prelekcjach itp. V. Instytucje wspierające szkołę w działaniach profilaktycznych 1. Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna nr 1 w Chełmie 2. Świetlica Terapeutyczna w Chełmie 3. Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Chełmie 4. Komenda Miejska Policji w Chełmie 5. Sąd Rejonowy w Chełmie Kuratorzy Sądu Rodzinnego i Nieletnich 6. Urząd Miasta Chełm (m.in. realizacja programu Szkoła bez przemocy) 7. Państwowa Straż Pożarna 8. Mobilne Centrum Informacji Zawodowej 9. Biblioteka Pedagogiczna 10. Ośrodek Rehabilitacyjno Edukacyjny Nadzieja VI. Diagnoza problemów 8
Nauczyciele i pedagodzy szkolni dokonali diagnozy problemów dydaktyczno- -wychowawczych szkoły na podstawie: obserwacji zachowań uczniów, wywiadów z nauczycielami i pracownikami szkoły, rozmów z rodzicami, wywiadów środowiskowych, analizy dokumentacji szkolnej, informacji instytucji wspomagających szkołę. VII. Planowane efekty Spodziewane efekty podejmowanych działań w zakresie profilaktyki: 1. Identyfikacja uczniów ze środowiskiem szkolnym. 2. Poczucie bezpieczeństwa uczniów w szkole i poza nią. 3. Nauczenie się pozytywnych zachowań oraz właściwego postrzegania i rozumienia innych. 4. Poprawa frekwencji uczniów poprzez wyeliminowanie nieusprawiedliwionych nieobecności na zajęciach szkolnych. 5. Zmniejszenie przypadków zachowań agresywnych, łamania Kodeksu Ucznia, ulegania negatywnym wpływom rówieśników. 6. Umiejętność radzenia sobie w sytuacjach zetknięcia z agresją i przemocą. 7. Zdobycie przez uczniów i rodziców wiedzy na temat skutków prawnych i społecznych palenia papierosów, picia alkoholu i zażywania środków odurzających. 8. Dostrzeganie korzyści płynących z prowadzenia zdrowego stylu życia. 9. Uzyskanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej. 10. Posiadanie przez nauczycieli umiejętności postępowania w sytuacjach problemowych i stosowania form pomocy. 11. Zaangażowanie i udział rodziców w oferowanych szkoleniach, warsztatach. 9
IX. Ewaluacja programu Oceny realizacji programu, form organizacyjnych i osiąganych efektów dokonują corocznie wszystkie podmioty szkoły - nauczyciele, uczniowie i rodzice. Wykorzystane będą różne formy zbierania opinii, ocen, wniosków i propozycji: ankiety, dyskusje, wnioski z posiedzeń Rady Pedagogicznej, Samorządu Uczniowskiego, Rady Rodziców. Pedagog szkolny uwzględni sugestie i dokona modyfikacji w programie szkolnym, wychowawcy klas w planach pracy wychowawcy klasowego. Należy dbać o atrakcyjność i nieszablonowość sposobów oddziaływań. W związku z tym zmiany powinny dotyczyć w szczególności form realizacji. Ewaluacja programu profilaktycznego dokonana będzie pod koniec roku szkolnego. Dokument opracował zespół w składzie: A. Antczak, A. Chochół, M. Derkacz-Kowalewska, E. Jarosz, S.Padowski, R.Worlicka-Kądziela 10